موضع افراد در برابر حکومت امام مهدی چگونه خواهد بود؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
موضع افراد در برابر حکومت امام مهدی چگونه خواهد بود؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / عصر پس از ظهور / حکومت جهانی امام مهدی / حکومت جهانی امام مهدی
تعداد پاسخ۱ پاسخ

موضع افراد در برابر حکومت امام مهدی چگونه خواهد بود؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

سید محمد صدر

آیت‌ الله شهید سید محمد صدر در کتاب «تاریخ پس از ظهور» در این‌باره گفته‌ است:

«این موضع‌گیری به سه دسته اصلی تقسیم می‌گردد: نخست، احساسات عمیق و کاملا مثبتی که یاران مخلص و سربازان ولایت‌مدار امام (ع) نسبت به آن بزرگوار ابراز می‌نمایند و پیش از این درباره آن به طور مبسوط سخن گفتیم. دوم، عواطف مثبت مردم جهان نسبت به آن حضرت؛ و این هنگامی است که آنان طعم شیرین عدالت، خوشبختی و رفاه را در جامعه عدل مهدوی بچشند. سوم، واکنش‌های منفی و کینه‌توزانه افراد منحرف که شمشیر امام منتقم را در برابر خویش، آخته و بران می‌بینند.

  • واکنش‌های منفی‌: اینک درباره این واکنش‌های منفی سخن می‌گوییم، سپس به بررسی نوع دوم خواهیم پرداخت.

درباره واکنش‌های منفی در سه بخش به بررسی می‌پردازیم:

آن قتل عام وسیع آنها را به این نتیجه می‌رساند که او از فرزندان فاطمه زهرا علیها السلام و از خاندان پیامبر نیست؛ زیرا چنین کشتاری با رحمت و بخشایندگی ناسازگار است و چون این ویژگی برجسته از آن خاندان پیامبر (ص) است پس مهدی (ع) هم که از آنهاست باید بهره وافری از آن داشته باشد. سرانجام آن آشفته حالان دروغگو در امواج کشتارهای توفنده فرورفته و اثری از آنها باقی نخواهد ماند. بزرگ‌ترین دلیل بی‌اساس بودن این شبهه و اثبات این موضوع که آن پیشوا همان مهدی منتظر است، فراگیری دولت آن حضرت در سراسر جهان می‌باشد زیرا مراد از مهدی موعود، کسی است که بر سراسر جهان عادلانه رهبری نماید.

این نگرش، هم چنان که برای رد مدعیان مهدویت در طول تاریخ مناسب است‌[۱]، مهم‌ترین دلیل برای راستگو بودن کسی است که ادعای مهدویت دارد و بر جهان نیز به طور عادلانه چیره شده است. آن دروغپردازان دل‌پریش نمی‌دانند که معنای رحمت و لطف، توجه به مصالح شخصی زودگذر نیست بلکه مفهوم عمیق آن، اجرای قانون کامل و عادلانه در تمامی سرزمین‌هاست؛ این است مصلحت والای بشر و هدف برتر آفرینش. هرگاه به این فرآیند در جغرافیایی محدود از جهان بنگریم، همواره با نرمخویی و مهربانی همراه بوده است مانند روشی که پیامبر (ص) و دیگر رهبران نخستین اسلام بنابر مصالحی در پیش گرفته بودند. اما زمانی که آن را به شکل گسترده و جهان شمول در نظر آوریم، هم چنان که قبلا نیز گفتیم باید همه عناصر فساد و تباهی و سوء نیت و انحراف را ریشه‌کن ساخت؛ زیرا مصلحت بشریت در کشته شدن آنهاست؛ هر چند خود بشر در آغاز به اهمیت آن توجه نداشته باشد. بنابراین کشته شدن آنها به دست امام (ع)، رحمت کامل و لطف حقیقی است؛ زیرا مقدمه اجرای عدالت و بسط خوشبختی در بین آدمیان است و عقل و منطق نیز همواره مصالح عمومی را بر مصالح شخصی مقدم می‌داند.

  • بخش دوم از انواع واکنش‌های منفی در برابر امام (ع): در این باره روایاتی وارد شده است: نعمانی به سند خود از ابو بصیر درباره پرچم امام قائم (ع) از حضرت صادق (ع) روایت کرده است: "‌ فَإِذَا هُوَ قَامَ نَشَرَهَا فَلَمْ يَبْقَ أَحَدٌ فِي اَلْمَشْرِقِ وَ اَلْمَغْرِبِ إِلاَّ لَعَنَهَا"[۲]. آنگاه که ظهور فرماید، آن را بر افرازد، پس در شرق و غرب عالم، همگان نفرینش خواهند کرد. همچنین او به سندش از أبان بن تغلب نقل کرده است که آن حضرت فرمود: "‌ إِذَا ظَهَرَتْ رَايَةُ اَلْحَقِّ لَعَنَهَا أَهْلُ اَلشَّرْقِ وَ اَلْغَرْبِ أَ تَدْرِي لِمَ ذَلِكَ قُلْتُ لاَ قَالَ لِلَّذِي يَلْقَى اَلنَّاسُ مِنْ أَهْلِ بَيْتِهِ قَبْلَ خُرُوجِهِ"[۳]. هرگاه پرچم حق آشکار شود مردم شرق و غرب جهان، نفرینش می‌کنند. آیا می‌دانی چرا؟ عرض کردم: خیر. فرمود: به خاطر آنچه که از اهل بیت او قبل از ظهور دیده‌اند.

نیز وی از منصور بن حازم روایت کرده است که امام صادق (ع) فرمود: "‌ إِذَا رُفِعَتْ رَايَةُ اَلْحَقِّ لَعَنَهَا أَهْلُ اَلشَّرْقِ وَ اَلْغَرْبِ قُلْتُ لَهُ مِمَّ ذَلِكَ قَالَ مِمَّا يَلْقَوْنَ مِنْ بَنِي هَاشِمٍ"[۴]. زمانی که پرچم حق، بر افراشته گردد، مردم شرق و غرب جهان او را نفرین می‌کنند. عرض کردم: چرا؟ فرمود: به دلیل آنچه از بنی هاشم دیده‌اند. منظور از پرچم حق، دعوت حضرت مهدی (ع) در چارچوب برنامه کامل و عدالت محور است و مراد از برافراشتن پرچم، مطرح ساختن آن دعوت در همه جهان می‌باشد؛ نیز مقصود از بنی هاشم، اهل بیت (ع) است چه از آن برداشتی مستقیم داشته باشیم و چه برداشتی غیر مستقیم و رمزی.

  • برخی با قیام مسلحانه در برابر امام (ع) از خود واکنش منفی نشان می‌دهند. نعمانی از یعقوب سراج نقل کرده است که حضرت صادق (ع) فرمود: "‌ ثَلاَثَ عَشْرَةَ مَدِينَةً وَ طَائِفَةً يُحَارِبُ اَلْقَائِمَ أَهْلُهَا وَ يُحَارِبُونَهُ: أَهْلُ مَكَّةَ وَ أَهْلُ اَلْمَدِينَةِ وَ أَهْلُ اَلشَّامِ وَ بَنُو أُمَيَّةَ، وَ أَهْلُ اَلْبَصْرَةِ وَ أَهْلُ دَشْتِ مَيْسَانَ وَ اَلْأَكْرَادُ وَ اَلْأَعْرَابُ وَ ضَبَّةُ وَ غَنِيٌّ وَ بَاهِلَةُ وَ أَزْدُ اَلْبَصْرَةِ وَ أَهْلُ اَلرَّيِّ "[۵]. مردم سیزده شهر و طایفه با قائم (ع) می‌جنگند. و نیز مردم مکه، مدینه، شام، بصره، دمیان (دشت میشان) و طایفه بنی امیه، کرد، عرب، مردم ضبه، غنی، باهله، أزد بصره و ری با او خواهند جنگید.

در روایت بلندی که علامه مجلسی آن را از عبد الاعلی حلبی نقل کرده است حضرت امام محمد باقر (ع) می‌فرماید: "‌ فَيَخْرُجُ إِلَيْهِ مَنْ كَانَ بِالْكُوفَةِ مِنْ مُرْجِئِهَا وَ غَيْرِهِمْ مِنْ جَيْشِ اَلسُّفْيَانِيِّ ، فَيَقُولُ لِأَصْحَابِهِ: اِسْتَطْرِدُوا لَهُمْ ثُمَّ يَقُولُ كَرُّوا عَلَيْهِمْ. قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَيْهِ السَّلاَمُ : وَ لاَ يَجُوزُوا لِلَّهِ اَلْخَنْدَقَ مِنْهُمْ مُخْبِرٌ... "[۶]. همه اهل کوفه از منحرفان فکری و غیر آنها که در لشکر سفیانی هستند به سوی آن حضرت‌ هجوم می‌آورند. امام به اصحاب خود فرمان می‌دهد: عقب‌نشینی کنید و [به منظور فریب، به دشمن فرصت دهید] سپس دستور حمله صادر می‌کند. به خدا سوگند حتی یک نفر هم از آنها، از خندق نمی‌گذرد تا خبری ببرد، آنگاه داخل کوفه می‌شود. سخنی بلند را شیخ مفید از حضرت باقر (ع) نقل کرده است که در بخشی از آن چنین آمده: "‌ إِذَا قَامَ اَلْقَائِمُ عَلَيْهِ السَّلاَمُ سَارَ إِلَى اَلْكُوفَةِ فَيَخْرُجُ مِنْهَا بِضْعَةَ عَشَرَ أَلْفَ نَفْسٍ يُدْعَوْنَ اَلْبُتْرِيَّةَ عَلَيْهِمُ اَلسِّلاَحُ فَيَقُولُونَ لَهُ اِرْجِعْ مِنْ حَيْثُ جِئْتَ فَلاَ حَاجَةَ لَنَا فِي بَنِي فَاطِمَةَ فَيَضَعُ فِيهِمُ اَلسَّيْفَ حَتَّى يَأْتِيَ عَلَى آخِرِهِمْ ثُمَّ يَدْخُلُ اَلْكُوفَةَ فَيَقْتُلُ بِهَا كُلَّ مُنَافِقٍ مُرْتَابٍ وَ يَهْدِمُ قُصُورَهَا وَ يَقْتُلُ مُقَاتِلَتَهَا حَتَّى يَرْضَى اَللَّهُ عَزَّ وَ عَلاَ "[۷]. زمانی که قائم ظهور نماید به سوی کوفه می‌رود، آنگاه از آنجا چند ده هزار نفر از طایفه بتریه به طور مسلحانه سر به شورش بر می‌دارند و به امام (ع) می‌گویند: "از همان جا که آمدی بازگرد، زیرا ما را نیازی به فرزندان فاطمه نیست" در آن هنگام امام شمشیر بر می‌کشد و همه را می‌کشد. سپس وارد کوفه شده و هر منافق دودلی را به قتل می‌رساند، قصرهایشان را ویران می‌سازد و جنگجویان آنها را می‌کشد تا آنگاه که خداوند خشنود گردد.

نعمانی به سند خود از ابو حمزه ثمالی روایت کرده است که حضرت امام محمد باقر (ع) فرمود: "‌إِنَّ صَاحِبَ هَذَا اَلْأَمْرِ لَوْ قَدْ ظَهَرَ لَقِيَ مِنَ اَلنَّاسِ مِثْلَ مَا لَقِيَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ أَكْثَرَ ". صاحب این امر هرگاه قیام نماید، چونان رسول خدا (ص) - بلکه بیشتر - از دست مردم اذیت و آزار می‌کشد. ... و روایات دیگری هم چون خبر کشته شدن سفیانی پس از نقض پیمان با امام (ع) که پیشتر آورده شد. محتوای کلی این روایات آن است که امام مهدی (ع) در عراق و دیگر مناطق مسلمان‌نشین با شورش‌های مسلحانه و زدوخوردهای شدیدی روبرو خواهد شد. حتی اگر در روایات نیز نیامده باشد این اتفاق روی خواهد داد. چه می‌دانیم که بیشتر مسلمانان در امتحان‌های الهی مردود شده و از احکام روشن دین و مفاهیم قطعی آن سرپیچی نموده‌اند. کسانی نیز که در برابر حضرت سر به شورش بر می‌دارند از ضمانت‌هایی که برای پیروزی آن فرمانده بزرگ بر شمردیم در غفلت بوده، تا آنجا که گمان می‌برند می‌توانند بر او و سپاه قوی پنجه‌اش چیره گردند یا دست کم آنها را از سرزمین خود برانند. اما درباره جزئیات این روایات باید گفت که نمی‌توان همه آنها را ثابت نمود، از این رو نیازی به بحث درباره آنها نیست. آری، روایتی که از سیزده گروه شورشی خبر می‌دهد - با صرف نظر از جزئیات آن - به دو مطلب‌ اشاره دارد:

  1. این جنگ و شورش‌ها فقط در منطقه خاورمیانه اتفاق می‌افتد.
  2. این درگیری‌ها، سیزده مورد یا چیزی در این حدود می‌باشد. روایات دیگری نیز این دو مطلب را تأیید می‌نماید.
  • واکنش‌های مثبت‌: ابن ماجة از ابو سعید خدری نقل کرده است که پیامبر (ص) فرمود: "‌ يَكُونُ فِي أُمَّتِي اَلْمَهْدِيُّ... تُنْعَمُ فِيهِ أُمَّتِي نِعْمَةً لَمْ يُنْعَمُوا مِثْلَهَا قَطُّ "[۸]. مهدی در امت من است ... [در زمان حکومت او] امت من چنان غرق در نعمت می‌شوند که هرگز سابقه نداشته است. ابن حجر به نقل از رویانی و طبرانی در حدیثی آورده است که پیامبر (ص) فرمود: "‌يَرْضَى بِخِلاَفَتِهِ أَهْلُ اَلسَّمَاءِ وَ أَهْلُ اَلْأَرْضِ وَ اَلطَّيْرُ فِي اَلْجَوِّ، "[۹]. از دولت او، اهل آسمان و زمین و پرندگان در هوا راضی و خشنودند. حاکم به سند خود از ابو سعید خدری روایت کرده است که پیامبر (ص) فرمود: "‌ يَرْضَى عَنْهُ سَاكِنُ اَلسَّمَاءِ وَ سَاكِنُ اَلْأَرْضِ ... يَتَمَنَّى اَلْأَحْيَاءُ اَلْأَمْوَاتَ مِمَّا صَنَعَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِأَهْلِ اَلْأَرْضِ مِنَ اَلْخَيْرِة"؛ ساکنان آسمان و زمین از او خشنودند ... مردگان آرزو می‌کنند زنده بودند زیرا [می‌دانند] که خداوند به مردم دنیا چه خیراتی را ارزانی داشته است. حاکم سند این حدیث را صحیح می‌داند. نعمانی از ام هانی نقل کرده است که حضرت باقر (ع) فرمود: "‌ فَإِنْ أَدْرَكْتِ ذَلِكِ اَلزَّمَانَ قَرَّتْ عَيْنَاكِ"[۱۰]. اگر آن زمان را (زمان ظهور) درک کردی، چشمانت روشن خواهد شد.

نعمانی دو حدیث دیگر را به همین مضمون آورده است. شیخ طوسی روایت کرده است که پیامبر (ص) فرمود: "‌ أُبَشِّرُكُمْ بِالْمَهْدِيِّ ... يَرْضَى عَنْهُ سَاكِنُ اَلسَّمَاءِ وَ سَاكِنُ اَلْأَرْضِ" [۱۱]. به مهدی بشارتتان دهم ... ساکنان آسمان و زمین از او خشنودند. همو در حدیث دیگری از ابو وائل نقل کرده است که امیر المؤمنین (ع) فرمود: "‌ يَفْرَحُ لِخُرُوجِهِ أَهْلُ اَلسَّمَاءِ وَ سُكَّانُهَا يَمْلَأُ اَلْأَرْضَ عَدْلاً كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً تَمَامَ اَلْخَبَرِ "[۱۲]. از قیامش، اهل آسمان و ساکنان آن خوش‌حال می‌شوند [او] زمین را از عدل می‌آکند همان طور که از ستم و بیداد پر شده باشد.

درباره ساکنان آسمان، دو احتمال می‌رود:

  1. پرندگان؛ که غذای لذیذ و آب گوارا را دوست دارند. جز آن که در روایتی که پیشتر آوردیم، آمده است: اهل آسمان و زمین و پرندگان هوا از حکومت او شادمانند. مقتضای عطف "پرندگان در هوا" بر "اهل آسمان" تغایر و دو گونه بودن آنهاست؛ از این رو آن دو با هم فرق دارند.
  2. فرشتگان؛ که بر اساس ظواهر أدله موجود در اسلام و حتی ادیان بزرگ دیگر، در آسمان‌ها به سر می‌برند.

آنها در روز اجرای عدالت کامل شادمان می‌شوند و از رهبر بزرگ آن روز، خشنودند. و پیشتر گفتیم که چه پشتیبانی و کمک بزرگی به آن حضرت خواهند کرد. در نتیجه خشنودی آنها از او امری طبیعی و روشن است و خاستگاهش، خشنودی و رضایت خداوند می‌باشد»[۱۳].

پرسش‌های وابسته

  1. امام مهدی‏ چه مناطقی را به تصرف در می‌آورد؟ (پرسش)
  2. در حکومت امام مهدی که همه مؤمن هستند چه ضرورتی دارد دولت قدرتمند وجود داشته باشد؟ (پرسش)
  3. ضرورت نصب الهی آخرین حاکم جهانی از دیدگاه امامیه چیست؟ (پرسش)
  4. برخورد امام مهدی با کارگزاران حکومتی چگونه است؟ (پرسش)
  5. امام مهدی‏ با کدام دین بر عالم حکومت می‌‏کند؟ (پرسش)
  6. مردم اعم از کودک و نوجوان و جوان (مرد و زن) در حکومت امام مهدی چه نقشی بر عهده دارند؟ (پرسش)
  7. تشکیل حکومت جهانی توسط امام مهدی چه آثاری دارد؟ (پرسش)
  8. اساس حکومت امام مهدی بر چه پایه‌ای استوار است و قدرت امام از چه عواملی نشئت می‌گیرد؟ (پرسش)
  9. اگر دولت امام مهدی کریمه است چرا منافقان در آن دولت ذلیل می‌‏شوند؟ زیرا دولت امام علی منافقان جایگاه یافتند و دورویی نمودند؟ (پرسش)
  10. نقش علما در حکومت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  11. موضع افراد در برابر حکومت امام مهدی چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
  12. موضع امام مهدی در برابر مسائل و نهادهای گوناگون بین‌المللی چیست؟ (پرسش)
  13. حکومت امام مهدی چگونه با سخن حضرت سلیمان: "رَب اغْفِرْ لِی وَ هَبْ لِی مُلْکاً لا ینْبَغِی لِأَحَدٍ مِنْ بَعْدِی..." جمع می‌شود؟ (پرسش)
  14. چرا پیشوایان معصوم با آن قدرتی که خداوند به آنها داده بود حکومت واحد جهانی تشکیل ندادند؟ (پرسش)
  15. چه کسانی صلاحیت مدیریت جهان را دارند؟ (پرسش)
  16. روش‌های تربیتی امام مهدی چیستند؟ (پرسش)
  17. نتایج تربیت اسلامی در دولت امام مهدی چیستند؟ (پرسش)
  18. مراد از خونخواهی امام حسین توسط امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  19. توزیع رایگان اموال میان مردم در حکومت امام مهدی به چه معناست؟ (پرسش)
  20. گردش ایام در دوران امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  21. دین جهانی غالب در زمان امامت امام مهدی چه دینی خواهد بود؟ (پرسش)
  22. وضعیت بازرگانی در حکومت امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  23. شیوه حکم کردن و داوری امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  24. امام مهدی چه کشورها و شهرهایی را به تصرف خود در می‌آورد؟ (پرسش)
  25. در قرآن آمده که در آخر الزمان حضرت عیسی ظهور خواهد کرد و همه باید از او پیروی کنند آیا مسلمانان نیز باید از او پیروی کنند؟ (پرسش)
  26. از آنجاکه حکومت امام مهدی بر اساس قرآن و اسلام است، آیا می‌توان گفت سیاست و دیانت از هم جدا نیستند؟ (پرسش)
  27. در زمان ظهور امام مهدی حاکم اسلامی از کدام گروه مسلمین خواهد بود؟ (پرسش)
  28. چگونه امام مهدی می‌تواند حکومت واحدی تشکیل دهد و همه مکاتب و ادیان را گردهم آورد؟ (پرسش)
  29. سیمای دوران ظهور و دوران حکومت امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  30. اصلاحات و قضاوت‌های امام مهدی به چه چیز تعبیر شده است؟ (پرسش)
  31. خداوند متعال چه عنایتی به جهت پیروزی امام مهدی هنگام ظهور انجام خواهد داد؟ (پرسش)
  32. بهره مردم دوره ظهور از اجتهاد چگونه و به چه میزان خواهد بود؟ (پرسش)
  33. در روایات آمده هرکس دعای عهد را چهل صباح بخواند در زمان ظهور حضرت زنده خواهد شد. این زنده شدن چه کیفیتی دارد؟ (پرسش)
  34. آیا منظور از زنده شدن در زمان ظهور، رجعت است یا پیش از رجعت این موضوع محقق خواهد شد؟ (پرسش)
  35. با توجه به جمله «مؤتزرا کفنی شاهرا سیفی» در دعای عهد آیا هنگامی که از قبر بیرون می‏‌آییم کفن پوشیده‌ایم یا لباس؟ (پرسش)
  36. منظور از فراز «شاهرا سیفی» در دعای عهد چیست؟ (پرسش)
  37. معنای این جمله از پیامبر که در خطبه غدیر درباره امام مهدی فرمود ألا انه الغراف من بحر العمیق چیست؟ (پرسش)
  38. آیا با تکمیل عقول و تهذیب نفوس بدون نیاز به امام معصوم به احکام واقعی دسترسی پیدا می‏‌کنند؟ (پرسش)
  39. درباره حکومت جهانی امام مهدی توضیح دهید (پرسش)
  40. حکومت امام مهدی چگونه جهانی می‌شود؟ (پرسش)
  41. علل به وجود آمدن وحشت در دل دشمنان هنگام ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  42. نخستین برنامه امام مهدی پس از ظهور چیست؟ (پرسش)
  43. امام مهدی نخستین پرچم مبارزه را به کجا می‌فرستد؟ (پرسش)
  44. امام مهدی پس از فتح عراق به جنگ با چه کسانی می‌رود؟ (پرسش)
  45. موضوع نخستین دادگاهی که امام مهدی پس از ظهور تشکیل می‌دهد چیست؟ (پرسش)
  46. نخستین سپاه امام مهدی به کجا می‌رود؟‌ (پرسش)
  47. آیا حکومت امام مهدی‏ نژادی است؟ (پرسش)
  48. رمز حمله سپاه امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  49. منظور از امت معدوده چیست؟ (پرسش)
  50. چه واکنشی‌هایی نسبت به تشکیل حکومت امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
  51. آیا نوع حکومت امام مهدی همانند سایر حکومت‏‌ها است؟ (پرسش)
  52. آیا انقلاب مهدی الزاماً به حکومت واحد جهانی می‌انجامد؟ (پرسش)
  53. آیا در حکومت امام مهدی‏ تمام مردم اصلاح خواهند شد؟ (پرسش)
  54. با توجه به پیشرفت اعجاب‌‏آور تسلیحات نظامی چگونه ممکن است امام مهدی با شمشیر بر دشمنان غلبه کند؟ (پرسش)
  55. چگونه یک فرد می‏تواند سرنوشت بشریت را تغییر دهد؟ (پرسش)
  56. امام با چه زبانی با مردم زمان ظهور صحبت خواهد کرد؟ (پرسش)
  57. در روز موعود به چه روشی تغییر صورت می‏گیرد؟ (پرسش)
  58. آیا یک فرد می‌تواند سرنوشت بشریت را تغییر دهد؟ (پرسش)
  59. آیا حکومت امام مهدی جهانی است؟ (پرسش)
  60. آیا اجرای انقلاب جهانی به وسیله یک فرد (امام مهدی) ممکن است؟ (پرسش)
  61. آیا انقلاب مهدی الزاما به حکومت واحد جهانی می‌‏انجامد؟ (پرسش)
  62. تصویر کلی و اوضاع عمومی جهان در عصر دولت مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  63. کارگزاران دولت و فرماندهان لشکری و کشوری امام مهدی چه کسانی هستند؟ (پرسش)
  64. آیا مهدی در زمان حکومتش از امکانات جنگی و ارتباطی روز استفاده می‌‏کند؟ (پرسش)
  65. حکمت مشارکت حضرت مسیح‏ در تشکیل حکومت جهانی چیست؟ (پرسش)
  66. منجی و رهبر در حکومت عدل توحیدی جهانی کیست؟ (پرسش)
  67. حضرت مهدی از ستمگرانی که از دنیا رفته‌اند چگونه انتقام می‌گیرد؟ (پرسش)
  68. اگر حکومت امام مهدی حکومت عدل جهانی است پس چرا به شهادت می‌‏رسد؟ (پرسش)
  69. حکمت مشارکت حضرت مسیح در حکومت عدل جهانی چیست؟ (پرسش)
  70. امام مهدی با چه طوایفی به نبرد می‌پردازد؟ (پرسش)
  71. امام مهدی چگونه فرقه بتریه را نابود می‌کند؟ (پرسش)
  72. در زمان امام مهدی مجتهدان اجتهاد می‌کنند یا نه؟ (پرسش)
  73. با وجودی که حضرت عیسی‏ پیامبر است چرا ریاست حکومت جهانی برای امام مهدی‏ است؟ (پرسش)
  74. چه ارتباطی میان جامعه مهدوی و مدینه فاضله وجود دارد؟ (پرسش)
  75. آیا پیامبران در حکومت امام مهدی نقشی دارند؟ (پرسش)
  76. سرنوشت اقلیت‌های دینی در حکومت حضرت مهدی چگونه است؟ (پرسش)
    1. سرنوشت یهود و نصارا در حکومت حضرت مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  77. چه رابطه‌ای میان حکومت جهانی اسلام و غیبت امام مهدی است؟ (پرسش)
  78. مقبولیت عمومی حکومت امام مهدی به چه معناست؟ (پرسش)
  79. امام مهدی چگونه شهر ارمینیه را به تصرف خود در می‌آورد؟ (پرسش)
  80. چرا بحث از حکومت امام مهدی جنبه کلامی پیدا می‌کند؟ (پرسش)
  81. چرا حکومت جهانی امام مهدی همه ملت‌ها و اقوام را در بر می‌گیرد؟ (پرسش)
  82. مبانی جامعه‌شناختی و دولت‌شناختی حکومت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  83. ویژگی‌های زندگی اجتماعی در حکومت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  84. از منظر فلسفه تاریخ چه ضرورتی بر تشکیل حکومت امام مهدی می‌باشد؟ (پرسش)
  85. مشخصات کلی حکومت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  86. وضعیت سیاسی در زمان حکومت امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  87. وضعیت اجتماعی در زمان حکومت امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  88. وضعیت اقتصادی در زمان حکومت امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  89. مبانی انسان شناختی حکومت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  90. وضعیت پیشرفت‌های‏‌ قضایی در عصر حکومت امام مهدی چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
  91. وضعیت ادیان و اقلیت‌های دینی در حکومت امام مهدی چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
  92. ظهور و شکل‌گیری حکومت امام مهدی نیازمند چه شرایطی است؟ (پرسش)
  93. چرا حکومت امام مهدی باید بر شریعت الهی مبتنی باشد؟ (پرسش)
  94. آیا دولت امام مهدی آخرین دولت است؟ (پرسش)
  95. تفاوت ظهور و خروج و قیام چیست؟ (پرسش)
  96. محدوده حکومت و سلطنت امام مهدی کجاست؟ (پرسش)
  97. آیا امام مهدی می‌تواند بدون خونریزی و جنگ به حکومت برسد؟ (پرسش)
  98. امام مهدی ممالک متفاوت را چگونه فتح می‌کند؟ (پرسش)
  99. کیفیت رویارویی سپاه امام مهدی با بنی امیه چگونه است؟ (پرسش)
  100. امام مهدی پس از ظهور چه اصلاحاتی در مدینه انجام می‌دهند؟ (پرسش)
  101. موانع اهداف امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  102. آیا در حکومت امام مهدی تشریفات و اسراف برچیده می‌شود؟ (پرسش)
  103. آیا مردم در زمان حکومت حضرت مهدی از زندگی خشنود و راضی‌اند؟ (پرسش) (پرسش)
  104. آیا امام مهدی با اجبار اسلام را در جهان پیاده می‌کنند؟ (پرسش)
  105. چرا عده‌ای آن حضرت و دینش را انکار می‌کنند؟ (پرسش)

پانویس

  1. ر.ک: الصدر، سید محمد، تاریخ الغیبة الکبری؛ ص ۵۰۴.
  2. النعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة؛ ص ۱۶۵.
  3. النعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة؛ ص ۱۵۹.
  4. النعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة؛ ص ۱۶۰.
  5. النعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة؛ ص ۱۶۰.
  6. المجلسی، محمد باقر، همان؛ ج ۱۳، ص ۱۷۹ و ۱۸۰.
  7. المفید، محمد بن محمد، همان؛ ص ۳۴۳.
  8. ابن ماجه، محمد بن یزید، سنن ابن ماجه؛ ج ۲، ص ۱۳۶۶.
  9. الهیثمی، احمد بن حجر، همان؛ ص ۹۸.
  10. النعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة؛ ص ۷۵.
  11. الطوسی، محمد بن الحسن، الغیبة؛ ص ۱۱۱.
  12. الطوسی، محمد بن الحسن، الغیبة؛ ص ۱۱۲.
  13. صدر، سید محمد، تاریخ پس از ظهور، ص۳۶۱-۳۶۹.