تربت: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
جز (جایگزینی متن - ')| ' به ')|')
(۴۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{خرد}}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = امام حسین | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[تربت در کلام اسلامی]] - [[تربت در معارف و سیره حسینی]]| پرسش مرتبط  = }}
{{نبوت}}
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[تربت در حدیث]] | [[تربت در نهج البلاغه]] | [[تربت در معارف دعا و زیارات]] | [[تربت در کلام اسلامی]] | [[تربت در عرفان اسلامی]]</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[تربت (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
'''تربت''' به معنای [[خاک]]، [[خاک]] [[مزار]]، مدفن و [[مقبره]] است. به [[خاک]] مدفن [[سید الشهدا]]{{ع}} نیز تربت گفته می‌شود. تربت [[سید الشهدا]]، [[مقدّس]] است و [[سجده]] بر [[خاک]] [[قبر]] او یا بر مهری که از آن ساخته شده باشد [[ثواب]] بسیار دارد و [[تسبیح]] گفتن با [[مُهر]] تربت نیز [[فضیلت]] بسیار دارد و از [[ویژگی‌های امام]] [[حسین]]{{ع}} یکی هم آن است که [[خداوند]] در تربت [[قبر]] او شفا قرار داده است. [[روایات]] بسیاری درباره [[فضیلت]] [[سجده بر تربت]] [[حسینی]] از [[امامان]] ما [[نقل]] شده است، همچنین برداشتن کام نوزاد در آغاز ولادت با تربت، [[مستحب]] است. [[تربت امام حسین]]{{ع}} و همه شهدای [[راه خدا]]، یادآور [[حماسه]] و [[جهاد]] و [[شهادت]] در [[راه خدا]] و الهام‌بخش [[ایثار]] و [[فداکاری]] است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۵۳.</ref>.


==مقدمه==
== معناشناسی ==
*در [[فرهنگ]] [[شیعه]] و در [[باور]] حسینیان [[تاریخ]] و آشنایان با [[اهل بیت]]{{عم}}، کلمه تربت، بار محتوایی [[غنی]] و [[تاریخی]] داشته است. چه به صورتِ مهر [[نماز]]، یا خاکِ تیمّم، یا [[تسبیح]] سجاده، یا [[خاک]] [[شفابخش]] و متبرّک. این تأثیر، در سایه عنصر دگرگونساز و اکسیر [[شهادت]] است. [[امامان]]، تلاش می‌کردند که [[شیعه]] را به [[فرهنگ]] [[شهادت]]، سوق دهند. این [[تشویق]]، در سایه روی آوردن به نمودها و سمبل‌ها و مظاهری انجام می‌گرفت که یادی از آن [[حماسه]] را در بر داشته باشد و تداعی کننده آن [[حماسه‌ها]] و [[خون‌ها]] و شهادت‌ها باشد. حتی به صورتِ قرار دادن تربت [[کربلا]] در محلّ [[سجود]]، تا [[تعظیم]] به [[آرمان]] والای [[شهیدان]] [[کربلا]] باشد، و قرار دادن تربت، زیر بینی، هنگام [[سجده]]، تا بوی [[خون]] شهدای [[کربلا]]، [[جان]] را طراوت بخشد<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۲۲۱-۲۲۴.</ref>.
"تربت" به معنای خاک، خاک مزار، مدفن و مقبره است<ref>ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ۲۲۷؛ دهخدا، علی اکبر، لغت‌نامه دهخدا، ۴/ ۵۷۷۱.</ref>. در اصطلاح [[شیعه]]، خاک [[حرم امام حسین]] {{ع}} در [[کربلا]] را "تربت" گویند، البته به خاک [[قبور]] [[مقدس]] [[پیامبران]]، [[امامان معصوم]] {{ع}} [[شهیدان]] و [[صالحان]] نیز اطلاق می‌گردد<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۸۱.</ref>. احتمالاً مراد از کلمه "الطین" و "طین القبر" در منابع روایی نیز تربت [[امام حسین]] {{ع}} است<ref> دانشنامه جهان اسلام‌، ج ۶، ص ۸۲۳.</ref>.
*[[امام صادق]]{{ع}} خریطه (کیسه و دستمال) زردی داشت که در آن، تربت [[امام حسین|حضرت سیدالشهدا]]{{ع}} بود. وقت [[نماز]] که می‌شد، همان تربت را در موضع سجودش می‌ریخت و [[سجده]] بر آن می‌کرد<ref>منتخب التواریخ، ص ۲۹۸، به نقل از «مصباح المتهجّدین».</ref> آیا این، جز [[تجدید عهد]] و [[پیمان]] با [[آیین]] و [[آرمان]] و راه و خط [[امام حسین|حسین]]{{ع}} است؟! نمازی بر پایه احیای [[جهاد]] و [[شهادت]] و مُلهَم از [[خون]]! ... مگر در تربت [[کربلا]] چه [[رازی]] نهفته است؟ ... در آنجا تربتی است، گویا معدن مغناطیس، که افراد [[عاشق]] را که قابل جذب اند، مانند ذرّات کوچک آهن، به سوی خود جذب می‌کند. آنجا مضجعِ مقدّسِ سرباز [[فداکاری]] است که رؤسای جمهور و [[پادشاهان]]، قبل از آنکه رسم سرباز گمنام و نهادن دسته گل معمول گردد، عصاره گل، [[بهترین]] عطر را آوردند و بوسیدند و بوییدند و پاشیدند و آرزوی این کردند که کاش در برابرش جنگیده و [[اسلام]] را [[یاری]] می‌کردند و کشته می‌شدند ...<ref> اولین دانشگاه و آخرین پیامبر، ج ۲، ص ۴۳.</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۲۲۱-۲۲۴.</ref>.
*به عنوان نمونه، به چند [[حدیث]] از سخن [[پیشوایان]] اشاره می‌کنیم: [[امام صادق]]{{ع}}: "[[سجده بر تربت]] [[حسین]]، حجاب‌های هفتگانه را کنار می‌زند"<ref>{{متن حدیث|" السُّجُودُ عَلَى تُرْبَةِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} يَخْرِقُ الْحُجُبَ السَّبْع‏"}}؛ بحار الأنوار چاپ بیروت، ج ۸۲، ص ۱۵۳و ۳۳۴.</ref>. آن [[حضرت]]، به عنوان [[فروتنی]] و [[خشوع]] در برابر [[خداوند]]، جز بر تربت [[حسین]]، [[سجده]] نمی‌کرد<ref>{{متن حدیث|" وَ كَانَ الصَّادِقُ {{ع}} لَا يَسْجُدُ إِلَّا عَلَى تُرْبَةِ الْحُسَيْنِ {{ع}} تَذَلُّلًا لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ اسْتِكَانَةً إِلَيْهِ"}}؛ بحارالأنوار، ج ۸۲، ص ۱۵۸، حدیث ۲۵.</ref> و می‌فرمود: "[[سجده]] بر گِلِ [[قبر]] [[امام حسین|حسین]]{{ع}}، تا [[زمین]] هفتم را [[نورانی]] می‌کند"<ref>{{متن حدیث|" السُّجُودُ عَلَى طِينِ قَبْرِ الْحُسَيْنِ ع يُنَوِّرُ إِلَى الْأَرْضِ السَّابِعَةِ"}}؛ من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص ۲۶۸.</ref> [[فاطمه زهرا|حضرت فاطمه زهرا]]{{س}} آن تسبیحات مخصوص را، با تسبیحی می‌گفت که از یک نخ مفتول از پشم درست شده بود و به تعداد تکبیرات، "گِرِه" داشت. وقتی که حمزه [[سیدالشهدا]] به [[شهادت]] رسید، از [[خاک]] [[قبر]] او، [[تسبیح]] ساخت. از آن پس، [[مردم]] هم به [[تبعیت]] از او چنان کردند. تا اینکه [[امام حسین|حسین]]{{ع}} به [[شهادت]] رسید. [[مردم]]، به خاطر [[فضیلت]] و مزیّتِ افزون تر تربت [[امام حسین]]{{ع}}، از تربت [[قبر]] آن [[شهید]]، [[تسبیح]] ساختند<ref>بحار الأنوار، ج ۸۲، ص ۳۳۳، حدیث ۱۶و ص ۳۴۱.</ref>. بالاتر از این، سفارش [[ائمه]]{{عم}} است که: کام [[فرزندان]] خود را هنگام ولادت، با تربت [[قبر]] [[امام حسین|حسین بن علی]]{{ع}} بردارید. به این تعبیر، [[روایات]] متعددی [[نقل]] شده است. از جمله سخن [[امام صادق]]{{ع}} است که: {{متن حدیث|حَنِّكُوا أَوْلَادَكُمْ بِتُرْبَةِ الْحُسَيْنِ {{ع}} فَإِنَّهُ أَمَانٌ"}}<ref> وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص ۴۱۰، حدیث ۸.</ref>  این، آشنا ساختن نوزادان از لحظه [[تولد]]، با [[کربلا]] و تربت [[شهید]] است و اثر [[تربیتی]] دارد<ref>روایات مربوط به تربت سیدالشهدا، برداشتن کام نوزاد با تربت [[کربلا]]، سجده و تسبیح بر تربت قبر حسین و ... را در منابع زیر مطالعه کنید: وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص ۴۰۸تا ۴۲۰و ج ۳، ص ۶۰۷؛ مصباحِ شیخ طوسی، ص ۵۱۰؛ بحارالأنوار بیروتی، ج ۹۸، ص ۱۱۸.</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۲۲۱-۲۲۴.</ref>.  
*[[شهید مطهری]]، درباره تربت [[شهید]] و دانه‌های تسبیحی که از تربت [[امام حسین|سیدالشهدا]]{{ع}} باشد، می‌گوید: "من، این را از تربت [[شهید]] بر می‌دارم و این نوعی [[احترام]] به [[شهید]] و [[شهادت]] است، نوعی به رسمیت شناختن قداستِ [[شهادت]] است ... [[پیشوایان]] ما گفته اند، حالا که باید بر [[خاک]] [[سجده]] کرد، بهتر است که آن [[خاک]]، از [[خاک]] تربت [[شهیدان]] باشد، اگر بتوانید از [[خاک]] [[کربلا]] برای خود تهیه کنید، که بوی [[شهید]] می‌دهد. تو که [[خدا]] را [[عبادت]] می‌کنی، سر بر روی هر خاکی بگذاری نمازت درست است ولی اگر سر بر روی آن خاکی بگذاری که تماس کوچکی، [[قرابت]] کوچکی، [[همسایگی]] کوچکی با [[شهید]] دارد و بوی [[شهید]] می‌دهد، اجر و [[ثواب]] تو صد برابر می‌شود ..."<ref>شهید ضمیمه: قیام و انقلاب مهدی، ص ۱۲۷.</ref> نه تنها تربت [[شهید]]، بلکه هر چیزی که از [[شهید]]، یادگار مانده و نشانی از اوست و کوچک ترین پیوندی با یک [[شهید]] دارد، برای [[وارثان]] خط [[شهادت]] و شاگردانِ این [[مکتب]]، [[الهام]] بخش، [[عزیز]]، [[مقدس]]، متبرک، ارزشمند و خاطره‌آمیز است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۲۲۱-۲۲۴.</ref>.


== جستارهای وابسته ==
== تربت در فرهنگ شیعی ==
در فرهنگ شیعه کلمه تربت، بار محتوایی [[غنی]] و [[تاریخی]] داشته است، چه به صورتِ مهر [[نماز]]، یا خاکِ تیمّم، یا [[تسبیح]] سجاده، یا خاک [[شفابخش]] و متبرّک<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۲۲۱-۲۲۴.</ref>. تربت یادآور [[حماسه]] و [[جهاد]] و [[شهادت]] در [[راه خدا]] و الهام‌بخش [[ایثار]] و [[فداکاری]] است.


==منابع==
[[شیعیان]] معتقدند تربت در شفای [[بیمار]] مؤثر است، از [[ترس]] ایمنی می‌بخشد، [[آدمی]] را از [[عذاب]] [[قبر]] می‌رهاند، روزی را [[برکت]] می‌دهد، مایۀ [[علم]] نافع و [[عزت]] است، [[فقر]] را می‌زداید، [[آبرو]] را پاس می‌دارد و [[آرامش]] خاطر می‌آفریند<ref>دائرة المعارف تشیع‌، ج ۳ ص ۲۰۵؛ دانشنامه جهان اسلام‌، ج ۶ ص ۸۲۶؛ صدری، مهدی، خاک بهشت‌، ۷۶.</ref>. [[شیعیان]]، بنابر [[احادیث]] [[امامان معصوم]] {{ع}} کام نوزادان خویش را با ترتب می‌گشایند، [[ارزش]] [[نماز]] بر تربت را بسی بیش‌تر از غیر آن می‌دانند و چون از [[زیارت]] [[امام حسین]] {{ع}} باز می‌گردند، تربت به سوغات می‌آورند. در [[فقه]] [[شیعه]]، نگاشتن شهادتین و نام [[امامان معصوم]] {{ع}} بر کفن میت با تربت، [[مستحب]] است و مایۀ ایمنی از [[عذاب]] [[قبر]] است<ref>دائرة المعارف تشیع‌، ج ۳ ص ۲۰۵؛ صدری، مهدی، خاک بهشت‌، ۷۶.</ref>.<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۲۲۱-۲۲۴.</ref>
* [[پرونده:81.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|'''فرهنگ زیارت''']]
* [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']]


==پانویس==
== سجده بر تربت ==
{{یادآوری پانویس}}
یکی از کاربردهای مهم تربت نزد [[شیعیان]]، سجدۀ بر آن هنگام [[نماز]] است. استفاده از تربت برای [[سجده]]، از قرن ۴ ق. پس از مکاتبه حِمیری با [[امام زمان]] {{ع}} به صورت سنتی فراگیر نزد [[شیعه]] در آمد<ref>دائرة المعارف تشیع‌، ج ۳ ص ۲۰۵؛ صدری، مهدی، خاک بهشت‌، ۷۶.</ref>. از آنجا که آمیختن تربت با [[آب]] و سپس، حرارت دادن و خشکاندن آن، بر ماندگاری‌اش می‌افزاید، مسئله‌ای [[فقهی]] بدین موضوع می‌پردازد و از [[سجده]] بر "تربت پخته"[[سخن]] می‌گوید<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۸۱.</ref>. چنانچه برخی از [[فقها]] آن را جایز و برخی دیگر آن را [[مکروه]] دانسته‌اند<ref>من لایحضره الفقیه‌، ج ۱ ص ۱۸۹.</ref>. همۀ [[مسلمانان]] معتقدند هنگام [[نماز]] می‌توان بر [[زمین]] و آنچه از آن می‌روید، [[سجده]] کرد؛ ولی دربارۀ مفهوم [[زمین]] و آنچه از آن می‌روید، به [[اختلاف]] افتاده‌اند. این نیز محل اتفاق مسلمانان است که [[سجده]] بر خاک، [[برترین]] مصداق [[سجده]] است و اگر خاک با [[آب]] بیامیزد و سپس خشک شود، [[سجده]] بر آن صحیح است. در نظر [[شیعه]] بنابر قول و فعل [[امامان معصوم]] {{ع}} [[برترین]] خاکی که می‌توان بر آن [[سجده]] کرد، تربت [[حسینی]] {{ع}} است<ref>امینی، عبدالحسین، السجود علی الترتبة الحسینیه‌، ۹۷- ۱۲۰.</ref>. [[شیعه]]، [[سجده]] بر پشم و کرک و ابریشم را روا نمی‌شمارد و بر خاک [[سجده]] می‌کند و از میان خاک‌ها تربت امام حسین {{ع}} را [[برگزیده]] است<ref>ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات‌، ۷۰؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ۴/ ۲۹۵.</ref>.<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۸۱.</ref>
{{پانویس2}}


== [[ادله]] سجده بر تربت ==
برخی از [[دلایل]] سجده بر تربت و [[فضیلت]] آن عبارتند از:
# فعل [[معصوم]]: [[امام صادق]] {{ع}} خریطه (کیسه و دستمال) زردی داشت که در آن، تربت حضرت [[سیدالشهدا]] {{ع}} بود. وقت [[نماز]] که می‌شد، همان تربت را در موضع سجودش می‌ریخت و [[سجده]] بر آن می‌کرد<ref>ر.ک: نطنزی، معین الدین، منتخب التواریخ، ص ۲۹۸، به نقل از «مصباح المتهجّدین».</ref>. آیا این، جز تجدید عهد و [[پیمان]] با [[آیین]] و آرمان و راه و خط [[حسین]] {{ع}} است.
# قول [[معصوم]]: [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرمود: «[[سجده]] بر گِلِ [[قبر]] [[حسین]] {{ع}}، تا [[زمین]] هفتم را [[نورانی]] می‌کند»<ref>{{متن حدیث|السُّجُودُ عَلَی طِینِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ {{ع}}یُنَوِّرُ إِلَی الْأَرْضِ السَّابِعَةِ}}؛ شیخ صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص ۲۶۸.</ref><ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۲۲۱-۲۲۴.</ref>


{{زیارت}}
بنابراین [[شیعه]]، تربت را [[معبود]] خویش نمی‌داند و جز [[خدا]] را شایسته [[عبادت]] نمی‌شمارد. همان طور که همۀ نمازگزاران رو به سوی‌ [[کعبه]] می‌کنند بی آنکه آن را [[معبود]] خویش بدانند، [[شیعیان]] نیز بر تربت امام حسین {{ع}} [[نماز]] می‌گزارند بی آنکه غیر [[خدا]] را سزاوار [[پرستش]] بدانند. بدین‌سان، سجده بر تربت، از باب [[فرمانبرداری]] از [[خدا]] و [[تقرب]] به اوست<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۸۳.</ref>.
 
== منابع ==
{{منابع}}
# [[پرونده:81.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|'''فرهنگ زیارت''']]
# [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']]
# [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق (ع)، '''فرهنگ شیعه''']]
{{پایان منابع}}
 
== پانویس ==
{{پانویس}}


[[رده:زیارت]]
[[رده:زیارت]]
[[رده:تربت]]
[[رده:امام حسین]]
[[رده:مدخل فرهنگ زیارت]]
[[رده:مدخل فرهنگ زیارت]]
[[رده:مدخل]]
 
{{واقعه کربلا}}
{{زیارت}}

نسخهٔ ‏۲۷ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۱۲

این مدخل زیرشاخهٔ بحث امام حسین است. تربت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: تربت در کلام اسلامی - تربت در معارف و سیره حسینی - پرسش مرتبط ندارد

معناشناسی

"تربت" به معنای خاک، خاک مزار، مدفن و مقبره است[۱]. در اصطلاح شیعه، خاک حرم امام حسین S در کربلا را "تربت" گویند، البته به خاک قبور مقدس پیامبران، امامان معصوم S شهیدان و صالحان نیز اطلاق می‌گردد[۲]. احتمالاً مراد از کلمه "الطین" و "طین القبر" در منابع روایی نیز تربت امام حسین S است[۳].

تربت در فرهنگ شیعی

در فرهنگ شیعه کلمه تربت، بار محتوایی غنی و تاریخی داشته است، چه به صورتِ مهر نماز، یا خاکِ تیمّم، یا تسبیح سجاده، یا خاک شفابخش و متبرّک[۴]. تربت یادآور حماسه و جهاد و شهادت در راه خدا و الهام‌بخش ایثار و فداکاری است.

شیعیان معتقدند تربت در شفای بیمار مؤثر است، از ترس ایمنی می‌بخشد، آدمی را از عذاب قبر می‌رهاند، روزی را برکت می‌دهد، مایۀ علم نافع و عزت است، فقر را می‌زداید، آبرو را پاس می‌دارد و آرامش خاطر می‌آفریند[۵]. شیعیان، بنابر احادیث امامان معصوم S کام نوزادان خویش را با ترتب می‌گشایند، ارزش نماز بر تربت را بسی بیش‌تر از غیر آن می‌دانند و چون از زیارت امام حسین S باز می‌گردند، تربت به سوغات می‌آورند. در فقه شیعه، نگاشتن شهادتین و نام امامان معصوم S بر کفن میت با تربت، مستحب است و مایۀ ایمنی از عذاب قبر است[۶].[۷]

سجده بر تربت

یکی از کاربردهای مهم تربت نزد شیعیان، سجدۀ بر آن هنگام نماز است. استفاده از تربت برای سجده، از قرن ۴ ق. پس از مکاتبه حِمیری با امام زمان S به صورت سنتی فراگیر نزد شیعه در آمد[۸]. از آنجا که آمیختن تربت با آب و سپس، حرارت دادن و خشکاندن آن، بر ماندگاری‌اش می‌افزاید، مسئله‌ای فقهی بدین موضوع می‌پردازد و از سجده بر "تربت پخته"سخن می‌گوید[۹]. چنانچه برخی از فقها آن را جایز و برخی دیگر آن را مکروه دانسته‌اند[۱۰]. همۀ مسلمانان معتقدند هنگام نماز می‌توان بر زمین و آنچه از آن می‌روید، سجده کرد؛ ولی دربارۀ مفهوم زمین و آنچه از آن می‌روید، به اختلاف افتاده‌اند. این نیز محل اتفاق مسلمانان است که سجده بر خاک، برترین مصداق سجده است و اگر خاک با آب بیامیزد و سپس خشک شود، سجده بر آن صحیح است. در نظر شیعه بنابر قول و فعل امامان معصوم S برترین خاکی که می‌توان بر آن سجده کرد، تربت حسینی S است[۱۱]. شیعه، سجده بر پشم و کرک و ابریشم را روا نمی‌شمارد و بر خاک سجده می‌کند و از میان خاک‌ها تربت امام حسین S را برگزیده است[۱۲].[۱۳]

ادله سجده بر تربت

برخی از دلایل سجده بر تربت و فضیلت آن عبارتند از:

  1. فعل معصوم: امام صادق S خریطه (کیسه و دستمال) زردی داشت که در آن، تربت حضرت سیدالشهدا S بود. وقت نماز که می‌شد، همان تربت را در موضع سجودش می‌ریخت و سجده بر آن می‌کرد[۱۴]. آیا این، جز تجدید عهد و پیمان با آیین و آرمان و راه و خط حسین S است.
  2. قول معصوم: امام صادق S می‌فرمود: «سجده بر گِلِ قبر حسین S، تا زمین هفتم را نورانی می‌کند»[۱۵][۱۶]

بنابراین شیعه، تربت را معبود خویش نمی‌داند و جز خدا را شایسته عبادت نمی‌شمارد. همان طور که همۀ نمازگزاران رو به سوی‌ کعبه می‌کنند بی آنکه آن را معبود خویش بدانند، شیعیان نیز بر تربت امام حسین S نماز می‌گزارند بی آنکه غیر خدا را سزاوار پرستش بدانند. بدین‌سان، سجده بر تربت، از باب فرمانبرداری از خدا و تقرب به اوست[۱۷].

منابع

  1. محدثی، جواد، فرهنگ زیارت
  2. محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی
  3. پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق (ع)، فرهنگ شیعه

پانویس

  1. ↑ ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ۲۲۷؛ دهخدا، علی اکبر، لغت‌نامه دهخدا، ۴/ ۵۷۷۱.
  2. ↑ ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۱۸۱.
  3. ↑ دانشنامه جهان اسلام‌، ج ۶، ص ۸۲۳.
  4. ↑ ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۲۲۱-۲۲۴.
  5. ↑ دائرة المعارف تشیع‌، ج ۳ ص ۲۰۵؛ دانشنامه جهان اسلام‌، ج ۶ ص ۸۲۶؛ صدری، مهدی، خاک بهشت‌، ۷۶.
  6. ↑ دائرة المعارف تشیع‌، ج ۳ ص ۲۰۵؛ صدری، مهدی، خاک بهشت‌، ۷۶.
  7. ↑ ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۲۲۱-۲۲۴.
  8. ↑ دائرة المعارف تشیع‌، ج ۳ ص ۲۰۵؛ صدری، مهدی، خاک بهشت‌، ۷۶.
  9. ↑ ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۱۸۱.
  10. ↑ من لایحضره الفقیه‌، ج ۱ ص ۱۸۹.
  11. ↑ امینی، عبدالحسین، السجود علی الترتبة الحسینیه‌، ۹۷- ۱۲۰.
  12. ↑ ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات‌، ۷۰؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ۴/ ۲۹۵.
  13. ↑ ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۱۸۱.
  14. ↑ ر.ک: نطنزی، معین الدین، منتخب التواریخ، ص ۲۹۸، به نقل از «مصباح المتهجّدین».
  15. ↑ «السُّجُودُ عَلَی طِینِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ Sیُنَوِّرُ إِلَی الْأَرْضِ السَّابِعَةِ»؛ شیخ صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص ۲۶۸.
  16. ↑ ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۲۲۱-۲۲۴.
  17. ↑ ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۱۸۳.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=تربت&oldid=1307966»