خاستگاه انتظار: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'انتظار افقی' به 'انتظار ظهور امام مهدی') |
(←پانویس) |
||
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مهدویت}} | {{مهدویت}} | ||
==[[منشأ انتظار]]== | == [[منشأ انتظار]] == | ||
*منشأ و خاستگاه انتظارِ [[ظهور]] را می‌توان در گزینههای زیر تحلیل و [[تبیین]] کرد: | * منشأ و خاستگاه انتظارِ [[ظهور]] را می‌توان در گزینههای زیر تحلیل و [[تبیین]] کرد: | ||
*'''ندای [[فطرت]] و [[طبیعت]] ذات [[بشر]]''': [[چشم‌داشت]] آمدن یک [[مصلح]] آسمانی و [[امید]] به آیندهای روشن و استقرار [[صلح]] و [[عدل]]، امری [[فطری]] و طبیعی است و همۀ افراد ـ طبق [[فطرت]] ذاتی خود ـ تمایل دارند روزی فرابرسد که [[جهان]] [[بشریت]] در پرتو [[ظهور]] [[رهبری]] از نابسامانی‌ها [[نجات]] یابد. براین اساس، [[انتظار]]، عقیده‌ای است که [[خداوند]] در نهاد و [[درون انسان]] قرار داده و فراگیر بودن آن در بین همۀ [[اقوام]] و [[ملت‌ها]] و دایمی بودن آن در وجود [[انسان]]، دلیلی بر [[فطری]] بودن [[انتظار]] است<ref>ر.ک: [[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر (مقاله)|ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر]]، ص ۲۵۶-۲۵۷؛ [[رحیم کارگر|کاگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۶-۲۲. </ref>. | * '''ندای [[فطرت]] و [[طبیعت]] ذات [[بشر]]''': [[چشم‌داشت]] آمدن یک [[مصلح]] آسمانی و [[امید]] به آیندهای روشن و استقرار [[صلح]] و [[عدل]]، امری [[فطری]] و طبیعی است و همۀ افراد ـ طبق [[فطرت]] ذاتی خود ـ تمایل دارند روزی فرابرسد که [[جهان]] [[بشریت]] در پرتو [[ظهور]] [[رهبری]] از نابسامانی‌ها [[نجات]] یابد. براین اساس، [[انتظار]]، عقیده‌ای است که [[خداوند]] در نهاد و [[درون انسان]] قرار داده و فراگیر بودن آن در بین همۀ [[اقوام]] و [[ملت‌ها]] و دایمی بودن آن در وجود [[انسان]]، دلیلی بر [[فطری]] بودن [[انتظار]] است<ref>ر. ک: [[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر (مقاله)|ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر]]، ص ۲۵۶-۲۵۷؛ [[رحیم کارگر|کاگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۶-۲۲. </ref>. | ||
*'''[[ظلمستیزی]] و [[نجات]] مستضعفان''': باورداران به [[رسولان الهی]]، عموماً افراد تهیدست و تحت [[ستم]] [[جامعه]] بودهاند که از [[اطاعت]] سردمداران [[کفر]] و [[باطل]] [[سرپیچی]] کرده و در طریق [[حق]] و [[ظلم ستیزی]] گام نهاده بودند. [[سفیران الهی]] نیز که [[رهبری]] [[صالحان]] و ستمدیدگان را عهدهدار بودهاند، همواره با [[ستمکاران]] [[نزاع]] و درگیری داشتهاند. آنان با [[ابلاغ]] [[پیام الهی]] و [[بشارت ظهور]] [[منجی]]، [[پیروان]] خود را به [[استقامت]] و [[صبر]] و [[بردباری]] و [[انتظار فرج]] [[دعوت]] میکردند. [[قرآن]] به صراحت، به این مطلب اشاره کرده، میفرماید: {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>«و در زبور | * '''[[ظلمستیزی]] و [[نجات]] مستضعفان''': باورداران به [[رسولان الهی]]، عموماً افراد تهیدست و تحت [[ستم]] [[جامعه]] بودهاند که از [[اطاعت]] سردمداران [[کفر]] و [[باطل]] [[سرپیچی]] کرده و در طریق [[حق]] و [[ظلم ستیزی]] گام نهاده بودند. [[سفیران الهی]] نیز که [[رهبری]] [[صالحان]] و ستمدیدگان را عهدهدار بودهاند، همواره با [[ستمکاران]] [[نزاع]] و درگیری داشتهاند. آنان با [[ابلاغ]] [[پیام الهی]] و [[بشارت ظهور]] [[منجی]]، [[پیروان]] خود را به [[استقامت]] و [[صبر]] و [[بردباری]] و [[انتظار فرج]] [[دعوت]] میکردند. [[قرآن]] به صراحت، به این مطلب اشاره کرده، میفرماید: {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>«و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.</ref>؛ این وعدۀ قطعی [[خدا]] بر [[مؤمنان]] است که آنان تمامی [[زمین]] و زمان را به [[ارث]] خواهند برد<ref>ر. ک: [[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر (مقاله)|ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر]]، ص ۲۵۶-۲۵۷؛ [[رحیم کارگر|کاگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۶-۲۲.</ref>. | ||
*'''[[شکست]] و ناکامی حکومتها و نظامهای سیاسی''': مشکلات دائمی [[جهان]] (جنگها، نابرابریها، ناامنیها، بیدادگریها و...)؛ نیازها و خواستههای ضروری [[بشر]]؛ آرمانهای همیشگی [[بشر]] و تجارب گذشته [[انسانها]] در [[ضعف]] و [[ناتوانی]] حکومتها در این نابسامانی‌ها، از اساسی‌ترین ریشه‌های [[انتظار]] عمومی است که موجب خواست آگاهانه و طلب عاشقانۀ [[ظهور منجی]] و [[مصلح]] [[الهی]] از سوی بیشتر [[انسانها]] می‌‌گردد<ref>ر.ک: [[علی صفائی حائری|صفائی حائری؛ علی]]، [[تو می‌آیی (کتاب)|تو می‌آیی]]، ص ۱۴ -۱۸؛ [[رحیم کارگر|کاگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۶-۲۲.</ref>. | * '''[[شکست]] و ناکامی حکومتها و نظامهای سیاسی''': مشکلات دائمی [[جهان]] (جنگها، نابرابریها، ناامنیها، بیدادگریها و...)؛ نیازها و خواستههای ضروری [[بشر]]؛ آرمانهای همیشگی [[بشر]] و تجارب گذشته [[انسانها]] در [[ضعف]] و [[ناتوانی]] حکومتها در این نابسامانی‌ها، از اساسی‌ترین ریشه‌های [[انتظار]] عمومی است که موجب خواست آگاهانه و طلب عاشقانۀ [[ظهور منجی]] و [[مصلح]] [[الهی]] از سوی بیشتر [[انسانها]] می‌‌گردد<ref>ر. ک: [[علی صفائی حائری|صفائی حائری؛ علی]]، [[تو می‌آیی (کتاب)|تو می‌آیی]]، ص ۱۴ -۱۸؛ [[رحیم کارگر|کاگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۶-۲۲.</ref>. | ||
*'''[[فلسفه تاریخ]] و معناداری آن''': روند طولانی مدت [[تاریخ]]، دارای [[هدف]]، [[غایت]] و معنای مشخصی است و آن تحقّق جامعۀ [[موعود]] [[الهی]] و رسیدن [[بشر]] به اوج [[سعادت]] و کمال مادی و [[معنوی]] است. البته هدفی که [[قرآن]] برای کاروان بشری ترسیم می‌کند، [[عبادت]] و در نتیجه رسیدن به [[قرب الهی]] است: {{متن قرآن|وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالإِنسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ}}<ref>«و پریان و آدمیان را نیافریدم جز برای آنکه مرا بپرستند» سوره ذاریات، آیه ۵۶.</ref>؛ این ایده در دورانی از [[تاریخ]]، به کمال و تمام تحقّق خواهد یافت و آن [[عصر ظهور]] [[مهدی موعود]] است<ref>ر.ک: [[رحیم کارگر|کاگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۶-۲۲.</ref>. | * '''[[فلسفه تاریخ]] و معناداری آن''': روند طولانی مدت [[تاریخ]]، دارای [[هدف]]، [[غایت]] و معنای مشخصی است و آن تحقّق جامعۀ [[موعود]] [[الهی]] و رسیدن [[بشر]] به اوج [[سعادت]] و کمال مادی و [[معنوی]] است. البته هدفی که [[قرآن]] برای کاروان بشری ترسیم می‌کند، [[عبادت]] و در نتیجه رسیدن به [[قرب الهی]] است: {{متن قرآن|وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالإِنسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ}}<ref>«و پریان و آدمیان را نیافریدم جز برای آنکه مرا بپرستند» سوره ذاریات، آیه ۵۶.</ref>؛ این ایده در دورانی از [[تاریخ]]، به کمال و تمام تحقّق خواهد یافت و آن [[عصر ظهور]] [[مهدی موعود]] است<ref>ر. ک: [[رحیم کارگر|کاگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۶-۲۲.</ref>. | ||
*'''[[قانون]] سیر تکاملی جامعهها''': از آن روز که [[انسان]] خود را شناخته، هیچگاه [[زندگی]] یکنواختی نداشته است؛ بدین جهت پیشرفتها و تحوّلات فراوانی صورت گرفته ولی به هیچیک از اینها قانع نیست و [[عشق]] به [[تکامل]] در درون [[جان]] [[آدمی]]، شعلهای جاودانه و خاموش ناشدنی است. یکی از بارقههای [[امید]] [[مردم]] برای رسیدن به آیندهای روشن و [[دنیایی]] پر از [[صلح]] و [[صفا]] و [[برادری]] و [[برابری]] ـ آن هم با [[ظهور]] [[منجی موعود]] ـ در پرتو [[قانون]] تکاملی جامعهها روشن می‌شود<ref>ر.ک: [[رحیم کارگر|کاگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۶-۲۲.</ref>. | * '''[[قانون]] سیر تکاملی جامعهها''': از آن روز که [[انسان]] خود را شناخته، هیچگاه [[زندگی]] یکنواختی نداشته است؛ بدین جهت پیشرفتها و تحوّلات فراوانی صورت گرفته ولی به هیچیک از اینها قانع نیست و [[عشق]] به [[تکامل]] در درون [[جان]] [[آدمی]]، شعلهای جاودانه و خاموش ناشدنی است. یکی از بارقههای [[امید]] [[مردم]] برای رسیدن به آیندهای روشن و [[دنیایی]] پر از [[صلح]] و [[صفا]] و [[برادری]] و [[برابری]] ـ آن هم با [[ظهور]] [[منجی موعود]] ـ در پرتو [[قانون]] تکاملی جامعهها روشن می‌شود<ref>ر. ک: [[رحیم کارگر|کاگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۶-۲۲.</ref>. | ||
*'''[[قانون]] کنش و واکنشهای تاریخی''': همواره تحولها و انقلابهای وسیع، | * '''[[قانون]] کنش و واکنشهای تاریخی''': همواره تحولها و انقلابهای وسیع، عکس‌العمل مستقیم فشارهای قبلی بوده است. براساس این [[قانون]] می‌توان ثابت کرد، وضع کنونی [[جهان]] آبستن انقلابی بزرگ و جهانی است. فشار جنگها، [[مظالم]]، بیدادگریها، تبعیضها و بیعدالتیها، توأم با ناکامی و [[سرخوردگی]] انسانها، از [[قوانین]] فعلی برای از بین بردن یا کاستن این فشارها، سرانجام واکنش شدید خود را آشکار خواهد ساخت و سازمان [[نظام]] کنونی، [[جوامع انسانی]] را به هم ریخته و طرح نوینی ایجاد خواهد کرد. این طرح و برنامۀ انقلابی و گسترده، همان [[قیام]] و [[ظهور]] [[مهدی موعود]] {{ع}} است<ref>ر. ک: [[رحیم کارگر|کاگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۶-۲۲.</ref>. | ||
*'''[[قانون]] [[انتظار]] عمومی''': در نهاد [[انسانها]]، همواره [[عشق]] به [[نیکی]]، [[زیبایی]] و [[آگاهی]] نهفته است. [[باور]] به [[ظهور]] [[مصلح جهانی]]، جزئی از این [[عشق]] و زیباخواهی است. در واقع [[ظهور امام مهدی]] {{ع}}، بروز کامل این [[فضایل]] و خوبیهاست و این مطلوب و خواست همۀ انسانهای [[بصیر]] و پاکسرشت و نقطۀ اوج این علاقه و عشقورزی است. عمومیت این [[اعتقاد]] در همۀ [[مذاهب]]، نشانۀ دیگری بر اصالت و واقعیت آن است<ref>ر.ک: [[ناص مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[حکومت جهانی مهدی (کتاب)|حکومت جهانی مهدی]]، ص ۱۵- ۳۵ و ص ۹۷.</ref>. | * '''[[قانون]] [[انتظار]] عمومی''': در نهاد [[انسانها]]، همواره [[عشق]] به [[نیکی]]، [[زیبایی]] و [[آگاهی]] نهفته است. [[باور]] به [[ظهور]] [[مصلح جهانی]]، جزئی از این [[عشق]] و زیباخواهی است. در واقع [[ظهور امام مهدی]] {{ع}}، بروز کامل این [[فضایل]] و خوبیهاست و این مطلوب و خواست همۀ انسانهای [[بصیر]] و پاکسرشت و نقطۀ اوج این علاقه و عشقورزی است. عمومیت این [[اعتقاد]] در همۀ [[مذاهب]]، نشانۀ دیگری بر اصالت و واقعیت آن است<ref>ر. ک: [[ناص مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[حکومت جهانی مهدی (کتاب)|حکومت جهانی مهدی]]، ص ۱۵- ۳۵ و ص ۹۷.</ref>. | ||
*'''اتفاق [[ادیان]] و [[مصلحان]] بشری''': تمام [[ادیان آسمانی]] به [[پیروان]] خود، عصر درخشان و [[سعادت]] عمومی، [[آینده]] مشعشع و [[صلح]] جهانی و دوران پرخیر و [[برکت]] را نوید دادهاند که در آن، نگرانیها، دلهرهها و هراسها مرتفع شود و به [[یمن]] [[ظهور]] شخصی بزرگ و مردی خدایی، [[روشنایی]] [[یکتاپرستی]]، [[تاریکی]] [[شرک]] را زایل سازد و [[علم]] و [[عدل]] و [[راستی]] و [[امانت]]، چهره [[جهان]] آرای خود را بنمایانند و همه جا را منوّر سازند<ref>ر.ک: [[لطف‌الله صافی گلپایگانی|صافی گلپایگانی، لطف‌الله]]، [[امامت و مهدویت (کتاب)|امامت و مهدویت]]، ج ۲، ص ۱۳۵- ۱۴۴.</ref>. | * '''اتفاق [[ادیان]] و [[مصلحان]] بشری''': تمام [[ادیان آسمانی]] به [[پیروان]] خود، عصر درخشان و [[سعادت]] عمومی، [[آینده]] مشعشع و [[صلح]] جهانی و دوران پرخیر و [[برکت]] را نوید دادهاند که در آن، نگرانیها، دلهرهها و هراسها مرتفع شود و به [[یمن]] [[ظهور]] شخصی بزرگ و مردی خدایی، [[روشنایی]] [[یکتاپرستی]]، [[تاریکی]] [[شرک]] را زایل سازد و [[علم]] و [[عدل]] و [[راستی]] و [[امانت]]، چهره [[جهان]] آرای خود را بنمایانند و همه جا را منوّر سازند<ref>ر. ک: [[لطف‌الله صافی گلپایگانی|صافی گلپایگانی، لطف‌الله]]، [[امامت و مهدویت (کتاب)|امامت و مهدویت]]، ج ۲، ص ۱۳۵- ۱۴۴.</ref>. | ||
*'''ابتنای بر [[قرآن]] و حدیث''': اصل [[مهدویت]]، مبتنی بر [[آیات]] متعددی از [[قرآن]] است که دلالت بر [[پیروزی]] و [[فلاح]] و غلبۀ [[سپاه]] [[خدا]] دارند. این [[آیات]] علاوه بر آنکه بر استقرار [[دین خدا]] در سراسر [[زمین]] و [[آینده]] درخشان عالم دلالت دارند، برحسب معتبرترین مدارک و [[تفاسیر]] و [[احادیث]]، به تحوّل بیسابقه و بینظیر و انقلابی که به [[رهبری]] و [[قیام حضرت مهدی]]{{ع}} انجام خواهد گرفت، [[تفسیر]] شده است. آیاتی مانند: {{متن قرآن|فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغَالِبُونَ}}<ref>«بی‌گمان حزب خداوند پیروز است» سوره مائده، آیه ۵۶.</ref>؛ {{متن قرآن|إِنَّهُمْ لَهُمُ الْمَنصُورُونَ}}<ref>«که آنان یاری شده‌اند» سوره صافات، آیه ۱۷۲.</ref>؛ {{متن قرآن|وَيُرِيدُ اللَّهُ أَن يُحِقَّ الْحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که خداوند به شما وعده می‌فرمود که (پیروزی بر) یکی از دو دسته از آن شما باشد و شما دوست می‌داشتید که آن دسته بی‌جنگ‌افزار | * '''ابتنای بر [[قرآن]] و حدیث''': اصل [[مهدویت]]، مبتنی بر [[آیات]] متعددی از [[قرآن]] است که دلالت بر [[پیروزی]] و [[فلاح]] و غلبۀ [[سپاه]] [[خدا]] دارند. این [[آیات]] علاوه بر آنکه بر استقرار [[دین خدا]] در سراسر [[زمین]] و [[آینده]] درخشان عالم دلالت دارند، برحسب معتبرترین مدارک و [[تفاسیر]] و [[احادیث]]، به تحوّل بیسابقه و بینظیر و انقلابی که به [[رهبری]] و [[قیام حضرت مهدی]] {{ع}} انجام خواهد گرفت، [[تفسیر]] شده است. آیاتی مانند: {{متن قرآن|فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغَالِبُونَ}}<ref>«بی‌گمان حزب خداوند پیروز است» سوره مائده، آیه ۵۶.</ref>؛ {{متن قرآن|إِنَّهُمْ لَهُمُ الْمَنصُورُونَ}}<ref>«که آنان یاری شده‌اند» سوره صافات، آیه ۱۷۲.</ref>؛ {{متن قرآن|وَيُرِيدُ اللَّهُ أَن يُحِقَّ الْحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که خداوند به شما وعده می‌فرمود که (پیروزی بر) یکی از دو دسته از آن شما باشد و شما دوست می‌داشتید که آن دسته بی‌جنگ‌افزار از آن شما گردد اما خداوند می‌خواست که حقّ را با کلمات خویش تحقّق بخشد و ریشه کافران را بر کند» سوره انفال، آیه ۷.</ref>؛ {{متن قرآن|لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ}}<ref>«اوست که پیامبرش را با رهنمود و دین راستین فرستاد تا آن را بر همه دین‌ها برتری دهد اگر چه مشرکان نپسندند» سوره توبه، آیه ۳۳.</ref>؛ {{متن قرآن|وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الأَرْضِ}}<ref>«و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.</ref>. علاوه بر [[آیات قرآن]]، [[مهدویت]] و تمامی [[فروع]] و جزئیات آن، مبتنی بر [[احادیث معتبر]] و [[متواتر]] است؛ زیرا کتابهای [[حدیث]] و [[صحاح]] و مسانید و اصول [[سنت]] و [[شیعه]] در این زمینه، از حد احصا و شمارش خارج است. بر این اساس نیز اصل [[مهدویت]] مورد [[اتفاق مسلمانان]] و [[اجماع]] [[شیعه]] و [[سنّی]] است<ref>ر. ک: [[رحیم کارگر|کاگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۶-۲۲.</ref>. | ||
*'''کمال‌طلبی [[انسان]]''': [[آدمی]] دلی دارد که با [[شهادت]] این عالم تأمین نمی‌شود. [[دل]] [[آدمی]] بزرگتر از محدودۀ این [[زندگی]] است و همین [[دل]] بزرگ، [[گرایش]] به [[غیب]] را دارد. همین [[گرایش]] به [[غیب]] [[انتظار]] را می‌آورد که در واقع ربط [[ایمان]] و [[غیب]] و [[انتظار]] است. این تلقی از [[انسان]]، [[انتظار]] را [[تفسیر]] [[جدید]] و عمیقی می‌کند که حتی در متن [[رفاه]] و [[عدل]] و در متن سامان و فراغت، [[آدمی]] را بی‌قرار و [[منتظر]] می‌سازد و در متن [[نظام]] نوین جهانی و با دستیابی هر فردی به سیستم‌های پیشرفته، باز او را به [[غربت]]، به دیوار و حتی به التهاب و [[دلهره]] گره می‌زند. چون می‌داند از این همه [[رفاه]] و عیش و راحت باید جدا شود<ref>ر.ک: [[علی صفائی حائری|صفائی حائری؛ علی]]، [[تو می‌آیی (کتاب)|تو می‌آیی]]، ص ۱۴ -۱۸.</ref> | * '''کمال‌طلبی [[انسان]]''': [[آدمی]] دلی دارد که با [[شهادت]] این عالم تأمین نمی‌شود. [[دل]] [[آدمی]] بزرگتر از محدودۀ این [[زندگی]] است و همین [[دل]] بزرگ، [[گرایش]] به [[غیب]] را دارد. همین [[گرایش]] به [[غیب]] [[انتظار]] را می‌آورد که در واقع ربط [[ایمان]] و [[غیب]] و [[انتظار]] است. این تلقی از [[انسان]]، [[انتظار]] را [[تفسیر]] [[جدید]] و عمیقی می‌کند که حتی در متن [[رفاه]] و [[عدل]] و در متن سامان و فراغت، [[آدمی]] را بی‌قرار و [[منتظر]] می‌سازد و در متن [[نظام]] نوین جهانی و با دستیابی هر فردی به سیستم‌های پیشرفته، باز او را به [[غربت]]، به دیوار و حتی به التهاب و [[دلهره]] گره می‌زند. چون می‌داند از این همه [[رفاه]] و عیش و راحت باید جدا شود<ref>ر. ک: [[علی صفائی حائری|صفائی حائری؛ علی]]، [[تو می‌آیی (کتاب)|تو می‌آیی]]، ص ۱۴ -۱۸.</ref> | ||
==پرسش مستقیم== | == پرسش مستقیم == | ||
* [[خاستگاه و منشأ اصلی انتظار ظهور «مصلح و نجات‌دهنده بزرگ» چیست؟ (پرسش)]] | * [[خاستگاه و منشأ اصلی انتظار ظهور «مصلح و نجات‌دهنده بزرگ» چیست؟ (پرسش)]] | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:امام مهدی]] | |||
[[رده: | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۵۵
منشأ انتظار
- منشأ و خاستگاه انتظارِ ظهور را می‌توان در گزینههای زیر تحلیل و تبیین کرد:
- ندای فطرت و طبیعت ذات بشر: چشم‌داشت آمدن یک مصلح آسمانی و امید به آیندهای روشن و استقرار صلح و عدل، امری فطری و طبیعی است و همۀ افراد ـ طبق فطرت ذاتی خود ـ تمایل دارند روزی فرابرسد که جهان بشریت در پرتو ظهور رهبری از نابسامانی‌ها نجات یابد. براین اساس، انتظار، عقیده‌ای است که خداوند در نهاد و درون انسان قرار داده و فراگیر بودن آن در بین همۀ اقوام و ملت‌ها و دایمی بودن آن در وجود انسان، دلیلی بر فطری بودن انتظار است[۱].
- ظلمستیزی و نجات مستضعفان: باورداران به رسولان الهی، عموماً افراد تهیدست و تحت ستم جامعه بودهاند که از اطاعت سردمداران کفر و باطل سرپیچی کرده و در طریق حق و ظلم ستیزی گام نهاده بودند. سفیران الهی نیز که رهبری صالحان و ستمدیدگان را عهدهدار بودهاند، همواره با ستمکاران نزاع و درگیری داشتهاند. آنان با ابلاغ پیام الهی و بشارت ظهور منجی، پیروان خود را به استقامت و صبر و بردباری و انتظار فرج دعوت میکردند. قرآن به صراحت، به این مطلب اشاره کرده، میفرماید: ﴿وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ﴾[۲]؛ این وعدۀ قطعی خدا بر مؤمنان است که آنان تمامی زمین و زمان را به ارث خواهند برد[۳].
- شکست و ناکامی حکومتها و نظامهای سیاسی: مشکلات دائمی جهان (جنگها، نابرابریها، ناامنیها، بیدادگریها و...)؛ نیازها و خواستههای ضروری بشر؛ آرمانهای همیشگی بشر و تجارب گذشته انسانها در ضعف و ناتوانی حکومتها در این نابسامانی‌ها، از اساسی‌ترین ریشه‌های انتظار عمومی است که موجب خواست آگاهانه و طلب عاشقانۀ ظهور منجی و مصلح الهی از سوی بیشتر انسانها می‌‌گردد[۴].
- فلسفه تاریخ و معناداری آن: روند طولانی مدت تاریخ، دارای هدف، غایت و معنای مشخصی است و آن تحقّق جامعۀ موعود الهی و رسیدن بشر به اوج سعادت و کمال مادی و معنوی است. البته هدفی که قرآن برای کاروان بشری ترسیم می‌کند، عبادت و در نتیجه رسیدن به قرب الهی است: ﴿وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالإِنسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ﴾[۵]؛ این ایده در دورانی از تاریخ، به کمال و تمام تحقّق خواهد یافت و آن عصر ظهور مهدی موعود است[۶].
- قانون سیر تکاملی جامعهها: از آن روز که انسان خود را شناخته، هیچگاه زندگی یکنواختی نداشته است؛ بدین جهت پیشرفتها و تحوّلات فراوانی صورت گرفته ولی به هیچیک از اینها قانع نیست و عشق به تکامل در درون جان آدمی، شعلهای جاودانه و خاموش ناشدنی است. یکی از بارقههای امید مردم برای رسیدن به آیندهای روشن و دنیایی پر از صلح و صفا و برادری و برابری ـ آن هم با ظهور منجی موعود ـ در پرتو قانون تکاملی جامعهها روشن می‌شود[۷].
- قانون کنش و واکنشهای تاریخی: همواره تحولها و انقلابهای وسیع، عکس‌العمل مستقیم فشارهای قبلی بوده است. براساس این قانون می‌توان ثابت کرد، وضع کنونی جهان آبستن انقلابی بزرگ و جهانی است. فشار جنگها، مظالم، بیدادگریها، تبعیضها و بیعدالتیها، توأم با ناکامی و سرخوردگی انسانها، از قوانین فعلی برای از بین بردن یا کاستن این فشارها، سرانجام واکنش شدید خود را آشکار خواهد ساخت و سازمان نظام کنونی، جوامع انسانی را به هم ریخته و طرح نوینی ایجاد خواهد کرد. این طرح و برنامۀ انقلابی و گسترده، همان قیام و ظهور مهدی موعود (ع) است[۸].
- قانون انتظار عمومی: در نهاد انسانها، همواره عشق به نیکی، زیبایی و آگاهی نهفته است. باور به ظهور مصلح جهانی، جزئی از این عشق و زیباخواهی است. در واقع ظهور امام مهدی (ع)، بروز کامل این فضایل و خوبیهاست و این مطلوب و خواست همۀ انسانهای بصیر و پاکسرشت و نقطۀ اوج این علاقه و عشقورزی است. عمومیت این اعتقاد در همۀ مذاهب، نشانۀ دیگری بر اصالت و واقعیت آن است[۹].
- اتفاق ادیان و مصلحان بشری: تمام ادیان آسمانی به پیروان خود، عصر درخشان و سعادت عمومی، آینده مشعشع و صلح جهانی و دوران پرخیر و برکت را نوید دادهاند که در آن، نگرانیها، دلهرهها و هراسها مرتفع شود و به یمن ظهور شخصی بزرگ و مردی خدایی، روشنایی یکتاپرستی، تاریکی شرک را زایل سازد و علم و عدل و راستی و امانت، چهره جهان آرای خود را بنمایانند و همه جا را منوّر سازند[۱۰].
- ابتنای بر قرآن و حدیث: اصل مهدویت، مبتنی بر آیات متعددی از قرآن است که دلالت بر پیروزی و فلاح و غلبۀ سپاه خدا دارند. این آیات علاوه بر آنکه بر استقرار دین خدا در سراسر زمین و آینده درخشان عالم دلالت دارند، برحسب معتبرترین مدارک و تفاسیر و احادیث، به تحوّل بیسابقه و بینظیر و انقلابی که به رهبری و قیام حضرت مهدی (ع) انجام خواهد گرفت، تفسیر شده است. آیاتی مانند: ﴿فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغَالِبُونَ﴾[۱۱]؛ ﴿إِنَّهُمْ لَهُمُ الْمَنصُورُونَ﴾[۱۲]؛ ﴿وَيُرِيدُ اللَّهُ أَن يُحِقَّ الْحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ﴾[۱۳]؛ ﴿لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ﴾[۱۴]؛ ﴿وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الأَرْضِ﴾[۱۵]. علاوه بر آیات قرآن، مهدویت و تمامی فروع و جزئیات آن، مبتنی بر احادیث معتبر و متواتر است؛ زیرا کتابهای حدیث و صحاح و مسانید و اصول سنت و شیعه در این زمینه، از حد احصا و شمارش خارج است. بر این اساس نیز اصل مهدویت مورد اتفاق مسلمانان و اجماع شیعه و سنّی است[۱۶].
- کمال‌طلبی انسان: آدمی دلی دارد که با شهادت این عالم تأمین نمی‌شود. دل آدمی بزرگتر از محدودۀ این زندگی است و همین دل بزرگ، گرایش به غیب را دارد. همین گرایش به غیب انتظار را می‌آورد که در واقع ربط ایمان و غیب و انتظار است. این تلقی از انسان، انتظار را تفسیر جدید و عمیقی می‌کند که حتی در متن رفاه و عدل و در متن سامان و فراغت، آدمی را بی‌قرار و منتظر می‌سازد و در متن نظام نوین جهانی و با دستیابی هر فردی به سیستم‌های پیشرفته، باز او را به غربت، به دیوار و حتی به التهاب و دلهره گره می‌زند. چون می‌داند از این همه رفاه و عیش و راحت باید جدا شود[۱۷]
پرسش مستقیم
پرسش‌های وابسته
- معنای انتظار چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار به معنای عام چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار به معنای خاص چیست؟ (پرسش)
- ارکان انتظار چیست؟ (پرسش)
- عناصر و اجزاء انتظار چیستند؟ (پرسش)
- هدف از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- انتظار فرج چه ضرورتی دارد؟ (پرسش)
- آیا مسئله انتظار قابل تحقق است؟ (پرسش)
- جایگاه انتظار در مکاتب فکری غیر دینی چیست؟ (پرسش)
- نقش انتظار در حرکت توحیدی چیست؟ (پرسش)
- انواع انتظار چیست؟ (پرسش)
- شدت انتظار شخص منتظر چگونه در آرزوها و دعاهای او تجلی پیدا می‌کند؟ (پرسش)
- لوازم انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه اهل سنت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه آیین بودا درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- آیا جنیان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
- آیا فرشتگان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
- چرا گفته می‌شود امام مهدی منتظر ظهور است؟ (پرسش)
- دلایل انتظار فرج و امید به آینده چیست؟ (پرسش)
- آیا شیعیان در امر انتظار عجول و شتاب‌زده هستند؟ (پرسش)
- آیا مسئله انتظار سبب فراگیری ظلم و ستم می‌شود؟ (پرسش)
- آیا مسئله انتظار سبب تعطیلی احکام اسلامی می‌شود؟ (پرسش)
- آیا اندیشه انتظار موعود در امت‌های پیشین بوده است؟ (پرسش)
- آیا انتظار در میان ادیان و ملل گوناگون سابقه‌ای دارد؟ (پرسش)
- منشأ نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
- آفات نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
- گونه‌های احادیث درباره انتظار چیستند؟ (پرسش)
- نمادهای انتظار چیستند؟ (پرسش)
- آیا دعای ندبه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا دعای عهد از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا زیارت آل یاسین از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد جمکران از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد کوفه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد صعصعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد سهله از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا عید نیمه شعبان از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا روز جمعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- چرا کسانی که انتظار امام مهدی را می‌کشیده‌اند بعد از ظهور به مخالفت با ایشان برمی‌خیزند؟ (پرسش)
- ویژگی‌های اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- شیوه ابراز اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- منظور از عمومیت انتظار چیست؟ (پرسش)
- مبانی اشتیاق به فرج چیست؟ (پرسش)
- چگونه می‌توان انتظار را در جامعه ترویج داد؟ (پرسش)
- آیا مراد از انتظار تنها انتظار قلبی است؟ (پرسش)
- منظور از انتظار، انتظار فردی است یا انتظار امت؟ (پرسش)
- منظور از انتظار امام و امت چیست؟ (پرسش)
- شرایط انتظار واقعی چیست؟ (پرسش)
- انتظار عملی به چه معناست؟ (پرسش)
- آیا انتظار مذهب اعتراض است؟ (پرسش)
- آیا انتظار به معنای گوشه‌گیری و احتراز است؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج مورد اتفاق همه مسلمین است؟ (پرسش)
- مسئولیت اجتماعی مسلمین درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- کامل‌ترین شکل انتظار عملی برای مقدمه ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- انتظار فرج با سرنوشت بشریت چه پیوندی دارد؟ (پرسش)
- مقصود از انتظار مسیحا چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار ویرانگر چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار سازنده چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار مسئولانه چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار غیر مسئولانه چیست؟ (پرسش)
- انواع برداشت از انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه شیعه درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه آیین زرتشت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه آیین هندو درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه یهود درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه مسیحیت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- علت برداشت‌های انحرافی از انتظار چیست؟ (پرسش)
- آیا انتظار امام مهدی واجب است؟ (پرسش)
- عوامل ایجاد کننده انتظار چیستند؟ (پرسش)
- لوازم تعریف انتظار چیست؟ (پرسش)
- نقطه مقابل انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- رابطه انتظار با شدت گرفتاری‌ها چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی منتظر چه چیزی است؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج باید با قصد قربت باشد؟ (پرسش)
- مراتب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- رابطه محبت با انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- بالاترین درجه انتظار فرج امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- مشاهده وقوع ظلم در زمین چگونه انتظار فرج را در مؤمن تشدید می‌کند؟ (پرسش)
- چه رابطه‌ای میان انتظار فرج و ایمان وجود دارد؟ (پرسش)
- انتظار منجی در ادوار مختلف دعوت‌های الهی چه معنایی داشته است؟ (پرسش)
- اندیشه انتظار موعود در اسلام چگونه است؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج افضل الاعمال است؟ (پرسش)
- انتظار فرج چیست و چرا بهترین عمل خوانده شده است؟ (پرسش)
- برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- آیا مکاتب فلسفی نیز انتظار فرج را امری ارزشی میدانند؟ (پرسش)
- آیا در کتاب مقدس یهود سخن از انتظار فرج به میان آمده است؟ (پرسش)
- مقصود از روایات مطلق در باب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- چه امتیازی در انتظار منجی موجود است؟ (پرسش)
- آیا تأخیر در فرج موجب قساوت قلب می‌شود؟ (پرسش)
- آیا انتظار طولانی فرج خسته کننده و ملالتآور است؟ (پرسش)
- علت سختی انتظار چیست و چرا میگویند انتظار زیباست؟ زیبایی انتظار در چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی در قبال منتظران و شیعیان چه عنایاتی دارند؟ (پرسش)
- منتظران امام مهدی که در قرنهای گذشته بدون پاین انتظارشان فوت کرده‌اند؛ چه تضمینی وجود دارد که انتظار ما به ثمر برسد؟ (پرسش)
- آیا انتظار موجب انفعال جامعه نمی‌شود؟ (پرسش)
- فرج مردم جهان در چیست و چرا انتظار فرج فضیلت و ارزش بیشتری دارد؟ (پرسش)
- خاستگاه و منشأ اصلی انتظار ظهور «مصلح و نجات‌دهنده بزرگ» چیست؟ (پرسش)
- دعا برای تعجیل فرج چه تأثیری در فرج شیعیان دارد؟ (پرسش)
- دعای اللهم کن لولیک الحجه بن الحسن به چه منظوری خوانده می‌شود؟ (پرسش)
- آیات مربوط به ظهور و انتظار کدامند؟ (پرسش)
- انتظار در دیگر روزهای سال چگونه معنا پیدا می‌کند؟ (پرسش)
- رابطه انتظار با بهداشت روان چیست؟ (پرسش)
- رابطه انتظار با آینده جهان چیست؟ (پرسش)
- فلسفه انتظار چیست؟ (پرسش)
- باور به ظهور امام مهدی چگونه عامل پایداری و استقامت شیعه می‌شود؟ (پرسش)
- انتظار فرج چه فضیلتی دارد؟ (پرسش)
- جایگاه انتظار در فرهنگ شیعه چیست؟ (پرسش)
- چرا انتظار اهمیت و جایگاه ویژه و برجسته‌ای دارد؟ (پرسش)
- چرا انتظار فرج افضل اعمال است؟ (پرسش)
- ویژگی‌های منتظران واقعی در دوران غیبت چیست؟ (پرسش)
- انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
- چه نوع انتظاری راجح است؟ (پرسش)
- دانش آموزان چگونه باید منتظر امام مهدی باشند؟ (پرسش)
- رضایت امام مهدی از چه راهی به دست می‌آید؟ (پرسش)
- آیا شیعیان و منتظران ظهور افزون‌بر وظایف فردی و دینی تکالیف سیاسی و اجتماعی نیز دارند؟ (پرسش)
- آیا برای منتظر واقعی بودن اقدام‌های سیاسی و اجتماعی خاصی باید انجام داد؟ (پرسش)
- وظایف ما در دوران غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- چه تناسبی میان انتظار موعود و مبارزه با فساد وجود دارد؟ آیا انتظار به معنای ساکت ماندن نیست؟ (پرسش)
- چه مقام و منزلتی در روایات برای منتظران بیان شده است؟ (پرسش)
- جامعه منتظر دارای چه ویژگی‌هایی است؟ (پرسش)
- انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
- صرفنظر از وظایف شخصی در قبال امام مهدی وظایف خود انسان منتظر به‌طور کلی چیست؟ (پرسش)
- منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
- منتظران راستین امام مهدی دارای چه فضیلت و منزلتی هستند؟
- منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
- در روایات چه پاداشی برای منتظران امام مهدی بیان شده است؟ (پرسش)
- ویژگی‌های منتظران واقعی در این دوران چیست؟ (پرسش)
- آیا تنها انتظار فرج برای ظهور امام مهدی کافی است؟ (پرسش)
- ویژگی‌های انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد اعتقادی چیست؟ (پرسش)
- ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد علمی و اخلاقی چیست؟ (پرسش)
- فواید و آثار انتظار چیست؟ (پرسش)
- آثار فردی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار اجتماعی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار تربیتی انتظار چیست؟ (پرسش)
- چرا انتظار فرج امام مهدی موجب گشایش می‌شود؟ (پرسش)
- عنصر انتظار چگونه در آمادگی نظامی منتظران تأثیر دارد؟ (پرسش)
- چگونه روحیه انتظار را در خود تقویت کنیم؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج منشأ فرج‌های مادی برای منتظر خواهد بود؟ (پرسش)
- انتظار چه ابعادی دارد؟ (پرسش)
- ابعاد اعتقادی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- ابعاد عملی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
منابع
پانویس
- ↑ ر. ک: الهی‌نژاد، حسین، ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر، ص ۲۵۶-۲۵۷؛ کاگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص۱۶-۲۲.
- ↑ «و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.
- ↑ ر. ک: الهی‌نژاد، حسین، ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر، ص ۲۵۶-۲۵۷؛ کاگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص۱۶-۲۲.
- ↑ ر. ک: صفائی حائری؛ علی، تو می‌آیی، ص ۱۴ -۱۸؛ کاگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص۱۶-۲۲.
- ↑ «و پریان و آدمیان را نیافریدم جز برای آنکه مرا بپرستند» سوره ذاریات، آیه ۵۶.
- ↑ ر. ک: کاگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص۱۶-۲۲.
- ↑ ر. ک: کاگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص۱۶-۲۲.
- ↑ ر. ک: کاگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص۱۶-۲۲.
- ↑ ر. ک: مکارم شیرازی، ناصر، حکومت جهانی مهدی، ص ۱۵- ۳۵ و ص ۹۷.
- ↑ ر. ک: صافی گلپایگانی، لطف‌الله، امامت و مهدویت، ج ۲، ص ۱۳۵- ۱۴۴.
- ↑ «بی‌گمان حزب خداوند پیروز است» سوره مائده، آیه ۵۶.
- ↑ «که آنان یاری شده‌اند» سوره صافات، آیه ۱۷۲.
- ↑ «و (یاد کن) آنگاه را که خداوند به شما وعده می‌فرمود که (پیروزی بر) یکی از دو دسته از آن شما باشد و شما دوست می‌داشتید که آن دسته بی‌جنگ‌افزار از آن شما گردد اما خداوند می‌خواست که حقّ را با کلمات خویش تحقّق بخشد و ریشه کافران را بر کند» سوره انفال، آیه ۷.
- ↑ «اوست که پیامبرش را با رهنمود و دین راستین فرستاد تا آن را بر همه دین‌ها برتری دهد اگر چه مشرکان نپسندند» سوره توبه، آیه ۳۳.
- ↑ «و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.
- ↑ ر. ک: کاگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص۱۶-۲۲.
- ↑ ر. ک: صفائی حائری؛ علی، تو می‌آیی، ص ۱۴ -۱۸.