نبوت در نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
جز (جایگزینی متن - 'ابلاغ وحی' به 'ابلاغ وحی')
جز (جایگزینی متن - 'حوزه' به 'حوزه')
خط ۲۲: خط ۲۲:
*به‌کارگیری واژه دفائن در [[کلام امام]] {{ع}} استعاره لطیفی است، چون گوهرهای [[خرد]] و نتایج [[اندیشه]] در وجود [[انسان‌ها]] به‌صورت بالقوه موجود است و به گنجینه‌های نهفته شباهت دارد و استعاره آوردن دفینه برای آن‌ها، شکلی زیبا یافته است. این‌که [[امام علی]] {{ع}} [[معارف]] [[عقلی]] را به گنج‌های زیر [[خاک]] [[تشبیه]] کرده که [[پیامبران]] عهده‌دار استخراج آن هستند، حاکی از نقش [[رسولان الهی]] در [[بیداری]] و غفلت‌زدایی از چهره عقل‌هاست. البته [[عقل]]، پس از این هویدایی، شیفته و همراه بیدارکننده خویش خواهد شد<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 820.</ref>.
*به‌کارگیری واژه دفائن در [[کلام امام]] {{ع}} استعاره لطیفی است، چون گوهرهای [[خرد]] و نتایج [[اندیشه]] در وجود [[انسان‌ها]] به‌صورت بالقوه موجود است و به گنجینه‌های نهفته شباهت دارد و استعاره آوردن دفینه برای آن‌ها، شکلی زیبا یافته است. این‌که [[امام علی]] {{ع}} [[معارف]] [[عقلی]] را به گنج‌های زیر [[خاک]] [[تشبیه]] کرده که [[پیامبران]] عهده‌دار استخراج آن هستند، حاکی از نقش [[رسولان الهی]] در [[بیداری]] و غفلت‌زدایی از چهره عقل‌هاست. البته [[عقل]]، پس از این هویدایی، شیفته و همراه بیدارکننده خویش خواهد شد<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 820.</ref>.
===عدم [[احاطه علمی]] [[انسان]] بر تمام [[مصالح]] و [[مفاسد]] اعمالش===
===عدم [[احاطه علمی]] [[انسان]] بر تمام [[مصالح]] و [[مفاسد]] اعمالش===
*یک نگاه اجمالی به [[رفتار]] [[انسان‌ها]] در طول [[تاریخ]]، گویای آن است که [[انسان]] تنها با تکیه بر [[عقل]] خود نمی‌تواند به تمام سودها و زیان‌های [[اعمال]] خود واقف شود. تغییرات مداوم نظریات و الگوهایی که [[بشر]]، مجرد از آموزه‌های وحیانی، برای خویش وضع کرده، [[شاهد]] همین مدعاست. [[انسان‌ها]] نمی‌توانند به آثار [[اعمال]] و [[رفتار]] خود بر خویشتن و سایر [[انسان‌ها]] و نیز بر کل [[آفرینش]]، اعم از [[دنیا]]، [[برزخ]] و [[آخرت]] پی ببرند. قطعاً [[انسان]] [[علم]] با چنین اطلاقی ندارد و تنها [[آفریدگار]] او از این امور [[آگاه]] است. از این‌رو باید پیامبرانی باشند که به [[تعلیم]] [[خداوند]]، ضمن بیدار ساختن [[عقل‌ها]]، [[انسان‌ها]] را از سود زیان ناشی از رفتارهای آن‌ها که از [[حوزه]] [[ادراک]] [[عقلی]] آن‌ها خارج است، [[آگاه]] سازند. [[امام]] {{ع}} در این‌باره فرمود: پس همانا [[خدای سبحان]] شما را بیهوده نیافریده و به حال خود وانگذاشته و در [[گمراهی]] و کوری رها نساخته است. کردارتان را بیان فرموده و از [[اعمال]] شما با خبر است و سرآمد [[زندگی]] شما را مشخص کرده و "کتابی بر شما نازل کرده که روشنگر همه‌چیز است." پیامبرش را مدتی در میان شما قرار داد تا برای او و شما، [[دین]] را به اکمال رساند و آنچه در [[قرآن]] نازل شد و مایه [[رضای الهی]] است، تحقق بخشد. با زبان پیامبرش، کارهای خوشایند و ناخوشایند و بایدها و نبایدها را [[ابلاغ]] کرد، [[اوامر و نواهی]] را [[آموزش]] داد و راه عذر را بر شما بست و [[حجت]] را تمام کرد. پیش از [[کیفر]]، شما را تهدید کرد و از عذاب‌های [[سختی]] که پیش رو دارید، ترساند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۶۳</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 820-821.</ref>.
*یک نگاه اجمالی به [[رفتار]] [[انسان‌ها]] در طول [[تاریخ]]، گویای آن است که [[انسان]] تنها با تکیه بر [[عقل]] خود نمی‌تواند به تمام سودها و زیان‌های [[اعمال]] خود واقف شود. تغییرات مداوم نظریات و الگوهایی که [[بشر]]، مجرد از آموزه‌های وحیانی، برای خویش وضع کرده، [[شاهد]] همین مدعاست. [[انسان‌ها]] نمی‌توانند به آثار [[اعمال]] و [[رفتار]] خود بر خویشتن و سایر [[انسان‌ها]] و نیز بر کل [[آفرینش]]، اعم از [[دنیا]]، [[برزخ]] و [[آخرت]] پی ببرند. قطعاً [[انسان]] [[علم]] با چنین اطلاقی ندارد و تنها [[آفریدگار]] او از این امور [[آگاه]] است. از این‌رو باید پیامبرانی باشند که به [[تعلیم]] [[خداوند]]، ضمن بیدار ساختن [[عقل‌ها]]، [[انسان‌ها]] را از سود زیان ناشی از رفتارهای آن‌ها که از حوزه [[ادراک]] [[عقلی]] آن‌ها خارج است، [[آگاه]] سازند. [[امام]] {{ع}} در این‌باره فرمود: پس همانا [[خدای سبحان]] شما را بیهوده نیافریده و به حال خود وانگذاشته و در [[گمراهی]] و کوری رها نساخته است. کردارتان را بیان فرموده و از [[اعمال]] شما با خبر است و سرآمد [[زندگی]] شما را مشخص کرده و "کتابی بر شما نازل کرده که روشنگر همه‌چیز است." پیامبرش را مدتی در میان شما قرار داد تا برای او و شما، [[دین]] را به اکمال رساند و آنچه در [[قرآن]] نازل شد و مایه [[رضای الهی]] است، تحقق بخشد. با زبان پیامبرش، کارهای خوشایند و ناخوشایند و بایدها و نبایدها را [[ابلاغ]] کرد، [[اوامر و نواهی]] را [[آموزش]] داد و راه عذر را بر شما بست و [[حجت]] را تمام کرد. پیش از [[کیفر]]، شما را تهدید کرد و از عذاب‌های [[سختی]] که پیش رو دارید، ترساند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۶۳</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 820-821.</ref>.
*این عبارات، گویای آن است که [[پیامبران]] با تکیه بر اِخبار [[خداوند]]، تمام آنچه را که [[نیاز انسان‌ها]] برای [[نیل]] به [[سعادت]] است، بیان می‌کنند<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 821.</ref>.
*این عبارات، گویای آن است که [[پیامبران]] با تکیه بر اِخبار [[خداوند]]، تمام آنچه را که [[نیاز انسان‌ها]] برای [[نیل]] به [[سعادت]] است، بیان می‌کنند<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 821.</ref>.
===نیاز [[هدایتگر]] [[الهی]] برای راه‌یابی به [[کمالات]] و ایمنی از مهلکه‌های [[دنیا]] و آخرت===
===نیاز [[هدایتگر]] [[الهی]] برای راه‌یابی به [[کمالات]] و ایمنی از مهلکه‌های [[دنیا]] و آخرت===

نسخهٔ ‏۲۳ آوریل ۲۰۲۰، ساعت ۱۲:۲۸

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث نبوت است. "نبوت" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل نبوت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

جایگاه آموزه‌های علوی در شناخت ابعاد بحث نبوت

دلایل نیاز انسان‌ها به رسولان الهی

غفلت‌پذیری عقل آدمی و نیاز او به رسولی بیدارکننده

عدم احاطه علمی انسان بر تمام مصالح و مفاسد اعمالش

نیاز هدایتگر الهی برای راه‌یابی به کمالات و ایمنی از مهلکه‌های دنیا و آخرت

ویژگی‌های پیامبران

ویژگی‌های عمومی پیامبران

ارتباط با وحی الهی

علم و قدرت الهی

نص خداوند بر نبوت پیامبران (منصوص بودن)

عصمت (معصوم بودن)

گزینش پیامبران از سوی خداوند (منصوب بودن)

پاکی نسل پیامبران

اظهار بینات و معجزات

ساده‌زیستی

صبر و ایثار

تواضع و فروتنی

میانه‌روی

ثمرات بعثت انبیا

یادآوری معارف فطری و اصلاح انحرافات اعتقادی

رشد علمی و اخلاقی مردم

آزمایش بندگان در اطاعت از رسولان الهی

تذکار انسان‌ها به زندگانی ابدی

پیامبران، عامل وحدت امت‌ها

برقراری عدالت اجتماعی و ایجاد رفاه و آسایش زندگی و معیشت مردم

اتمام حجت بر انسان‌ها

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 819.
  2. نهج البلاغه، خطبه ۱۱۳
  3. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 819.
  4. نهج البلاغه، خطبه ۲۳۴ و نامه ۴۵
  5. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 819.
  6. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 820.
  7. نهج البلاغه، خطبه ۱
  8. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 820.
  9. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 820.
  10. نهج البلاغه، خطبه ۶۳
  11. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 820-821.
  12. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 821.
  13. نهج البلاغه، خطبه ۱۶۰
  14. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 821.
  15. نهج البلاغه، خطبه ۲۲۷؛ نیز نک: خطبه‌های ۱۰۷ و ۱۵۰
  16. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 822.
  17. نهج البلاغه، خطبه ۱۵۹
  18. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 822.
  19. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 822.
  20. نهج البلاغه، خطبه ۱۴۴
  21. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 822.
  22. نهج البلاغه، خطبه ۱
  23. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 822.
  24. به ترتیب در خطبه‌های: ۱۷۳، ۳۱۲، ۲۶۹، ۶۸ و ۱۰۱
  25. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 823.
  26. وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوتَ مَلِكًا قَالُواْ أَنَّى يَكُونُ لَهُ الْمُلْكُ عَلَيْنَا وَنَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْكِ مِنْهُ وَلَمْ يُؤْتَ سَعَةً مِّنَ الْمَالِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ وَاللَّهُ يُؤْتِي مُلْكَهُ مَن يَشَاء وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ ؛ سوره بقره، آیه ۲۴۷؛ نیز نک: وَلَوْلاَ فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَرَحْمَتُهُ لَهَمَّت طَّائِفَةٌ مِّنْهُمْ أَن يُضِلُّوكَ وَمَا يُضِلُّونَ إِلاُّ أَنفُسَهُمْ وَمَا يَضُرُّونَكَ مِن شَيْءٍ وَأَنزَلَ اللَّهُ عَلَيْكَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَكَ مَا لَمْ تَكُنْ تَعْلَمُ وَكَانَ فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكَ عَظِيمًا ؛ سوره نساء، آیه ۱۱۳.
  27. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 823.
  28. نهج البلاغه، خطبه ۱۷۲
  29. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 823.
  30. نهج البلاغه، خطبه ۱۰۸
  31. نهج البلاغه، خطبه ۱۰۱
  32. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 823.
  33. نهج البلاغه، خطبه ۱
  34. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 823.
  35. چنان‌که در طلیعة دعای ندبه آمده است: «" اللَّهُمَ‏ لَكَ‏ الْحَمْدُ عَلَى‏ مَا جَرَى‏ بِهِ‏ قَضَاؤُكَ‏ فِي‏ أَوْلِيَائِكَ‏ الَّذِينَ‏ اسْتَخْلَصْتَهُمْ لِنَفْسِكَ وَ دِينِكَ إِذِ اخْتَرْتَ لَهُمْ جَزِيلَ مَا عِنْدَكَ مِنَ النَّعِيمِ الْمُقِيمِ الَّذِي لَا زَوَالَ لَهُ وَ لَا اضْمِحْلَالَ بَعْدَ أَنْ شَرَطْتَ عَلَيْهِمُ الزُّهْدَ فِي دَرَجَاتِ هَذِهِ الدُّنْيَا الدَّنِيَّةِ وَ زُخْرُفِهَا وَ زِبْرِجِهَا فَشَرَطُوا لَكَ ذَلِكَ وَ عَلِمْتَ مِنْهُمُ الْوَفَاءَ بِهِ فَقَبِلْتَهُمْ وَ قَرَّبْتَهُمْ وَ قَدَّمْتَ لَهُمُ الذِّكْرَ الْعَلِيَّ وَ الثَّنَاءَ الْجَلِيَّ وَ أَهْبَطْتَ عَلَيْهِمْ مَلَائِكَتَكَ وَ كَرَّمْتَهُمْ بِوَحْيِكَ وَ رَفَدْتَهُمْ‏ بِعِلْمِكَ وَ جَعَلْتَهُمُ الذَّرَائِعَ إِلَيْكَ وَ الْوَسِيلَةَ إِلَى رِضْوَانِك‏ ‏"»؛ مجلسی، ج ۹۹، ص ۱۰۴
  36. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 824.
  37. إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَى آدَمَ وَنُوحًا وَآلَ إِبْرَاهِيمَ وَآلَ عِمْرَانَ عَلَى الْعَالَمِينَ ؛ سوره آل عمران، آیه ۳۳
  38. قَالَ إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ آتَانِيَ الْكِتَابَ وَجَعَلَنِي نَبِيًّا ؛ سوره مریم، آیه ۳۰
  39. أَلَمْ يَجِدْكَ يَتِيمًا فَآوَى؛ سوره ضحی، آیه ۶
  40. نهج البلاغه، خطبه ۲۳۴
  41. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 824.
  42. نهج البلاغه، خطبه ۹۳
  43. نهج البلاغه، خطبه ۲۰۵
  44. نهج البلاغه، خطبه ۹۵
  45. نهج البلاغه، خطبه ۹۳
  46. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 825.
  47. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 825-826.
  48. نهج البلاغه، خطبه ۱۰۸
  49. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 827.
  50. نهج البلاغه، خطبه ۱۵۹
  51. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 827.
  52. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 827.
  53. نهج البلاغه، خطبه ۱
  54. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 828.
  55. نهج البلاغه، خطبه ۱۸۵
  56. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 828.
  57. لاَ تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلَى مَا مَتَّعْنَا بِهِ أَزْوَاجًا مِّنْهُمْ وَلاَ تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَاخْفِضْ جَنَاحَكَ لِلْمُؤْمِنِينَ ؛ سوره حجر، آیه ۸۸
  58. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 828.
  59. نهج البلاغه، خطبه ۲۳۴
  60. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 828.
  61. نهج البلاغه، خطبه ۱۵۹
  62. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 828.
  63. نهج البلاغه، خطبه ۹۳ و نیز خطبه ۱۸۶
  64. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 828.
  65. فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا فِطْرَةَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا لا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ؛ سوره روم، آیه ۳۰ و تفسیر این آیه شریفه؛ صدوق، التوحید، ۳۲۸ و ۳۲۹
  66. فَذَكِّرْ إِنَّمَا أَنتَ مُذَكِّرٌ ؛ سوره غایشه، آیه ۲۱
  67. نهج البلاغه، خطبه ۱
  68. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 829.
  69. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 829.
  70. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 829.
  71. لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ إِذْ بَعَثَ فِيهِمْ رَسُولاً مِّنْ أَنفُسِهِمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِن كَانُواْ مِن قَبْلُ لَفِي ضَلالٍ مُّبِينٍ؛ سوره آل عمران، آیه ۱۶۴ و هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الأُمِّيِّينَ رَسُولا مِّنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِن كَانُوا مِن قَبْلُ لَفِي ضَلالٍ مُّبِينٍ؛ سوره جمعه، آیه ۲
  72. نهج البلاغه، خطبه ۲۳۴
  73. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 829.
  74. نهج البلاغه، خطبه ۳۳؛ نیز نک: خطبه ۱۰۵
  75. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 830.
  76. قُلْ إِن كُنتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ؛ سوره آل عمران، آیه ۳۱
  77. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 830.
  78. نهج البلاغه، خطبه ۱۴۴
  79. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 830.
  80. نهج البلاغه، خطبه ۱۴۴
  81. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 831.
  82. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 831.
  83. نهج البلاغه، خطبه ۱۸۲
  84. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 831.
  85. نهج البلاغه، خطبه ۲۲۲ و نیز خطبه ۱۴۱
  86. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 831.
  87. فَلِذَلِكَ فَادْعُ وَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ وَلا تَتَّبِعْ أَهْوَاءهُمْ وَقُلْ آمَنتُ بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ مِن كِتَابٍ وَأُمِرْتُ لِأَعْدِلَ بَيْنَكُمُ اللَّهُ رَبُّنَا وَرَبُّكُمْ لَنَا أَعْمَالُنَا وَلَكُمْ أَعْمَالُكُمْ لا حُجَّةَ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمُ اللَّهُ يَجْمَعُ بَيْنَنَا وَإِلَيْهِ الْمَصِيرُ؛ سوره شوری، آیه ۱۵
  88. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 831.
  89. نهج البلاغه، خطبه ۲۶
  90. نهج البلاغه، خطبه ۲۳۴
  91. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 832.
  92. رُّسُلاً مُّبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَ لِئَلاَّ يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا؛ سوره نساء، آیه ۱۶۵ و وَلَوْ أَنَّا أَهْلَكْنَاهُم بِعَذَابٍ مِّن قَبْلِهِ لَقَالُوا رَبَّنَا لَوْلا أَرْسَلْتَ إِلَيْنَا رَسُولا فَنَتَّبِعَ آيَاتِكَ مِن قَبْلِ أَن نَّذِلَّ وَنَخْزَى؛ سوره طه، آیه ۱۳۴
  93. نهج البلاغه، خطبه ۱۴۴
  94. نهج البلاغه، خطبه ۸۲
  95. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 832.
  96. دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 832.