فتنه

مدخل‌های وابسته به این بحث:

فتنه در قرآن - فتنه در نهج البلاغه - فتنه در معارف مهدویت - فتنه در فقه سیاسی - فتنه در جامعه‌شناسی اسلامی - فتنه در فقه اسلامی

مقدمه

فتنه: آشوب، هرج و مرج، جنگ و بلوا. صحنه‌ها و حوادثی که حق و باطل در آن‌ها آمیخته شود و شناخت جبهه حق دشوار باشد. قرآن، فتنه را از کشتن بدتر و بزرگ‌تر می‌‌داند﴿وَالْفِتْنَةُ أَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِ﴾؛ ﴿وَالْفِتْنَةُ أَكْبَرُ مِنَ الْقَتْلِ﴾. منافقانی که زمان پیامبر خدا اوضاع را بر ضد پیامبر آشفته می‌‌کردند، یا گروه‌هایی که در دوران امیرالمؤمنین، ایجاد اختلاف و بلوا می‌کردند، اهل فتنه بودند و آن حضرت، نبرد خود با خوارج نهروان را کور کردن و ریشه‌کن ساختن فتنه دانسته است.

فتنه در قرآن به معانی مختلفی به کار رفته است، مثل شرک، کفر، کشتن، گمراه شدن، نیرنگ، امتحان. یکی از رایج‌ترین معانی آن آزمایش است و از ریشه "فَتَن" به معنای در آتش نهادن طلا برای جدا شدن خوب و بد آن است. در آزمون هم میزان خلوص و صدق افراد شناخته می‌‌شود. اگر قرآن از اموال و اولاد به عنوان فتنه یاد کرده است: ﴿وَاعْلَمُوا أَنَّمَا أَمْوَالُكُمْ وَأَوْلَادُكُمْ فِتْنَةٌ﴾ برای آن است که مردم به وسیله دارایی‌ها و فرزندان خود امتحان می‌‌شوند. شعار "جنگ جنگ تا رفع فتنه از عالم" که در ایام دفاع مقدس در ایران مطرح بود، بر گرفته از آیه قرآن بود که می‌‌فرماید: با کافران بجنگید تا هیچ فتنه‌ای نماند و دین همه‌اش از آن خدا باشد﴿وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّى لَا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَيَكُونَ الدِّينُ لِلَّهِ﴾ .

مصادیق فتنه

1. اخلال

جستارهای وابسته

• جنگ
• بغی
• قیام مسلحانه
• دارالحرب
• شورش
• محاربه
• جهاد با اهل بغی
• دارالبغی
• خروج
• خارجی
• خوارج
• مارقین
• جهاد
• تجاوز

منابع

1. مجتبی تونه‌ای، موعودنامه
2. حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان