امامت امام کاظم در حدیث

اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

امامت امام کاظم در حدیث - امامت امام کاظم در کلام اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امامت امام کاظم (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

امامت امام کاظم(ع) مبتنی بر ادله‌ای است که شامل نصوص عام و خاص امامت می‌شود، نصوص عام مانند حدیث لوح؛ حدیث جابر و روایات خاص مانند روایاتی از امام صادق(ع) دال بر امامت امام کاظم(ع).

مقدمه

امام کاظم(ع) هفتمین امام شیعیان در قریه ابواء میان مکه و مدینه در سال ۱۲۸ هجری به دنیا آمد و در شهر بغداد در زندان سندی بن شاهک در روز ششم ماه رجب سال۱۸۳ در ۵۵ سالگی به شهادت رسید. مادرش ام ولد بود و حُمیده بربریه نام داشت.

مدت امامت آن حضرت سی و پنج سال بود. کنیه‌اش ابوابراهیم، ابوالحسن و ابوعلی است و به سبب کثرت عبادت به عبد صالح معروف و به دلیل شدت حلم و بردباری و گذشت در مورد دیگران به لقب کاظم نیز مشهور هست. همچنین آن حضرت به دلیل آنکه واسطه در نجات مردم و حل مشکلات ایشان نزد باری تعالی می‌باشد به باب الحوائج ملقب شده است.

امام کاظم(ع) در طول عمر شریفش سال‌های زیادی در زندان هارون الرشید، خلیفه عباسی، به سر برد و در تمام این مدت به عبادت خدا مشغول بود و ارتباط شیعیان با حضرت در این مدت تنها از طریق بعضی از نامه‌ها بود.

نصوص امامت امام کاظم(ع)

نصوص امامت حضرت دو گونه‌اند: نصوص عام و نصوص خاص.

روایات عام

نصوص عام مستنداتی هستند که امامت ائمه دوازده‌گانه شیعه در آنها آمده است، مانند حدیث جابر و حدیث لوح و مانند آنها.

از ابن عباس روایت شده پیامبر (ص) در جواب مردی یهودی به نام نعثل که درباره امامان بعد از پیامبر (ص) سؤال کرد در بیان اسامی ائمه (ع) فرموده‌اند: بعد از من، علی و بعد از علی فرزندش حسن و بعد از حسن برادرش حسین به امامت می‌رسند و بعد از حسین علی و لقبش زین العابدین و بعد از او محمد لقب او باقر و پس از او جعفر و لقبش صادق و بعد از او پسرش موسی که کاظم خوانده می‌شود به امامت می‌رسند و بعد از کاظم فرزندش علی ملقب به رضا و بعد از او فرزندش محمدتقی و بعد از فرزندش علی النقی الهادی و بعد از فرزندش حسن عسکری و بعد از او فرزندش محمد ملقب به مهدی، و حجت امامان مسلمین هستند.

روایات خاص

نصوص خاص، مواردی است که در خصوص امامت امام کاظم(ع) وارد شده است همچون روایاتی که به تصریح امام صادق(ع) بر امامت فرزندش امام کاظم(ع) اشاره شده که در آنها روایاتی از بزرگان اصحاب امام صادق(ع) و نزدیکان و معتمدان آن جناب به چشم می‌خورد، همچون فضل بن عمر جعفی، معاذ بن کثیر، عبدالرحمان بن حجاج، فیض بن مختار، یعقوب سراج، سلیمان بن خالد، صفوان جمال و اسحاق و علی که از برادران امام کاظم(ع) بوده‌اند و کسی در فضل و تقوای ایشان اختلاف نکرده است. در ذیل به نمونه‌هایی از این روایات می‌پردازیم:

1. "موسی صیقل" از "مقتل بن عمر" روایت کرده: خدمت امام صادق(ع) بودم که حضرت "ابا ابراهیم موسی" که کودکی بود وارد شد. حضرت صادق(ع) به من فرمود: سفارش‌های مرا درباره او بپذیر و مقامش را رعایت کن و جریان امامت او را به هر یک از اصحاب که راز نگهدار و مورد اطمینان هستند اظهار کن.
2. همچنین از معاذ بن کثیر روایت شده که به امام صادق(ع) عرض کردم: از آن خدایی که این مقام را به پدر شما داده که جانشینی مانند شما داشته باشد، می‌خواهم که پیش از مرگ شما نیز چنین جانشینی روزی شما گرداند. حضرت فرمود: خدا این کار را کرده است. گفتم قربانت گردم او کیست؟ پس به موسی بن جعفر که خوابیده بود اشاره کرد و فرمود: این خوابیده و موسی در آن زمان کودک بود.
3. ابن ابونجران از عیسی بن عبدالله روایت کرده به امام صادق(ع) عرض کردم: اگر خدای نخواسته پیش آمدی کرد [و شما از دنیا رفتید] از چه کسی پیروی کنم؟ حضرت به فرزندش موسی(ع) اشاره کرد.
4. امام صادق(ع) در پاسخ به پرسش صفوان جمال درباره دارنده منصب امامت فرمود: دارنده این مقام به لهو و لعب نمی‌پردازد. در این هنگام موسی بن جعفر که کودکی بود وارد شد، در حالی که ماده بزغاله‌ای مکی با خود داشت و به او می‌گفت: پروردگارت را سجده کن. ابوعبدالله او را گرفت و در آغوش کشید و فرمود: پدر و مادرم فدایش که اهل لهو و لعب نیست.
5. صفوان جمال نقل می‌کند که منصور بن حازم خدمت امام صادق (ع) عرضه داشت: پدر و مادرم فدایت باد مرگ در هر صبح و شام به سراغ جان‌ها می‌آید، اگر چنین شد، امام بعد از شما کیست؟ حضرت صادق (ع) فرمود: «إِذَا كَانَ ذَلِكَ فَهُوَ صَاحِبُكُمْ»؛ اگر چنین شد این است امام شما. و با دست به شانه ابوالحسن (ع) زد ـ که فکر می‌کنم شانه راست بود ـ و او در آن وقت پنج ساله بود و عبدالله بن جعفر أفطح ـ امام طایفه فطحیه ـ در آن مجلس با ما نشسته بود.
6. یونس بن ظبیان می‌گوید: به امام صادق (ع) عرض کردم: امامان را برایم نام ببر فرمود: «أَوَّلُهُمْ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ وَ بَعْدَهُ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ وَ بَعْدَهُ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ ثُمَّ أَنَا وَ بَعْدِي مُوسَى وَلَدِي وَ بَعْدَ مُوسَى عَلِيٌّ ابْنُهُ وَ بَعْدَ عَلِيِّ مُحَمَّدٌ وَ بَعْدَ مُحَمَّدٍ عَلِيٌّ وَ بَعْدَ عَلِيٍّ الْحَسَنُ وَ بَعْدَ الْحَسَنِ‏ الْحُجَّةُ اصْطَفَانَا اللَّهُ وَ طَهَّرَنَا وَ أُوتِينَا ما لَمْ يُؤْتِ أَحَداً مِنَ الْعالَمِينَ».
7. ابراهیم کرخی گوید: خدمت امام صادق (ع) شرفیاب بودم که ابوالحسن موسی بن جعفر که در سن کودکی بود وارد شد از جا برخاسته و او را بوسیدم. امام صادق (ع) خطاب به من فرمود: «يَا إِبْرَاهِيمُ أَمَا إِنَّهُ لَصَاحِبُكَ مِنْ بَعْدِي أَمَا لَيَهْلِكَنَّ فِيهِ أَقْوَامٌ وَ يَسْعَدُ فِيهِ آخَرُونَ فَلَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَهُ وَ ضَاعَفَ عَلَى رُوحِهِ الْعَذَابَ أَمَا لَيُخْرِجَنَّ اللَّهُ مِنْ صُلْبِهِ خَيْرَ أَهْلِ الْأَرْضِ فِي زَمَانِهِ سَمِيَّ جَدِّهِ وَ وَارِثَ عِلْمِهِ وَ أَحْكَامِهِ وَ فَضَائِلِهِ وَ مَعْدِنَ الْإِمَامَةِ وَ رَأْسَ الْحِكْمَةِ».

پرسش‌های وابسته

• ادله امامت امام کاظم کدامند؟ (پرسش)

جستارهای وابسته

1. هدایت
2. ولایت (ولایت تکوینی؛ ولایت تشریعی؛ ولایت امر)
3. خلافت
4. شهادت
5. ملک
6. حکم
7. وراثت (وراثت زمین؛ وراثت کتاب)
8. حجت
9. تمکین فی الارض
10. امت وسط
11. اصطفا
12. اجتبا
13. امامت در قرآن
14. آیات امامت
15. امامت در حدیث
16. امامت در کلام اسلامی
17. امامت در فلسفه اسلامی
18. امامت در عرفان اسلامی
19. امامت از دیدگاه برون‌دینی
20. امامت امامان دوازده‌گانه
21. شؤون امام
22. صفات امام
23. راه تعیین امام
24. امامان دوازده‌گانه
25. آیات امامت
26. اثبات امامت
27. احکام امامت
28. اختلاف در امامت
29. اطاعت اولوالامر
30. اعلان امامت علی
31. امامت ائمه ضلال
32. امامت بعد از نبی اکرم
33. امامت به بیعت
34. امامت به شوکت
35. امامت به نص
36. امامت تشریعی
37. امامت تکوینی
38. امامت جاهل
39. امامت خاصه
40. امامت خلفا
41. امامت دو برادر
42. امامت ذریه ابراهیم
43. امامت رسول الله
44. امامت زنان
45. امامت صغری
46. امامت صغیر
47. امامت ظالم
48. امامت عالم
49. امامت عامه
50. امامت غیر قرشی
51. امامت غیر معصوم
52. امامت فاضل
53. امامت قرشی
54. امامت مطلقه
55. امامت مفضول
56. امامت واحد
57. امامت کبری
58. انحلال امامت
59. انقطاع امامت
60. اولوا الامر
61. اولی به امامت
62. ایمان به امامت
63. تعلیم غیبی به غیر نبی
64. ختم رهبری
65. خروج امام از امامت
66. دعای ابراهیم
67. دعوی امامت
68. دفاع از امامت
69. دلایل امامت
70. روح قدسی
71. علم امامت
72. علم به آغاز امامت
73. عهد الهی
74. قبح امامت
75. لطف امامت
76. مدعی امامت
77. مقام امامت
78. ملاک امامت
79. موروثی بودن امامت
80. نشانه امامت
81. نص بر امامت
82. نص نبی بر خلافت
83. نفی امامت
84. نور امامت
85. ودائع امامت
86. وصیت به امامت

منابع

1. اصغری، محمد جواد، مقاله «امامت امام کاظم»، دانشنامه کلام اسلامی
2. زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵