دیدگاه یهود درباره انتظار چیست؟ (پرسش)

دیدگاه یهود درباره انتظار چیست؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / غیبت امام مهدی / وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت / انتظار فرج
مدخل اصلی	انتظار در ادیان

دیدگاه یهود درباره انتظار چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

میرزا عباس مهدوی‌فرد

حجت الاسلام و المسلمین میرزا عباس مهدوی‌فرد، در کتاب «فلسفه انتظار» در این‌باره گفته است:

«آیین یهود، یکی از ادیان بزرگ الهی است که چندین قرن قبل از اسلام، در جزیرة العرب رایج و ظاهر شده است. در آیین یهود کتاب‌های فراوانی به عنوان کتاب مقدس و مصادر آیین مذکور شناخته می‌شوند؛ در رأس آنها کتاب تورات است، یهود معتقدند که این کتاب تورات همان کتابی است که بر موسی کلیم الله، وحی شده است و علمای یهود تفسیری بر تورات نوشته‌اند که "تلمود" نام دارد.

کتاب تورات دارای بخش‌های مختلف و هر بخش آن سِفر نامیده می‌شود و هر سِفر دارای چند باب و آیه است. شور و التهاب انتظار موعود آخرالزمان مقوله‌ای است که در تاریخ پرفراز و نشیب یهودیّت موج می‌زند و چشم به راهی و آمدن یک منجی، از جمله اعتقادات ضروری یهودیّت می‌باشد. این اعتقاد، ریشه در منابع مقدس آنان دارد که در ادامه به برخی از بشارت‌ها که درباره این امر مهم بیان شده‌اند، اشاره خواهیم کرد.

عهد عتیق و انتظار:

در ابتدا به مسأله انتظار از دیدگاه یهود در عصر عتیق و با استفاده از منابع آنان در عهد عتیق می‌پردازیم.

1. در مزمور ۳۷ از مزامیر داود نبی: "خداوند داود نبی را به وسیله انتظار تسلّی می‌دهد. و او را به انتظار دعوت می‌نماید و به او وعده داده می‌شود که از کثرت شروران واهمه نداشته باشد. با این بیان که "ای داودا ذهنت را مشوش نساز که البته منتظران را خداوند وارث زمین قرار خواهد داد. و آنان که لعنت شده‌اند پراکنده خواهند شد. و صالحان از مردم همان کسانی هستند که زمین را به میراث برند و تا فرجام حیات جهان در آن زیست کنند". این توصیه به انتظار وعده غلبه بندگان شایسته خدا، در قرآن کریم نیز مورد تأیید قرار گرفته است چنان‌که در سوره انبیاء می‌فرماید:﴿وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ﴾.
2. در کتاب مقدس حیقوق نبی نیز به مسأله انتظار اشاره شده است و خداوند می‌فرماید: "اگر چه تأخیر نماید برایش منتظر باش، زیرا که خواهد آمد و درنگ نخواهد نمود، بلکه جمیع امت‌ها را نزد خود جمع می‌نماید و تمام قوم‌ها را برای خویش فراهم می‌آورد". قرآن کریم نیز در دو مورد به این موضوع پرداخته است:
   1. ﴿فَقُلْ إِنَّمَا الْغَيْبُ لِلَّهِ فَانْتَظِرُوا إِنِّي مَعَكُمْ مِنَ الْمُنْتَظِرِينَ﴾.
   2. ﴿قُلْ فَانْتَظِرُوا إِنِّي مَعَكُمْ مِنَ الْمُنْتَظِرِينَ﴾.
3. در کتاب مقدس صفینای نبی می‌فرماید: "منتظر باشید زیرا هدف من این است که امت‌ها را جمع نمایم و ممالک را فراهم آورم، در آن زمان زبان پاک به امت‌ها باز خواهم داد تا جمع آنان اسم خدا را بخوانند و یک دل او را عبادت نمایند".
4. در کتاب مقدس دانیال نبی نیز از انتظار سخن به میان آمده است: "زمان به سرعت در حال گذر است و علم در حال پیشرفت، در این رهگذر خوشا به حال کسی که جزء منتظران باشد". از آنچه که بیان شد قطع پیدا می‌کنیم که انتظار جزء اعتقادات مسلّم یهودیت در اعصار قدیم بوده است.

یهودیان معاصر و انتظار:

چشم به راهی و انتظار آمدن شخصی فوق‌العاده در بحرانی‌ترین ایام روزگار و دادرسی او نسبت به بندگان خدا؛ در منابع کنونی یهود با همه تحریفاتی که طی قرون متمادی در آنها رخ داده است قابل توجه و عنایت است. به طوری که در عصر حاضر مشاهده می‌کنیم که ادعیه و عبادات جامعه یهود خالی از انتظار نیست و کاملاً این عقیده در آنها ملموس است که ذیلاً به چند نمونه، اشاره می‌کنیم.

1. در کلمات قدوشا از انتظار سخن به میان آمده است، و این نمونه بارزی است بر این که معاصرین یهود از جمله منتظرین می‌باشند و امید و چشم‌براهی آنان را در اذهان متبلور می‌سازد، در آنجا که به منجی و موعود خود اشاره می‌کند و می‌گوید: "ای پادشاه ما! از مقامت ظاهر شو و بر ما حکم فرمائی کن چون مادر انتظار تو هستیم".
2. یهودیان هم‌اکنون هرساله در مراسم سالگرد بنیانگذاری اسرائیل مراسم باشکوهی برپا می‌کنند و در آن مراسم ادعیه‌ای خوانده می‌شود و از جمله آن ادعیه این دعا است: "اراده خدای ما چنین باد که به لطف او شاهد سپیده‌دم آزادی باشیم و نفخ صور مسیحا گوش ما را نوازش دهد". در این فراز از دعا مشاهده می‌کنیم که چشم به راهی و امید به آمدن مسیحا و به ارمغان آوردن آزادی و رهایی برای ملت یهود، که مصداق بارز انتظار می‌باشد به وضوح بیان گردیده است.
3. نماز نامه‌های یهود: در بند هفتم نماز نامه‌های یهود به این صورت به انتظار اشاره شده است: "چشمان ما ببیند که تو از در رحمت به صهیون باز می‌گردی". و در فراز دیگری از آن نمازنامه آمده است که: "این اسیران بیچاره در سرزمین‌های بیگانه همچون غلامان و کنیزان از روزی که آنان را ترک کرده‌ای منتظر تو هستند".

همان‌گونه که مشاهده گردید می‌بینیم در عصر کنونی جامعه یهودیّت همانند گذشتگان به انتظار نشسته و به ظهور منجی موعود معتقدند و در مجموع کامل‌ترین و اصیل‌ترین بیان در انتظار مسیحایی در منابع یهود موج می‌زند».

پاسخ‌های دیگر

 با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:  

۱. حجت الاسلام و المسلمین شفائی؛

محبوب شفائی حجت الاسلام و المسلمین محبوب شفائی، در کتاب «موعود حق» در این‌باره گفته است: «در تورات - در پاراش لخلخا، فصل ۱ از آیه ۲۰ از سفر تکوین از قول خداوند به ابراهیم خلیل - آمده است: در خصوص اسماعیل به تو شنواندم و اجابت کردم و او را برکت دادم و نسلش را مثل خاک - زیاد کردم به وسیله محمد و دوازده امام، و امتی عظیم از وی به وجود خواهم آورد. خداوند جلیل، پس از این که هفده بشارت به حضرت خلیل(ع) داد - چنانکه در پاداش مذکور مسطور است - حضرت ابراهیم(ع) بعد از استماع بشارت مذکور، به سجده افتاد و تمنا کرد: کاش اسماعیل در حضور تو زیست کند. پس خداوند عالم فرمود: دعای تو را در حق اسماعیل به اجابت رساندم او را برکت داده و فرزندان او را زیاد خواهم کرد؛ قبیله بزرگ که عبارت از قبیله عرب است - از نسل او خواهد بود و او را بزرگ خواهم گرداند؛ به سبب این که محمد(ص) و دوازده امام، که اوصیای محمد(ص) هستند را از نسل او پدید خواهم آورد. کلمه عبری (شمعتیخا) به معنی (استمعتک) در عربی است. یعنی شنوانیدم و اجابت کردم (مادماد) یعنی محمد(ص) و از نظر عدد - در اعداد یهود - مثل هم و معادل عدد ۹۲ هستند، (سنیم عاشار) به معنی (اثنی عشر) یعنی دوازده امام می‌باشد. در زبور داود: در ترجمه فارسی زبور ۳، از مزامیر داود - که چهل آیه است و در آخر تورات آمده - چنین مطالبی به چشم می‌خورد: آیه (۹) زیرا که شریران منقطع می‌شوند، اما متوکلان به خداوند، وارث زمین خواهند شد. آیه (۱۰) و حال، اندک است که شریر نیست می‌شود که هر چند مکانش را استفسار نمایی ناپیدا خواهد بود. آیه (۱۱) اما متواضعان، وارث زمین شده، از کثرت سلامتی لذت می‌برند. آیه (۱۷) چون بازوهای شریران شکسته می‌شود و خداوند صدیقان را تکیه‌گاه است. آیه (۱۸) خداوند روزهای صالحان را می‌داند و میراث ایشان، ابدی خواهد شد. آیه (۱۹) زیرا متبرکان وارث زمین خواهند شد اما ملعونان وی (خداوند) منقطع خواهند شد. آیه (۲۲) خداوند عدالت را دوست می‌دارد و مقدسان خود را وا نمی‌گذارد؛ تا ابد محفوظ می‌شوند در حالی که ذریه شریران منقطع است. آیه (۲۹) صالحان وارد زمین شده‌ ابداً در آن ساکن خواهند بود. آیه (۳۰) برهان صدیق به حکمت، متکلم خواهد بود و زبانش به حکم گویاست. آیه (۳۱) شریعت خدا در قلبش بوده قدم‌هایش نخواهد لغزید؛ این بشارت - کاملاً - مطابق آیه قرآن است از آن جا می‌فرماید: ﴿وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ﴾. و مراد از صدیق که در بشارت ۳۰ آمده و صفات او بیان شده بود حضرت مهدی(ع) است. در کتاب حقوق نبی فصل ۷ آمده است: و اگر چه تاخیر نماید برایش، منتظر باش زیرا که البته خواهد آمد و درنگ نخواهد نمود بلکه جمیع امت‌ها را نزد خویش جمع می‌کند.. در کتاب اشعیای نبی، فصل ۱۱، آمده است: و نهالی از تنه یسی (پدر داود) بر آمده؛ شاخه‌ای از ریشه‌هایش خواند شکفت و روح خدا بر او قرار خواهد گرفت... برای ذلیلان به عدالت حکم می‌کند و برای مسکینان زمین - به راستی - مایه بیداری خواهد بود... کمربند کمرش عدالت است و کمربند میانش امانت (دنیا به صورتی در می‌آید) که گرگ و بره در کنار هم سکونت کنند و پلنگ با بزغاله خواهد خوابید، و گوساله و شیر و پرواری با هم، و طفل کوچک آنها را خواهد راند، و گاو با خرس خواهد چرید و بچه‌های آنها با هم خاهند خوابید، و شیر مثل گاو کاه خواهد خورد، و طفل شیرخواره با سوراخ مار بازی خواهد کرد، و طفل از شیر باز داشته شده دست خود را بر خانه افعی خواهد گذاشت. و در تمامی کوه مقدس من، هیچ ضرر و فساد نخواهد بود؛ زیرا که زمین، از دانش خداوند، مثل آب‌هایی که دریا را فرا می‌گیرد، پر خواهد شد».

1. معنای انتظار چیست؟ (پرسش)
2. منظور از انتظار به معنای عام چیست؟ (پرسش)
3. منظور از انتظار به معنای خاص چیست؟ (پرسش)
4. ارکان انتظار چیست؟ (پرسش)
5. عناصر و اجزاء انتظار چیستند؟ (پرسش)
6. هدف از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
7. انتظار فرج چه ضرورتی دارد؟ (پرسش)
   1. ضرورت عقلی انتظار چیست؟ (پرسش)
   2. ضرورت نقلی انتظار چیست؟ (پرسش)
8. آیا مسئله انتظار قابل تحقق است؟ (پرسش)
9. جایگاه انتظار در مکاتب فکری غیر دینی چیست؟ (پرسش)
10. نقش انتظار در حرکت توحیدی چیست؟ (پرسش)
11. انواع انتظار چیست؟ (پرسش)
12. شدت انتظار شخص منتظر چگونه در آرزوها و دعاهای او تجلی پیدا می‌کند؟ (پرسش)
13. لوازم انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
    1. آیا زندگی با یاد امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    2. آیا آرزوی یاری کردن امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    3. آیا ایجاد آمادگی برا پیوستن به امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    4. آیا تربیت منتظران راستین از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
14. دیدگاه اهل سنت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
15. دیدگاه آیین بودا درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
16. آیا جنیان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
17. آیا فرشتگان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
18. چرا گفته می‌شود امام مهدی منتظر ظهور است؟ (پرسش)
19. دلایل انتظار فرج و امید به آینده چیست؟ (پرسش)
20. آیا شیعیان در امر انتظار عجول و شتاب‌زده هستند؟ (پرسش)
21. آیا مسئله انتظار سبب فراگیری ظلم و ستم می‌شود؟ (پرسش)
22. آیا مسئله انتظار سبب تعطیلی احکام اسلامی می‌شود؟ (پرسش)
23. آیا اندیشه انتظار موعود در امت‌های پیشین بوده است؟ (پرسش)
24. آیا انتظار در میان ادیان و ملل گوناگون سابقه‌ای دارد؟ (پرسش)
25. منشأ نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
26. آفات نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش) ‏
27. گونه‌های احادیث درباره انتظار چیستند؟ (پرسش)
28. نمادهای انتظار چیستند؟ (پرسش)
    1. آیا دعای ندبه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    2. آیا دعای عهد از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    3. آیا زیارت آل یاسین از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    4. آیا مسجد جمکران از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    5. آیا مسجد کوفه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    6. آیا مسجد صعصعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    7. آیا مسجد سهله از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    8. آیا عید نیمه شعبان از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    9. آیا روز جمعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
29. چرا کسانی که انتظار امام مهدی را می‌کشیده‌اند بعد از ظهور به مخالفت با ایشان برمی‌خیزند؟ (پرسش)
30. ویژگی‌های اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
31. شیوه ابراز اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
32. منظور از عمومیت انتظار چیست؟ (پرسش)
33. مبانی اشتیاق به فرج چیست؟ (پرسش)
34. چگونه می‌توان انتظار را در جامعه ترویج داد؟ (پرسش)
35. آیا مراد از انتظار تنها انتظار قلبی است؟ (پرسش)
36. منظور از انتظار، انتظار فردی است یا انتظار امت؟ (پرسش)
37. منظور از انتظار امام و امت چیست؟ (پرسش)
38. شرایط انتظار واقعی چیست؟ (پرسش)
39. انتظار عملی به چه معناست؟ (پرسش)
40. آیا انتظار مذهب اعتراض است؟ (پرسش)
41. آیا انتظار به معنای گوشه‌گیری و احتراز است؟ (پرسش)
42. آیا انتظار فرج مورد اتفاق همه مسلمین است؟ (پرسش)
43. مسئولیت اجتماعی مسلمین درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
44. کامل‌ترین شکل انتظار عملی برای مقدمه ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
45. انتظار فرج با سرنوشت بشریت چه پیوندی دارد؟ (پرسش)
46. مقصود از انتظار مسیحا چیست؟ (پرسش)
47. منظور از انتظار ویرانگر چیست؟ (پرسش)
48. منظور از انتظار سازنده چیست؟ (پرسش)
49. منظور از انتظار مسئولانه چیست؟ (پرسش)
50. منظور از انتظار غیر مسئولانه چیست؟ (پرسش)
51. انواع برداشت از انتظار چیست؟ (پرسش)
52. دیدگاه شیعه درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
53. دیدگاه آیین زرتشت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
54. دیدگاه آیین هندو درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
55. دیدگاه یهود درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
56. دیدگاه مسیحیت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
57. برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
58. علت برداشت‌های انحرافی از انتظار چیست؟ (پرسش) ‏
59. آیا انتظار امام مهدی واجب است؟ (پرسش)
60. عوامل ایجاد کننده انتظار چیستند؟ (پرسش)
61. لوازم تعریف انتظار چیست؟ (پرسش)
62. نقطه مقابل انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
63. رابطه انتظار با شدت گرفتاری‌ها چیست؟ (پرسش)
64. امام مهدی منتظر چه چیزی است؟ (پرسش)
65. آیا انتظار فرج باید با قصد قربت باشد؟ (پرسش)
66. مراتب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
67. رابطه محبت با انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
68. بالاترین درجه انتظار فرج امام مهدی چیست؟ (پرسش)
69. مشاهده وقوع ظلم در زمین چگونه انتظار فرج را در مؤمن تشدید می‌کند؟ (پرسش)
70. چه رابطه‌ای میان انتظار فرج و ایمان وجود دارد؟ (پرسش)
71. انتظار منجی در ادوار مختلف دعوت‌های الهی چه معنایی داشته است؟ (پرسش)
72. اندیشه انتظار موعود در اسلام چگونه است؟ (پرسش)
73. آیا انتظار فرج افضل الاعمال است؟ (پرسش)
74. انتظار فرج چیست و چرا بهترین عمل خوانده شده است؟ (پرسش)
75. برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
76. آیا مکاتب فلسفی نیز انتظار فرج را امری ارزشی می‌‏دانند؟ (پرسش)
77. آیا در کتاب مقدس یهود سخن از انتظار فرج به میان آمده است؟ (پرسش)
78. مقصود از روایات مطلق در باب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
79. چه امتیازی در انتظار منجی موجود است؟ (پرسش)
80. آیا تأخیر در فرج موجب قساوت قلب می‌‏شود؟ (پرسش)
81. آیا انتظار طولانی فرج خسته کننده و ملالت‌‏آور است؟ (پرسش)
82. علت سختی انتظار چیست و چرا می‏‌گویند انتظار زیباست؟ زیبایی انتظار در چیست؟ (پرسش)
83. امام مهدی در قبال منتظران و شیعیان چه عنایاتی دارند؟ (پرسش)
84. منتظران امام مهدی که در قرن‏های گذشته بدون پاین انتظارشان فوت کرده‌اند؛ چه تضمینی وجود دارد که انتظار ما به ثمر برسد؟ (پرسش)
85. آیا انتظار موجب انفعال جامعه نمی‌شود؟ (پرسش)
86. فرج مردم جهان در چیست و چرا انتظار فرج فضیلت و ارزش بیشتری دارد؟ (پرسش)
87. خاستگاه و منشأ اصلی انتظار ظهور «مصلح و نجات‏‌دهنده بزرگ» چیست؟ (پرسش)
88. دعا برای تعجیل فرج چه تأثیری در فرج شیعیان دارد؟ (پرسش)
89. دعای اللهم کن لولیک الحجه بن الحسن به چه منظوری خوانده می‌شود؟ (پرسش)
90. آیات مربوط به ظهور و انتظار کدامند؟ (پرسش)
91. انتظار در دیگر روزهای سال چگونه معنا پیدا می‏‌کند؟ (پرسش)
92. رابطه انتظار با بهداشت روان چیست؟ (پرسش)
93. رابطه انتظار با آینده جهان چیست؟ (پرسش)
94. فلسفه انتظار چیست؟ (پرسش)
95. باور به ظهور امام مهدی چگونه عامل پایداری و استقامت شیعه می‌شود؟ (پرسش)
96. انتظار فرج چه فضیلتی دارد؟ (پرسش)
97. جایگاه انتظار در فرهنگ شیعه چیست؟ (پرسش)
98. چرا انتظار اهمیت و جایگاه ویژه و برجسته‌ای دارد؟ (پرسش)
99. چرا انتظار فرج افضل اعمال است؟ (پرسش)
100. ویژگی‌‏های منتظران واقعی در دوران غیبت چیست؟ (پرسش)
101. انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
102. چه نوع انتظاری راجح است؟ (پرسش)
103. دانش ‏آموزان چگونه باید منتظر امام مهدی باشند؟ (پرسش)
104. رضایت امام مهدی از چه راهی به دست می‌آید؟ (پرسش)
105. آیا شیعیان و منتظران ظهور افزون‌بر وظایف فردی و دینی تکالیف سیاسی و اجتماعی نیز دارند؟ (پرسش)
106. آیا برای منتظر واقعی بودن اقدام‌های سیاسی و اجتماعی خاصی باید انجام داد؟ (پرسش)
107. وظایف ما در دوران غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
108. چه تناسبی میان انتظار موعود و مبارزه با فساد وجود دارد؟ آیا انتظار به معنای ساکت ماندن نیست؟ (پرسش)
109. چه مقام و منزلتی در روایات برای منتظران بیان شده است؟ (پرسش)
110. جامعه منتظر دارای چه ویژگی‌هایی است؟ (پرسش)
111. انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
112. صرف‏‌نظر از وظایف شخصی در قبال امام مهدی وظایف خود انسان منتظر به‌طور کلی چیست؟ (پرسش)
113. منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
114. منتظران راستین امام مهدی دارای چه فضیلت و منزلتی هستند؟
115. منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
116. در روایات چه پاداشی برای منتظران امام مهدی بیان شده است؟ (پرسش)
117. ویژگی‏های منتظران واقعی در این دوران چیست؟ (پرسش)
118. آیا تنها انتظار فرج برای ظهور امام مهدی کافی است؟ (پرسش)
119. ویژگی‌های انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
120. ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد اعتقادی چیست؟ (پرسش)
121. ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد علمی و اخلاقی چیست؟ (پرسش)
122. فواید و آثار انتظار چیست؟ (پرسش)
123. آثار فردی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
124. آثار اجتماعی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
125. آثار تربیتی انتظار چیست؟ (پرسش)
126. چرا انتظار فرج امام مهدی موجب گشایش می‌شود؟ (پرسش)
127. عنصر انتظار چگونه در آمادگی نظامی منتظران تأثیر دارد؟ (پرسش)
128. چگونه روحیه انتظار را در خود تقویت کنیم؟ (پرسش)
129. آیا انتظار فرج منشأ فرج‌های مادی برای منتظر خواهد بود؟ (پرسش)
130. انتظار چه ابعادی دارد؟ (پرسش)
131. ابعاد اعتقادی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
132. ابعاد عملی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع مهدویت

• کتاب‌شناسی مهدویت؛
• مقاله‌شناسی مهدویت؛
• پایان‌نامه‌شناسی مهدویت.

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: