انواع دانش‌های امام علی

دانش کتاب‌

امام علی (ع)‌- درباره سخن خداوند خجسته والا: "بگو: خدا و کسی که نزد او دانش کتاب است، برای گواه بودن میان من و شما کافی‌اند"^[۱]-: منم آنکه در نزد او دانش کتاب‌^[۲] است^[۳].

قرآن‌شناسی‌

امام علی (ع): آیه‌ای از قرآن بر پیامبر خدا نازل نشد، مگر آنکه مرا به خواندنش وا داشت، و آن را بر من املا کرد، و من به خط خودم آن را نوشتم، و تأویل و تفسیر، ناسخ و منسوخ، محکم و متشابه، و خاص و عام آن را به من آموخت^[۴].

امام علی (ع): این، قرآن است. آن را به سخن گفتن فرا خوانید؛ ولی هرگز برای شما سخن نخواهد گفت. من از آن به شما خبر می‌دهم: دانش آنچه گذشته و دانش آنچه تا روز رستاخیز، خواهد آمد، و حکم آنچه در بین شماست، و بیان آنچه درباره آن اختلاف می‌کنید، در آن هست. اگر آن را از من بپرسید، به شما می‌آموزم^[۵].

دانش دین‌

فضائل الصحابة، ابن حنبل- به نقل از عبد الله-: داناترینِ مردم مدینه به احکام، علی بن ابی طالب (ع) بود^[۶].

التاریخ الکبیر- به نقل از عایشه-: علی، داناترینِ مردم به سنت پیامبر خدا بود^[۷].

شناخت ادیان‌

امام علی (ع): به خدا سوگند، من به تورات از اهل تورات، و به انجیل از اهل انجیل، و به قرآن از اهل قرآن، داناترم^[۸].

دانش بلاها و مرگ و میرها

امام صادق (ع): امیر مؤمنان، بسیار می‌فرمود:... ویژگی‌هایی به من داده شده که هیچ کس در آنها بر من پیشی نگرفته است. دانش مرگ و میرها، و بلاها، و نسب‌ها و فصل‌ الخطاب را آموخته‌ام، و آنچه که پیش از من اتفاق افتاده، از دست من خارج نشده است، و آنچه که از دید من دور بوده، از کف من خارج نشده است. به اذن خدا، بشارت می‌دهم و از جانب او ادا می‌کنم. همه اینها از خداست که به دانش خود، مرا در آنها توانمند ساخته است^[۹].

دانش آنچه بود و آنچه که خواهد شد

امام علی (ع): پیامبر خدا، در گوشِ من نجوا کرد و دانشِ آنچه را بوده است و آنچه را تا روز قیامت اتفاق خواهد افتاد، به من آموخت و خداوند عز و جل، این [علوم‌] را از زبان پیامبرش به من رساند^[۱۰].^[۱۱]

جستارهای وابسته

منابع

محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین

پانویس

↑ رعد، آیه ۴۳.
↑ درباره این که مقصود از کتاب در این جا چیست؟ احتمالات مختلفی وجود دارد: برخی گفته‌اند مقصود لوح محفوظ است، برخی گفته‌اند تورات و انجیل، و برخی قرآن ولی به نظر می‌رسد که مقصود کتاب ویژه‌ای است که هر کس از آن آگاه باشد، از قدرت معنوی خارق‌العاده‌ای برخوردار خواهد شد.
↑ «الإمام علی (ع)- فی قَولِ اللهِ تَبارَک وتَعالی‌: «قُلْ کفَی‌ بِاللهِ شَهِیدًا بَینِی وَ بَینَکمْ وَ مَنْ عِندَهُ‌و عِلْمُ الْکتبِ» -: أنَا هُوَ الذی عِندَهُ عِلمُ الکتابِ» (بصائر الدرجات، ص ۲۱۶، ح ۲۱).
↑ «عنه (ع): ما نَزَلَت عَلی‌ رَسولِ اللهِ (ص) آیةٌ مِنَ القُرآنِ إلاأقرَأَنیها وأملاها عَلَی، فَکتَبتُها بِخَطی، وعَلمَنی تَأویلَها وتَفسیرَها، وناسِخَها ومَنسوخَها، ومُحکمَها ومُتَشابِهَها، وخاصها وعامها» (الطبقات الکبری، ج ۲، ص ۳۳۸).
↑ «الإمام علی (ع): ذلِک القُرآنُ فَاستَنطِقوهُ ولَن ینطِقَ لَکم، اخبِرُکم عَنهُ: إن فیهِ عِلمَ ما مَضی‌، وعِلمَ ما یأتی إلی‌ یومِ القِیامَةِ، وحُکمَ ما بَینَکم، وبَیانَ ما أصبَحتُم فیهِ تَختَلِفونَ، فَلَو سَأَلتُمونی عَنهُ لَعَلمتُکم» (الکافی، ج ۱، ص ۶۱، ح ۷).
↑ فضائل الصحابة، ابن حنبل، ج ۱، ص ۵۳۴، ح ۸۸۸.
↑ التاریخ الکبیر، ج ۲، ص ۲۵۵ ش ۲۳۷۷.
↑ «الإمام علی (ع): أنَا وَاللهِ أعلَمُ بِالتوراةِ مِن أهلِ التوراةِ، وأعلَمُ بِالإِنجیلِ مِن أهلِ الإِنجیلِ، وأعلَمُ بِالقُرآنِ مِن أهلِ القُرآنِ» (کتاب سلیم بن قیس، ج ۲، ص ۹۱۳، ح ۶۵).
↑ «الإمام الصادق (ع): کانَ أمیرُ المُؤمِنینَ (ع) کثیراً ما یقولُ:... ولَقَد اعطیتُ خِصالًا ما سَبَقَنی إلَیها أحَدٌ قَبلی، عُلمتُ المَنایا وَالبَلایا، وَالأَنسابَ وفَصلَ الخِطابِ، فَلَم یفُتنی ما سَبَقَنی، ولَم یعزُب عَنی ما غابَ عَنی، ابَشرُ بِإِذنِ اللهِ واؤَدی عَنهُ، کل ذلِک مِنَ اللهِ مَکنَنی فیهِ بِعِلمِهِ» (الکافی، ج ۱، ص ۱۹۶، ح ۱).
↑ «الإمام علی (ع): إن رَسولَ اللهِ (ص) التَقَمَ اذُنی وعَلمَنی ما کانَ وما یکونُ إلی‌ یومِ القِیامَةِ، فَساقَ اللهُ عَز وجَل ذلِک إلَی عَلی‌ لِسانِ نَبِیهِ (ص)» (الخصال، ص ۵۷۶، ح ۱).
↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین، ص ۷۳۱.

[1] رعد، آیه ۴۳.

[2] درباره این که مقصود از کتاب در این جا چیست؟ احتمالات مختلفی وجود دارد: برخی گفته‌اند مقصود لوح محفوظ است، برخی گفته‌اند تورات و انجیل، و برخی قرآن ولی به نظر می‌رسد که مقصود کتاب ویژه‌ای است که هر کس از آن آگاه باشد، از قدرت معنوی خارق‌العاده‌ای برخوردار خواهد شد.

[3] «الإمام علی (ع)- فی قَولِ اللهِ تَبارَک وتَعالی‌: «قُلْ کفَی‌ بِاللهِ شَهِیدًا بَینِی وَ بَینَکمْ وَ مَنْ عِندَهُ‌و عِلْمُ الْکتبِ» -: أنَا هُوَ الذی عِندَهُ عِلمُ الکتابِ» (بصائر الدرجات، ص ۲۱۶، ح ۲۱).

[4] «عنه (ع): ما نَزَلَت عَلی‌ رَسولِ اللهِ (ص) آیةٌ مِنَ القُرآنِ إلاأقرَأَنیها وأملاها عَلَی، فَکتَبتُها بِخَطی، وعَلمَنی تَأویلَها وتَفسیرَها، وناسِخَها ومَنسوخَها، ومُحکمَها ومُتَشابِهَها، وخاصها وعامها» (الطبقات الکبری، ج ۲، ص ۳۳۸).

[5] «الإمام علی (ع): ذلِک القُرآنُ فَاستَنطِقوهُ ولَن ینطِقَ لَکم، اخبِرُکم عَنهُ: إن فیهِ عِلمَ ما مَضی‌، وعِلمَ ما یأتی إلی‌ یومِ القِیامَةِ، وحُکمَ ما بَینَکم، وبَیانَ ما أصبَحتُم فیهِ تَختَلِفونَ، فَلَو سَأَلتُمونی عَنهُ لَعَلمتُکم» (الکافی، ج ۱، ص ۶۱، ح ۷).

[6] فضائل الصحابة، ابن حنبل، ج ۱، ص ۵۳۴، ح ۸۸۸.

[7] التاریخ الکبیر، ج ۲، ص ۲۵۵ ش ۲۳۷۷.

[8] «الإمام علی (ع): أنَا وَاللهِ أعلَمُ بِالتوراةِ مِن أهلِ التوراةِ، وأعلَمُ بِالإِنجیلِ مِن أهلِ الإِنجیلِ، وأعلَمُ بِالقُرآنِ مِن أهلِ القُرآنِ» (کتاب سلیم بن قیس، ج ۲، ص ۹۱۳، ح ۶۵).

[9] «الإمام الصادق (ع): کانَ أمیرُ المُؤمِنینَ (ع) کثیراً ما یقولُ:... ولَقَد اعطیتُ خِصالًا ما سَبَقَنی إلَیها أحَدٌ قَبلی، عُلمتُ المَنایا وَالبَلایا، وَالأَنسابَ وفَصلَ الخِطابِ، فَلَم یفُتنی ما سَبَقَنی، ولَم یعزُب عَنی ما غابَ عَنی، ابَشرُ بِإِذنِ اللهِ واؤَدی عَنهُ، کل ذلِک مِنَ اللهِ مَکنَنی فیهِ بِعِلمِهِ» (الکافی، ج ۱، ص ۱۹۶، ح ۱).

[10] «الإمام علی (ع): إن رَسولَ اللهِ (ص) التَقَمَ اذُنی وعَلمَنی ما کانَ وما یکونُ إلی‌ یومِ القِیامَةِ، فَساقَ اللهُ عَز وجَل ذلِک إلَی عَلی‌ لِسانِ نَبِیهِ (ص)» (الخصال، ص ۵۷۶، ح ۱).

[11] محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین، ص ۷۳۱.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]