هشدار امام علی به یارانش درباره نافرمانی

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

هشدار امام (ع) به یارانش درباره فرجام نافرمانی

ترساندن از چیرگی شامیان‌: الإرشاد- از سخنان آن حضرت در نکوهش از سستی آنان که از یاری او کنار کشیدند-: "من‌جز این‌نمی‌بینم که این‌قوم (شامیان) برشما غلبه خواهندیافت". گفتند: چگونه، ای امیر مؤمنان؟ فرمود: "می‌بینم که کارهای آنان بالا گرفته و آتش‌های شما خاموش شده است. می‌بینم که آنان جدی‌اند و شما سهل‌انگار، آنان با هم‌اند و شما پراکنده، آنان پیرو پیشوای خویش‌اند و شما نافرمان. به خدا سوگند، اگر بر شما چیره شوند، خواهید یافت که پس از من سرپرستان بدی برای شما خواهند بود. گویا می‌بینمشان که در شهرهای شما شریک شده و غنایم شما را به شهرهای خود برده‌اند. گویا می‌بینمتان که مثل سوسمار، خِش خِش می‌کنید، نه حقی را می‌ستانید و نه جلوی هتک حرمت الهی را می‌گیرید. و گویا می‌بینم که آنان، شایستگان شما را می‌کشند، قاریان شما را می‌ترسانند و شما را محروم و منزوی می‌کنند و دیگران را به خود نزدیک می‌سازند. اگر محرومیت خود و خودستایی آنان و فرود آمدن شمشیر و هراس را می‌دیدید، پشیمان می‌شدید و از کوتاهی خود در پیکار با آنان، احساس خسارت می‌کردید و به یاد این روزهای آرامش و عافیت می‌افتادید، وقتی که دیگر یادآوری برایتان فایده‌ای ندارد"[۱].

هشدار دادن درباره دوزخ دنیا: امام علی (ع)‌- در سخنش با کوفیان-: ای مردم! شما را به جهاد با این گروه (شامیان) فرا خواندم، نکوچیدید، به گوشتان رساندم، پاسخ ندادید، پندتان دادم، نپذیرفتید. حاضرانی هستید همچون غایبان! بر شما حکمت می‌خوانم، از آن رویگردان می‌شوید، با موعظه‌های رسا پندتان می‌دهم، پراکنده می‌شوید. گویی درازگوشانِ رمیده از شیر هستید! شما را به پیکار با ستمگران برمی‌انگیزم، هنوز سخنم به پایان نرسیده که می‌بینم به هر سو پراکنده و به مجالس خویش بازگشته‌اید. حلقه حلقه نشسته‌اید، مَثَل می‌زنید و شعر می‌خوانید و در جستجوی اخبارید، و چون پراکنده شوید، از نرخ‌ها می‌پرسید. جاهلانی هستید بی‌دانش و غافلانی بی‌پارسایی و عیبجویانی بی‌ترس! جنگ و آمادگی برای رزم را از یاد برده‌اید. دل‌هایتان تهی از یاد جنگ شده است و آنها را با یاوه‌ها و بهانه‌ها انباشته‌اید. شگفتا! و چرا شگفتی نکنم که آن قوم بر باطل خویش متحدند و شما حق را از یاری وا نهاده‌اید. ای کوفیان! شما همچون آن زن حامله‌اید که جنین خود را سقط کرده و شوهر و سرپرستش مرده و بیوگی‌اش به درازا کشیده است و دورترین خویشاوندانش وارث او شده‌اند! سوگند به آنکه دانه را شکافت و انسان را آفرید، در پی شما، یک‌چشمِ فرومایه‌ای‌[۲] خواهد آمد، دوزخِ دنیا، که هیچ‌کس را باقی و رها نخواهد گذاشت و پس از او مردی درنده و گزنده، ثروت‌اندوز و بخیل‌[۳] بر شما مسلط خواهد شد. سپس عده‌ای از بنی‌امیه، یکی پس از دیگری حکومت را به ارث خواهند برد که هرگز آخری مهربان‌تر از اولی نسبت به شما نیست، بجز یک نفر[۴]. بلایی است حتمی که خدا برای این امت رقم زده است. نیکان شما را می‌کشند و فرومایگان شما را به بردگی می‌گیرند و گنجینه‌ها و ذخیره‌هایتان را از درون سراپرده‌هایتان بیرون می‌کشند. این گرفتاری، بهای سنگین تباه ساختن‌کارها و اصلاح خود و دینتان‌است که داشته‌اید[۵].

پرهیزاندن از ذلتی فراگیر: الغارات‌- به نقل از جندب بن عبد الله وائلی-: علی (ع) می‌فرمود: "آگاه باشید که پس از من با سه چیز روبه‌رو خواهید شد: ذلتی فراگیر، شمشیری مرگ‌ریز و تبعیض در بیت‌المال، که ستمگران آن را به‌صورت سنتی بر ضد شما در خواهند آورد. آن گاه است که در آن حالاتْ مرا یاد کنید و آرزو کنید که کاش مرا می‌دیدید و یاری می‌کردید و خون‌هایتان را در راه من می‌ریختید، و خدا جز ستمگر را از عنایت خویش دور نمی‌سازد". جُندَب، پس از آن هرگاه حادثه ناگواری می‌دید، سخن امام را یاد می‌کرد که: "خداوند جز ستمگر را از عنایت خویش دور نمی‌سازد"[۶].[۷]

جستارهای وابسته

  1. آخرین خطبه امام علی
  2. شهادت آرزوی امام علی
  3. پدر امام علی
  4. از ذو قار تا بصره‌
  5. ازدواج امام علی
  6. امارت امام علی در حدیث
  7. امامت امام علی در حدیث
  8. انواع دانش‌های امام علی
  9. انگیزه‌های دشمنی با امام علی
  10. ایثار امام علی در شب هجرت
  11. بازگشت خورشید برای امام علی
  12. اقدامات امام علی در جنگ بدر
  13. بیعت با امام علی
  14. اقدامات امام علی در جنگ تبوک
  15. ترور امام علی
  16. توطئه برای ترور امام علی
  17. جایگاه علمی امام علی
  18. اقدامات امام علی در جنگ احد
  19. اقدامات امام علی در جنگ بنی قریظه
  20. اقدامات امام علی در جنگ بنی نضیر
  21. اقدامات امام علی در جنگ حنین
  22. خبر دادن پیامبر از شهادت علی
  23. خلافت امام علی در حدیث
  24. اقدامات امام علی در جنگ خندق
  25. اقدامات امام علی در جنگ خیبر
  26. داوری‌های امام علی
  27. دشمنان امام علی
  28. دعاهای پیامبر خاتم برای امام علی
  29. دلایل تنهایی امام علی
  30. حب امام علی
  31. رویارویی امام علی با ناکثین
  32. زیان‌های دشمنی با امام علی
  33. سیاست‌های اجتماعی امام علی
  34. سیاست‌های اداری امام علی
  35. سیاست‌های اقتصادی امام علی
  36. سیاست‌های امنیتی امام علی
  37. سیاست‌های جنگی امام علی
  38. سیاست‌های حکومتی امام علی
  39. سیاست‌های فرهنگی امام علی
  40. سیاست‌های قضایی امام علی
  41. سیمای امام علی
  42. شکست بت‌ها توسط امام علی
  43. شکایت امام علی از نافرمانی یارانش
  44. عصمت امام علی در حدیث
  45. علم امام علی در حدیث
  46. امام علی از زبان اهل بیت
  47. امام علی از زبان دشمنانش
  48. امام علی از زبان قرآن
  49. امام علی از زبان همسران پیامبر
  50. امام علی از زبان پیامبر
  51. امام علی از زبان یارانش
  52. امام علی از زبان یاران پیامبر
  53. امام علی از زبان خودش
  54. غلو در دوست داشتن امام علی
  55. اقدامات امام علی در ماجرای فتح مکه
  56. فرزندان امام علی
  57. لقب‌های امام علی
  58. مأموریت امام علی
  59. محبوبیت امام علی
  60. محدودیت‌های امام علی در انتخاب کارگزاران
  61. هشدار امام علی به یارانش درباره نافرمانی
  62. نافرمانی سپاه امام علی
  63. نام‌های امام علی
  64. نسب امام علی
  65. نیرنگ‌های دشمنان امام علی
  66. هدایت امام علی در حدیث
  67. وراثت امام علی در حدیث
  68. وصایت امام علی در حدیث
  69. ولادت امام علی
  70. ولایت امام علی در حدیث
  71. ویژگی‌های اخلاقی امام علی
  72. ویژگی‌های اعتقادی امام علی
  73. ویژگی‌های امام علی
  74. ویژگی‌های جنگی امام علی
  75. ویژگی‌های دشمنان امام علی
  76. ویژگی‌های دوستداران امام علی
  77. ویژگی‌های سیاسی امام علی
  78. ویژگی‌های عملی امام علی
  79. پذیرفته شدن دعاهای امام علی
  80. پرورش امام علی
  81. پس از شهادت امام علی
  82. پیشگویی امام علی
  83. کارگزاران امام علی
  84. کنیه‌های امام علی
  85. کین‌ورزی به امام علی
  86. یاران امام علی
  87. یاری خواستن امام علی از کوفیان‌
  88. یوم‌الدار

منابع

پانویس

  1. «الإرشاد- مِن کلامِهِ (ع) فِی استِبطاءِ مَن قَعَدَ عَن نُصرَتِهِ-: ما أظُن هؤُلاءِ القَومَ- یعنی أهلَ الشامِ- إلاظاهِرینَ عَلَیکم، فَقالوا لَهُ: بِماذا یا أمیرَ المُؤمِنینَ؟ قالَ: أری‌ امورَهُم قَد عَلَت ونیرانَکمُ قَد خَبَت، وأراهُم جادینَ وأراکم وانینَ، وأراهُم مُجتَمِعینَ وأراکم مُتَفَرقینَ، وأراهُم لِصاحبِهِم مُطیعینَ وأراکم لی عاصینَ. أمَ وَاللهِ لَئِن ظَهَروا عَلَیکم لَتَجِدَنهُم أربابَ سوءٍ مِن بَعدی لَکم، لَکأَنی أنظُرُ إلَیهِم وقَد شارَکوکم فی بِلادکمُ، وحَمَلوا إلی‌ بِلادِهِم فَیئَکم، وکأَنی أنظُرُ إلَیکم تَکشونَ کشیشَ الضبابِ؛ لا تَأخذُونَ حَقاً ولا تَمنَعونَ للهِ حُرمَةً، وکأَنی أنظُرُ إلَیهِم یقَتُلونَ صالِحیکم، ویخیفونَ قُراءَکم، ویحرِمونَکم ویحجُبونَکم، ویدنونَ الناسَ دونَکم، فَلَو قَد رَأیتُمُ الحِرمانَ وَالأَثَرَةَ، ووَقعَ السیفِ، ونُزولَ الخَوفِ، لَقَد نَدِمتُم وخَسِرتُم عَلی‌ تَفریطِکم فی جِهادِهِم، وتَذاکرتُم ما أنتُم فیهِ الیومَ مِنَ الخَفضِ والعافِیةِ حینَ لا ینفَعُکمُ التذکارُ» (الإرشاد، ج ۱، ص ۲۷۴).
  2. مقصود امام (ع) حَجاج بن یوسف است. (م)
  3. مقصود، هِشام بن عبد الملک است. (م)
  4. مقصود، عمر بن عبد العزیز است. (م)
  5. «الإمام علی (ع)- فی کلامِهِ مَعَ أهلِ الکوفَةِ-: أیهَا الناسُ! إنی استنَفَرتُکم لِجِهادِ هؤُلاءِ القَومِ‌ [أی أهلِ الشامِ‌] فَلَم تَنفِروا، وأسمَعتُکم فَلَم تُجیبوا، ونَصَحتُ لَکم فَلمَ تَقبَلوا، شُهودٌ کالغُیبِ، أتلو عَلَیکمُ الحِکمَةَ فتُعرِضونَ عَنها، وأعظِکمُ بِالمَوعِظَةِ البالِغَةِ فَتَتَفَرقونَ عَنها، کأنکم حُمُرٌ مُستَنفِرَةٌ فَرت مِن قَسوَرَةٍ، وأحُثکم عَلی‌ جِهادِ أهلِ الجَورِ فَما آتی عَلی‌ آخِرِ قَولی حَتی‌ أراکم مُتَفَرقینَ أیادِی سَبَأٍ، تَرجِعونَ إلی‌ مَجالِسِکم تَتَرَبعونَ حِلَقاً، تَضرِبونَ الأَمثالَ وتَناشَدونَ الأشعارَ، وتَجَسسونَ الأَخبارَ، حَتی‌ إذا تَفَرقتُم تَسأَلونَ عَنِ الأَسعارِ، جَهلةً مِن غَیرِ عِلمٍ، وغَفلةً مِن غَیرِ وَرَعٍ، وتَتَبعاً فی غَیر خَوفٍ، نَسیتُمُ الحَربَ والاستِعدادَ لَها، فَأَصبَحَت قُلوبُکم فارِغَةً مِن ذِکرِها، شَغَلتُموها بِالأَعالیلِ وَالأَباطیلِ. فَالعَجَبُ کل العَجَبِ! وما لی لا أعجَبُ مِنِ اجتِماعِ قَومٍ عَلی‌ باطِلِهِم، وتَخاذُلِکم عَن حَقکم! یا أهلَ الکوفَةِ! أنتُم کام مُجالِدٍ، حَمَلَت فَأَملَصَت، فَماتَ قَیمُها، وطالَ تَأَیمُها، ووَرِثَها أبعَدُها. وَالذی فَلَقَ الحَبةَ وبَرَأَ النسَمَةَ، إن مِن وَرائِکم للَأَعوَرَ الأَدبَرَ، جَهنمُ الدنیا، لا یبقی ولا یذَرُ، ومِن بَعدِهِ النهاسُ الفَراسُ الجَموعُ المَنوعُ، ثُم لَیتَوارَثَنکم مِن بَنی امَیةَ عِدةٌ، ما الآخِرُ بِأَرأَفَ بِکم مِنَ الأَولِ، ما خَلا رَجُلًا واحِداً، بَلاءٌ قَضاهُ اللهُ عَلی‌ هذِهِ الامةِ لا مَحالَةَ کائِنٌ، یقتُلونَ خِیارَکم، ویستَعبِدونَ أراذِلَکم، ویستَخرِجونَ کنوزَکم وذَخائِرَکم مِن جَوفِ حِجالِکم، نِقمَةً بِما ضَیعتُم مِن امورِکم، وصَلاحِ أنفُسِکم وَدینِکم» (الإرشاد، ج ۱، ص ۲۷۸).
  6. الغارات، ج ۲، ص ۴۹۲.
  7. محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین، ص ۵۱۵.