امام سجاد علیه‌السلام

بدون لینک‌دهی دستی
بدون عکس
شناسه ناقص
عدم جامعیت
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط Jaafari (بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ‏۲۵ ژانویهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۰۸:۰۸ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.


امام سجاد (ع)
پرونده:ائمه بقیع.jpg
قبرستان بقیع، مزار ائمه بقیع
نقشامام چهارم شیعیان
نامعلی بن حسین
کنیهابوالحسن • ابومحمد
زادروز۵ شعبان، سال ۳۸ ق
زادگاهمدینه
مدت امامت۳۴ سال (۶۱-۹۵ ق)
شهادت۱۲ محرم، ۹۵
مدفنبقیع، مدینه
محل زندگیمدینه
لقب(ها)سجاد • زین‌العابدین
پدرامام حسین علیه السلام
مادرشهربانو
همسر(ان)فاطمه دختر امام حسن
فرزند(ان)امام باقر (علیه السلام) و ...
طول عمر۵۷ سال
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
این مدخل از زیرشاخه‌های بحث اهل بیت پیامبر خاتم است. "امام سجاد" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام سجاد (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

نام مبارکش علی و فرزند امام سوم حضرت حسین بن علی و ششمین تن از چهارده معصوم(ع) است. به سال ۳۸ﻫ. در مدینه به دنیا آمد. گفته‌اند که مادر گرامی‌اش شهربانو، دختر یزدگرد سوم- پادشاه ایران- است. پنجاه و هفت سال در دنیا زیست: دو سال در روزگار امامت جدش حضرت علی بن ابی طالب(ع)، ده سال در عهد امامت عمویش حضرت حسن بن علی(ع) و یازده سال در زمان امامت پدر والامقامش حضرت حسین بن علی(ع) و خود، سی و چهار سال امامت مسلمانان را بر عهده داشت[۱]. از القاب شریف او است: زین‌العابدین و سجاد. کنیه مبارکش ابوالحسن ثانی و ابومحمد است[۲].

مقدمه

مقدمه

فضائل و مناقب

  1. علم: امام سجاد(ع) سرآمد دانشمندان عصر خویش بود. بسیاری از منابع علمی‌ و فقهی اسلامی از روایات آن امام همام(ع) سرشار است.
  2. گذشت و بردباری: امام(ع) صبری شگفت در برابر خطاهای دیگران از خویش نشان می‌داد و به آسانی می‌گذشت و بدی‌ها را با نیکی پاسخ می‌داد.
  3. شجاعت: امام سجاد(ع) هر چند از خطای مردمان می‌گذشت، اما در برابر ستمگران و بیدادگران می‌ایستاد و با آنان مدارا نمی‌کرد.
  4. سخاوت و کرم
  5. انفاق فراوان: امام سجاد(ع) آشکار و پنهان، بینوایان را از سخاوت و کرَم خویش بهره‌مند می‌ساخت و گاه به صورت ناشناس به یاری آنان می‌شتافت.
  6. آزاد کردن بندگان به راه خدا
  7. فصاحت و بلاغت: کتاب‌ صحیفه سجادیه‌ و رسالة الحقوق‌، گوشه‌ای از فصاحت و بلاغت امام سجاد را نمایان می‌سازند و گواهی بر مراتب فضل و دانش اویند.
  8. ورع و پارسایی‌
  9. احسان به پدر و مادر
  10. رفق و مدارا حتی با حیوانات
  11. هیبت و عظمت: حتی دشمنان هنگام رویارویی با امام سجاد(ع) از آن حضرت متأثر می‌گشتند[۲۲][۲۳].

امامت

روزگار امامت

  1. برافروختن آتش احساس گناه در قلب مردم و بیدار ساختن وجدان دینی آنان. تنها گذاشتن امام معصوم(ع) و تن دادن به حکومت جور، گناهی بود که امام همواره از آن سخن می‌گفت و در خطبه‌ها و اعلامیه‌های عمومی خویش، مردم را از آن هشدار می‌داد.
  2. طرح و اجرای برنامه‌های فکری و عقیدتی و برانگیختن احساسات روحی و روانی مردم که به تقویت انگیزه‌ها و گرایش‌های دینی می‌انجامید. برپا ساختن مراسم عزای حسینی(ع)، گریستن بر امام حسین(ع) و تشویق مردم بدین کار، آموختن ادعیه و مناجات روح بخش و پرمغز و انقلابی به مردم و پرورش شاگردان عالِم- که برخی از آنان از سازندگان تمدن اسلامی شدند- مهم‌ترین فعالیت‌های امام(ع) در این عرصه بود. بدین‌سان، امام سجاد(ع) نه تنها پس از شهادت پدر گوشه انزوا اختیار نکرد و از سیاست و فعالیت‌های اجتماعی کناره نگرفت، بلکه همانند پدر، امامی انقلابی و ظلم‌ستیز بود[۳۲].

دوران امامت امام سجّاد

  1. بیان حقایق دین، در قالبی نوین و شرح و تبیین معارف الهی در قالب دعا که حاصل آن کتاب شریف صحیفه سجّادیه (زبور آل محمّد(ص)) و مناجات خمس عشر و ده‌ها دعای کوچک و بزرگ دیگر است. این دعاها که به منزله قرآن صاعدند، دایرة المعارفی از دانش‌های گوناگون اسلامی است.
  2. حفظ دستاوردهای قیام عاشورا و زنده نگه داشتن خاطره شهدا - به ویژه سید الشهداء - امام از هر فرصتی برای این کار استفاده می‌کرد؛ از فردای عاشورا که در کوفه با سخنرانی خود، شهر را منقلب کرد تا روزی که با ایراد خطبه در مسجد جامع شام یزید را به وحشت انداخت و پریشان کرد. هر جا آبی می‌دید یا غذایی یا ذبح گوسفندی و... با بهترین وجه یاد عاشوراییان را زنده می‌کرد. با توجّه به شخصیت بی‌نظیر و ابهّتی که حضرت داشت، گریستن او غوغا به پا می‌کرد و هنگامی که درباره این همه گریستن از او می‌پرسیدند می‌فرمود: "یعقوب پیامبر دوازده فرزند داشت، یکی از آنها موقتاً از جلوی چشمش دور شد، آن‌چنان گریست که بینایی خود را از دست داد؛ ولی من با چشم خود کشته شدن پدر، برادر، عمو و هفده تن زنده از خویشان خود را دیدم، چگونه گریه نکنم؟"[۳۵] و این‌گونه فرهنگ شهادت را زنده نگه می‌داشت.
  3. جلوگیری از وقوع انحرافات اساسی در اصول و مبانی فرهنگ اسلام و پاسخ‌گویی به شبهات وارده از سوی دشمنان و شرح و تبیین معارف قرآنی و تربیت شاگردانی والامرتبه و ایستادن در مقابل علمای منحرف و درباری و تعلیم زهد و تقوا و عبادت و طاعت به جامعه و در یک جمله حفظ، توسعه و پیشبرد اسلام در بعد فرهنگ و دانش.
  4. تربیت فرزندی همچون زید بن علی که پرچمدار قیام خونین دیگری باشد و زیر نظر امام زمانش، خاطره عاشورا را تجدید کند. در دوران امامت امام سجّاد(ع) تجدید نهضتی همچون نهضت عاشورا مناسب نبود و امام نیز دست به این کار نزد؛ امّا فرزندی پرورش داد که این وظیفه را به خوبی بر عهده گرفت. بعد از قیام امام حسین، قیام‌های متعدّدی رخ داد؛ از قبیل: قیام مردم مدینه (واقعه حرّهقیام توابین، قیام مختار، قیام مطرف بن مغیر و...؛ ولی هیچ یک هم سنگ نهضت شکوهمند زید بن علی بن الحسین(ع) نبود[۳۶].

منابع

جستارهای وابسته

پانویس

  1. مصنفات شیخ مفید، ۱۱/ جزء دوم/ ۱۳۷.
  2. فرهنگ شیعه، ص۱۰۴.
  3. مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۱۳۷.
  4. اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۲، ص۲۸۶؛ عسقلانی، ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۷، ص۲۶۹؛ ابن کثیر، اسماعیل، البدایة والنهایة، ج۹، ص۱۲۱.
  5. ابن بابویه، محمد بن علی، معانی الاخبار، ج۱، ص۱۴۹؛ اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۲، ص۲۸۶؛ ابن شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابوطالب، ج۳، ص۳۰۴.
  6. اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۲، ص۲۸۶.
  7. ابن بابویه، محمد بن علی، علل الشرایع، ج۱، ص۲۳۳؛ ابن بابویه، محمد بن علی، معانی الاخبار، ج۱، ص۱۴۹؛ اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۲، ص۲۸۶.
  8. میرزاپور، محسن، امامت امام زین العابدین، دانشنامه کلام اسلامی، ج۱، ص ۴۳۵.
  9. مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۱۳۷.
  10. یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ یعقوبی، ج۲ ص، ۲۴۳ به بعد؛ ابن کثیر، اسماعیل، البدایة والنهایة، ج۲، ص۲۸۶.
  11. نوادر المعجزات، ص۱۱۳؛ طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامة، ص۱۹۹- ۱۹۸؛ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۵۱- ۲۵۰.
  12. شیخ کشی، ابن عمرو، محمد، رجال کشی، ص۱۰۷؛ کوفی، حسین بن سعید، کتاب الزهد، ص۱۰۴- با اندکی اختلاف در اسامی؛ مفید، محمد بن نعمان، الاختصاص، ص۸ و ۶۱ با قدری اختلاف در اسامی افراد-؛ طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفة الرجال، ج۱، ص۲۳۲.
  13. میرزاپور، محسن، امامت امام زین العابدین، دانشنامه کلام اسلامی، ج۱، ص ۴۳۶.
  14. مفید، محمد بن نعمان، الارشاد ج۲، ص۱۳۸؛ سید مرتضی، الذخیره، ص۴۲۹ و ۴۳۴؛ بحرانی، ابن میثم، النجاة فی القیامه، ص۵۵ و ۶۵؛ حلی، حسن بن یوسف، کشف المراد، ص۴۹۲ ۴۹۵.
  15. مفید، محمد بن نعمان، النکت الاعتقادیة، ص۴۰- ۴۴؛ سید مرتضی، الشافی، ج۲ ص۳۷؛ حلبی، ابوالصلاح، تقریب المعارف، ص۱۷۴.
  16. سید مرتضی، الشافی، ج۱ ص۱۹۶؛ حلبی، ابوالصلاح، تقریب المعارف، ص۱۷۴؛ حلی، حسن بن یوسف، الباب الحادی عشر، ص۸۸.
  17. میرزاپور، محسن، امامت امام زین العابدین، دانشنامه کلام اسلامی، ج۱، ص ۴۳۶.
  18. محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۱۵۷-۱۵۸.
  19. بحارالانوار، ۴۶/ ۳.
  20. علل الشرائع‌، ۲۳۲.
  21. فرهنگ شیعه، ص 104.
  22. اعیان الشیعة، ۱/ ۶۳۴- ۶۳۱.
  23. فرهنگ شیعه، ص ۱۰۴-۱۰۵.
  24. ارشاد مفید، ص۴۹۵ و ۴۹۶.
  25. محمدی، رضا، امام‌شناسی، ص:۱۰۳.
  26. مصنفات شیخ مفید، ۱۱/ ۱۳۸ و ۱۳۹؛ الغیبة، ۹۱.
  27. فرهنگ شیعه، ص۱۰۵.
  28. الملهوف‌، ۲۲۸- ۱۹۹.
  29. فرهنگ شیعه، ص ۱۰۵.
  30. اعلام الوری‌، ۲۵۲.
  31. فرهنگ شیعه، ص ۱۰۶.
  32. فرهنگ شیعه، ص ۱۰۶.
  33. مناقب آل ابی‌طالب‌، ۴/ ۱۸۹.
  34. فرهنگ شیعه، ص ۱۰۶.
  35. مناقب ابن شهر آشوب.
  36. محمدی، رضا، امام‌شناسی، ص:۱۳۷-۱۳۹.