آیا علم غیب در شب جمعه نازل می‌شود؟ (پرسش)

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

آیا علم غیب در شب جمعه نازل می‌شود؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ علم غیب
مدخل اصلی	علم غیب

آیا علم غیب در شب جمعه نازل می‌شود؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث علم غیب معصوم است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم غیب مراجعه شود.

پاسخ‌ نخست

علامه طباطبایی

علامه طباطبایی در دو کتاب « در محضر علامه طباطبایی» و «پژوهشی در باب علم امام» در این باره گفته است:

«آیا این مطلب که در کتاب "بصائر الدرجات" در روایات متعدد آمده که ارواح ائمه(ع) شب‌های جمعه بالا می‌رود از آن جمله در روایتی از امام صادق(ع) آمده است: شب جمعه‌ای نیست مگر اینکه اولیای خدا سرور ویژه‌ای در آن دارند. هنگامی که شب جمعه فرا می‌رسد، رسول خدا(ص) با عرش ارتباط برقرار می‌کند، و من نیز همراه با او با عرش تماس حاصل می‌کنم و در نتیجه با علمی که از آنجا بهره برده‌ام باز می‌گردم. و اگر این نبود، قطعاً آنچه در نزد ما است پایان می‌پذیرفت. با روایات گذشته «إذا شاؤُوا عَلِمُوا» منافات ندارد؟

جواب: اشکال ندارد که «إذا شاؤُوا عَلِمُوا» از راه صعود ارواح آنها در شب‌های جمعه باشد. آیا از این دسته روایت "روایات افزایش علم ائمه(ع) در شبهای جمعه" و روایات عَرضِ اعمال به دست نمی‌آید که علوم آنان تدریجی است، نه اینکه دفعی باشد و به یکبارگی از حضرت رسول(ص) دریافته باشند؟

جواب: علوم آنان دفعی است، گرچه معلوم تدریجی باشد، پس علم به معلوم تدریجی دارند، نه اینکه خود علم تدریجی باشد. تعلیم رسول الله(ص) به امیرالمؤمنین(ع) مثل تعلیم رایج در میان ما تدریجی نبوده، بلکه دفعةً واحدةً بوده است. چنانچه تعلّم حضرت رسول(ص) نیز دفعی بوده است. خداوند متعال می‌فرماید: ﴿﴿ وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِّكُلِّ شَيْءٍ﴾﴾ زیرا کلمه ﴿﴿لِّكُلِّ شَيْءٍ﴾﴾ یعنی همه چیز، با تدریج سازگار نیست. به طور کلی باید توجّه داشت که روز مبعث، روز رسالت است و از سوره ﴿﴿اقْرَأْ بِاسْمِ﴾﴾ که سیاق آیاتش بیانگر آن است که نخستین سوره‌ای است که بر رسول خدا(ص) نازل شده، نیز برمی‌آید که نبوت قبل از رسالت بوده است، و از آیات دیگر استفاده می‌شود که قرآن دفعةً واحدةً و یکباره در شب ۱۹ یا ۲۱ یا ۲۳ ماه همان سال نازل گردیده است. خداوند متعال می‌فرماید: ﴿﴿إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُبَارَكَةٍ﴾﴾ و می‌فرماید: ﴿﴿إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ﴾﴾ سپس در طول بیست و سه سال تدریجاً نازل شده و سوره حمد به خصوص دو مرتبه نازل شده است. در روایات آمده است: ارواح انبیا و اوصیا و ائمه(ع) شب‌های جمعه به عرش بالا می‌روند و از آنجا علومی استفاده می‌کنند آیا این روایات درست هستند؟

جواب: درباره ائمه(ع) چنین وارد شده است؛ ولی درباره انبیاء(ع) ندیده‌ام، چه مانعی دارد که علومی به ایشان اعطا شود؟! در عده‌ای از روایات آمده است: ائمه(ع) علم آسمان و زمین و آنچه در آنهاست و علم وقایع گذشته و آینده را می‌دانند. آیا روایات مربوط به افزوده شدن علوم آن بزرگواران در شب های جمعه با این دسته از روایات منافات ندارند؟

جواب: خیر، از این دسته از روایات برمی‌آید که آنان به « مَا كَانَ وَ مَا يَكُون‏‏» عالِمند، امّا از راهی که در روایات گذشته مطرح شده است، یعنی شب‌های جمعه بالا می‌روند و بر علومشان افزوده می‌گردد».

پاسخ‌‌های دیگر

 با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:  

۱. حجت الاسلام و المسلمین محمد جواد فاضل لنکرانی؛

فاضل لنکرانی حجت الاسلام و المسلمین محمد جواد فاضل لنکرانی در بیاناتی با موضوع «همگرایی قیام امام حسین با علم حضرت به شهادت خود و یارانش» در این‌باره گفته‌ است: «ائمه دائماً در حال ازدیاد علم هستند و ازدیاد علم ائمه و حتی علم نبی منحصر به دنیا هم نیست. حتی در عالم آخرت مقام ازدیاد علم برای آنها محفوظ است. اگر کسی این مطلب را در متون روایات بررسی کند به خوبی آن را می‌بیند. گاهی اوقات اشکال می‌کنند این چه علمی است که برای ائمه خود درست می‌کنید و می‌گويید روز به روز علم‌شان بیشتر می‌شود، آيا علم پیامبر که اعظم خلق خداست از اینها کمتر است؟ پاسخ اين است که در روایات وارد شده هر علمی که در لیله‌ جمعه به ائمه افاضه می‌شود، قبل از آن به پیامبر(ص) و امیرالمؤمنین(ع) و امام‌های ديگر و لو از دنیا رفته باشند اعطا می‌شود».

۲. حجج الاسلام و المسلمین نادم و افتخاری؛

نادم حجج الاسلام و المسلمین دکتر نادم و افتخاری در مقاله «منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد» در این‌باره گفته‌‌اند: «در برخی از روایات محدثان قم، عروج روح امام(ع) به آسمان، در شب‌های جمعه، از مصادیق منابع علم امام(ع) شمرده می‌شود. این عروج و افزایش علم امام(ع) به سبب آن، به اندازه‌ای مهم است که امامان(ع) به اصحابشان فرموده‌اند اگر این افزایش نباشد، علم امام(ع) پایان می‌یابد. طبق روایاتی که صفار نقل می‌کند، در هر شب جمعه، فرشتگان، اوصیا و پیامبران ازدنیا‌رفته و نیز ارواح اوصیا و امام(ع) حاضر در میان مردم امام(ع) هر زمان، به آسمان عروج، هفت بار دور عرش الهی طواف و خداوند را تسبیح و تقدیس می‌کنند. آنها در کنار هر رکن عرش، دو رکعت نماز می‌خوانند و برمی‌گردند. آن‌گاه پیامبران(ع) و اوصیا و روح وصی زنده، شادی بسیاری احساس می‌کنند و به امام(ع) زنده و امامان(ع) دیگر الهامی می‌شود که علمشان را افزایش می‌دهد. امام صادق(ع) در تعلیل این نکته می‌فرماید: "اگر چنین نباشد، علم ما تمام می‌شود" هم، روایاتی با همین مضامین نقل می‌کند؛ اما صدوق در این باره روایتی نیاورده است. پس روایات عروج نیز، از نظر محدثین، مؤید دیگری بر الهامی بودن علم امام(ع) است.(...)».

۳. حجت الاسلام و المسلمین منصوری رامسری؛

منصوری رامسری حجت الاسلام و المسلمین خلیل منصوری رامسری، در مقاله «بی‌کرانگی علم امام معصوم» در این‌باره گفته‌ است: «یکی از ویژگی‌هایی که برای علم امام(ع) در روایات بیان شده، افزایش علم ایشان در شب‌های جمعه است. در روایتی آمده که ارواح امامان معصوم(ع) در شب‌های جمعه بالا می‌رود و از نوعی عروج برخوردار می‌شود که در آن عروج علم ایشان افزایش می‌یابد. عبارت، این گونه است که: «یزداد فی علومهم جما غفیرا»؛از امام صادق(ع) روایت شده که فرمود: « مَا مِنْ لَيْلَةِ جُمُعَةٍ إِلَّا وَ لِأَوْلِيَاءِ اللَّهِ فِيهَا سُرُورٌ قُلْتُ كَيْفَ ذَاكَ جُعِلْتُ فِدَاكَ قَالَ إِذَا كَانَتْ لَيْلَةُ الْجُمُعَةِ وَافَى رَسُولُ اللَّهِ الْعَرْشَ وَ وَافَى الْأَئِمَّةُ الْعَرْشَ وَ وَافَيْتُ مَعَهُمْ فَمَا أَرْجِعُ إِلَّا بِعِلْمٍ مُسْتَفَادٍ وَ لَوْ لَا ذَلِكَ لَنَفِدَ مَا عِنْدَنَا»؛. این مطلب نشان می‌دهد که خواسته‌های ایشان برای دانش بیشتر که در جمله «اذا شاؤوا علموا» بیان شده، از راه صعود ارواح آنان در شب‌های جمعه می‌توان اتفاق بیفتد. بنابراین، آنان برخی از علوم خویش را از راه صعود در شب‌های جمعه به دست می‌آورند که می‌تواند شامل علوم ایشان به جزئیات باشد. شگفت این که همه علوم از واسطه پیامبر(ص) می‌باشد حتی برای اوصیایی که در میان انسان تا قیامت حاضر هستند و پیامبر(ص) به عنوان صادر نخستین و در مقام واسطه فیض میان خدا و همه پیامبران و اوصیا چه زندگان و چه مردگانشان عمل می‌کند. در روایت دیگری از امام صادق(ع) آمده است: به ارواح پیامبران و اوصیایی که از دنیا رفته‌اند و نیز به روح وصی ای که در میان شما زندگی می‌کند ، اجازه داده می‌شود که به آسمان صعود کنند تا این که به عرش پروردگار برسند.. آنگاه پیامبران و اوصیا در حالی سرشار از شادمانی و سرور هستند و وصی‌ای که در میان شما زندگی می‌کند بسیار بسیار به علمش افزوده می‌گردد. بنابراین امامان معصوم(ع) به علم آسمان و زمین و آن چه در آن است و هم چنین وقایع گذشته و حال و آینده آگاه هستند و این دانش ایشان می‌تواند از راه‌‎های گوناگون به دست آید که یکی از آنها دانش به "ما کان و ما یکون" از راه صعود و عروج در شب‌های جمعه است».

۴. حجت الاسلام و المسلمین هاشمی؛

سید علی هاشمی حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید علی هاشمی، در مقاله «علم امام تام یا محدود؟» در این‌باره گفته‌ است: «برخی روایات به صراحت از افزایش‌پذیری علوم ائمه(ع) سخن گفته‌اند. در برخی از این روایات، آمده است که هر شب جمعه علومی بر علوم ائمه(ع) افزوده می‌شود. همچنین در روایات متعدد از آن حضرت نقل شده است که در شب قدر، از حوادث آن سال تا شب قدر سال بعد به امام(ع) خبر داده می‌شود. این علم شامل تمام خیر و شرهایی است که به بندگان می‌رسد؛ مرگ یا زندگی، فقر یا ثروت، توفیق زیارت خانه خداوند متعال و خلاصه تمام مقدرات بندگان تا شب قدر سال آینده بر امام عرضه می‌شود. این روایات مستفیض‌اند. در برخی از این روایات تصریح شده است که اگر این علوم نبود، امام نمی‌دانست در آن سال چه چیز محقق خواهد شد»..

۵. حجت الاسلام و المسلمین اوجاقی؛

اوجاقی حجت الاسلام و المسلمین دکتر ناصرالدین اوجاقی در پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان «علم امام از دیدگاه کلام امامیه» در این‌باره گفته‌ است: «سه روایت در مورد افزایش علم در شب جمعه است. متن یکی از روایات چنین است: "ابویحیی گوید امام صادق(ع) به من فرمود برای ما در شب‌های جمعه شأن بزرگی است. عرض کردم آن شأن چیست؟ فرمود به ارواح پیامبران و اوصیاء در گذشته و روح و وصی که در میان شماست اجازه داده می‌شود که به آسمان بالا بروند تا به عرش پروردگارشان برسند در آنجا هفت دور طواف کنند و نزد هر رکنی از ارکان عرش دو رکعت نماز گزارند پس به کالبدهای پیشین خود برگردند چون صبح شود آن وصی که در میان شماست مقدار زیادی به علمش افزوده شده باشد". (...) محمد صالح مازندرانی در تفسیر این روایات مطالبی را بیان کرده که شاید مراد وی برطرف کردن تعارض بوده باشد. وی می‌گوید: "علم خداوند سه نوع است؛ علمی که مستأثر است و اختصاص به خدا دارد، علمی که محتوم است و همه انبیا و اولیا از آن باخبرند و علم سوم علمی غیر محتوم است. این علم هرگاه محتوم شود ائمه از آن آگاهی می یابند و این معنای افزایش علم امام است"».

۶. حجت الاسلام و المسلمین جزایری؛
جزایری حجت الاسلام و المسلمین سید محمود جزایری پژوهشگر پایان‌نامه «کارکردهای علم غیب امامان معصوم در شئون ایشان» در پاسخ به این پرسش گفته است: «علم تام امام، نسبت به مخلوقات است و افزایش علم وی در شب‌های جمعه مربوط به علم وی به خداوند است. زیرا ذات خدا نامحدود است و معرفت به او پایان ندارد لذا در هر شب جمعه روح ائمه(ع) را به طواف عرش الهی می‌رود و در آنجا علمشان به ذات خدا افزوده می‌گردد».

۷. حجت الاسلام و المسلمین وکیلی؛

وکیلی حجت الاسلام و المسلمین محمد حسن وکیلی در مقاله «علم غیب امام» در این باره گفته است: «روایات هم یک‌صدا از تعلیم حضرت رسول‌الله(ص) توسط جبرائیل صحبت می‌کند و به‌ صراحت می‌فرماید که ائمه(ع) علم‌شان افزوده می‌شود و مرحوم مجلسی در جلد بیست و‌ شش بحار‌الانوار بابی دارند با این عنوان: «باب أنهم(ع) يزادون و لو لا ذلك لنفد ما عندهم و إن أرواحهم تعرج إلى السماء في ليلة الجمعة» و در آن قریب به چهل حدیث ذکر می‌کنند». همچنین وی در مقاله «غیب امام (تبیین دیدگاه اعتدالی و صحیح)» در این باره گفته است: افزایش علم امام(ع) دو معنا دارد: ۱. نوعی از علومی که دائماً به امام(ع) افزوده می‌شود، همان سیر نفس امام(ع) در عالم کلیات و تجلی اسماء کلیه الهیه است، که همواره و پی‌در‌پی تحقق می‌پذیرد و این تجلیات اسمائی و صفاتی مافوق عالم حس و خیال و عقل می‌باشد. از این نوع تجلیات به سفر دوم از اسفار اربعه یعنی سیر فی‌الحق و فی‌الله تعبیر می‌کنند که پایان ناپذیر است. طبق روایات در شب‌های جمعه ائمه(ع) به عرش الهی می‌روند و بازمی‌گردند و بر قلوبشان علومی خاص افاضه می‌شود؛ شاید این علوم از این دست باشد:«عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ قَالَ: إِنَّ لَنَا فِي لَيَالِي الْجُمُعَةِ لَشَأْناً مِنَ الشَّأْنِ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ أَيَّ شَأْنٍ قَالَ يُؤْذَنُ لِلْمَلَائِكَةِ وَ النَّبِيِّينَ وَ الْأَوْصِيَاءِ الْمَوْتَى وَ الْأَرْوَاحِ الْأَوْصِيَاءِ وَ الْوَصِيِّ الَّذِي بَيْنَ ظَهْرَانَيْكُمْ يُعْرَجُ بِهَا إِلَى السَّمَاءِ فَيَطُوفُونَ بِعَرْشِ رَبِّهَا أُسْبُوعاً وَ هُمْ يَقُولُونَ سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلَائِكَةِ وَ الرُّوحِ حَتَّى إِذَا فَرَغُوا صَلَّوْا خَلْفَ كُلِّ قَائِمَةٍ لَهُ رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ يَنْصَرِفُونَ فَتَنْصَرِفُ الْمَلَائِكَةُ بِمَا وَضَعَ اللَّهُ فِيهَا مِنَ الِاجْتِهَادِ شديد [شَدِيداً] إِعْظَامُهُمْ لِمَا رَأَوْا وَ قَدْ زِيدَ فِي اجْتِهَادِهِمْ وَ خَوْفِهِمْ مِثْلُهُ وَ يَنْصَرِفُ النَّبِيُّونَ وَ الْأَوْصِيَاءُ وَ أَرْوَاحُ الْأَحْيَاءِ شَدِيداً عَجَبُهُمْ وَ قَدْ فَرِحُوا أَشَدَّ الْفَرَحِ لِأَنْفُسِهِمْ وَ يُصْبِحُ الْوَصِيُّ وَ الْأَوْصِيَاءُ قَدْ أُلْهِمُوا إِلْهَاماً مِنَ الْعِلْمِ عِلْماً مِثْلَ جَمِّ الْغَفِيرِ لَيْسَ شَيْ‌ءٌ أَشَدَّ سُرُوراً مِنْهُمْ اكْتُمْ فَوَ اللَّهِ لَهَذَا أَعَزُّ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ كَذَا وَ كَذَا عِنْدَكَ حِصَنَةً قَالَ يَا مَحْبُورُ وَ اللَّهِ مَا يُلْهَمُ الْإِقْرَارُ بِمَا تَرَى إِلَّا الصَّالِحُونَ قُلْتُ وَ اللَّهِ مَا عِنْدِي‌ كَثِيرُ صَلَاحٍ قَالَ لَا تَكْذِبْ عَلَى اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ قَدْ سَمَّاكَ صَالِحاً حَيْثُ يَقُولُ فَأُولئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَ الصِّدِّيقِينَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِينَ يَعْنِي الَّذِينَ آمَنُوا بِنَا وَ بِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَ مَلَائِكَتِهِ وَ أَنْبِيَائِهِ وَ جَمِيعِ حُجَجِهِ عَلَيْهِ وَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّيِّبِينَ الطَّاهِرِينَ الْأَخْيَارِ الْأَبْرَارِ السَّلَامُ»».

۸. آقای دکتر رستمی و خانم آل‌بویه؛

رستمی دکتر محمد زمان رستمی (استادیار دانشگاه قم) و خانم طاهره آل‌بویه (پژوهشگر جامعة الزهراء) در کتاب «علم امام» در این‌باره گفته‌‌اند: «امام صادق(ع) به ابی یحیی صنعانی فرمود: ای ابایحیی برای ما در شب‌های جمعه شأنی است از شئون؛ در این شب‌ها ارواح انبیای گذشته و ارواح اوصیای گذشته و روح امامی که زنده است را به آسمان برند تا به دور عرش خداوند هفت دور طواف کنند و نزد هر کدام از ستون‌های عرش دو رکعت نماز بخوانند و سپس آن‌ها را به بدن‌های خود برگردانند، آن گاه انبیا و اوصیا لبالب از شادی شوند و امامی که در میان شما است، انبوه فراوانی در دانش او افزوده شود. امام صادق(ع) به مفضل فرمود: ای اباعبدالله به راستی برای ما در هر شب جمعه سروری است. عرض کرد آن سرور چیست؟ امام(ع) فرمود: چون شب جمعه شود رسول خدا(ص) به عرش برآید و ائمه هم با او برآیند و ما هم با آن‌ها برآییم و سپس روح ما به بدن ما برنگردد مگر با علمی که استفاده کردیم و اگر این استفاده علمی نبود علم ما تمام می‌شد. محمد بن سلیمان دیلم از پدرش نقل می‌کند که به امام صادق(ع) گفت قربانت من از شما شنیدم که چند بار فرمودید اگر نباشد که ما به علم خود بیفزاییم آن چه داریم به آخر رسانیم. امام(ع) فرمود: اما احکام حلال و حرام را خداوند تمام و کمال بر پیامبر خود نازل کرده و به امام نیز دانش جدیدی افزوده نشود. محمد بن سلیمان عرض کرد: پس این زیادی چیست؟ امام(ع) فرمود: در چیزهایی دیگر است جز حلال و حرام. محمد بن سلیمان عرض کرد: چیزی به علم خود افزوده کنید که بر رسول خدا(ص) نهان بود. امام(ع) فرمود: نه، دستور علم تازه از خدا به فرشته رسد و فرشته آن را نزد رسول خدا برد و گوید یا محمد پروردگارت تو را چنین و چنان فرموده است. پیامبر به فرشته می‌‌فرماید آن را نزد علی ببر، پس او نزد علی آید و او فرماید آن را نزد حسن ببر و او هم فرماید آن را نزد حسین بر و همچنین به هر یک از ائمه عرضه شود تا به ما رسد در برخی از احادیث معتبر منقول است که در هر شب جمعه، روح مقدس رسول(ص) و ارواح مطهر امامان گذشته و روح امام زمان(ع) را رخصت می‌دهند که به آسمان‌ها عروج نمایند تا به عرش اعظم الهی رسند و سپس با سرور فراوان و علوم بی پایان به سوی بدن‌های خود برگردند و نیز اعمال هر یک از امت را از نیکان و بدان در هر صبح و شام و هر هفته و ماه به ایشان عرضه می‌کنند و درها و دیوارها و دره‌ها و کوه‌ها مانع علم ایشان نمی‌شود و آنچه در مشرق و مغرب عالم واقع شود بر آن مطلع می‌گرداند از امامان(ع) روایت شده که علم ایشان هر روز و هر لحظه افزایش می‌یابد زراره از امام باقر(ع) پرسید: آیا برای شما چیزی از علوم هست که رسول خدا آن را نمی‌دانست؟ امام(ع) فرمود: هرگاه علمی به ما دهند اول آن را بر رسول خدا عرضه کنند، سپس بر همه امامان تا به ما برسد».

۹. آقای غلامی؛

غلامی آقای اصغر غلامی، در مقاله «آفاق علم امام در الکافی» در این‌باره گفته‌ است: «بر اساس روایات متعدد، در هر شب جمعه بر علوم ائمه(ع) افزوده می‌شود امام صادق (ع) فرمودند: «إِنَّ لَنَا فِي كُلِ‏ لَيْلَةِ جُمُعَةٍ سُرُوراً قُلْتُ زَادَكَ اَللَّهُ وَ مَا ذَاكَ قَالَ إِذَا كَانَ‏ لَيْلَةُ اَلْجُمُعَةِ وَافَى‏ رَسُولُ اَللَّهِ(ص)‏ اَلْعَرْشَ وَ وَافَى‏ اَلْأَئِمَّةُ(ع) مَعَهُ وَ وَافَيْنَا مَعَهُمْ فَلاَ تُرَدُّ أَرْوَاحُنَا إِلَى أَبْدَانِنَا إِلاَّ بِعِلْمٍ مُسْتَفَادٍ وَ لَوْ لاَ ذَلِكَ لَأَنْفَدْنَا»؛ بنابراین، یکی از مجاری علوم ائمه اهل بیت(ع)، علمی است هر شب جمعه به ایشان افاضه می‌گردد و اگر بر علم ائمه(ع)افزوده نگردد، علم ایشان تمام می‌شود(...). بیشتر علوم پیامبر(ص) و علوم امامان اهل بیت(ع)، علوم جمعی و جملی هست که نیاز به تفسیر دارد. و خداوند متعال تفسیر آن را بنا بر مصالحی به تدریج در شب‌های قدر و شب‌های جمعه و یا روز به روز، به آنها می‌رساند».

۱۰. خانم عسگری.

عسگری خانم حدیثه عسگری در مقاله «بررسی علم ائمه معصومین از دیدگاه قرآن» در این‌باره گفته‌ است: «در عده‌ای از روایات آمده است: "ائمه علم آسمان و زمین و آنچه در آنهاست و علم وقایع گذشته و آینده را می‌دانند" آیا روایات مربوط به افزوده شدن علوم آن بزرگواران در شب‌های جمعه با این دسته از روایات منافات ندارند؟ از این دسته از روایات برمی‌آید که آنان به "ماکان و ما یکون" عالم‌اند، اما از راهی که مطرح شده است، یعنی شب‌های جمعه بالا می‌روند و بر علومشان افزوده می‌گردد».

پرسش‌های وابسته

1. آیا در میان مخلوقات فقط انسان عالم به غیب می‌شود؟ (پرسش)
2. آیا آیه ۳۰ سوره بقره مثبت علم غیب فرشتگان است؟ (پرسش)
3. اگر فرشتگان علم غیب ندارند پس از کجا می‌دانستند که انسان‌ها روی زمین جنگ و خونریزی برپا خواهند کرد؟ (پرسش)
4. آیا انسان آگاه از غیب باید عصمت داشته باشد؟ (پرسش)
5. چه کسی غیر از خدا عالم به غیب است؟ (پرسش)
6. آیا همه پیامبران علم غیب داشته‌اند؟ (پرسش)
7. آیا امامان از اهل بیت پیامبر خاتم علم غیب داشته‌اند؟ (پرسش)
8. آیا پیامبران پیش از آغاز وحی و نبوت و امامان پیش از تصدی امامت از علم غیب برخوردار بوده‌اند؟ (پرسش)
9. آیا علم غیب در شب قدر نازل می‌شود؟ (پرسش)
10. آیا آگاهی از غیب و پیشگویی حوادث به معنای وجود سناریوی آماده و در نهایت جبر انسان نیست؟ (پرسش)
11. اگر امام معصوم علم غیب دارد پس چرا قرآن علم غیب را از بشر نفی می‌کند؟ (پرسش)
12. امام معصوم از چه زمانی صاحب علم غیب می‌شود؟ (پرسش)
13. آیا غیر معصوم می‌تواند از غیب آگاهی یابد؟ (پرسش)
14. آیا غیر معصوم می‌تواند پیشگویی کند؟ (پرسش)
15. آیا پیشگویی‌هایی که افراد غیر معصوم انجام داده‌اند نقض آیات انحصار علم غیب نیستند؟ (پرسش)
16. آیا علم غیب پیامبران از لحاظ مرتبه یکسان است؟ (پرسش)
17. تفاوت علم غیب خدا و معصوم چیست؟ (پرسش)
18. آیا مقام علم غیب به غیر معصوم داده می‌شود؟ (پرسش)
19. شرایط دستیابی غیر معصوم به علم غیب چیست؟ (پرسش)
20. غیر معصوم از چه راهی می‌تواند به غیب آگاهی یابد؟ (پرسش)
21. ادراک کدام علوم غیبی برای غیر معصوم ممکن است؟ (پرسش)
22. آیا غیر معصوم وظیفه دارد به دنبال فراگیری علوم غیبی باشد؟ (پرسش)
23. وظایف علمی و عملی غیر معصوم در قبال علوم غیبی چیست؟ (پرسش)
24. در صورت آگاهی از برخی علوم غیبی آیا غیر معصوم اجازه انتقال آن به دیگران را دارد؟ (پرسش)
25. آیا آگاهی غیر معصوم از غیب با حکمت الهی در امتحان او منافات ندارد؟ (پرسش)
26. با توجه به اینکه علم غیب غیر خدا ویژه رسولان برگزیده است آگاهی غیر معصوم از برخی امور غیبی چه توجیهی دارد؟ (پرسش)
27. آیا از راه غیر مشروع می‌توان به علم غیب دست یافت؟ (پرسش)
28. آیا شیطان و فرشتگان می‌توانند به افکار ما آگاهی داشته باشند؟ (پرسش)
29. آیا از نظر اسلام امکان دارد روزی دستگاهی اختراع شود که قادر باشد ما را به گذشته یا آینده ببرد؟ (پرسش)
30. آیا آگاهی از سرنوشت به نفع انسان یا به ضرر اوست؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع علم غیب معصوم

• کتاب‌شناسی علم غیب معصوم؛
• مقاله‌شناسی علم غیب معصوم؛
• پایان‌نامه‌شناسی علم غیب معصوم.

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: