منجی در اسلام کیست؟ (پرسش)

منجی در اسلام کیست؟
منجی در اسلام کیست؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / غیبت امام مهدی / وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت / انتظار فرج
مدخل اصلی	؟
تعداد پاسخ	۱ پاسخ
	v; t; e;

منجی در اسلام کیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

آقای دکتر علی قائمی، در کتاب «نگاهی به مسأله انتظار» در این‌باره گفته است:

«اینکه اسلام درباره فرد مورد نظر چه می‌گوید باید گفت تمام فرق اسلامی تحقق این انتظار را در وجود مهدی (ع) قائم آل محمد (ص) متمثل می‌دانند و با اتفاق می‌گویند که تنها اوست زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد. برای اینکه مردم درباره رهبر و خصایص او دچار خطا و اشتباه نشوند مشخصات و صفات او، شرایط تحقق ظهور او، دوران حیاتش، تولد و غیبتش ذکر شده است. روایات اسلامی حتی گفته‌اند که او در کجا ظهور می‌کند، خبر ظهورش چگونه منتشر می‌شود، نخستین جمله دعوت او چیست، اصحابش چگونه به دور او گرد می‌آیند، ویژگی‌های‌شان چیست، عده‌شان به چند تن خواهد رسید و....

روایات اسلامی حتی ذکر کرده‌اند او تا چه مدتی مبارزه می‌کند، تا چه حد کشتار می‌شود، در چه مدتی پیروز خواهد شد، حاصل پیروزی او چیست، حکومت اسلامی او در چه فاصله‌ای تحقق پیدا خواهد کرد، چه مدتی حکومت می‌کند، نحوه حکومتش چگونه است، زندگی مردم در آن روزگار چه وضع و صورتی خواهد داشت. حتی روایات گفته‌اند او از نسل پیامبر، فرزند فاطمه و علی، دوازدهمین جانشین محمد (ص)، نهمین فرزند امام حسین، تنها فرزند امام عسکری، صاحب الامر، مهدی، محمد بن الحسن العسکری است. او را ولادتی است پنهان، غیبتی است طولانی که حتی عده‌ای از طول مدت غیبت او به شک و شبهه می‌افتند... روایات حتی درباره رنگ چهره او، چشم و قیافه او سخن گفته‌اند.

بر این اساس امام زمان یک مصداق خارجی است و روایات درباره او به حدی است که نمی‌توان باور داشت این همه سخنان درباره‌اش ساختگی و یا براساس تبانی و دروغ باشد، چگونه ممکن است همه افراد در طول تاریخ یک حقیقت را بگویند و حتی نقطه ضعفی از آنان شناخته نشود.

تعهد اسلام در ظهور مهدی: آیات و روایات اسلامی مسأله ظهورش را به عنوان وعده الهی و امری تخلف‌ناپذیر ذکر کرده‌اند. آنچنان که هیچ پیروی از اسلام با زمینه اعتقادی که نسبت به اسلام دارد و با شناختی که از مبانی اسلام در دست اوست نمی‌تواند درباره‌اش تردیدی روا دارد.
اما آیات قرآن:آیات قرآن وقوع ظهور و تحقق امر مورد انتظار را در موارد متعددی ذکر کرده‌اند که برخی از آنها بدین قرار است: ﴿وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ﴾^[۱]

تحقق امر ظهور تحقق اراده خداست. به این آیه توجه فرمائید که می‌گوید: ﴿وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ ﴾^[۲]

تحقق امر ظهور به واقع تحقق قول و پیمان خداست و آن در این آیه است که فرمود: ﴿وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُم فِي الأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا وَمَن كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ﴾^[۳]

تحقق ظهور به حقیقت اراده خدا به تسلط حق بر باطل و ریشه‌کن کردن کافران است. آیه ۹ از سوره صف فرماید: ﴿هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ ﴾^[۴]

تحقق امر مورد انتظار نشانه‌ای از صدق کلام خداست. آیه‌های ۷ و ۸ انفال گویند: ﴿ وَإِذْ يَعِدُكُمُ اللَّهُ إِحْدَى الطَّائِفَتَيْنِ أَنَّهَا لَكُمْ وَتَوَدُّونَ أَنَّ غَيْرَ ذَاتِ الشَّوْكَةِ تَكُونُ لَكُمْ وَيُرِيدُ اللَّهُ أَن يُحِقَّ الْحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ وَيَقْطَعَ دَابِرَ الْكَافِرِينَ لِيُحِقَّ الْحَقَّ وَيُبْطِلَ الْبَاطِلَ وَلَوْ كَرِهَ الْمُجْرِمُونَ﴾^[۵]

وقوع ظهور تصمیم و اراده خدا به عزت‌بخشی مؤمنان است: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ مَن يَرْتَدَّ مِنكُمْ عَن دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلاَ يَخَافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ ذَلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَن يَشَاء وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ﴾^[۶]

و بالاخره وقوع ظهور غلبه دادن حق بر باطل است: ﴿بَلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَى الْبَاطِلِ فَيَدْمَغُهُ فَإِذَا هُوَ زَاهِقٌ وَلَكُمُ الْوَيْلُ مِمَّا تَصِفُونَ﴾^[۷]

اما روایات اسلامی: روایات در این زمینه بسیار و نشان‌دهنده تحقق تخلف‌ناپذیر وعده خداوند است. احادیث در این زمینه از حد تواتر خارج و شیعه و سنی در این زمینه دارای اتفاق نظرند (گو اینکه در مواردی جزئی اختلاف‌نظر است) از جمع روایات حاصل می‌شود که ظهور مهدی به عنوان سندی جهت پیروزی انبیاء، بندگان صالح خدا، مستضعفان، پرهیزکاران ذکر می‌شود و قائلند که رهبر مردم از طریق هدایت دینی و ایمانی عشق و عقیده را در افراد پدید می‌آورد و انسان‌های افتاده ولی صالح را سروری و آقائی خواهد داد. پیامبر فرمود: اگر از عمر دنیا جز یک روز باقی بماند خداوند آن روز را طولانی فرماید تا شخصی از نسل و نژاد من، که نامش نام من و کنیه‌اش کنیه من است ظهور کند و جهان را پر از عدل و داد نماید»^[۸].

پرسش‌های وابسته

پانویس

↑ و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد؛ سوره انبیاء، آیه: 105.
↑ و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم؛ سوره قصص، آیه: 5.
↑ خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند وعده داده است که آنان را به یقین در زمین جانشین می‌گرداند- چنان که کسانی پیش از آنها را جانشین گردانید- و بی‌گمان دینی را که برای آنان پسندیده است برای آنها استوار می‌دارد و (حال) آنان را از پس هراس به آرامش بر می‌گرداند؛ (آنان) مرا می‌پرستند و چیزی را شریک من نمی‌گردانند و کسانی که پس از این کفر ورزند نافرمانند؛ سوره نور، آیه: 55.
↑ اوست که پیامبرش را با رهنمود و دین راستین فرستاد تا آن را بر همه دین‌ها برتری دهد اگر چه مشرکان نپسندند، سوره صف، آیه: 9.
↑ و (یاد کن) آنگاه را که خداوند به شما وعده می‌فرمود که (پیروزی بر) یکی از دو دسته از آن شما باشد و شما دوست می‌داشتید که آن دسته بی‌جنگ‌افزار از آن شما گردد اما خداوند می‌خواست که حقّ را با کلمات خویش تحقّق بخشد و ریشه کافران را بر کند تا حقّ را تحقّق بخشد و باطل را تباه گرداند هرچند بزهکاران نپسندند، سوره انفال، آیه: 7 - 8.
↑ ای مؤمنان! هر کس از دینش برگردد خداوند به زودی گروهی را می‌آورد که دوستشان می‌دارد و دوستش می‌دارند؛ در برابر مؤمنان خاکسار و در برابر کافران دشوارند، در راه خداوند جهاد می‌کنند و از سرزنش سرزنشگری نمی‌هراسند؛ این بخشش خداوند است که به هر کس بخواهد ارزانی می‌دارد و خداوند نعمت‌گستری داناست؛ سوره مائده، آیه: 54.
↑ بلکه، راستی را بر ناراستی می‌افکنیم که آن را درهم می‌شکند؛ و خود ناگهان از میان می‌رود و وای بر شما! از آنچه (در چگونگی خداوند) وصف می‌کنید، سوره انبیاء، آیه: 18.
↑ قائمی، علی، نگاهی به مسأله انتظار، ص91-94.

[1] و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد؛ سوره انبیاء، آیه: 105.

[2] و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم؛ سوره قصص، آیه: 5.

[3] خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند وعده داده است که آنان را به یقین در زمین جانشین می‌گرداند- چنان که کسانی پیش از آنها را جانشین گردانید- و بی‌گمان دینی را که برای آنان پسندیده است برای آنها استوار می‌دارد و (حال) آنان را از پس هراس به آرامش بر می‌گرداند؛ (آنان) مرا می‌پرستند و چیزی را شریک من نمی‌گردانند و کسانی که پس از این کفر ورزند نافرمانند؛ سوره نور، آیه: 55.

[4] اوست که پیامبرش را با رهنمود و دین راستین فرستاد تا آن را بر همه دین‌ها برتری دهد اگر چه مشرکان نپسندند، سوره صف، آیه: 9.

[5] و (یاد کن) آنگاه را که خداوند به شما وعده می‌فرمود که (پیروزی بر) یکی از دو دسته از آن شما باشد و شما دوست می‌داشتید که آن دسته بی‌جنگ‌افزار از آن شما گردد اما خداوند می‌خواست که حقّ را با کلمات خویش تحقّق بخشد و ریشه کافران را بر کند تا حقّ را تحقّق بخشد و باطل را تباه گرداند هرچند بزهکاران نپسندند، سوره انفال، آیه: 7 - 8.

[6] ای مؤمنان! هر کس از دینش برگردد خداوند به زودی گروهی را می‌آورد که دوستشان می‌دارد و دوستش می‌دارند؛ در برابر مؤمنان خاکسار و در برابر کافران دشوارند، در راه خداوند جهاد می‌کنند و از سرزنش سرزنشگری نمی‌هراسند؛ این بخشش خداوند است که به هر کس بخواهد ارزانی می‌دارد و خداوند نعمت‌گستری داناست؛ سوره مائده، آیه: 54.

[7] بلکه، راستی را بر ناراستی می‌افکنیم که آن را درهم می‌شکند؛ و خود ناگهان از میان می‌رود و وای بر شما! از آنچه (در چگونگی خداوند) وصف می‌کنید، سوره انبیاء، آیه: 18.

[8] قائمی، علی، نگاهی به مسأله انتظار، ص91-94.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]