شیوه و رفتار امام مهدی با ظالمان و دشمنان چگونه خواهد بود؟ (پرسش)

شیوه و رفتار امام مهدی با ظالمان و دشمنان چگونه خواهد بود؟
شیوه و رفتار امام مهدی با ظالمان و دشمنان چگونه خواهد بود؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / عصر ظهور امام مهدی / کلیات عصر ظهور
تعداد پاسخ	۱ پاسخ
	v; t; e;

شیوه و رفتار امام مهدی (ع) با ظالمان و دشمنان چگونه خواهد بود؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

حجت الاسلام و المسلمین سید عباس رضوی، در مقاله «موافقان و مخالفان مهدی» در این‌باره گفته است:

«از مسائل نیازمند به بحث، روش برخورد امام با مخالفان است. جایگاه سایر ارباب مذاهب و مکاتب در حکومت امام کدام خواهد بود. به تعبیر دیگر مقصود از حکومت جهانی واحد که امام منادی آن است چیست؟ آیا وحدت دین مقصود است یا وحدت حکومت. در هر صورت، رفتار امام با اهل کتاب یا با دیگر مسلمانان غیر معتقد به مذهب امام چگونه است؟ مخالفان امام به چند دسته تقسیم می‌شوند.

دسته اول: در ذهن برخی از شیعیان، این اندیشه وجود دارد که در حکومت امام که مروج مسلک اهل بیت است، سایر ارباب مذاهب، جایی نخواهند داشت و همه آنان می‌بایست به ولایت علی (ع) گردن نهند. روش مهدی، با روش جدش، پیامبر (ص) و علی (ع) در برخورد با مخالفان متفاوت است. آنان، مأمور رحمت بودند و گذشت و مهدی، مأمور انتقام. اگر علی (ع) در برخورد با مخالفان مذهبی و سیاسی گذشت می‌کرد و از کردار افرادی مثل شورشیان بصره و یا خوارج می‌گذشت، بر اثر نبودن شرایط انتقام بود، ولی در حکومت مهدی، مانعی برای شدت عمل با مخالفان وجود ندارد. دلیلی که ممکن است برای این مطلب ارائه کرد، روایاتی است که دلالت دارد روش برخورد مهدی (ع) با مخالفان، با روش برخورد علی (ع) با مخالفان بصری تفاوت دارد. در روایت معلی بن خنیس از امام صادق چنین آمده است: "آیا روش قائم برخلاف سیره علی (ع)(ع) است؟ فرمود: بلی. علی (ع) بعد از دست یافتن بر مخالفان، آنان را بخشید، چون می‌دانست دشمنان، پس از او بر شیعیانش مسلط خواهند شد. ولی قائم، با مخالفان با شمشیر روبه‌رو می‌شود، چون می‌داند دشمنان هرگز بر پیروان او، مسلط نخواهند شد"^[۱].

دسته دوم: از برخی روایات استفاده می‌شود: حکومت امام، شرق و غرب را فرامی‌گیرد و همه غیر مسلمانان می‌بایست مسلمان شوند وگرنه از میان خواهند رفت. از امام کاظم (ع) نقل شده است:‌ "همه اهل آسمان‌ها و زمین، به رغبت یا جبر، تسلیم اویند. امام فرمود: آیه، درباره قائم نازل شده است. در وقت ظهور، بر یهود و ترسایان و صابئین و زندیقان و مرتدان و کافران شرق و غرب زمین، اسلام عرضه می‌شود. هرکس مسلمان شد، می‌باید نماز و روزه و سایر واجبات را به‌جای آورد و هرکس ابا ورزید کشته می‌شود. تا در روی زمین همه موحد باشند ... صاحب این امر، مثل پیامبر، جزیه نمی‌پذیرد"^[۲]. این روایت، به قرینه ظهور آیه کریمه‌‌﴿لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ﴾^[۳] دلالت دارد که در وقت ظهور امام زمان، همه اهل زمین می‌بایست مسلمان شوند و در آن وقت، جزیه‌ای که در زمان پیامبر (ص) میان حکومت اسلام و اهل کتاب برقرار بود وجود ندارد.

دسته سوم: مستکبران و مفسدان، دشمنان اصلی امام هستند. و سپاه‌ سلحشور امام، با آنان به شدت برخورد می‌کند و زمین را از لوث وجودشان پاک خواهد ساخت. اینها، اشارت‌هایی بود به ویژگی‌های موافقان و مخالفان مهدی. روشن شد، یاران امام مؤمنان راستین و انسان‌های وارسته‌ای هستند که در همه کمالات انسانی و اسلامی سرآمد مردمان روزگار خویش هستند و از پیش، خود را برای همکاری با امام آماده کرده‌اند دشمنان حضرت، جاهلان بی‌بصیرتند که مشعلداران تحجرند و با فهم وارونه از دین و یا ضعف‌های اخلاقی، آلت دست دشمنان حضرت واقع می‌شوند و به همراهی منافقان و مشرکان خودخواه، با امام درگیر می‌شوند. کسانی می‌توانند در رکابش شمشیر بزنند که اسلام را در همه زوایای زندگی، تجسم بخشند و به روزگار انتظار ، زمینه قیام را فراهم آورند که نزدیک شدن به ولی عصر، با تقربی معنوی امکان دارد و امام، به هنگام فراهم آمدن شرایط و وجود یاران توانا و شایسته ظهور خواهد کرد. هرچه شمار مؤمنان مخلص افزایش یابد، جامعه و زمان به امام نزدیک‌تر می‌شود. آن‌کس که دعوی انتظار دارد، ولی پاکباز نیست، نه تنها توفیق یاوری را پیدا نمی‌کند که بر امام راه خواهد بست و جامعه‌ای که اندیشه‌ها و ارزش‌های الهی را در خود جای نداده و در آتش ستم و اختلاف می‌سوزد، نمی‌تواند مردان کارساز پرورش دهد. مرحوم سید بن طاووس در وصیتی مفصل به فرزندش می‌نویسد: "ای فرزند،‌ای محمد، ترا و برادرت را و هرکس را که این کتاب را بخواند، به آشتی و درستی در معامله با خدای عز و جل و رسول او (ص) و حفظ و رعایت فرمان خدا و رسول که درباره ظهور مولای ما مهدی (ع) بیان فرموده‌اند و بشارت داده‌اند، سفارش می‌کنم؛ چه قول و عمل بسیاری از مردم از نظرهای فراوان با عقیده آنان مخالف است. مثلا بارها دیده‌ام که اگر بنده‌ای یا اسبی یا درهم و دیناری از آنان گم شود، سراپا متوجه آنان می‌شوند و برای یافتن، نهایت کوشش‌ را به عمل می‌آورند، اما ندیده‌ام که کسی برای تاخیر ظهور آن حضرت و عقب افتادن اسلام و تقویت ایمان مسلمانان و قطع ریشه کافران و ستمکاران به اندازه دلبستگی به این امور ناچیز دلبسته باشد و به اندازه‌ای که برای از دست دادن این اشیاء متأثر می‌گردد، متأثر باشد. پس چنین کسانی چگونه مدعی آنند که به حق عارفند و به رسول او واقف و به امامت آن حضرت معتقد و چگونه ادعای دوستی آن بزرگوار می‌کنند و درباره چگونگی‌های والای او به مبالغه می‌پردازند"^[۴]»^[۵].

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. آقای رضوانی؛

آقای علی اصغر رضوانی، در کتاب «موعودشناسی و پاسخ به شبهات» در این‌باره گفته است: «مطابق برخی از روایات کسانی مورد غضب امام عصر (ع) قرار می‌گیرند که حجت بر آنان تمام شده ولی عناد و سرکشی کرده و حجّت خدا را نمی‌پذیرند. امام صادق (ع) فرمود: ... در این هنگام قائم (ع) ظهور می‌کند و سبب نقمت خدا و خشم و غضب او بر بندگان می‌گردد؛ زیرا خداوند از بندگانش انتقام نمی‌گیرد مگر بعد از آنکه حجّتش را انکار کنند»^[۶].

پرسش‌های وابسته

منبع‌شناسی جامع مهدویت

پانویس

↑ "ٍ أَ يَسِيرُ الْقَائِمُ إِذَا قَامَ بِخِلَافِ سِيرَةِ عَلِيٍّ (ع) فَقَالَ نَعَمْ وَ ذَاكَ أَنَّ عَلِيّاً سَارَ بِالْمَنِّ وَ الْكَفِّ لِأَنَّهُ عَلِمَ أَنَّ شِيعَتَهُ سَيُظْهَرُ عَلَيْهِمْ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَنَّ الْقَائِمَ إِذَا قَامَ سَارَ فِيهِمْ بِالسَّيْفِ وَ السَّبْيِ وَ ذَلِكَ أَنَّهُ يَعْلَمُ أَنَّ شِيعَتَهُ لَمْ يُظْهَرْ عَلَيْهِمْ مِنْ بَعْدِهِ أَبَداً"؛ الغیبة، نعمانی، ۲۳۲.
↑ " سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ (ع) عَنْ قَوْلِهِ ﴿وَلَهُ أَسْلَمَ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ طَوْعًا وَكَرْهًا﴾ قَالَ أُنْزِلَتْ فِي الْقَائِمِ (ع) إِذَا خَرَجَ بِالْيَهُودِ وَ النَّصَارَى وَ الصَّابِئِينَ وَ الزَّنَادِقَةِ وَ أَهْلِ الرِّدَّةِ وَ الْكُفَّارِ فِي شَرْقِ الْأَرْضِ وَ غَرْبِهَا فَعَرَضَ عَلَيْهِمُ الْإِسْلَامَ فَمَنْ أَسْلَمَ طَوْعاً أَمَرَهُ بِالصَّلَاةِ وَ الزَّكَاةِ وَ مَا يُؤْمَرُ بِهِ الْمُسْلِمُ وَ يَجِبُ لِلَّهِ عَلَيْهِ وَ مَنْ لَمْ يُسْلِمْ ضَرَبَ عُنُقَهُ حَتَّى لَا يَبْقَى فِي الْمَشَارِقِ وَ الْمَغَارِبِ أَحَدٌ إِلَّا وَحَّدَ اللَّه‏"؛ بحار الانوار، ج۵۲، ۳۴۰ به نقل از تفسیر عیاشی.
↑ سوره توبه، آیه ۳۳.
↑ کشف المحجه، سید بن طاووس، ترجمه دکتر اسد الله مبشری، ۲۲۶، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
↑ رضوی، سید عباس، موافقان و مخالفان مهدی، چشم به راه مهدی، ص ۳۹۳ - ۴۰۲.
↑ رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۵۷۶.

[1] "ٍ أَ يَسِيرُ الْقَائِمُ إِذَا قَامَ بِخِلَافِ سِيرَةِ عَلِيٍّ (ع) فَقَالَ نَعَمْ وَ ذَاكَ أَنَّ عَلِيّاً سَارَ بِالْمَنِّ وَ الْكَفِّ لِأَنَّهُ عَلِمَ أَنَّ شِيعَتَهُ سَيُظْهَرُ عَلَيْهِمْ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَنَّ الْقَائِمَ إِذَا قَامَ سَارَ فِيهِمْ بِالسَّيْفِ وَ السَّبْيِ وَ ذَلِكَ أَنَّهُ يَعْلَمُ أَنَّ شِيعَتَهُ لَمْ يُظْهَرْ عَلَيْهِمْ مِنْ بَعْدِهِ أَبَداً"؛ الغیبة، نعمانی، ۲۳۲.

[2] " سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ (ع) عَنْ قَوْلِهِ ﴿وَلَهُ أَسْلَمَ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ طَوْعًا وَكَرْهًا﴾ قَالَ أُنْزِلَتْ فِي الْقَائِمِ (ع) إِذَا خَرَجَ بِالْيَهُودِ وَ النَّصَارَى وَ الصَّابِئِينَ وَ الزَّنَادِقَةِ وَ أَهْلِ الرِّدَّةِ وَ الْكُفَّارِ فِي شَرْقِ الْأَرْضِ وَ غَرْبِهَا فَعَرَضَ عَلَيْهِمُ الْإِسْلَامَ فَمَنْ أَسْلَمَ طَوْعاً أَمَرَهُ بِالصَّلَاةِ وَ الزَّكَاةِ وَ مَا يُؤْمَرُ بِهِ الْمُسْلِمُ وَ يَجِبُ لِلَّهِ عَلَيْهِ وَ مَنْ لَمْ يُسْلِمْ ضَرَبَ عُنُقَهُ حَتَّى لَا يَبْقَى فِي الْمَشَارِقِ وَ الْمَغَارِبِ أَحَدٌ إِلَّا وَحَّدَ اللَّه‏"؛ بحار الانوار، ج۵۲، ۳۴۰ به نقل از تفسیر عیاشی.

[3] سوره توبه، آیه ۳۳.

[4] کشف المحجه، سید بن طاووس، ترجمه دکتر اسد الله مبشری، ۲۲۶، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

[5] رضوی، سید عباس، موافقان و مخالفان مهدی، چشم به راه مهدی، ص ۳۹۳ - ۴۰۲.

[6] رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۵۷۶.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]