ارکان انتظار: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۷۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۸ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{مهدویت/بالا}}
{{مدخل مرتبط
{{مهدویت}}
| موضوع مرتبط = انتظار ظهور امام مهدی
==مقدمه==
| عنوان مدخل =
*دست‏کم سه مؤلفه را می‌توان بنیان‌‏های اساسی [[انتظار]]، به شمار آورد:
| مداخل مرتبط =
#'''قانع نبودن به وضع موجود؛''' بدون [[تردید]] وضع موجود در عصر [[غیبت]]، دارای کاستی‏‌هایی است که هر [[انسان]] کمال‌‏طلب را ناراضی خواهد کرد. این کاستی‌‏ها به طور عمده از عدم حضور ظاهری [[امام]] ناشی شده است. در باور [[شیعه]] است که آخرین پیشوای [[معصوم]]{{ع}} به دلایلی که برخی از آن‏ها بر ما پوشیده است، [[غایب]] شده است<ref> محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۳۳۸، ح ۹؛ ابن ابی زینب نعمانی، الغیبة، ص ۱۶۶، ح ۶</ref>. این [[پنهان]] بودن، باعث شده است [[جامعه بشری]] از فواید ظاهری آن [[امام]]{{ع}} بی‌‏بهره‏ باشد. یک [[منتظر راستین]]، کسی است که نه فقط به سبب محروم بودن خود از حضور ظاهری [[امام]] وضع موجود را برنمی‌‏تابد که محروم بودن [[جامعه بشری]] از [[نعمت]] حضور ظاهری [[امام]] نیز او را [[آزار]] می‌‏دهد. او بر خود لازم می‌‏داند همه عواملی را که باعث [[غیبت]] آن حضرت شده است، به اندازه توان خود برطرف کند<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۶-۸۴.</ref>.
| پرسش مرتبط  = امام مهدی (پرسش)
#'''[[امید]] دستیابی به وضع مطلوب‏:''' یکی از نعمت‌‏های بزرگ [[خداوند]] در نهاد [[انسان]]، کمال‌‏طلبی او است، به گونه‏‌ای که همه فعالیت‏‌های خود را در سمت آن، سوق می‏‌دهد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۶-۸۴.</ref>.
}}
#'''حرکت و [[تلاش]] برای گذر از وضع موجود و قرار گرفتن در وضع مطلوب‏:''' شکی نیست [[غیبت]] آخرین پیشوای [[معصوم]]، سبب می‌‏شود برخی راه‏‌های کمال بر [[انسان]] و [[جامعه]] بسته شود. در [[انتظار]]، [[امید]] به دستیابی وضع بهتر، مؤلفه‌‏ای اساسی است که [[انسان]] را از رکود و خمودگی برحذر داشته، او را به [[تلاش]] در راه رسیدن به وضع مطلوب وا می‌‏دارد. در این صورت، اگر به دلایلی به وضع مطلوب هم نرسید، به [[دلیل]] اهتمام و سعی او، [[خداوند]] سبحانه و تعالی [[پاداش]] کسانی را آن مرحله را [[درک]] می‏کنند به او خواهد داد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۶-۸۴.</ref>.
{{انتظار/ارکان انتظار}}
*این [[امیدواری]]، ناگزیر مراحلی را در بر خواهد داشت که برخی بدین قرارند:
'''[[انتظار ظهور امام مهدی]]''' با پنج رکن کامل می‌شود: [[اعتراض به وضع موجود]]؛ [[آگاهی از وضع مطلوب]]؛ [[اعتقاد به تحقق وضع مطلوب]]؛ [[اشتیاق به وضع مطلوب]] و [[اقدام برای تحقق وضع مطلوب]]
#'''[[آگاهی]] به عدم حضور ظاهری [[امام‏]]:''' گاهی [[انسان]] در زندگی کمبودی دارد؛ امّا به سبب آن‏که به آن کمبود [[آگاهی]] ندارد، هرگز در پی رفع آن کمبود هم نمی‌‏رود و هرگز برای جبران آن از خود تلاشی نشان نمی‏‌دهد؛ پس در نخستین مرحله [[انتظار]]، می‌‏بایست [[آگاه]] شد که [[حجت الهی]] در پرده [[غیبت]] است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۶-۸۴.</ref>.
#'''احساس نیاز به [[امام]] حاضر:''' ممکن است در عصر [[پنهان‌‏زیستی]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} کسی به [[غیبت]] آن حضرت [[آگاهی]] هم داشته باشد؛ امّا هرگز به این دیدگاه نرسیده که [[جامعه بشری]] نیازمند چنین [[رهبری الهی]] است. به بیان دیگر، مؤلفه پیشین وجود دارد؛ امّا فرد هرگز به آن [[حجت الهی]] احساس نیاز پیدا نکرده است. او بر این باور است که [[مردم]] چه نیازی به [[امام]] دارند؛ در حالی که زندگی خود را سپری می‌‏کنند. چنین کسی هرگز نمی‌‏تواند [[انتظار]] [[ظهور]] حضرتش را درون خود پدید آورد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۶-۸۴.</ref>.
#'''[[یقین]] به [[ظهور]] [[امام]] غایب‏:''' شکی نیست کسانی که به [[ظهور]] [[امام]] [[غایب]] [[یقین]] ندارند، در [[انتظار]] نیز نخواهند بود؛ بلکه [[انتظار]] برای آن‏ها بی‏‌معنا خواهد بود. هرقدر [[آگاهی]] و [[یقین]] شخص به [[ظهور]] [[امام]]{{ع}} بیشتر و عمیق‏‌تر باشد، انتظارش به آن، بیشتر است. اگر [[شک]] و تردیدی در اصل وقوع آن داشته باشد یا اعتقادش به آن سست و ضعیف باشد، انتظارش هم به همان اندازه سست خواهد بود. [[پیشوایان]] [[معصوم]]{{عم}} با در نظر گرفتن این نکته اساسی، همواره در سخنان نورانی خود، باور قطعی به [[ظهور]] آخرین [[حجّت الهی]] را تقویت کرده، ایشان را از هرگونه [[ناامیدی]]، پرهیز می‌‏دادند. [[پیامبر خاتم|رسول اکرم]]{{صل}} فرمود: [[قیامت]] برپا نمی‌‏شود، تا این‏که قیام‌‏کننده‌‏ای به [[حق]] از [[خاندان]] ما [[قیام]] کند و این، هنگامی است که [[خداوند]] به او اجازه فرماید. هرکس از او [[پیروی]] کند، [[نجات]] می‏‌یابد و هر کس از او سرپیچد، هلاک خواهد شد<ref> {{عربی|" لَا تَقُومُ‏ السَّاعَةُ حَتَّى‏ يَقُومَ‏ الْقَائِمُ‏ الْحَقُ‏ مِنَّا وَ ذَلِكَ حِينَ يَأْذَنَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ وَ مَنْ تَبِعَهُ نَجَا وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهُ هَلَكَ اللَّهَ اللَّهَ عِبَادَ اللَّهِ فَأْتُوهُ وَ لَوْ عَلَى الثَّلْجِ فَإِنَّهُ خَلِيفَةُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ خَلِيفَتِي‏‏‏ ‏"}}؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا{{ع}}، ج ۲، ص ۵۹؛ر.ک: اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمة{{عم}}، ج ۲، ص ۴۵۹</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۶-۸۴.</ref>.
#'''[[دوست]] داشتن [[ظهور]] [[امام مهدی|مهدی]]{{ع}}:''' کسی که به [[ظهور]] [[امام مهدی|امام زمان]]{{ع}} [[معتقد]] است و وقوع آن را هم نزدیک می‏‌بیند، هرقدر [[ظهور]] [[موعود]] را بیشتر [[دوست]] بدارد، انتظارش برای آن بیشتر خواهد بود و اگر آن را خوش نداشته باشد، انتظارش ضعیف و سست می‌‏شود. این [[دوست]] داشتن فقط زمانی به وجود می‌‏آید که [[مؤمنان]]، تصویر روشنی از [[زمان ظهور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} داشته باشند، تا این‏که نه فقط از آن نهراسند، بلکه برای وقوعش لحظه‌‏شماری کنند. متأسفانه تصویرسازی [[دوران ظهور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} همواره از افراط‌ها و تفریط‌ها در [[امان]] نبوده است. گاهی دوران [[حکومت]] آن حضرت را سخت‏‌ترین و تلخ‌‏ترین دوران یاد می‌‏کنند و گاهی آن دوران را دوران [[رفاه]] و [[آسایش]] مطلق و تن‌‏پروری معرفی می‌‏نمایند که بدون [[تردید]]، هردو تصویر، زیان‏‌های خود را در باورهای [[جامعه]] گذاشته است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۶-۸۴.</ref>.
#'''نزدیک دانستن [[ظهور]]:''' اگرچه [[انتظار]] با مؤلفه‌‏های یاد شده تحقق می‌‏یابد، نزدیک دانستن [[ظهور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} می‌‏تواند بر شدت [[انتظار]] افزوده، [[آمادگی]] فرد را افزایش دهد. نزدیک دانستن [[ظهور]] باعث می‌‏شود توجه به [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} بی‌ش‏ازپیش افزایش پیدا کند، مشکلات دیگر، تحت الشعاع قرار گرفته، تمام [[رفتار]] در راستای خشنودی آن حضرت انجام شود<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۶-۸۴.</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۲]]، ص۲۱۰-۲۱۳.</ref>.
==[[تولی و تبری]]==


==پرسش مستقیم==
== مقدمه ==
* [[عناصر تشکیل دهنده انتظار چیست؟ (پرسش)]]
ارکان جمع رکن است و به پایه و بخش اصلی هر چیزی گفته می‌شود که سبب پایندگی آن می‌شود <ref> معجم مقاييس اللغه، ج۲، ص۴۳۰؛ العين، ج۱، ص۳۵۴؛ الصحاح، ج۵، ص۲۱۲۶، «ركن»؛ دهخدا، علی‌ اکبر؛ لغت‌نامه‌ دهخدا، چ۲، ج۲، ص۱۸۸۸.</ref>. مراد از ارکان انتظار، عناصر اصلی و پایه‌های اساسیِ [[انتظار ظهور]] و فرج امام مهدی{{ع}} است که نبودن هر یک از آنها سبب [[انحراف]] در معنای راستین [[انتظار]] می‌گردد. به دیگر سخن، ارکان انتظار، بینش‌ها و کنش‌هایی هستند که تحقق ماهیتِ [[انتظار راستین]] وابسته به آنهاست و هر [[مسلمانی]] بدون داشتن آنها [[منتظِر]] شمرده نمی‌شود.
 
== ارکان انتظار راستین ==
[[انتظار راستین]] دارای پنج عنصر اساسی است که همگی در جهت مهیا کردن شرایط برای ظهور موعود می باشند. این عناصر اساسی عبارت‌اند از:
 
=== نارضایتی نسبت به وضع موجود ===
{{اصلی|اعتراض به وضع موجود}}
اصل [[انتظار فرج]] به اعتقاد شیعیان در بایستگی حکومت معصوم پس از [[پیامبر خدا]]{{صل}} برمی‌گردد و از دست رفتن این فرصت در طول [[تاریخ]]، تا [[زمان]] ولادت آخرین امام [[معصوم]]، زمینه‌ساز [[غیبت صغری]] و کبرای [[امام دوازدهم]] گردیده است. برپایه این [[اعتقاد]]، عدم حاکمیت معصوم بر [[جامعه]] و [[جهان]]، کاستی‌های فراوانی ایجاد کرده است و تنها راه [[سعادت بشر]]، [[پذیرش ولایت]] و حکومت معصوم است. از این رو [[مشکلات]]، [[فتنه‌ها]] و کاستی‌ها در دوران غیبت امام زمان{{ع}} هم ادامه دارد که از نبود ظاهری [[امام]]{{ع}} و [[حکومت جهانی]] عدل‌محور او ناشی می‌شود. منتظِر واقعی، به سبب [[محروم]] بودن از حضور ظاهری امام وضع موجود را نمی‌پذیرد و پیوسته برای کسب آمادگی‌های لازم تلاش می‌کند تا [[زمینه‌ساز ظهور]] [[امام غائب]] خویش باشد و در نهایت با [[ظهور امام مهدی]]{{ع}} آن آیده مطلوب و ایده‌آل حاصل شود. [[منتظِر حقیقی]] ظهور امام مهدی{{ع}}، از [[ظلم]]، [[فساد]]، [[بی‌عدالتی]]، بی‌هویتی و [[سرگردانی]] جهان امروز آزرده بوده و به دنبال [[رهایی]] از این وضع است و از طرف دیگر [[مشتاق]] رسیدن به [[حکومت حق]] و [[عدالت]] و [[معنویت]] است؛ به عبارت دیگر، فرد منتظِر در پی [[نفی]] وضعیت نامطلوب موجود و تلاش برای دستیابی به وضعیت مطلوب است. کسی که از وضع موجود [[راضی]] باشد، نمی‌تواند منتظرِ وضعیت بهتر باشد؛ حتی کسی که از وضع موجودش با اندک تغییری، راضی می‌شود و به وضع موجود معترض نیست، نمی‌توان او را [[منتظِر]] نامید. منظور از [[اعتراض به وضع موجود]]، تنها بهبود وضعیت شخصی [[منتظران]] نیست، بلکه اعتراض به وضع موجود جهانی و [[اعتراض]] به سردمداران [[ستمگر]] جهانی نیز است. این نارضایتی و اساساً چنین انتظاری همواره یکی از پایه‌های مهم و زنده [[مبارزه]] علیه [[فساد]]، در [[جامعه اسلامی]] بوده که آن را باید سرچشمه مقاومت‌ها و منبع تحریکات و [[مبارزات]] ایجابی و سلبی [[اهل حق]] با [[اهل باطل]] شمرد. اهمیت [[آگاهی از وضع مطلوب]]: [[آگاهی]] نسبی به وضع مطلوبی که [[منتظر]] در پی آن است، عنصری مهم برای شکل‌گیری این رکن [[انتظار]]، یعنی اعتراض به وضع موجود است. با آگاهی از ویژگی جامعه مهدوی است که می‌توان از وضعیت [[غیبت]]) وضعیت موجود) نالان بود و برای ظهور زمینه‌سازی و آمادگی‌های لازم را کسب کرد. کسی که منتظر است، باید در کنار اعتراض به وضع موجود، تصوری از وضع مطلوب ـ هرچند نسبی ـ نیز داشته باشد. این دو مکمّل یکدیگر هستند و بایستی با هم فهمیده شوند؛ بدون تصوری آگاهانه از وضعیت مطلوب، نمی‌توان به‌خوبی وضعیت فعلی را ارزیابی کرد. [[انسان]] منتظِر، با بررسی و مقایسه وضعیت کنونی خود و وضعیت مطلوب، در می‌یابد که کدام‌یک با عظمت وجودی [[انسان]] و [[شأن]] او تناسب دارد؛ در نتیجه به وضع فعلی راضی نمی‌شود و همواره برای رسیدن به آن وضع مطلوب در تلاش و کوشش است و در انتظار روزی است که طعم خوش [[عدالت]] و [[معنویت]] را [[حس]] کند.
 
=== آگاهی از وضع مطلوب ===
{{اصلی|آگاهی از وضع مطلوب}}
البته حاصل شدن این رکن، احتیاج به مقدمه ای دارد و آن شناخت [[منتظر]] نسبت به ابعاد روحی روانی [[انسان]] هاست، یعنی بداند وضع موجودی که در [[جهان]] [[حاکم]] است و شرایطی که در آن [[زندگی]] می‌کند، با عظمت وجودی [[انسان]] و [[شأن]] او تناسبی ندارد و بعد از این [[شناخت]]، [[آگاهی از وضع مطلوب]] برای شخص [[منتظر]] معنا پیدا می‌‌کند، چراکه بعد از این [[شناخت]] شخص [[منتظر]] در [[انتظار]] روزی می‌‌نشیند که طعم خوش [[عدالت]] و [[معنویت]] را [[حس]] کند و چشیدن این طعم حاصل نمی‌شود مگر به وسیلۀ [[آگاهی از وضع مطلوب]] در [[آینده]]. البته این [[آگاهی]] به هیچ وجه به صورت تمام برای شخص [[منتظر]] حاصل نمی‌شود چراکه بدون در نظر داشتن الگویی از وضع مطلوب، چگونه می‌توان وضع مطلوب را در [[آینده]] ارزیابی کرد؟ اما همین دلگرمی [[مؤمنین]] نسبت به [[آینده]] که روزی [[روشنایی]] و [[عدالت]] سراسر [[زندگی]] [[بشر]] را فرا خواهد گرفت می‌‌تواند جزء ارکان به وجود آمدن مفهوم [[انتظار]] باشد. در هر صورت [[آگاهی]] نسبی به وضع مطلوب در [[آینده]] رکن دیگر برای حاصل شدن [[انتظار]] است.
 
=== اعتقاد به تحقق وضع مطلوب ===
{{اصلی|اعتقاد به تحقق وضع مطلوب}}
مراد از این رکن، [[اعتقاد]] به این است که سرانجام، این [[دنیا]] طعم عدالت و زیبایی‌ها را می‌‌چشد. این [[باور]] در تمام [[ادیان]] وجود دارد؛ در [[مذهب شیعه]]، [[امام مهدی]]{{ع}} این اتفاق عظیم را رقم خواهد زد. یکی از عناصر مهم برای شکل‌گیری این رکن، [[اشتیاق]] است؛ چراکه اشتیاق، [[حاکم]] بر تمام فعالیت‌های ذهنی و [[روحی]] و [[رفتاری]] شخص [[منتظر]] می‌شود؛ یعنی حتی در [[زمان]] دردمندی و تشویش و دلهره، شخص منتظر [[تسلیم]] حالت [[مأیوس]] کننده‌ای که در آن است نمی‌شود؛ زیرا او در پس [[ناملایمات]] [[ساحل]] [[امن]] را می‌بیند و شاید به همین علت است که در [[روایات]]، [[انتظار]] [[برترین]] و با ارزش‌ترین [[عبادت]] شمرده شده چنانکه [[پیامبر اکرم]]{{صل}} می‌‌فرماید: {{متن حدیث|أَفْضَلُ جِهَادِ أُمَّتِي انْتِظَارُ الْفَرَجِ}}<ref>تحف العقول، ص۳۷.</ref> اما نکته‌ای که نباید از آن [[غفلت]] کرد این است، انتظار همیشه با اعتماد و [[اطمینان]] به آیندۀ مطلوب در تلازم است و این دو (انتظار، اعتماد و اطمینان به آیندۀ مطلوب) ملازم [[امید]] و اشتیاق به [[آینده]] است به طوری که اگر هر کدام از این ملازمات در این ابعاد وجود نداشت نمی‌توان مدعی شد مفهوم انتظار شکل گرفته است<ref>ر.ک: [[سید علی حسینی خامنه‌ای|حسینی خامنه‌ای، سید علی]]، [[آفتاب در سایه (کتاب)|آفتاب در سایه]]، ص۱۵-۱۷.</ref>. [[امید]] داشتن به وضع مطلوب، غیر از [[اعتقاد]] به آیندۀ مطلوب است. این امید، هرچند می‌تواند اثر آن اعتقاد باشد، اما خودش فی‌نفسه [[حقیقت]] دیگری دارد؛ چراکه موجب می‌‌شود اعتقاد [[انسان]] [[لذت‌بخش]] شود. در واقع می‌‌توان گفت وقتی یک [[عقیده]]، به عرصۀ علاقه و امید راه پیدا می‌کند، مانند خونی که از [[قلب]] در همۀ رگ‌ها جاری می‌شود، حیات‌بخش خواهد شد و انسان با تمام وجود گرمای آن را [[احساس]] خواهد کرد. البته ممکن است در بعضی اوقات این [[حیات]] بخشی تبدیل به ممات بخشی شود؛ چراکه گاهی ممکن است اعتقاد درونی شخص نادرست باشد؛ در این صورت امید و آرزویی که زادۀ همین اعتقاد است [[فاسد]] و بی‌اثر می‌‌شود؛ زیرا رابطۀ بین اعتقاد و امید یک رابطۀ درونی است و امید و آرزوی هر شخص براساس اعتقاداتش بسته می‌‌شود. نتیجه نهایی چنین [[اعتقادی]]، [[انسان منتظر]] را وادار به حرکت و تلاش می‌کند و او را از حالت ایستا و منزوی بودن خارج می‌کند.
 
=== اشتیاق به وضع مطلوب ===
{{اصلی|اشتیاق به وضع مطلوب}}
چراکه این [[اشتیاق]] [[حاکم]] بر تمام فعالیت‌های ذهنی و روحی و [[رفتاری]] شخص [[منتظر]] است. یعنی حتی در زمان دردمندی و تشویش و دلهره، شخص [[منتظر]] [[تسلیم]] حالت مأیوس کننده ای که در آن است نمی‌شود، زیرا او در پس ناملایمات ساحل امن را می‌بیند و شاید به همین علت است که در [[روایات]]، [[انتظار]] [[برترین]] و با ارزش‌ترین [[عبادت]] شمرده شده چنانکه [[پیامبر اکرم]] {{صل}} می‌‌فرماید: {{متن حدیث|"أَفْضَلُ جِهَادِ أُمَّتِی انْتِظَارُ الْفَرَجِ"}}<ref>تحف العقول، ص ۳۷.</ref>. اما نکته ای که نباید از آن [[غفلت]] کرد این است، [[انتظار]] همیشه با اعتماد و [[اطمینان]] به آیندۀ مطلوب در تلازم است و این دو ([[انتظار]]، اعتماد و [[اطمینان]] به آیندۀ مطلوب) ملازم [[امید]] و [[اشتیاق]] به [[آینده]] است به طوری که اگر هر کدام از این ملازمات در این ابعاد وجود نداشت نمی‌توان مدعی شد مفهوم [[انتظار]] شکل گرفته است.
 
=== اقدام برای تحقق وضع مطلوب ===
{{اصلی|اقدام برای تحقق وضع مطلوب}}
آخرین رکن [[انتظار]] [[اقدام عملی]] برای تحقق وضعیت مطلوب است. عمل و اقدام برای مقدمه‌سازی ظهور و زمینه‌سازی فرج، تا آنجا که مقدور است، هم دلیل [[صداقت]] ادعای [[منتظر]] است و هم مایه تقویت انتظار خواهد بود. [[اعتقاد]] [[انسان]] [[منتظِر]] برای آیندۀ مطلوب نباید غیر‌مسئولانه باشد، یعنی شخص منتظر اگر چه به وضعیت موجود، معترض است، ولی باید برای بهبود شرایط موجود به اندازۀ وسعش قدم بردارد و تنها چشم به راه [[آینده]] نباشد. چنان که در روایتی از [[امام صادق]]{{ع}} آمده است: هر یک از شما باید برای [[خروج قائم]]{{ع}} آماده باشد، هر چند به اندازه یک تیر<ref>الغیبة، ج۱، ص۳۲۰. </ref>. [[منتظر واقعی]] به [[طور]] فعّال و شایسته با حضور مستمر و مداوم برای [[اصلاح]] وضع موجود در جهت رسیدن به وضع مطلوب در تلاش است؛ زیرا در این حالت، [[اعتراض]] را با انتظار به معنای واقعی کلمه درهم آمیخته و بر این [[باور]] است که [[امید]] به فردای بهتر، بدون حرکت و تلاش عملی بی‌معناست. اساساً عمل‌گرا بودن در [[فرهنگ]] [[منتظران]] نهادینه شده است؛ زیرا منتظر تا به سمت وضعیت مطلوب حرکت نکند، در واقع انتظارش را کامل نکرده است. منتظر واقعی، به [[میزان]] [[توانایی]] خود برای برپایی جامعه‌ای مطابق با معیارهای مهدوی تلاش می‌کند و آن را وظیفۀ خویش می‌داند. تکامل انسان و [[جامعه]]، کوشش در مسیر بازسازی جامعه بر اساس [[قسط و عدل]]، و [[مبارزه با ظلم]] و [[بی‌عدالتی]] از جمله مصادیق مهم و جدیِ اقدام برای تحقق وضع مطلوب است.
 
این نکته را نیز باید بدان توجه داشت که اقدام و عمل تنها صرف عمل بیرونی برای از بین بردن [[فتنه‌ها]] و [[نفی]] طاغوت‌های [[زمان]]، [[مبارزه]] با ناعدالتی‌ها و [[ستم‌ها]] خلاصه نمی‌شود، بلکه شامل اقدامات درونی نیز می‌شود؛ به این معنا که [[انسان منتظر]] بایستی نفس خود را مهذّب کند و خود را از هرگونه [[گناه]] و [[رذائل اخلاقی]] دور کند و پیوسته بر [[امور معنوی]] [[همت]] گمارد و این نیز شاخه‌ای از [[اقدام عملی]] [[منتظر]] برای رسیدن به وضع مطلوب است.
 
== نتیجه ==
[[انتظار ظهور امام مهدی]] با پنج رکن کامل می‌شود: [[نارضایتی از وضع موجود]] سبب می‌شود [[انسان]] [[منتظِر]] به وضع فعلی خود بسنده نکند، بلکه به سبب [[محروم]] بودن از حضور ظاهری امام وضع موجود را نمی‌پذیرد و پیوسته برای کسب آمادگی‌های لازم تلاش می‌کند تا [[زمینه‌ساز ظهور]] [[امام غائب]] خویش باشد و در نهایت با [[ظهور امام مهدی]]{{ع}} آن آیده مطلوب و ایده‌آل حاصل شود؛ افزون‌بر این رکن، انسان منتظر باید به وضع مطلوب، [[اعتقاد]] و [[اشتیاق]] داشته باشد؛ زیرا این [[شوق]] و [[باور]]، [[حاکم]] بر تمام فعالیت‌های ذهنی و [[روحی]] و [[رفتاری]] شخص منتظر می‌شود و سبب می‌شود شخص منتظر در برابر موانع و [[مشکلات]] پیش رو [[تسلیم]] و [[ناامید]] نشود و همچنان حرکت‌های اصلاحی خودش را انجام دهد؛ رکن آخر و نهایی [[انتظار]]، اقدام عملی انسان منتظر است؛ یعنی از مرحله باور و [[بینش]] خارج شده و با توجه به آن [[باورها]] و [[عقاید]]، در میدان کنش و عمل، به اندازه توان و ظرفیت‌های موجود در مسیر بازسازی خود و [[جامعه]]، بر اساس [[اخلاق]]، [[عدالت]]، [[مبارزه با ظلم]] و [[ستم]] و به تعبیری [[زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی]]{{ع}} گام‌های عملیاتی بردارد<ref>ر.ک: [[محمد ناصری دولت‌آبادی|ناصری دولت‌آبادی، محمد]]، [[در انتظار مهدی - ناصری دولت‌آبادی (مقاله)|در انتظار مهدی]]؛ [[سید علی حسینی خامنه‌ای|حسینی خامنه‌ای، سید علی]]، [[انسان ۲۵۰ ساله (کتاب)| انسان ۲۵۰ ساله]]؛ [[علی رضا پناهیان|پناهیان؛ علی رضا]]، [[انتظار عامیانه عالمانه عارفانه (کتاب)|انتظار عامیانه عالمانه عارفانه]]، ص۱۰۶؛ [[محمد محمدی ری‌شهری|م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی ج۵ (کتاب)| دانشنامهٔ امام مهدی ج۵]]، ص۳۰۹-۳۱۲؛ [[عبدالعلی محمدی|محمدی، عبدالعلی]]، [[جهانی‌شدن و انتظار و موعود (مقاله)|جهانی‌شدن و انتظار و موعود]]، ص۱۱۴، ۱۱۵؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)| فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۶-۸۴؛ [[محبوبه رجایی| رجایی، محبوبه]]، [[مؤلفه­‌های انتظار توان­مند در قرآن کریم و سنت (مقاله)| مؤلفه­‌های انتظار توان­مند در قرآن کریم و سنت]]؛ [[علی زینتی| زینتی، علی]]، [[انتظار و امنیت روانی (مقاله)| نتظار و امنیت روانی]]، ص۲۹۷-۲۹۸؛ [[سید مهدی موسوی|موسوی، سید مهدی]]، [[تربیت سیاسی در پرتو انتظار (مقاله)|تربیت سیاسی در پرتو انتظار]]، ص۳۴؛ [[علی قائمی| قائمی، علی]]، [[نگاهی به مسأله انتظار (کتاب)| گاهی به مسأله انتظار]]، ص۳۰-۳۴؛ [[زهرا سادات مرتضوی|مرتضوی، زهرا سادات]]، [[فلسفه انتظار (مقاله)| فلسفه انتظار]]، ص۳۵، ۳۶.</ref>.
 
== پرسش مستقیم ==
* [[ارکان انتظار چیست؟ (پرسش)]]
* [[ارکان انتظار چیست؟ (پرسش)]]


== پرسش‌های وابسته ==
{{پرسمان انتظار فرج}}
{{پرسمان انتظار فرج}}


{{مدخل انتظار}}
== منابع ==
 
{{منابع}}
==منابع==
# [[پرونده:1379275.jpg|22px]] [[سید علی حسینی خامنه‌ای|حسینی خامنه‌ای، سید علی]]، [[انسان ۲۵۰ ساله (کتاب)|'''انسان ۲۵۰ ساله''']]
* [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']]
# [[پرونده:10041958.jpg|22px]] [[سید علی حسینی خامنه‌ای|حسینی خامنه‌ای، سید علی]]، [[آفتاب در سایه (کتاب)|'''آفتاب در سایه''']]
* [[پرونده:136864.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|'''درسنامه مهدویت ج۲''']]
# [[پرونده:1368178.jpg|22px]] [[محمد ناصری دولت‌آبادی|ناصری دولت‌آبادی، محمد]]، [[در انتظار مهدی - ناصری دولت‌آبادی (مقاله)|'''در انتظار مهدی''']]
 
# [[پرونده:136864.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگنامه مهدویت''']]
==پانویس==
# [[پرونده:10114369.jpg|22px]] [[علی رضا پناهیان|پناهیان، علی رضا]]، [[انتظار عامیانه عالمانه عارفانه (کتاب)|'''انتظار عامیانه عالمانه عارفانه''']]
{{یادآوری پانویس}}
# [[پرونده:1100125.jpg|22px]] [[علی قائمی|قائمی، علی]]، [[نگاهی به مسأله انتظار (کتاب)|'''نگاهی به مسأله انتظار''']]
{{پانویس2}}
# [[پرونده:10119016.jpg|22px]] [[محمد محمدی ری‌شهری|ری‌شهری، محمد محمدی]]، [[دانشنامه امام مهدی ج۵ (کتاب)|'''دانشنامه امام مهدی ج۵''']]
# [[پرونده:13681211.jpg|22px]] [[علی زینتی|زینتی، علی]]، [[انتظار و امنیت روانی (مقاله)|'''انتظار و امنیت روانی''']]
# [[پرونده:مشرق موعود.jpg|22px]] [[سید مهدی موسوی|موسوی، سید مهدی]]، [[تربیت سیاسی در پرتو انتظار (مقاله)|'''تربیت سیاسی در پرتو انتظار''']]
# [[پرونده:Mar.jpg|22px]] [[عبدالعلی محمدی|محمدی، عبدالعلی]]، [[جهانی‌شدن و انتظار و موعود (مقاله)|'''جهانی‌شدن و انتظار و موعود''']]
# [[پرونده:13681225.jpg|22px]] [[محبوبه رجایی|رجایی، محبوبه]]، [[مؤلفه­‌های انتظار توان­مند در قرآن کریم و سنت (مقاله)|'''مؤلفه­‌های انتظار توان­مند در قرآن کریم و سنت''']]
# [[پرونده:091225.jpg|22px]] [[عبدالله ابراهیم‌زاده آملی|ابراهیم‌زاده آملی، عبدالله]]، [[فلسفه انتظار (مقاله)|'''فلسفه انتظار''']]
{{پایان منابع}}


{{امام مهدی}}
== پانویس ==
{{پانویس}}


[[رده:ارکان انتظار]]
[[رده:انتظار ظهور امام مهدی]]
[[رده:مدخل فرهنگ‌نامه مهدویت]]
[[رده:مدخل فرهنگ‌نامه مهدویت]]
[[رده:اتمام لینک داخلی]]
[[رده:مدخل]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۶ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۱۱

این مدخل زیرشاخهٔ بحث انتظار ظهور امام مهدی است. مدخل مرتبط ندارد پرسش‌های مرتبط با این مدخل را ببینید

انتظار
ارکان انتظار

• اعتراض به وضع موجود
• آگاهی از وضع مطلوب
• اعتقاد و امید به تحقق وضع مطلوب
• اشتیاق به وضع مطلوب
• اقدام برای تحقق وضع مطلوب

عناوین مربوطه
انتظار • وظایف شیعه در عصر غیبت • منتظِر • چیستی انتظار • ابعاد انتظار


انتظار ظهور امام مهدی با پنج رکن کامل می‌شود: اعتراض به وضع موجود؛ آگاهی از وضع مطلوب؛ اعتقاد به تحقق وضع مطلوب؛ اشتیاق به وضع مطلوب و اقدام برای تحقق وضع مطلوب

مقدمه

ارکان جمع رکن است و به پایه و بخش اصلی هر چیزی گفته می‌شود که سبب پایندگی آن می‌شود [۱]. مراد از ارکان انتظار، عناصر اصلی و پایه‌های اساسیِ انتظار ظهور و فرج امام مهدی(ع) است که نبودن هر یک از آنها سبب انحراف در معنای راستین انتظار می‌گردد. به دیگر سخن، ارکان انتظار، بینش‌ها و کنش‌هایی هستند که تحقق ماهیتِ انتظار راستین وابسته به آنهاست و هر مسلمانی بدون داشتن آنها منتظِر شمرده نمی‌شود.

ارکان انتظار راستین

انتظار راستین دارای پنج عنصر اساسی است که همگی در جهت مهیا کردن شرایط برای ظهور موعود می باشند. این عناصر اساسی عبارت‌اند از:

نارضایتی نسبت به وضع موجود

مقالهٔ اصلی: اعتراض به وضع موجود

اصل انتظار فرج به اعتقاد شیعیان در بایستگی حکومت معصوم پس از پیامبر خدا(ص) برمی‌گردد و از دست رفتن این فرصت در طول تاریخ، تا زمان ولادت آخرین امام معصوم، زمینه‌ساز غیبت صغری و کبرای امام دوازدهم گردیده است. برپایه این اعتقاد، عدم حاکمیت معصوم بر جامعه و جهان، کاستی‌های فراوانی ایجاد کرده است و تنها راه سعادت بشر، پذیرش ولایت و حکومت معصوم است. از این رو مشکلات، فتنه‌ها و کاستی‌ها در دوران غیبت امام زمان(ع) هم ادامه دارد که از نبود ظاهری امام(ع) و حکومت جهانی عدل‌محور او ناشی می‌شود. منتظِر واقعی، به سبب محروم بودن از حضور ظاهری امام وضع موجود را نمی‌پذیرد و پیوسته برای کسب آمادگی‌های لازم تلاش می‌کند تا زمینه‌ساز ظهور امام غائب خویش باشد و در نهایت با ظهور امام مهدی(ع) آن آیده مطلوب و ایده‌آل حاصل شود. منتظِر حقیقی ظهور امام مهدی(ع)، از ظلم، فساد، بی‌عدالتی، بی‌هویتی و سرگردانی جهان امروز آزرده بوده و به دنبال رهایی از این وضع است و از طرف دیگر مشتاق رسیدن به حکومت حق و عدالت و معنویت است؛ به عبارت دیگر، فرد منتظِر در پی نفی وضعیت نامطلوب موجود و تلاش برای دستیابی به وضعیت مطلوب است. کسی که از وضع موجود راضی باشد، نمی‌تواند منتظرِ وضعیت بهتر باشد؛ حتی کسی که از وضع موجودش با اندک تغییری، راضی می‌شود و به وضع موجود معترض نیست، نمی‌توان او را منتظِر نامید. منظور از اعتراض به وضع موجود، تنها بهبود وضعیت شخصی منتظران نیست، بلکه اعتراض به وضع موجود جهانی و اعتراض به سردمداران ستمگر جهانی نیز است. این نارضایتی و اساساً چنین انتظاری همواره یکی از پایه‌های مهم و زنده مبارزه علیه فساد، در جامعه اسلامی بوده که آن را باید سرچشمه مقاومت‌ها و منبع تحریکات و مبارزات ایجابی و سلبی اهل حق با اهل باطل شمرد. اهمیت آگاهی از وضع مطلوب: آگاهی نسبی به وضع مطلوبی که منتظر در پی آن است، عنصری مهم برای شکل‌گیری این رکن انتظار، یعنی اعتراض به وضع موجود است. با آگاهی از ویژگی جامعه مهدوی است که می‌توان از وضعیت غیبت) وضعیت موجود) نالان بود و برای ظهور زمینه‌سازی و آمادگی‌های لازم را کسب کرد. کسی که منتظر است، باید در کنار اعتراض به وضع موجود، تصوری از وضع مطلوب ـ هرچند نسبی ـ نیز داشته باشد. این دو مکمّل یکدیگر هستند و بایستی با هم فهمیده شوند؛ بدون تصوری آگاهانه از وضعیت مطلوب، نمی‌توان به‌خوبی وضعیت فعلی را ارزیابی کرد. انسان منتظِر، با بررسی و مقایسه وضعیت کنونی خود و وضعیت مطلوب، در می‌یابد که کدام‌یک با عظمت وجودی انسان و شأن او تناسب دارد؛ در نتیجه به وضع فعلی راضی نمی‌شود و همواره برای رسیدن به آن وضع مطلوب در تلاش و کوشش است و در انتظار روزی است که طعم خوش عدالت و معنویت را حس کند.

آگاهی از وضع مطلوب

مقالهٔ اصلی: آگاهی از وضع مطلوب

البته حاصل شدن این رکن، احتیاج به مقدمه ای دارد و آن شناخت منتظر نسبت به ابعاد روحی روانی انسان هاست، یعنی بداند وضع موجودی که در جهان حاکم است و شرایطی که در آن زندگی می‌کند، با عظمت وجودی انسان و شأن او تناسبی ندارد و بعد از این شناخت، آگاهی از وضع مطلوب برای شخص منتظر معنا پیدا می‌‌کند، چراکه بعد از این شناخت شخص منتظر در انتظار روزی می‌‌نشیند که طعم خوش عدالت و معنویت را حس کند و چشیدن این طعم حاصل نمی‌شود مگر به وسیلۀ آگاهی از وضع مطلوب در آینده. البته این آگاهی به هیچ وجه به صورت تمام برای شخص منتظر حاصل نمی‌شود چراکه بدون در نظر داشتن الگویی از وضع مطلوب، چگونه می‌توان وضع مطلوب را در آینده ارزیابی کرد؟ اما همین دلگرمی مؤمنین نسبت به آینده که روزی روشنایی و عدالت سراسر زندگی بشر را فرا خواهد گرفت می‌‌تواند جزء ارکان به وجود آمدن مفهوم انتظار باشد. در هر صورت آگاهی نسبی به وضع مطلوب در آینده رکن دیگر برای حاصل شدن انتظار است.

اعتقاد به تحقق وضع مطلوب

مقالهٔ اصلی: اعتقاد به تحقق وضع مطلوب

مراد از این رکن، اعتقاد به این است که سرانجام، این دنیا طعم عدالت و زیبایی‌ها را می‌‌چشد. این باور در تمام ادیان وجود دارد؛ در مذهب شیعه، امام مهدی(ع) این اتفاق عظیم را رقم خواهد زد. یکی از عناصر مهم برای شکل‌گیری این رکن، اشتیاق است؛ چراکه اشتیاق، حاکم بر تمام فعالیت‌های ذهنی و روحی و رفتاری شخص منتظر می‌شود؛ یعنی حتی در زمان دردمندی و تشویش و دلهره، شخص منتظر تسلیم حالت مأیوس کننده‌ای که در آن است نمی‌شود؛ زیرا او در پس ناملایمات ساحل امن را می‌بیند و شاید به همین علت است که در روایات، انتظار برترین و با ارزش‌ترین عبادت شمرده شده چنانکه پیامبر اکرم(ص) می‌‌فرماید: «أَفْضَلُ جِهَادِ أُمَّتِي انْتِظَارُ الْفَرَجِ»[۲] اما نکته‌ای که نباید از آن غفلت کرد این است، انتظار همیشه با اعتماد و اطمینان به آیندۀ مطلوب در تلازم است و این دو (انتظار، اعتماد و اطمینان به آیندۀ مطلوب) ملازم امید و اشتیاق به آینده است به طوری که اگر هر کدام از این ملازمات در این ابعاد وجود نداشت نمی‌توان مدعی شد مفهوم انتظار شکل گرفته است[۳]. امید داشتن به وضع مطلوب، غیر از اعتقاد به آیندۀ مطلوب است. این امید، هرچند می‌تواند اثر آن اعتقاد باشد، اما خودش فی‌نفسه حقیقت دیگری دارد؛ چراکه موجب می‌‌شود اعتقاد انسان لذت‌بخش شود. در واقع می‌‌توان گفت وقتی یک عقیده، به عرصۀ علاقه و امید راه پیدا می‌کند، مانند خونی که از قلب در همۀ رگ‌ها جاری می‌شود، حیات‌بخش خواهد شد و انسان با تمام وجود گرمای آن را احساس خواهد کرد. البته ممکن است در بعضی اوقات این حیات بخشی تبدیل به ممات بخشی شود؛ چراکه گاهی ممکن است اعتقاد درونی شخص نادرست باشد؛ در این صورت امید و آرزویی که زادۀ همین اعتقاد است فاسد و بی‌اثر می‌‌شود؛ زیرا رابطۀ بین اعتقاد و امید یک رابطۀ درونی است و امید و آرزوی هر شخص براساس اعتقاداتش بسته می‌‌شود. نتیجه نهایی چنین اعتقادی، انسان منتظر را وادار به حرکت و تلاش می‌کند و او را از حالت ایستا و منزوی بودن خارج می‌کند.

اشتیاق به وضع مطلوب

مقالهٔ اصلی: اشتیاق به وضع مطلوب

چراکه این اشتیاق حاکم بر تمام فعالیت‌های ذهنی و روحی و رفتاری شخص منتظر است. یعنی حتی در زمان دردمندی و تشویش و دلهره، شخص منتظر تسلیم حالت مأیوس کننده ای که در آن است نمی‌شود، زیرا او در پس ناملایمات ساحل امن را می‌بیند و شاید به همین علت است که در روایات، انتظار برترین و با ارزش‌ترین عبادت شمرده شده چنانکه پیامبر اکرم (ص) می‌‌فرماید: «"أَفْضَلُ جِهَادِ أُمَّتِی انْتِظَارُ الْفَرَجِ"»[۴]. اما نکته ای که نباید از آن غفلت کرد این است، انتظار همیشه با اعتماد و اطمینان به آیندۀ مطلوب در تلازم است و این دو (انتظار، اعتماد و اطمینان به آیندۀ مطلوب) ملازم امید و اشتیاق به آینده است به طوری که اگر هر کدام از این ملازمات در این ابعاد وجود نداشت نمی‌توان مدعی شد مفهوم انتظار شکل گرفته است.

اقدام برای تحقق وضع مطلوب

مقالهٔ اصلی: اقدام برای تحقق وضع مطلوب

آخرین رکن انتظار اقدام عملی برای تحقق وضعیت مطلوب است. عمل و اقدام برای مقدمه‌سازی ظهور و زمینه‌سازی فرج، تا آنجا که مقدور است، هم دلیل صداقت ادعای منتظر است و هم مایه تقویت انتظار خواهد بود. اعتقاد انسان منتظِر برای آیندۀ مطلوب نباید غیر‌مسئولانه باشد، یعنی شخص منتظر اگر چه به وضعیت موجود، معترض است، ولی باید برای بهبود شرایط موجود به اندازۀ وسعش قدم بردارد و تنها چشم به راه آینده نباشد. چنان که در روایتی از امام صادق(ع) آمده است: هر یک از شما باید برای خروج قائم(ع) آماده باشد، هر چند به اندازه یک تیر[۵]. منتظر واقعی به طور فعّال و شایسته با حضور مستمر و مداوم برای اصلاح وضع موجود در جهت رسیدن به وضع مطلوب در تلاش است؛ زیرا در این حالت، اعتراض را با انتظار به معنای واقعی کلمه درهم آمیخته و بر این باور است که امید به فردای بهتر، بدون حرکت و تلاش عملی بی‌معناست. اساساً عمل‌گرا بودن در فرهنگ منتظران نهادینه شده است؛ زیرا منتظر تا به سمت وضعیت مطلوب حرکت نکند، در واقع انتظارش را کامل نکرده است. منتظر واقعی، به میزان توانایی خود برای برپایی جامعه‌ای مطابق با معیارهای مهدوی تلاش می‌کند و آن را وظیفۀ خویش می‌داند. تکامل انسان و جامعه، کوشش در مسیر بازسازی جامعه بر اساس قسط و عدل، و مبارزه با ظلم و بی‌عدالتی از جمله مصادیق مهم و جدیِ اقدام برای تحقق وضع مطلوب است.

این نکته را نیز باید بدان توجه داشت که اقدام و عمل تنها صرف عمل بیرونی برای از بین بردن فتنه‌ها و نفی طاغوت‌های زمان، مبارزه با ناعدالتی‌ها و ستم‌ها خلاصه نمی‌شود، بلکه شامل اقدامات درونی نیز می‌شود؛ به این معنا که انسان منتظر بایستی نفس خود را مهذّب کند و خود را از هرگونه گناه و رذائل اخلاقی دور کند و پیوسته بر امور معنوی همت گمارد و این نیز شاخه‌ای از اقدام عملی منتظر برای رسیدن به وضع مطلوب است.

نتیجه

انتظار ظهور امام مهدی با پنج رکن کامل می‌شود: نارضایتی از وضع موجود سبب می‌شود انسان منتظِر به وضع فعلی خود بسنده نکند، بلکه به سبب محروم بودن از حضور ظاهری امام وضع موجود را نمی‌پذیرد و پیوسته برای کسب آمادگی‌های لازم تلاش می‌کند تا زمینه‌ساز ظهور امام غائب خویش باشد و در نهایت با ظهور امام مهدی(ع) آن آیده مطلوب و ایده‌آل حاصل شود؛ افزون‌بر این رکن، انسان منتظر باید به وضع مطلوب، اعتقاد و اشتیاق داشته باشد؛ زیرا این شوق و باور، حاکم بر تمام فعالیت‌های ذهنی و روحی و رفتاری شخص منتظر می‌شود و سبب می‌شود شخص منتظر در برابر موانع و مشکلات پیش رو تسلیم و ناامید نشود و همچنان حرکت‌های اصلاحی خودش را انجام دهد؛ رکن آخر و نهایی انتظار، اقدام عملی انسان منتظر است؛ یعنی از مرحله باور و بینش خارج شده و با توجه به آن باورها و عقاید، در میدان کنش و عمل، به اندازه توان و ظرفیت‌های موجود در مسیر بازسازی خود و جامعه، بر اساس اخلاق، عدالت، مبارزه با ظلم و ستم و به تعبیری زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی(ع) گام‌های عملیاتی بردارد[۶].

پرسش مستقیم

پرسش‌های وابسته

  1. معنای انتظار چیست؟ (پرسش)
  2. منظور از انتظار به معنای عام چیست؟ (پرسش)
  3. منظور از انتظار به معنای خاص چیست؟ (پرسش)
  4. ارکان انتظار چیست؟ (پرسش)
  5. عناصر و اجزاء انتظار چیستند؟ (پرسش)
  6. هدف از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  7. انتظار فرج چه ضرورتی دارد؟ (پرسش)
    1. ضرورت عقلی انتظار چیست؟ (پرسش)
    2. ضرورت نقلی انتظار چیست؟ (پرسش)
  8. آیا مسئله انتظار قابل تحقق است؟ (پرسش)
  9. جایگاه انتظار در مکاتب فکری غیر دینی چیست؟ (پرسش)
  10. نقش انتظار در حرکت توحیدی چیست؟ (پرسش)
  11. انواع انتظار چیست؟ (پرسش)
  12. شدت انتظار شخص منتظر چگونه در آرزوها و دعاهای او تجلی پیدا می‌کند؟ (پرسش)
  13. لوازم انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
    1. آیا زندگی با یاد امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    2. آیا آرزوی یاری کردن امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    3. آیا ایجاد آمادگی برا پیوستن به امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    4. آیا تربیت منتظران راستین از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
  14. دیدگاه اهل سنت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  15. دیدگاه آیین بودا درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  16. آیا جنیان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
  17. آیا فرشتگان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
  18. چرا گفته می‌شود امام مهدی منتظر ظهور است؟ (پرسش)
  19. دلایل انتظار فرج و امید به آینده چیست؟ (پرسش)
  20. آیا شیعیان در امر انتظار عجول و شتاب‌زده هستند؟ (پرسش)
  21. آیا مسئله انتظار سبب فراگیری ظلم و ستم می‌شود؟ (پرسش)
  22. آیا مسئله انتظار سبب تعطیلی احکام اسلامی می‌شود؟ (پرسش)
  23. آیا اندیشه انتظار موعود در امت‌های پیشین بوده است؟ (پرسش)
  24. آیا انتظار در میان ادیان و ملل گوناگون سابقه‌ای دارد؟ (پرسش)
  25. منشأ نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
  26. آفات نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش) ‏
  27. گونه‌های احادیث درباره انتظار چیستند؟ (پرسش)
  28. نمادهای انتظار چیستند؟ (پرسش)
    1. آیا دعای ندبه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    2. آیا دعای عهد از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    3. آیا زیارت آل یاسین از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    4. آیا مسجد جمکران از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    5. آیا مسجد کوفه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    6. آیا مسجد صعصعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    7. آیا مسجد سهله از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    8. آیا عید نیمه شعبان از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    9. آیا روز جمعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
  29. چرا کسانی که انتظار امام مهدی را می‌کشیده‌اند بعد از ظهور به مخالفت با ایشان برمی‌خیزند؟ (پرسش)
  30. ویژگی‌های اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  31. شیوه ابراز اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  32. منظور از عمومیت انتظار چیست؟ (پرسش)
  33. مبانی اشتیاق به فرج چیست؟ (پرسش)
  34. چگونه می‌توان انتظار را در جامعه ترویج داد؟ (پرسش)
  35. آیا مراد از انتظار تنها انتظار قلبی است؟ (پرسش)
  36. منظور از انتظار، انتظار فردی است یا انتظار امت؟ (پرسش)
  37. منظور از انتظار امام و امت چیست؟ (پرسش)
  38. شرایط انتظار واقعی چیست؟ (پرسش)
  39. انتظار عملی به چه معناست؟ (پرسش)
  40. آیا انتظار مذهب اعتراض است؟ (پرسش)
  41. آیا انتظار به معنای گوشه‌گیری و احتراز است؟ (پرسش)
  42. آیا انتظار فرج مورد اتفاق همه مسلمین است؟ (پرسش)
  43. مسئولیت اجتماعی مسلمین درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  44. کامل‌ترین شکل انتظار عملی برای مقدمه ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  45. انتظار فرج با سرنوشت بشریت چه پیوندی دارد؟ (پرسش)
  46. مقصود از انتظار مسیحا چیست؟ (پرسش)
  47. منظور از انتظار ویرانگر چیست؟ (پرسش)
  48. منظور از انتظار سازنده چیست؟ (پرسش)
  49. منظور از انتظار مسئولانه چیست؟ (پرسش)
  50. منظور از انتظار غیر مسئولانه چیست؟ (پرسش)
  51. انواع برداشت از انتظار چیست؟ (پرسش)
  52. دیدگاه شیعه درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  53. دیدگاه آیین زرتشت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  54. دیدگاه آیین هندو درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  55. دیدگاه یهود درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  56. دیدگاه مسیحیت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  57. برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  58. علت برداشت‌های انحرافی از انتظار چیست؟ (پرسش) ‏
  59. آیا انتظار امام مهدی واجب است؟ (پرسش)
  60. عوامل ایجاد کننده انتظار چیستند؟ (پرسش)
  61. لوازم تعریف انتظار چیست؟ (پرسش)
  62. نقطه مقابل انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  63. رابطه انتظار با شدت گرفتاری‌ها چیست؟ (پرسش)
  64. امام مهدی منتظر چه چیزی است؟ (پرسش)
  65. آیا انتظار فرج باید با قصد قربت باشد؟ (پرسش)
  66. مراتب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  67. رابطه محبت با انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  68. بالاترین درجه انتظار فرج امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  69. مشاهده وقوع ظلم در زمین چگونه انتظار فرج را در مؤمن تشدید می‌کند؟ (پرسش)
  70. چه رابطه‌ای میان انتظار فرج و ایمان وجود دارد؟ (پرسش)
  71. انتظار منجی در ادوار مختلف دعوت‌های الهی چه معنایی داشته است؟ (پرسش)
  72. اندیشه انتظار موعود در اسلام چگونه است؟ (پرسش)
  73. آیا انتظار فرج افضل الاعمال است؟ (پرسش)
  74. انتظار فرج چیست و چرا بهترین عمل خوانده شده است؟ (پرسش)
  75. برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  76. آیا مکاتب فلسفی نیز انتظار فرج را امری ارزشی می‌‏دانند؟ (پرسش)
  77. آیا در کتاب مقدس یهود سخن از انتظار فرج به میان آمده است؟ (پرسش)
  78. مقصود از روایات مطلق در باب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  79. چه امتیازی در انتظار منجی موجود است؟ (پرسش)
  80. آیا تأخیر در فرج موجب قساوت قلب می‌‏شود؟ (پرسش)
  81. آیا انتظار طولانی فرج خسته کننده و ملالت‌‏آور است؟ (پرسش)
  82. علت سختی انتظار چیست و چرا می‏‌گویند انتظار زیباست؟ زیبایی انتظار در چیست؟ (پرسش)
  83. امام مهدی در قبال منتظران و شیعیان چه عنایاتی دارند؟ (پرسش)
  84. منتظران امام مهدی که در قرن‏های گذشته بدون پاین انتظارشان فوت کرده‌اند؛ چه تضمینی وجود دارد که انتظار ما به ثمر برسد؟ (پرسش)
  85. آیا انتظار موجب انفعال جامعه نمی‌شود؟ (پرسش)
  86. فرج مردم جهان در چیست و چرا انتظار فرج فضیلت و ارزش بیشتری دارد؟ (پرسش)
  87. خاستگاه و منشأ اصلی انتظار ظهور «مصلح و نجات‏‌دهنده بزرگ» چیست؟ (پرسش)
  88. دعا برای تعجیل فرج چه تأثیری در فرج شیعیان دارد؟ (پرسش)
  89. دعای اللهم کن لولیک الحجه بن الحسن به چه منظوری خوانده می‌شود؟ (پرسش)
  90. آیات مربوط به ظهور و انتظار کدامند؟ (پرسش)
  91. انتظار در دیگر روزهای سال چگونه معنا پیدا می‏‌کند؟ (پرسش)
  92. رابطه انتظار با بهداشت روان چیست؟ (پرسش)
  93. رابطه انتظار با آینده جهان چیست؟ (پرسش)
  94. فلسفه انتظار چیست؟ (پرسش)
  95. باور به ظهور امام مهدی چگونه عامل پایداری و استقامت شیعه می‌شود؟ (پرسش)
  96. انتظار فرج چه فضیلتی دارد؟ (پرسش)
  97. جایگاه انتظار در فرهنگ شیعه چیست؟ (پرسش)
  98. چرا انتظار اهمیت و جایگاه ویژه و برجسته‌ای دارد؟ (پرسش)
  99. چرا انتظار فرج افضل اعمال است؟ (پرسش)
  100. ویژگی‌‏های منتظران واقعی در دوران غیبت چیست؟ (پرسش)
  101. انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
  102. چه نوع انتظاری راجح است؟ (پرسش)
  103. دانش ‏آموزان چگونه باید منتظر امام مهدی باشند؟ (پرسش)
  104. رضایت امام مهدی از چه راهی به دست می‌آید؟ (پرسش)
  105. آیا شیعیان و منتظران ظهور افزون‌بر وظایف فردی و دینی تکالیف سیاسی و اجتماعی نیز دارند؟ (پرسش)
  106. آیا برای منتظر واقعی بودن اقدام‌های سیاسی و اجتماعی خاصی باید انجام داد؟ (پرسش)
  107. وظایف ما در دوران غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  108. چه تناسبی میان انتظار موعود و مبارزه با فساد وجود دارد؟ آیا انتظار به معنای ساکت ماندن نیست؟ (پرسش)
  109. چه مقام و منزلتی در روایات برای منتظران بیان شده است؟ (پرسش)
  110. جامعه منتظر دارای چه ویژگی‌هایی است؟ (پرسش)
  111. انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
  112. صرف‏‌نظر از وظایف شخصی در قبال امام مهدی وظایف خود انسان منتظر به‌طور کلی چیست؟ (پرسش)
  113. منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
  114. منتظران راستین امام مهدی دارای چه فضیلت و منزلتی هستند؟
  115. منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
  116. در روایات چه پاداشی برای منتظران امام مهدی بیان شده است؟ (پرسش)
  117. ویژگی‏های منتظران واقعی در این دوران چیست؟ (پرسش)
  118. آیا تنها انتظار فرج برای ظهور امام مهدی کافی است؟ (پرسش)
  119. ویژگی‌های انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  120. ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد اعتقادی چیست؟ (پرسش)
  121. ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد علمی و اخلاقی چیست؟ (پرسش)
  122. فواید و آثار انتظار چیست؟ (پرسش)
  123. آثار فردی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  124. آثار اجتماعی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  125. آثار تربیتی انتظار چیست؟ (پرسش)
  126. چرا انتظار فرج امام مهدی موجب گشایش می‌شود؟ (پرسش)
  127. عنصر انتظار چگونه در آمادگی نظامی منتظران تأثیر دارد؟ (پرسش)
  128. چگونه روحیه انتظار را در خود تقویت کنیم؟ (پرسش)
  129. آیا انتظار فرج منشأ فرج‌های مادی برای منتظر خواهد بود؟ (پرسش)
  130. انتظار چه ابعادی دارد؟ (پرسش)
  131. ابعاد اعتقادی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  132. ابعاد عملی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)

منابع

  1. حسینی خامنه‌ای، سید علی، انسان ۲۵۰ ساله
  2. حسینی خامنه‌ای، سید علی، آفتاب در سایه
  3. ناصری دولت‌آبادی، محمد، در انتظار مهدی
  4. سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت
  5. پناهیان، علی رضا، انتظار عامیانه عالمانه عارفانه
  6. قائمی، علی، نگاهی به مسأله انتظار
  7. ری‌شهری، محمد محمدی، دانشنامه امام مهدی ج۵
  8. زینتی، علی، انتظار و امنیت روانی
  9. موسوی، سید مهدی، تربیت سیاسی در پرتو انتظار
  10. محمدی، عبدالعلی، جهانی‌شدن و انتظار و موعود
  11. رجایی، محبوبه، مؤلفه­‌های انتظار توان­مند در قرآن کریم و سنت
  12. ابراهیم‌زاده آملی، عبدالله، فلسفه انتظار

پانویس

  1. ↑ معجم مقاييس اللغه، ج۲، ص۴۳۰؛ العين، ج۱، ص۳۵۴؛ الصحاح، ج۵، ص۲۱۲۶، «ركن»؛ دهخدا، علی‌ اکبر؛ لغت‌نامه‌ دهخدا، چ۲، ج۲، ص۱۸۸۸.
  2. ↑ تحف العقول، ص۳۷.
  3. ↑ ر.ک: حسینی خامنه‌ای، سید علی، آفتاب در سایه، ص۱۵-۱۷.
  4. ↑ تحف العقول، ص ۳۷.
  5. ↑ الغیبة، ج۱، ص۳۲۰.
  6. ↑ ر.ک: ناصری دولت‌آبادی، محمد، در انتظار مهدی؛ حسینی خامنه‌ای، سید علی، انسان ۲۵۰ ساله؛ پناهیان؛ علی رضا، انتظار عامیانه عالمانه عارفانه، ص۱۰۶؛ م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌، محمد، دانشنامهٔ امام مهدی ج۵، ص۳۰۹-۳۱۲؛ محمدی، عبدالعلی، جهانی‌شدن و انتظار و موعود، ص۱۱۴، ۱۱۵؛ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۷۶-۸۴؛ رجایی، محبوبه، مؤلفه­‌های انتظار توان­مند در قرآن کریم و سنت؛ زینتی، علی، نتظار و امنیت روانی، ص۲۹۷-۲۹۸؛ موسوی، سید مهدی، تربیت سیاسی در پرتو انتظار، ص۳۴؛ قائمی، علی، گاهی به مسأله انتظار، ص۳۰-۳۴؛ مرتضوی، زهرا سادات، فلسفه انتظار، ص۳۵، ۳۶.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=ارکان_انتظار&oldid=1315649»