فقه حکومتی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۱۴:۱۴

فقه حکومتی فقهی است که مبنای شکل‌گیری دولت و نهادهای دولتی و نیز مبنای تصمیمات دولت و تعیین کنندۀ شکل، محتوا و جهت‌گیری مقررات و قوانین دولت است. همچنین تبیین کننده الگوی نظام اسلامی در ایجاد روابط گوناگون اجتماعی و مدیریت و هدایت و کنترل آن براساس شریعت الهی اسلام را برعهده دارد.

معناشناسی

مقصود از فقه حکومتی فقهی است که مبنای شکل‌گیری دولت و نهادهای دولتی و نیز مبنای تصمیمات دولت و تعیین کنندۀ شکل، محتوا و جهت‌گیری مقررات و قوانین دولت است و حکومت به معنای بازوی دولت یا قدرت حاکم که اجرای قوانین و مقررات دولت را برعهده دارد.

فقه حکومتی، فقهی است که تبیین الگوی نظام اسلامی در ایجاد روابط گوناگون اجتماعی و مدیریت و هدایت و کنترل آن براساس شریعت الهی اسلام برعهده دارد. لذا واژۀ «فقه حکومتی»، به مفهومی اعم از مفهوم واژۀ «فقه نظام سیاسی» اشاره دارد؛ زیرا شامل فقه مربوط به سایر نظام‌های اجتماعی؛ نظیر: نظام فرهنگی، نظام آموزشی، نظام اقتصادی و غیره می‌شود؛ درحالی که فقه نظام سیاسی، تنها به بررسی و تبیین یک بخش از فقه حکومتی، یعنی فقه نظام سیاسی می‌پردازد^[۱].

جستارهای وابسته

منابع

اراکی، محسن، فقه نظام سیاسی اسلام ج۱

پانویس

↑ اراکی، محسن، فقه نظام سیاسی اسلام، ج۱، ص:۷۵-۷۷.

[1] اراکی، محسن، فقه نظام سیاسی اسلام، ج۱، ص:۷۵-۷۷.

[۱]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{ویرایش غیرنهایی}}
+{{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[فقه حکومتی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]] - [[فقه حکومتی در فقه سیاسی]]| پرسش مرتبط  = }}
-{{نبوت}}
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
-: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[فقه]]''' است. "'''[[فقه حکومتی]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
-: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[فقه حکومتی در قرآن]] | [[فقه حکومتی در حدیث]] | [[فقه حکومتی در نهج البلاغه]] | [[فقه حکومتی در فقه سیاسی]]</div>
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
-: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[فقه (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
-<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
-==مقدمه==
+'''فقه حکومتی''' [[فقهی]] است که مبنای شکل‌گیری [[دولت]] و نهادهای دولتی و نیز مبنای تصمیمات [[دولت]] و تعیین کنندۀ شکل، محتوا و جهت‌گیری مقررات و [[قوانین]] [[دولت]] است. همچنین [[تبیین]] کننده الگوی [[نظام اسلامی]] در ایجاد [[روابط]] گوناگون [[اجتماعی]] و [[مدیریت]] و [[هدایت]] و کنترل آن براساس [[شریعت الهی]] [[اسلام]] را برعهده دارد.
-*"[[حکومت]]" به معنای بازوی [[دولت]] یا [[قدرت]] [[حاکم]]  که [[اجرای قوانین]] و مقررات [[دولت]] را برعهده دارد. در همین راستا، مقصود از [[فقه حکومتی]] در اینجا، [[فقهی]] است که مبنای شکل‌گیری [[دولت]] و نهادهای دولتی و نیز مبنای تصمیمات [[دولت]] و تعیین کنندۀ شکل، محتوا و جهت‌گیری مقررات و [[قوانین]] [[دولت]] است.
-*[[دولت اسلامی]] که [[مسئولیت]] ایجاد [[نظام]] عادلانۀ [[اسلامی]] را در سراسر [[جامعه]] و در بخش‌های گوناگون آن برعهده دارد، لازم است بر مبنای [[دستور خدا]] بر پا شود و [[احکام خدا]] را در همۀ زمینه‌ها [[اجرا]] کند و براساس [[حکم عقل]]، [[آیات کریمۀ قرآن]] و روایاتی که از [[معصومین]]{{عم}} رسیده، [[حق]] ندارد یک سر سوزن از آنچه [[خداوند]] مقرر فرموده پا فراتر نهد و به مقتضای [[آیات]] کریمه:
-:*{{متن قرآن|وَمَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولَئِكَ هُمُ الْكَافِرُونَ}}<ref>«آنان که به آنچه خدا فروفرستاده است حکم نکنند آنانند کافران» سوره مائده، آیه ۴۴.</ref>.
-:*{{متن قرآن|وَمَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ}}<ref>«آنان که به آنچه خدا فروفرستاده حکم نکنند آنانند ستمگران» سوره مائده، آیه ۴۵.</ref>.
-:*{{متن قرآن|وَمَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ}}<ref>«آنان که به آنچه خدا فروفرستاده حکم نکنند آنانند فاسقان» سوره مائده، آیه ۴۷.</ref>.
-:*{{متن قرآن|فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ عَمَّا جَاءَكَ مِنَ الْحَقِّ}}<ref>«پس میان آنان به آنچه خدا فروفرستاده حکم کن و از هوای نفس آنان که تو را از حق باز می‌دارد پیروی مکن» سوره مائده، آیه ۴۸.</ref>.
-:*{{متن قرآن|وَلَوْ أَشْرَكُوا لَحَبِطَ عَنْهُمْ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ}}<ref>«چنانچه شرک ورزیده و از فرمان غیر خدا پیروی کنند پوچ خواهیم ساخت آنچه را انجام داده‌اند» سوره انعام، آیه ۸۸.</ref>.
-*و امثال این [[آیات]] و نیز [[روایات متواتر]] و مسلّم الصحّۀ فراوان، [[دولت اسلامی]] [[مسئولیت]] دارد که در همۀ زمینه‌های [[مدیریت جامعه]]، تنها [[احکام الهی]]، یا به تعبیری دیگر، [[حکم]] [[عدل]] را به [[اجرا]] در آورد. براین اساس، مبرم‌ترین نیاز [[دولت اسلامی]]، نظامی است که بتواند [[روابط اجتماعی]] میان افراد و [[نهادهای جامعه]] را بر مبنای [[عدل]] که همان الگوی [[اسلامی]] [[نظام سیاسی]] است، تنظیم و [[هدایت]] کند.
-*[[فقه حکومتی]]، [[فقهی]] است که [[تبیین]] الگوی [[نظام اسلامی]] در ایجاد [[روابط]] گوناگون [[اجتماعی]] و [[مدیریت]] و [[هدایت]] و کنترل آن براساس [[شریعت الهی]] [[اسلام]] را برعهده دارد. بدین جهت، واژۀ "فقه حکومتی"، به مفهومی اعم از مفهوم واژۀ "فقه [[نظام سیاسی]]" اشاره دارد؛ زیرا شامل [[فقه]] مربوط به سایر نظامهای [[اجتماعی]]؛ نظیر: "نظام فرهنگی"، "نظام آموزشی"، "نظام اقتصادی" و غیر ذلک می‌شود؛ درحالی که [[فقه]] [[نظام سیاسی]]، تنها به بررسی و [[تبیین]] یک بخش از [[فقه حکومتی]]، یعنی [[فقه]] [[نظام سیاسی]] می‌پردازد<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۱ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۱، ص:۷۵-۷۷.</ref>.
-==منابع==
+== معناشناسی ==
-* [[پرونده:11123.jpg|22px]] [[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۱ (کتاب)|'''فقه نظام سیاسی اسلام ج۱''']]
+مقصود از فقه حکومتی [[فقهی]] است که مبنای شکل‌گیری [[دولت]] و نهادهای دولتی و نیز مبنای تصمیمات [[دولت]] و تعیین کنندۀ شکل، محتوا و جهت‌گیری مقررات و [[قوانین]] [[دولت]] است و [[حکومت]] به معنای بازوی [[دولت]] یا [[قدرت]] [[حاکم]] که [[اجرای قوانین]] و مقررات [[دولت]] را برعهده دارد.
-==جستارهای وابسته==
+فقه حکومتی، [[فقهی]] است که [[تبیین]] الگوی [[نظام اسلامی]] در ایجاد [[روابط]] گوناگون [[اجتماعی]] و [[مدیریت]] و [[هدایت]] و کنترل آن براساس [[شریعت الهی]] [[اسلام]] برعهده دارد. لذا واژۀ «فقه حکومتی»، به مفهومی اعم از مفهوم واژۀ «[[فقه نظام سیاسی]]» اشاره دارد؛ زیرا شامل [[فقه]] مربوط به سایر [[نظام‌های اجتماعی]]؛ نظیر: [[نظام فرهنگی]]، [[نظام آموزشی]]، [[نظام اقتصادی]] و غیره می‌شود؛ درحالی که [[فقه نظام سیاسی]]، تنها به بررسی و [[تبیین]] یک بخش از فقه حکومتی، یعنی [[فقه نظام سیاسی]] می‌پردازد<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۱ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۱، ص:۷۵-۷۷.</ref>.
+== جستارهای وابسته ==
+{{مدخل وابسته}}
+* [[حکومت]]
+* [[حکومت اسلامی]]
 * [[فقه خرد]] ([[فقه فردی]])
-* [[فقه کلان]] ([[فقه نظام]] و [[فقه حکومتی]])
+* [[فقه کلان]]
 * [[فقه سیاسی]]
-* [[فقه حکومتی]]
+* [[فقه نظام]]
 * [[فقه مقارن]]
 * [[فقه پویا]]
@@ خط ۴۰: / خط ۲۸: @@
 * [[اجتهاد]]
 * [[فتوی]]
+{{پایان منابع}}
+== منابع ==
+{{منابع}}
+#[[پرونده:11123.jpg|22px]] [[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۱ (کتاب)|'''فقه نظام سیاسی اسلام ج۱''']]
+{{پایان منابع}}
-==پانویس==
+== پانویس ==
-{{یادآوری پانویس}}
+{{پانویس}}
-{{پانویس2}}
-[[رده:مدخل]]
 [[رده:فقه]]