انتظار در اندیشه شیعه: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

دیداریویکی‌متن

نسخهٔ ‏۱۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۲:۱۳

مقدمه

عظمت وجودی و جنبه‌های گوناگون شخصیت حضرت صاحب الامر (ع) سبب شده است در طول هزار و اندی سال که از غیبت کبرا می‌گذرد، هر گروه از مردم بنا بر گرایش‌های اعتقادی، اجتماعی و فرهنگی‌شان، از دیدگاهی خاص به تحلیل شخصیت و تعیین جایگاه آن حضرت در هستی بپردازند. بدین ترتیب، هر گروه تنها درک و تصور خود را از این موضوع تصور درست و مطابق با واقع از شخصیت آن یگانه هستی می‌پندارد. در این میان، جمعی از اصحاب سیر و سلوک و رهروان طریق عرفان و معنا با طرح موضوع خلیفة الله و انسان کامل و پرداختن به نقش حجت الهی در هستی، تنها به جنبه فراطبیعی آن وجود مقدس توجه کردند و از دیگر جنبه‌ها غفلت ورزیدند. گروهی دیگر از اصحاب شریعت، توجه خود را تنها به جنبه طبیعی آن وجود مقدس معطوف ساختند و با مطرح کردن نقشی که آن حضرت به عنوان امام و پیشوای مردم به عهده دارد، هیچ گونه مسئولیتی را در زمان غیبت متوجه مردم ندیدند. به باور اینان، تنها تکلیف، مردم این است که برای فرج آن حضرت دعا کنند تا خود بیاید و امور مردم را اصلاح کند. عده‌ای هم با توجه به جنبه فراطبیعی و طبیعی وجود مقدس حضرت حجت (ع)، تمام هم و غم خود را متوجه ملاقات با آن حضرت ساختند و تنها وظیفه خود را این دانستند که با توسل به آن حضرت، به شرف ملاقات با آن ذات اقدس دست یابند. در این میان، گروهی با در نظر گرفتن همه ابعادی که بدان‌ها اشاره شد، به طرح معنای درست انتظار پرداختند و درصدد تعیین وظیفه و نقش مردم در دوران غیبت برآمدند. در این دیدگاه، هم مسئله خلافت الهی انسان کامل مطرح است و هم به جایگاه و نقش مردم در برابر آن حضرت توجه شده است. همچنین وظیفه‌ای را که مردم در دعا برای حفظ آن وجود مقدس و تعجیل در ظهورش دارند، از نظر دور نداشته‌اند. شاید امام خمینی را بتوان درخشان‌ترین چهره گروه اخیر دانست. ایشان با صراحت به نقد و بررسی برداشت‌های مختلفی پرداخت که مسئله انتظار فرج وجود دارد و دیدگاه خاص خود را در این زمینه چنین مطرح ساخت: البته این پر کردن دنیا را از عدالت، این را ما نمی‌توانیم بکنیم، اگر می‌توانستیم می‌کردیم چون نمی‌توانیم بکنیم؛ ولی ایشان باید بیایند... ولی ما باید فراهم کنیم کار را. فراهم کردن اسباب این است که کار را نزدیک کنیم. کار را همچو بکنیم که مهیا بشود عالم برای آمدن حضرت (ع)...^[۱]. ایشان در جایی دیگر نیز درباره مفهوم "انتظار فرج" می‌فرماید: انتظار فرج، انتظار قدرت اسلام است و باید کوشش کنیم تا قدرت اسلام در عالم تحقق پیدا کند و مقدمات ظهور ان شاءالله تهیه شود^[۲]. رای شناخت جایگاه و مفهوم انتظار در اندیشه شیعی، برخی از روایاتی را که در این زمینه وارد شده است، بررسی می‌کنیم تا از معنا و مفهوم انتظار، ضرورت و فضیلت آن، وظایف منتظران در عصر غیبت و آثار سازنده انتظار بر فرد و جامعه آگاه شویم^[۳].

مفهوم انتظار

ضرورت انتظار

فضیلت انتظار

وظایف منتظران

نقش سازنده انتظار

پرسش مستقیم

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

بخش نخست: فلسفه انتظار فصل اول: چیستی انتظار

فصل دوم: ضرورت انتظار (وجوب انتظار)

ضرورت عقلی انتظار (وجوب عقلی)
ضرورت نقلی انتظار (وجوب نقلی)
اهمیت و ارزش انتظار
فضیلت انتظار (مقام و منزلت منتظران راستین)

فصل سوم: چرایی انتظار

اهداف انتظار
- اهداف الهی انتظار
- اهداف منتظران راستین

فصل چهارم: انتظار در ادیان و ملل

بخش دوم: ابعاد و آثار انتظار فصل اول: ابعاد انتظار

فصل دوم: آثار و کارکردهای انتظار (فواید و برکات انتظار)

بخش سوم: لوازم انتظار (وظایف منتظران راستین)

بخش چهارم: آسیب‌های انتظار

بخش پنجم: سرانجام انتظار

منابع

شفیعی سروستانی، ابراهیم، چشم به راه.

پانویس

↑ صحیفه نور (مجموعه رهنمودهای امام خمینی)، چاپ اول: تهران، سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، ۱۳۶۹، ج ۲۰، صص ۱۹۸ و ۱۹۹.
↑ همان، ج ۷، ص ۲۵۵.
↑ شفیعی سروستانی، ابراهیم، چشم به راه، ص ۴۱-۸۱.

[1] صحیفه نور (مجموعه رهنمودهای امام خمینی)، چاپ اول: تهران، سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، ۱۳۶۹، ج ۲۰، صص ۱۹۸ و ۱۹۹.

[2] همان، ج ۷، ص ۲۵۵.

[3] شفیعی سروستانی، ابراهیم، چشم به راه، ص ۴۱-۸۱.

[۱]

[۲]

[۳]

@@ خط ۸: / خط ۸: @@
 ==مقدمه==
-*[[عظمت]] وجودی و جنبه‌های گوناگون شخصیت [[حضرت صاحب الامر]] {{ع}} سبب شده است در طول هزار و اندی سال که از [[غیبت کبرا]] می‌گذرد، هر گروه از [[مردم]] بنا بر گرایش‌های [[اعتقادی]]، [[اجتماعی]] و فرهنگی‌شان، از دیدگاهی خاص به تحلیل شخصیت و تعیین [[جایگاه]] آن [[حضرت]] در هستی بپردازند. بدین ترتیب، هر گروه تنها [[درک]] و تصور خود را از این موضوع تصور درست و مطابق با واقع از شخصیت آن یگانه هستی می‌پندارد. در این میان، جمعی از [[اصحاب]] [[سیر و سلوک]] و رهروان طریق عرفان و معنا با طرح موضوع [[خلیفة الله]] و [[انسان کامل]] و پرداختن به نقش [[حجت الهی]] در هستی، تنها به جنبه فراطبیعی آن وجود [[مقدس]] توجه کردند و از دیگر جنبه‌ها [[غفلت]] ورزیدند. گروهی دیگر از [[اصحاب]] [[شریعت]]، توجه خود را تنها به جنبه طبیعی آن وجود [[مقدس]] معطوف ساختند و با مطرح کردن نقشی که آن [[حضرت]] به عنوان [[امام]] و پیشوای [[مردم]] به عهده دارد، هیچ گونه مسئولیتی را در [[زمان غیبت]] متوجه [[مردم]] ندیدند. به [[باور]] اینان، تنها [[تکلیف]]، [[مردم]] این است که برای [[فرج]] آن [[حضرت]] [[دعا]] کنند تا خود بیاید و امور [[مردم]] را [[اصلاح]] کند. عده‌ای هم با توجه به جنبه فراطبیعی و طبیعی وجود [[مقدس]] [[حضرت حجت]] {{ع}}، تمام [[هم و غم]] خود را متوجه [[ملاقات]] با آن [[حضرت]] ساختند و تنها [[وظیفه]] خود را این دانستند که با [[توسل]] به آن [[حضرت]]، به [[شرف]] [[ملاقات]] با آن ذات اقدس دست یابند. در این میان، گروهی با در نظر گرفتن همه ابعادی که بدان‌ها اشاره شد، به طرح معنای درست [[انتظار]] پرداختند و درصدد تعیین [[وظیفه]] و [[نقش مردم]] در [[دوران غیبت]] برآمدند. در این دیدگاه، هم مسئله [[خلافت الهی]] [[انسان کامل]] مطرح است و هم به [[جایگاه]] و [[نقش مردم]] در برابر آن [[حضرت]] توجه شده است. همچنین وظیفه‌ای را که [[مردم]] در [[دعا]] برای حفظ آن وجود [[مقدس]] و تعجیل در ظهورش دارند، از نظر دور نداشته‌اند. شاید [[امام خمینی]] را بتوان درخشان‌ترین چهره گروه اخیر دانست. ایشان با صراحت به نقد و بررسی برداشت‌های مختلفی پرداخت که مسئله [[انتظار فرج]] وجود دارد و دیدگاه خاص خود را در این زمینه چنین مطرح ساخت: البته این پر کردن [[دنیا]] را از [[عدالت]]، این را ما نمی‌توانیم بکنیم، اگر می‌توانستیم می‌کردیم چون نمی‌توانیم بکنیم؛ ولی ایشان باید بیایند... ولی ما باید فراهم کنیم کار را. فراهم کردن اسباب این است که کار را نزدیک کنیم. کار را همچو بکنیم که مهیا بشود عالم برای آمدن [[حضرت]] {{ع}}...<ref>صحیفه نور (مجموعه رهنمودهای امام خمینی)، چاپ اول: تهران، سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، ۱۳۶۹، ج ۲۰، صص ۱۹۸ و ۱۹۹.</ref>. ایشان در جایی دیگر نیز درباره مفهوم "[[انتظار فرج]]" می‌فرماید: [[انتظار فرج]]، [[انتظار]] [[قدرت اسلام]] است و باید کوشش کنیم تا [[قدرت اسلام]] در عالم تحقق پیدا کند و [[مقدمات ظهور]] ان شاءالله تهیه شود<ref>همان، ج ۷، ص ۲۵۵.</ref>. رای [[شناخت]] [[جایگاه]] و مفهوم [[انتظار]] در [[اندیشه شیعی]]، برخی از روایاتی را که در این زمینه وارد شده است، بررسی می‌کنیم تا از معنا و مفهوم [[انتظار]]، [[ضرورت]] و [[فضیلت]] آن، [[وظایف منتظران]] در [[عصر غیبت]] و آثار سازنده [[انتظار]] بر فرد و [[جامعه]] [[آگاه]] شویم<ref>[[ابراهیم شفیعی سروستانی|شفیعی سروستانی، ابراهیم]]، [[چشم به راه (کتاب)|چشم به راه]]، ص  ۴۱-۸۱.</ref>.
+* [[عظمت]] وجودی و جنبه‌های گوناگون شخصیت [[حضرت صاحب الامر]] {{ع}} سبب شده است در طول هزار و اندی سال که از [[غیبت کبرا]] می‌گذرد، هر گروه از [[مردم]] بنا بر گرایش‌های [[اعتقادی]]، [[اجتماعی]] و فرهنگی‌شان، از دیدگاهی خاص به تحلیل شخصیت و تعیین [[جایگاه]] آن [[حضرت]] در هستی بپردازند. بدین ترتیب، هر گروه تنها [[درک]] و تصور خود را از این موضوع تصور درست و مطابق با واقع از شخصیت آن یگانه هستی می‌پندارد. در این میان، جمعی از [[اصحاب]] [[سیر و سلوک]] و رهروان طریق عرفان و معنا با طرح موضوع [[خلیفة الله]] و [[انسان کامل]] و پرداختن به نقش [[حجت الهی]] در هستی، تنها به جنبه فراطبیعی آن وجود [[مقدس]] توجه کردند و از دیگر جنبه‌ها [[غفلت]] ورزیدند. گروهی دیگر از [[اصحاب]] [[شریعت]]، توجه خود را تنها به جنبه طبیعی آن وجود [[مقدس]] معطوف ساختند و با مطرح کردن نقشی که آن [[حضرت]] به عنوان [[امام]] و پیشوای [[مردم]] به عهده دارد، هیچ گونه مسئولیتی را در [[زمان غیبت]] متوجه [[مردم]] ندیدند. به [[باور]] اینان، تنها [[تکلیف]]، [[مردم]] این است که برای [[فرج]] آن [[حضرت]] [[دعا]] کنند تا خود بیاید و امور [[مردم]] را [[اصلاح]] کند. عده‌ای هم با توجه به جنبه فراطبیعی و طبیعی وجود [[مقدس]] [[حضرت حجت]] {{ع}}، تمام [[هم و غم]] خود را متوجه [[ملاقات]] با آن [[حضرت]] ساختند و تنها [[وظیفه]] خود را این دانستند که با [[توسل]] به آن [[حضرت]]، به [[شرف]] [[ملاقات]] با آن ذات اقدس دست یابند. در این میان، گروهی با در نظر گرفتن همه ابعادی که بدان‌ها اشاره شد، به طرح معنای درست [[انتظار]] پرداختند و درصدد تعیین [[وظیفه]] و [[نقش مردم]] در [[دوران غیبت]] برآمدند. در این دیدگاه، هم مسئله [[خلافت الهی]] [[انسان کامل]] مطرح است و هم به [[جایگاه]] و [[نقش مردم]] در برابر آن [[حضرت]] توجه شده است. همچنین وظیفه‌ای را که [[مردم]] در [[دعا]] برای حفظ آن وجود [[مقدس]] و تعجیل در ظهورش دارند، از نظر دور نداشته‌اند. شاید [[امام خمینی]] را بتوان درخشان‌ترین چهره گروه اخیر دانست. ایشان با صراحت به نقد و بررسی برداشت‌های مختلفی پرداخت که مسئله [[انتظار فرج]] وجود دارد و دیدگاه خاص خود را در این زمینه چنین مطرح ساخت: البته این پر کردن [[دنیا]] را از [[عدالت]]، این را ما نمی‌توانیم بکنیم، اگر می‌توانستیم می‌کردیم چون نمی‌توانیم بکنیم؛ ولی ایشان باید بیایند... ولی ما باید فراهم کنیم کار را. فراهم کردن اسباب این است که کار را نزدیک کنیم. کار را همچو بکنیم که مهیا بشود عالم برای آمدن [[حضرت]] {{ع}}...<ref>صحیفه نور (مجموعه رهنمودهای امام خمینی)، چاپ اول: تهران، سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، ۱۳۶۹، ج ۲۰، صص ۱۹۸ و ۱۹۹.</ref>. ایشان در جایی دیگر نیز درباره مفهوم "[[انتظار فرج]]" می‌فرماید: [[انتظار فرج]]، [[انتظار]] [[قدرت اسلام]] است و باید کوشش کنیم تا [[قدرت اسلام]] در عالم تحقق پیدا کند و [[مقدمات ظهور]] ان شاءالله تهیه شود<ref>همان، ج ۷، ص ۲۵۵.</ref>. رای [[شناخت]] [[جایگاه]] و مفهوم [[انتظار]] در [[اندیشه شیعی]]، برخی از روایاتی را که در این زمینه وارد شده است، بررسی می‌کنیم تا از معنا و مفهوم [[انتظار]]، [[ضرورت]] و [[فضیلت]] آن، [[وظایف منتظران]] در [[عصر غیبت]] و آثار سازنده [[انتظار]] بر فرد و [[جامعه]] [[آگاه]] شویم<ref>[[ابراهیم شفیعی سروستانی|شفیعی سروستانی، ابراهیم]]، [[چشم به راه (کتاب)|چشم به راه]]، ص  ۴۱-۸۱.</ref>.
 ==[[انتظار|مفهوم انتظار]]==
 ==[[ضرورت انتظار]]==