چه کسانی رجعت می‌کنند؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۳) |
جز (جایگزینی متن - 'تاویل' به 'تأویل') |
||
| خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
| پاسخ‌دهنده = مجتبی تونه‌ای | | پاسخ‌دهنده = مجتبی تونه‌ای | ||
| پاسخ = آقای '''[[مجتبی تونه‌ای]]'''، در کتاب ''«[[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]»'' در این‌باره گفته است: | | پاسخ = آقای '''[[مجتبی تونه‌ای]]'''، در کتاب ''«[[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]»'' در این‌باره گفته است: | ||
*«[[رجعت]] [[امامان]] {{عم}}، در [[قرآن کریم]] و [[روایات]] و زیارت‌ها آمده است. در [[قرآن]] آمده است: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِي فَرَضَ عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لَرَادُّكَ إِلَى مَعَادٍ...}}<ref>سوره قصص، ۸۵.</ref> آن کسی که [[قرآن]] را بر تو فرو فرستاد به [[یقین]]، تو را به وعده‌گاهت بازمی‌گرداند. [[امام سجاد]] {{ع}} در [[تأویل]] این [[آیه شریفه]] فرمود: [[پیامبر]] شما و [[امیر مؤمنان]] و [[امامان]] [[اهل بیت]]، در [[عصر ظهور]] به [[دنیا]] باز میگردند<ref>بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۳۲؛ تفسیر برهان، ج ۳، ص ۲۳۹.</ref>. در روایتی [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرماید: "نخستین کسی که در جریان [[رجعت]] به [[دنیا]] باز می‌گردد، [[امام حسین]] {{ع}} است"<ref>بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۶۳.</ref>. و فرمود: "[[حسین]] {{ع}} به [[اراده]] حکیمانه [[خداوند]] به [[دنیا]] بازمی‌گردد و [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}، [[انگشتر سلیمان]] را به همراه زمام امور [[جامعه]] به او می‌سپارد، و او کسی است که [[قائم]] {{ع}} را پس از یک زندگی طولانی و شکوهبار که از [[دنیا]] می‌رود، [[غسل]] می‌دهد و به خاک می‌سپارد"<ref>همان، ص ۱۰۳.</ref>. نیز در | *«[[رجعت]] [[امامان]] {{عم}}، در [[قرآن کریم]] و [[روایات]] و زیارت‌ها آمده است. در [[قرآن]] آمده است: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِي فَرَضَ عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لَرَادُّكَ إِلَى مَعَادٍ...}}<ref>سوره قصص، ۸۵.</ref> آن کسی که [[قرآن]] را بر تو فرو فرستاد به [[یقین]]، تو را به وعده‌گاهت بازمی‌گرداند. [[امام سجاد]] {{ع}} در [[تأویل]] این [[آیه شریفه]] فرمود: [[پیامبر]] شما و [[امیر مؤمنان]] و [[امامان]] [[اهل بیت]]، در [[عصر ظهور]] به [[دنیا]] باز میگردند<ref>بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۳۲؛ تفسیر برهان، ج ۳، ص ۲۳۹.</ref>. در روایتی [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرماید: "نخستین کسی که در جریان [[رجعت]] به [[دنیا]] باز می‌گردد، [[امام حسین]] {{ع}} است"<ref>بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۶۳.</ref>. و فرمود: "[[حسین]] {{ع}} به [[اراده]] حکیمانه [[خداوند]] به [[دنیا]] بازمی‌گردد و [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}، [[انگشتر سلیمان]] را به همراه زمام امور [[جامعه]] به او می‌سپارد، و او کسی است که [[قائم]] {{ع}} را پس از یک زندگی طولانی و شکوهبار که از [[دنیا]] می‌رود، [[غسل]] می‌دهد و به خاک می‌سپارد"<ref>همان، ص ۱۰۳.</ref>. نیز در تأویل [[آیه شریفه]] [[قرآن]] {{متن قرآن|ثُمَّ رَدَدْنَا لَكُمُ الْكَرَّةَ عَلَيْهِمْ}}<ref>سوره اسراء، ۶.</ref> می‌فرماید: "[[حسین]] {{ع}} با [[حدود]] هفتاد نفر از [[یاران]] خویش به خواست [[خدا]] به [[دنیا]] باز می‌گردد... در همان حال، [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} نیز در میان [[یاران]] [[امام حسین]] {{ع}} و [[مردم]] است. آنگاه هنگامی که عرفان و [[ایمان]] [[مردم]] نسبت به [[رجعت]] [[حضرت حسین]] {{ع}} استوار گردید، پایان زندگی [[امام مهدی]] {{ع}} فرامی‌رسد. [[امام حسین]] {{ع}} امور مربوط به [[غسل]] و [[نماز]] و به خاک‌سپاری پیکر پاکش را به عهده می‌گیرد، چرا که پیکر [[مطهر]] [[امام]] [[معصوم]] {{ع}} را تنها همانند او باید [[غسل]] و [[کفن]] کند و بر پیکر او [[نماز]] بگذارد و او را به خاک سپارد<ref>کافی، ج ۸، ص ۲۰۶؛ بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۵۶؛ تفسیر برهان، ج ۲، ص ۴۰۶.</ref>. در زیارت‌نامه‌های رسیده از جانب [[امامان]] راستین نیز، مسأله [[رجعت]] به‌طور صریح بیان شده است. | ||
[[امام صادق]] {{ع}} از [[رجعت]] [[حضرت علی]] {{ع}} سخن می‌گوید و توضیح می‌دهد که برای آن حضرت چندین بار [[رجعت]] است<ref>بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۷۵.</ref>. خود حضرت [[امیر]] {{ع}} نیز در ضمن [[خطبه]] مفصلی فرمودند: "برای من بازگشت پس از بازگشت و [[رجعت]] پس از [[رجعت]] است، من [[صاحب]] رجعت‌ها هستم، من [[صاحب]] صولت‌ها و شوکت‌ها هستم، من [[صاحب]] [[دولت‌ها]] و قدرت‌ها هستم"<ref>همان، ص ۴۶؛ تفسیر صافی، ج ۱، ص ۳۲۶؛ تفسیر برهان، ج ۳، ص ۱۴۹.</ref>. از نظر [[روایات]]، تردیدی نیست که منظور از "دابّة الارض" در [[آیه]] ٨٢ سوره نمل، [[رجعت]] [[حضرت علی]] {{ع}} میباشد. [[امام باقر]] {{ع}} از [[حضرت علی]] {{ع}} [[نقل]] می‌کنند که فرمود: "به من شش [[فضیلت]] داده شده: | [[امام صادق]] {{ع}} از [[رجعت]] [[حضرت علی]] {{ع}} سخن می‌گوید و توضیح می‌دهد که برای آن حضرت چندین بار [[رجعت]] است<ref>بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۷۵.</ref>. خود حضرت [[امیر]] {{ع}} نیز در ضمن [[خطبه]] مفصلی فرمودند: "برای من بازگشت پس از بازگشت و [[رجعت]] پس از [[رجعت]] است، من [[صاحب]] رجعت‌ها هستم، من [[صاحب]] صولت‌ها و شوکت‌ها هستم، من [[صاحب]] [[دولت‌ها]] و قدرت‌ها هستم"<ref>همان، ص ۴۶؛ تفسیر صافی، ج ۱، ص ۳۲۶؛ تفسیر برهان، ج ۳، ص ۱۴۹.</ref>. از نظر [[روایات]]، تردیدی نیست که منظور از "دابّة الارض" در [[آیه]] ٨٢ سوره نمل، [[رجعت]] [[حضرت علی]] {{ع}} میباشد. [[امام باقر]] {{ع}} از [[حضرت علی]] {{ع}} [[نقل]] می‌کنند که فرمود: "به من شش [[فضیلت]] داده شده: | ||
نسخهٔ ۱۲ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۷:۴۵
| چه کسانی رجعت می‌کنند؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / عصر پس از ظهور / رجعت / رجعتکنندگان |
| مدخل اصلی | رجعت امامان |
چه کسانی رجعت می‌کنند؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین علی رضا رجالی تهرانی، در کتاب «یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان» در این‌باره گفته است:
«اینکه چه کسانی، رجعت خواهند کرد، به دو دسته روایت برخورد میکنیم. دستهای از روایات به‌طور کلّی دلالت بر بازگشت مؤمن خالص، و کافر و مشرک خالص دارند و دسته دیگر از روایات اشخاصی را به‌طور خاصّ و جداگانه ذکر نمودهاند. پیرامون دسته اوّل امام صادق (ع) چنین می‌فرماید: رجعت همگانی نیست، بلکه خصوصی است، تنها کسانی رجعت می‌کنند که مؤمن خالص باشند یا مشرک خالص[۱]. پیرامون دسته دوم، باید گفت که طبق روایات، پیامبران، حضرت اسماعیل صادق الوعد، حضرت عیسی، حضرت خضر، حضرت رسول اکرم (ص)، امیر المؤمنین علی (ع)، امام حسین (ع)، سایر امامان معصوم (ع) و جمعی از اصحاب باوفای پیامبر اسلام و اصحابی چون: سلمان، مقداد، جابر بن عبد اللّه انصاری، مالک اشتر، مفضل بن عمر، و نیز اصحاب کهف و برخی دیگر رجعت خواهند کرد.
امّا با بررسی روایت رجعت استفاده میشود که نخستین کسی که برای فرمانروایی جهان رجعت میکند، حضرت امام حسین (ع) است. چنانکه امام صادق (ع) فرموده است: نخستین کسی که زمین برای او شکافته میشود و به روی زمین رجعت میکند، حسین بن علی (ع) است[۲] و نیز می‌فرماید: نخستین کسی که به دنیا رجعت میکند، حسین بن علی (ع) است، به قدری حکومت میکند که از کثرت سنّ، ابروهایش روی دیدگانش میریزد[۳]. و همانطور که آمد، براساس احادیثی که در ذیل آیه ششم از سوره اسراء وارد شده است، امام حسین (ع) در اواخر حکومت بقیة اللّه (ع) با اصحاب باوفایش رجعت میکند و به همه مردم معرّفی میشود، تا دیگر کسی در مورد آن حضرت دچار تردید نشود. هنگامی که همه مردم او را شناختند، اجل حضرت مهدی(ع) فرا میرسد و دیده از جهان فرو میبندد. آنگاه امام حسین (ع) آن حضرت را غسل و کفن و حنوط نموده و به خاک میسپرد، که هرگز امام را جز امام غسل نمیدهد.[۴]»[۵].
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| ۱. حجت الاسلام و المسلمین صمدی؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین قنبر علی صمدی، در کتاب «آخرین منجی» در این‌باره گفته است:
«در برخی روایات، از بازگشت گذشتگان در زمان ظهور سخن به میان آمده است. مفاد این گونه روایات به رجعت برخی از صالحان در آن زمان دلالت دارد، اما این بدان معنا نیست که آنان جزو سیصد و سیزده تن اصحاب خاص حضرت، یعنی همان افرادی که ظهور منوط به آمادگی آنهاست، قرار داشته باشند. بر اساس منابع روایی، از جمله کسانی که در زمان ظهور در جمع اصحاب و سپاهیان مهدی (ع) قرار می‌گیرند، عده‌ای از مؤمنان شایسته و برجسته‌اند که پیش‌تر از دنیا رفته و خداوند آنان را دوباره زنده میکند تا به سپاه مهدی (ع) ملحق شوند. در میان این اشخاص که در روایات بعضا از آنها نام برده شده کسانی هستند که جزو امتهای پیشین بوده‌اند، مانند یوشع بن نون، وصی موسی (ع) مؤمن آل فرعون و اصحاب کهف[۶]. برخی دیگر از رجعت کنندگان، پیشگامان و صالحان عصر پیامبر (ص) و ائمه معصومین (ع) هستند؛ نظیر سلمان فارسی، ابودجانه انصاری، مالک اشتر نخعی[۷]، جبیر بن خاربون[۸]، اسماعیل فرزند امام صادق (ع)[۹]، عبدالله بن شریک عامری[۱۰]، مفضل بن عمر[۱۱] و...»[۱۲]. |
| ۲. حجت الاسلام و المسلمین امامی میبدی؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین علی رضا امامی میبدی، در کتاب «آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی» در این‌باره گفته است:
«قبل از هر چیز باید توجه داشت که رجعت امری عام و فراگیر نیست و طبعاً همه انسانهایی که از دنیا رفته‌‌اند، باز نخواهند گشت؛ بلکه آنچه از آیات و روایات استفاده میشود این است که بخشی از انسانها که در میان آنها هم انسانهای الهی و صالح و هم انسانهای مجرم و ستم‌‌کار وجود دارد، رجعت خواهند نمود. نکته دیگر اینکه در میان رجعت کنندگان علاوه بر انسانهایی از امت پیامبر (ص)، افرادی نیز از امتهای پیشین وجود دارند، که اسامی بعضی از هر دو گروه در احادیث آمده است و مرحوم علامه بعضی از آنها را در آثار خود ذکر کرده است. بر اساس آنچه گفته شد و با توجه به روایات، بحث رجعت که مورد توجه علامه بوده است، می‌توان رجعت کنندگان را در چهار دسته کلی تنظیم نمود.
همچنین در جای دیگری در تبیین فقره مُؤْمِنٌ بِإِيَابِكُمْ، مُصَدِّقٌ بِرَجْعَتِكُمْ از زیارت جامعه، این فقره را مربوط به رجعت دانسته و پیامبر (ص) را از جمله رجعتکنندگان نام می‌برد[۱۵].
همچنین ایشان به حدیثی درباره رجعت، اشاره می‌کنند که بر اساس آن عمر عالم صد هزار سال است، هشتاد هزار سال از آن حکومت آل محمد (ع) و بیست هزار سال حکومت دیگران میباشد[۱۷]. علاوه بر این، در روایاتی که ایشان در ذیل آیات مربوط به رجعت نقل نموده، نام امام بزرگوار، حضرت علی (ع) به صورت صریح آمده است[۱۸].
از امتهای گذشته: یوشع بن نون و سیره حضرت موسی (ع)، سیصد و هفده نفر از قوم حضرت موسی (ع) که نامشان مشخص نیست؛ و اصحاب کهف که هفت نفر میباشند؛ یعنی: مکسلکمینا، یلمیخا، مرطولس، ثبیونس، دردونس، کفاشیطیطوس، منظنواسیس[۲۰]. از امت اسلامی: ابودجانه انصاری از اصحاب پیامبر (ص)، مقداد بن اسود از اصحاب پیامبر (ص) و یاران امام علی (ع)، و مالک اشتر نخعی از یاران امام علی (ع)[۲۱]. |
| ۳. آقای باقری‌زاده اشعری؛ |
|---|
|
آقای محمد باقری‌زاده اشعری، در کتاب «از امام مهدی بیشتر بدانیم» در این‌باره گفته است:
«درباره رجعت کنندگان، چند نظر وجود دارد؛ اما مشهورتر از همه، آن است که رجعت به کسانی اختصاص دارد که در کفر یا ایمان، خالص بوده‌اند. احادیث فراوانی از رجعت انبیا، خدا به‌ویژه امام حسین (ع)، امام علی (ع) و اهل بیت (ع) به هنگام ظهور امام مهدی سخن گفته‌اند. در برخی احادیث نیز به رجعت جمعی از اصحاب خاص پیامبر (ص) و امام علی (ع) اشاره شده است. رجعت شهدا با عنوان "کشته شدگان در راه خدا" نیز مورد تأکید برخی احادیث است. در کنار اینها، از رجعت کافران و منافقان مهم نیز یاد شده است. تمام این موارد را می‌توان ذیل عنوان مشهور "خالصان در کفر و ایمان" آورد. در برخی احادیث، از رجعت برخی اقوام یا گروهی از هر امت و مانند آن سخن گفته شده است؛ اما اجمال یا ابهام در این تعابیر را باید با احادیث دیگری که آن اقوام یا گروه را توضیح داده‌اند، برطرف کرد. نتیجه این که خالصان هر دسته، رجعت خواهند کرد[۲۴]»[۲۵]. |
| ۴. مجتبی تونه‌ای؛ |
|---|
|
آقای مجتبی تونه‌ای، در کتاب «موعودنامه» در این‌باره گفته است:
امام صادق (ع) از رجعت حضرت علی (ع) سخن می‌گوید و توضیح می‌دهد که برای آن حضرت چندین بار رجعت است[۳۲]. خود حضرت امیر (ع) نیز در ضمن خطبه مفصلی فرمودند: "برای من بازگشت پس از بازگشت و رجعت پس از رجعت است، من صاحب رجعت‌ها هستم، من صاحب صولت‌ها و شوکت‌ها هستم، من صاحب دولت‌ها و قدرت‌ها هستم"[۳۳]. از نظر روایات، تردیدی نیست که منظور از "دابّة الارض" در آیه ٨٢ سوره نمل، رجعت حضرت علی (ع) میباشد. امام باقر (ع) از حضرت علی (ع) نقل می‌کنند که فرمود: "به من شش فضیلت داده شده:
|
پرسش‌های وابسته
- درباره رجعت چه دیدگاههایی وجود دارد؟ (پرسش)
- آیا اعتقاد به رجعت برگرفته از یهود است؟ (پرسش)
- آیا قول به رجعت مستلزم تناسخ باطل است؟ (پرسش)
- آیا رجعت عمومی و همگانی است؟ (پرسش)
- آیا رجعت پس از ظهور امام مهدی با تکلیف سازگار است؟ (پرسش)
- مراد از رجعت عیسی مسیح چیست و این رجعت در چه زمانی اتفاق خواهد افتاد و این بازگشت چه خصوصیاتی دارد؟ (پرسش)
- رجعت چند مرحله دارد؟ (پرسش)
- آیا رجعت نوعی تناسخ نیست؟ (پرسش)
- اهمیت رجعت به چه اندازه است؟ (پرسش)
- منظور از عذاب ادنی که در قرآن آمده چیست؟ (پرسش)
- آیا اگر کسی چهل روز دعای عهد را بخواند حتما رجعت میکند؟ (پرسش)
- آیا آیات و سوره مؤمنون با مسئله رجعت منافات ندارد؟ (پرسش)
- چه ارتباطی بین ظهور و رجعت امام حسین وجود دارد؟ (پرسش)
- آیا اعتقاد به رجعت از ضروریات دین است؟ (پرسش)
- چگونه رجعت ائمه پس از ظهور امام مهدی انجام می‌گیرد؟ (پرسش)
- آیهای از قرآن رجوع مرده را به دنیا ممتنع میداند آیا این آیه با مسأله رجعت سازگاری دارد؟ (پرسش)
- آیا پیامبران در زمان رجعت حضور دارند؟ (پرسش)
- رجعت در ادعیه و زیارات چه جایگاهی دارد؟ (پرسش)
- رجعت در روایات چه جایگاهی دارد؟ (پرسش)
- کدام یک از علما در کتاب‌هایشان از رجعت بحث کرده‌اند؟ (پرسش)
- چه ارتباطی بین رجعت و قیامت وجود دارد؟ (پرسش)
- آیا قرآن مخالف قول به رجعت است؟ (پرسش)
- چه آیاتی از قرآن رجعت را ثابت میکند؟ (پرسش)
- آیا قرآن به رجعت کسانی به این دنیا اشاره نموده است؟ (پرسش)
- آیا تمام احادیث رجعت از طرق شیعه وارد شده است؟ (پرسش)
- آیا در رجعت مردگان توسط امام مهدی زنده می‌شوند و آیا این قضیه پشتوانه عقلی روایی قرآنی دارد؟ (پرسش)
- چه تعداد از روایات بر رجعت دلالت دارند؟ (پرسش)
- رجعت در متون دینی چه جایگاهی دارد؟ (پرسش)
- مفهوم رجعت
- پیشینه رجعت
- سابقه اعتقاد به رجعت از چه زمانی است؟ (پرسش)
- آیا برای رجعت نمونه‌ای در تاریخ یافت میشود؟ (پرسش)
- آیا رجعت از ضروریات تشیع است؟ (پرسش)
- چرا متکلمین بحث از رجعت را در علم کلام مطرح می‌کنند؟ (پرسش)
- فایده رجعت چیست؟ (پرسش)
- هدف از رجعت چیست؟ (پرسش)
- چه آثاری بر اعتقاد به رجعت مترتب است؟ (پرسش)
- فلسفه و فوائد رجعت چه میباشند؟ (پرسش)
- رجعت امامان برای چیست؟ آیا آنان حکومت خواهند کرد؟ (پرسش)
- چه دلیل عقلی بر امکان رجعت می‌توان اقامه کرد؟ (پرسش)
- آیا رجعت امکان وقوع دارد؟ (پرسش)
- آیا دلیل عقلی بر ضرورت رجعت وجود دارد؟ (پرسش)
- آیا رجعت با عقل و فلسفه سازگاری دارد؟ (پرسش)
- آیا دلیل قرآنی بر ضرورت رجعت وجود دارد؟ (پرسش)
- ویژگی‌های رجعت چیست؟ (پرسش)
- آیا رجعت جسمانی است؟ (پرسش)
- آیا رجعت اختیاری است؟ (پرسش)
- آیا «رجعت» برای مؤمنان و کافران اختیاری است؟ (پرسش)
- رجعت چه زمانی تحقق پیدا میکند؟ (پرسش)
- رجعتکنندگان چقدر در دنیا باقی میمانند؟ (پرسش)
- آیا زمان رجعت هنگام قیام امام مهدی است؟ (پرسش)
- چه کسانی رجعت می‌کنند؟ (پرسش)
- چه کسانی هنگام ظهور امام مهدی زنده می‌شوند؟ (پرسش)
- چه کسانی هنگام ظهور دوباره زنده می‌شوند و امام مهدی را یاری می‌کنند؟ (پرسش)
- رجعت کنندگان چند دسته‌اند؟ (پرسش)
- ویژگی رجعت کنندگان چیست؟ (پرسش)
- اولین رجعت کننده از امامان کیست؟ (پرسش)
- برنامه‌های امام حسین در رجعت چیست؟ (پرسش)
- برنامه‌های امام علی در رجعت چه میباشد؟ (پرسش)
- آیا بانوان رجعت می‌کنند؟ (پرسش)
- چه کسانی در هنگام قیام امام مهدی از قبر خود برانگیخته می‌شوند؟ (پرسش)
- آیا پس از رحلت امام مهدی اولیاء صالح خدواند حکومت می‌کنند؟ (پرسش)
- آیا در عصر حکومت اولیای صالح احتمال نافرمانی و شورش وجود دارد؟ (پرسش)
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
- ↑ تفسیر برهان، سید هاشم بحرانی، ج ۲، ص ۴۰۸
- ↑ الزام النّاصب، شیخ علی یزدی حائری، ج ۲، ص ۳۶۰
- ↑ بحار الانوار، علّامه مجلسی، ج ۵۳، ص ۴۶
- ↑ بحار الانوار، علّامه مجلسی، ج ۵۱، ص ۵۶
- ↑ یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص ۲۶۶.
- ↑ ر.ک: دلائل الإمامة، ص۵۵۴؛ ارشاد القلوب، ص۳۶۵، حلیه الابرار، ج۲، ص۶۰۱.
- ↑ ر.ک: روضة الواعظین، ج۲، ص۲۶۶؛ دلائل الإمامة، ص۲۷۴؛ مجمع البیان، ج۲، ص۴۸۹.
- ↑ ر.ک: الخرائج و الجرائح، ج۱، ص۱۸۵.
- ↑ ر.ک: الایقاظ، ص۲۶۶.
- ↑ ر.ک: اثبات الهداة، ج۳، ص۵۶۱؛ الایقاظ، ص۲۶۶.
- ↑ ر.ک: دلائل الإمامة، ص۲۴۸؛ اثبات الهداة، ج۳، ص۵۷۳.
- ↑ صمدی، قنبر علی، آخرین منجی، ص221 -222
- ↑ تفسیر القمی، جلد ۱، صفحه ۲۵؛بحارالانوار، جلد ۵۳، صفحه ۴۱.
- ↑ المیزان، جلد ۱۲، صفحه ۱۷۵.
- ↑ در محضر علامه طباطبایی، سؤال ۲۷۷، صفحه ۱۱۷.
- ↑ همان.
- ↑ در محضر علامه طباطبایی، سؤال صفحه ۱۱۸. متن خبر: من کتاب البشاره للسید رضی الدین علی بن طاوس وجدت فی کتاب تالیف جعفر بن محمد بن مالک الکوفی باسناده الی حمران قال عمرالدنیا مائه الف سنه لسائر الناس عشرون الف سنه و ثمانون الف سنه لال محمد علیه و (ع). بحارالانوار، جلد ۵۳، صفحه ۱۱۶.
- ↑ المیزان، جلد ۱۵، صفحه ۴۰۵؛ در این رابطه مراجعه شود به گفتار سوم در همین فصل، تبیین آیه «دابه».
- ↑ المیزان، جلد ۲، صفحه ۱۰۹؛در محضر علامه طباطبایی، سؤال، صفحه ۱۱۷.
- ↑ مرحوم علامه اسامی مذکور را از روایتی از ابن عباس ذکر میکند. البته روایات دیگری نیز ذکر میکند که چندان مورد پذیرش ایشان نیست. المیزان، جلد ۱۳، صفحه ۲۸۸.
- ↑ المیزان، جلد ۱۳، صفحه ۲۹۰؛به نقل از تفسیر البرهان، جلد ۲، صفحه ۴۶۰.
- ↑ المیزان، جلد ۲، صفحه ۱۰۹.
- ↑ امامی میبدی، علی رضا، آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی، ص ۲۹۸.
- ↑ ر.ک: محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامهٔ امام مهدی، ج ۸، ص ۴۷–۴۸.
- ↑ باقری‌زاده اشعری، محمد، از امام مهدی بیشتر بدانیم، ص۹۸.
- ↑ سوره قصص، ۸۵.
- ↑ بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۳۲؛ تفسیر برهان، ج ۳، ص ۲۳۹.
- ↑ بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۶۳.
- ↑ همان، ص ۱۰۳.
- ↑ سوره اسراء، ۶.
- ↑ کافی، ج ۸، ص ۲۰۶؛ بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۵۶؛ تفسیر برهان، ج ۲، ص ۴۰۶.
- ↑ بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۷۵.
- ↑ همان، ص ۴۶؛ تفسیر صافی، ج ۱، ص ۳۲۶؛ تفسیر برهان، ج ۳، ص ۱۴۹.
- ↑ تفسیر برهان، ج ۳، ص ۲۰۹؛ نور الثقلین، ج ۴، ص ۹۷؛ تفسیر صافی، ج ۴، ص ۷۵.
- ↑ مجتبی تونه‌ای، موعودنامه، ص۳۵۰.
- ↑ بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۳۹؛ نور الثقلین، ج ۴، ص ۱۰۰.
- ↑ همان، ص ۹۱.
- ↑ دلائل الإمامه، ص ۲۹۷ (به نقل از رجعت، محمد خادمی شیرازی، ص ۱۶۲).
- ↑ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۱۴ و ج ۵۳، ص ۹۰.
- ↑ تفسیر صافی، ج ۳، ص ۱۷۹؛ تفسیر عیاشی، ج ۲، ص ۲۸۲؛ تفسیر برهان، ج ۲، ص ۴۰۸.
- ↑ تفسیر صافی، ج ۵، ص ۸۳؛ بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۱۰۳؛ الزام الناصب، ج ۲، ص ۳۵۱.
- ↑ رجعت، محمد خادمی شیرازی، ص ۲۰۰.
- ↑ مجتبی تونه‌ای، موعودنامه، ص۳۵۹.