امام در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
خط ۲۸: خط ۲۸:
==فرق میان [[نبی]] و [[امام]]==
==فرق میان [[نبی]] و [[امام]]==
*گرچه [[پیامبر]] و [[امام]] هر دو هدایتگرند، منتها [[هدایت]] [[پیامبر]] فقط "[[راهنمایی]]" و به معنای نشان دادن راه است؛ اما [[هدایت]] [[امامان]] "راهبری" به معنای رساندن به مقصود است. با این همه گفتنی است [[امامت]] [[ریاست عامه]] در امر [[دین]] و دنیاست؛ ولی [[مُلک]] منصبی اجرایی در امر [[حکومت]] است که گاهی [[امام]] خود آن را بر عهده می‌گیرد؛ مانند [[حضرت ابراهیم]]{{ع}}، [[پیامبر اکرم]]{{صل}} و [[امام علی بن ابی‌طالب]]{{ع}} و گاهی به [[اذن]] [[خدا]] و با توجه به ملاک‌های خاص، دیگری را به جای خود [[منصوب]] می‌کند؛ مانند [[نصب]] [[طالوت]]<ref>ر.ک: [[مرکز فرهنگ و معارف قرآن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ص۲۲۵.</ref>.
*گرچه [[پیامبر]] و [[امام]] هر دو هدایتگرند، منتها [[هدایت]] [[پیامبر]] فقط "[[راهنمایی]]" و به معنای نشان دادن راه است؛ اما [[هدایت]] [[امامان]] "راهبری" به معنای رساندن به مقصود است. با این همه گفتنی است [[امامت]] [[ریاست عامه]] در امر [[دین]] و دنیاست؛ ولی [[مُلک]] منصبی اجرایی در امر [[حکومت]] است که گاهی [[امام]] خود آن را بر عهده می‌گیرد؛ مانند [[حضرت ابراهیم]]{{ع}}، [[پیامبر اکرم]]{{صل}} و [[امام علی بن ابی‌طالب]]{{ع}} و گاهی به [[اذن]] [[خدا]] و با توجه به ملاک‌های خاص، دیگری را به جای خود [[منصوب]] می‌کند؛ مانند [[نصب]] [[طالوت]]<ref>ر.ک: [[مرکز فرهنگ و معارف قرآن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ص۲۲۵.</ref>.
==[[امام]]؛ [[امیر]] قافله [[ولایت]]==
*در ثبوت و تحقق [[صراط]] [[ولایت]] که در وی [[انسان]] مراتب کمال [[باطنی]] خود را [[طی]] کرده، و در موقف قُرب [[الهی]] جایگزین می‌شود، تردیدی نیست، زیرا [[ظواهر]] [[اعمال]] [[دینی]]، بدون یک واقعیت [[باطنی]] و [[زندگی]] [[معنوی]] [[تصور]] ندارد، و دستگاه [[آفرینش]] که برای [[انسان]] [[ظواهر دینی]] را تهیه و وی را به سوی آن [[دعوت]] کرده است، ضرورتاً این واقعیت [[باطنی]] را که نسبت به [[ظواهر دینی]] به منزله [[روح]] است، آماده خواهد ساخت<ref>المیزان، ج۱، ص۱۴۰.</ref>.
*هم‌چنین دلیلی که دلالت بر ثبوت و دوام [[نبوت]] در عالَم [[انسانی]] کرده، و سازمان [[دینی]] را نگه می‌دارد، دلالت بر ثبوت و دوام و فعالیت سازمان [[ولایت]] می‌کند، و چگونه متصور است که مرتبه‌ای از [[مراتب توحید]]، یا حکمی از [[احکام دین]]، [[امر]] زنده‌ای بالفعل داشته باشد، در حالی‌که واقعیت باطنی‌ای که در بردارد، در وجود نباشد و یا رابطه عالَم [[انسانی]] با آن مرتبه مقطوع بوده باشد<ref>المیزان، ج۱، ص۱۴۰.</ref>.
*کسی که حامل درجات [[قرب]]، و [[امیر]] قافله [[اهل ولایت]] بوده، و رابطه [[انسانیت]] را با این واقعیت [[حفظ]] می‌کند، در [[زبان قرآن]] "[[امام]]" نامیده می‌شود. [[امام]] یعنی کسی که از جانب [[حق]]، سبحانه، برای پیش‌روی [[صراط]] [[ولایت]] [[اختیار]] شده، و زمام هدایتِ معنا را در دست گرفته، و [[انوار ولایت]] که به [[قلوب]] [[بندگان]] [[حق]] می‌تابد، اشعه و خطوط نوری هستند، از کانون نوری که پیشِ اوست و موهبت‌های [[معنوی]] متفرق، جوی‌هایی هستند متصل به دریای بیکرانی که نزد وی است<ref>المیزان، ج۱، ص۱۴۰.</ref>.
*[[ولایت امام]]، [[موهوبی]] بوده، و بی‌اینکه تدریجاً از راه [[سعی]] و کوشش تحصیل شود، تنها به واسطه [[لیاقت]] ذاتی و استعداد [[فطری]]، و به عبارت دیگر، از راه اختصاص [[الهی]] و [[اختیار]] ربانی به دست آمده و تلاش [[انسانی]] در وی تأثیر ندارد. ولی در عین حال مرتبه‌ای از [[ولایت]]، یعنی انکشاف این واقعیت [[باطنی]]، برای افراد دیگر غیر از [[امام]] نیز ممکن است و میتوان بعضی از [[مراتب ولایت]] [[الهی]] را با تلاش و کوشش به دست آورد. پس چنانچه هر امتی معلومات [[دینی]] خود را از [[پیشوایان دینی]] می‌گیرد، در [[مقامات معنوی]] هم قدم به قدم دنبال آنها را خواهد گرفت<ref>المیزان، ج۱، ص۴۱.</ref>.
*[[امام]] چنان‌که نسبت به ظاهر [[اعمال]] [[مردم]] [[پیشوا]] و راهنماست، در [[باطن]] نیز سِمَت [[پیشوایی]] و [[رهبری]] دارد و اوست قافله‌سالار کاروان [[انسانیت]] که از راه [[باطن]] به سوی [[خدا]] [[سیر]] می‌کند<ref>محمد حسین طباطبائی، شیعه در اسلام، ص۱۲۱.</ref>.
*درباره [[مقام امامت]] می‌توان گفت:
#در هر امتی، [[پیغمبر]] و [[امام]] آن [[امت]] در کمال [[حیات معنوی]] [[دینی]] که به سوی آن [[دعوت]] و [[هدایت]] می‌کند، [[مقام]] اوّل را حائز هستند، زیرا چنان‌که شاید و باید به [[دعوت]] خودشان عامل بوده و [[حیات]] معنویِ آن را واجدند.
#چون آنان اوّلند و پیش‌رو و [[راهبر]] همه هستند، از همه افضل‌اند.
#کسی که [[رهبری]] امتی را به امر [[خدا]] به عهده دارد چنان‌که در مرحله [[اعمال]] ظاهری [[رهبر]] و راهنماست، در مرحله [[حیات معنوی]] نیز [[رهبر]] و حقایق [[اعمال]] با [[رهبری]] او [[سیر]] می‌کند<ref>شیعه در اسلام، ص۱۲۴.</ref><ref>[[هادی اکبری ملک‌آبادی|اکبری]] و [[رقیه یوسفی سوته|یوسفی]]، [[ولایت از دیدگاه علامه طباطبایی (کتاب)| ولایت از دیدگاه علامه طباطبایی]]، ص۲۱۰-۲۱۲.</ref>.


==منابع==
==منابع==

نسخهٔ ‏۱۴ ژوئیهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۴:۲۴

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث امام است. "امام" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

معنای امام

امام در قرآن و روایات

جایگاه و شأن امامت

فرق میان نبی و امام

امام؛ امیر قافله ولایت

  1. در هر امتی، پیغمبر و امام آن امت در کمال حیات معنوی دینی که به سوی آن دعوت و هدایت می‌کند، مقام اوّل را حائز هستند، زیرا چنان‌که شاید و باید به دعوت خودشان عامل بوده و حیات معنویِ آن را واجدند.
  2. چون آنان اوّلند و پیش‌رو و راهبر همه هستند، از همه افضل‌اند.
  3. کسی که رهبری امتی را به امر خدا به عهده دارد چنان‌که در مرحله اعمال ظاهری رهبر و راهنماست، در مرحله حیات معنوی نیز رهبر و حقایق اعمال با رهبری او سیر می‌کند[۳۶][۳۷].

منابع

جستارهای وابسته

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. ↑ فرهنگ فارسی، ج۱، ص۳۴۶ ـ ۳۴۷، «امامت».
  2. ↑ لسان العرب، ج ۱، ص ۲۱۳ ـ ۲۱۵، «امم».
  3. ↑ مفردات، ص ۸۷، «ام».
  4. ↑ المنجد، ص ۱۷، «ام».
  5. ↑ لسان العرب، ج ۱، ص ۲۱۲.
  6. ↑ مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دائرةالمعارف قرآن کریم، ص۲۱۹-۲۲۰؛ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۳۰-۳۱.
  7. ↑ معجم المقاییس فی اللغة، ص۴۸، المصباح المنیر، ج۱، ص۳۱ ـ ۳۲؛ لسان العرب، ج۱، ص۱۵۷؛ المفردات فی غریب القرآن، ص۲۴، اقرب الموارد، ج۱، ص۱۹؛ المعجم الوسیط، ج۱، ص۲۷؛ فرهنگ عمید، ص۱۸.
  8. ↑ ر.ک: محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه قرآن و حدیث، ج ۱۰، ص۲۱۳ – ۲۱۴؛ دانشنامه کلام اسلامی، ص ۶۹.
  9. ↑ ر.ک: مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دائرةالمعارف قرآن کریم، ص۲۲۰.
  10. ↑ ر.ک: دانشنامه کلام اسلامی، ص ۶۹؛ فرهنگ شیعه، ص ۹۱-۹۲.
  11. ↑ ر.ک: دانشنامه کلام اسلامی، ص ۶۹؛ فرهنگ شیعه، ص ۹۱-۹۲.
  12. ↑ «و آنان را پیشوایانی کردیم که به فرمان ما راهبری می‌کردند» سوره انبیاء، آیه ۷۳.
  13. ↑ «برخی از آنان را پیشوایانی گماردیم که به فرمان ما (مردم را) رهنمایی می‌کردند» سوره سجده، آیه ۲۴.
  14. ↑ «ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید» سوره نساء، آیه ۵۹.
  15. ↑ «و آنان را (به کیفر کفرشان) پیشوایانی کردیم که (مردم را) به سوی آتش دوزخ فرا می‌خوانند» سوره قصص، آیه ۴۱.
  16. ↑ «روزی که هر دسته‌ای را با پیشوایشان فرا می‌خوانیم» سوره اسراء، آیه ۷۱.
  17. ↑ ر.ک: مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دائرةالمعارف قرآن کریم، ص۲۲۱.
  18. ↑ ر.ک: مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دائرةالمعارف قرآن کریم، ص۲۲۰-۲۲۱.
  19. ↑ اصول کافی، ج۱، ص۱۵۵.
  20. ↑ نهج البلاغه، خطبه ۲۵۲: «وَ إِنَّمَا الْأَئِمَّةُ قُوَّامُ اللَّهِ عَلَی خَلْقِهِ وَ عُرَفَاؤُهُ عَلَی عِبَادِهِ، وَ لَا یَدْخُلُ الْجَنَّةَ إِلَّا مَنْ عَرَفَهُمْ وَ عَرَفُوهُ، وَ لَا یَدْخُلُ النَّارَ إِلَّا مَنْ أَنْکَرَهُمْ وَ أَنْکَرُوهُ»
  21. ↑ ر.ک: دانشنامه کلام اسلامی، ص ۶۹.
  22. ↑ «بُنِیَ الْإِسْلَامُ عَلَی خَمْسٍ عَلَی الصَّلَاةِ وَ الزَّکَاةِ وَ الصَّوْمِ وَ الْحَجِّ وَ الْوَلَایَةِ وَ لَمْ یُنَادَ بِشَیْ‏ءٍ کَمَا نُودِیَ بِالْوَلَایَة»؛ اصول کافی، ج۲، ص۱۸.
  23. ↑ ر.ک: دانشنامه کلام اسلامی، ص ۶۹.
  24. ↑ ر.ک. قربانی، علی، امامت‌پژوهی، ص۱۶۹؛ عارفی، اسحاق، امامت‌پژوهی، ص۷۸؛ الهی راد، صفدر، انسان‌شناسی، ص ۲۰۳؛ فرهنگ شیعه، ص ۹۱-۹۲.
  25. ↑ «و آنان را پیشوایانی کردیم که به فرمان ما راهبری می‌کردند و به آنها انجام کارهای نیک و برپا داشتن نماز و دادن زکات را وحی کردیم و آنان پرستندگان ما بودند» سوره انبیاء، آیه ۷۳.
  26. ↑ «برخی از آنان را پیشوایانی گماردیم که به فرمان ما (مردم را) رهنمایی می‌کردند» سوره سجده، آیه ۲۴.
  27. ↑ ر.ک: مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دائرةالمعارف قرآن کریم، ص۲۳۱.
  28. ↑ «إِنَّ الْإِمَامَةَ هِیَ مَنْزِلَةُ الْأَنْبِیَاءِ وَ إِرْثُ الْأَوْصِیَاءِ إِنَّ الْإِمَامَةَ خِلَافَةُ اللَّهِ وَ خِلَافَةُ الرَّسُولِ ص وَ مَقَامُ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ(ع)وَ مِیرَاثُ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ(ع)إِنَّ الْإِمَامَةَ زِمَامُ الدِّینِ وَ نِظَامُ الْمُسْلِمِینَ وَ صَلَاحُ الدُّنْیَا وَ عِزُّ الْمُؤْمِنِینَ إِنَّ الْإِمَامَةَ أُسُّ الْإِسْلَامِ النَّامِی وَ فَرْعُهُ السَّامِی بِالْإِمَامِ تَمَامُ الصَّلَاةِ وَ الزَّکَاةِ وَ الصِّیَامِ وَ الْحَجِّ وَ الْجِهَادِ وَ تَوْفِیرُ الْفَیْ‏ءِ وَ الصَّدَقَاتِ وَ إِمْضَاءُ الْحُدُودِ وَ الْأَحْکَامِ وَ مَنْعُ الثُّغُورِ وَ الْأَطْرَافِ الْإِمَامُ یُحِلُّ حَلَالَ اللَّهِ وَ یُحَرِّمُ حَرَامَ اللَّهِ وَ یُقِیمُ حُدُودَ اللَّهِ وَ یَذُبُّ عَنْ دِینِ اللَّهِ»؛ کافی، ج ۱، ص ۲۰۰.
  29. ↑ ر.ک: مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دائرةالمعارف قرآن کریم، ص۲۳۱.
  30. ↑ ر.ک: مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دائرةالمعارف قرآن کریم، ص۲۲۵.
  31. ↑ المیزان، ج۱، ص۱۴۰.
  32. ↑ المیزان، ج۱، ص۱۴۰.
  33. ↑ المیزان، ج۱، ص۱۴۰.
  34. ↑ المیزان، ج۱، ص۴۱.
  35. ↑ محمد حسین طباطبائی، شیعه در اسلام، ص۱۲۱.
  36. ↑ شیعه در اسلام، ص۱۲۴.
  37. ↑ اکبری و یوسفی، ولایت از دیدگاه علامه طباطبایی، ص۲۱۰-۲۱۲.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=امام_در_کلام_اسلامی&oldid=351764»