منظور از انتظار امام و امت چیست؟ (پرسش)
| منظور از انتظار امام و امت چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / غیبت امام مهدی / وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت / انتظار فرج |
| مدخل اصلی | رابطه میان انتظار امام و امت |
منظور از انتظار امام و امت چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
پاسخ جامع اجمالی
انتظار آرمانی
- یکی از مسائل مهم در مورد انتظار رابطۀ میان انتظارِ امام و امت است. در مسألۀ انتظار، امت همیشه در حال انتظار است و "منتظِر" است و امام که "منتظَر"[۱] مردم است خود نیز "منتظِر" و چشم به راه دستور قیام است تا پیام الهی برسد و رستاخیز بزرگ خویش را آغاز کند. اینجاست که انتظار امت و امام پیوند می‌یابد و انتظار بزرگ برای آینده‌ای روشن را پدید می‌آورد[۲].
- انتظار، با روان‌ها و اندیشه‌هایی که در حال انتظارند و با شور و سوز منتظران، ارتباط دارد و عمق و گستردگی آن در همین رابطه مشخص میگردد. هر کس با پایگاه اهداف فکری و آرمانی و اهداف و امیدهایی که دارد، در انتظاری متناسب با آن اهداف و افکار به سر میبرد و هر چه هدف و آرمان والاتر و گرامی‌تر باشد انتظارِ تحقق و فرارسیدن آن روزگار، شورانگیزتر است. بنابر همین اصل، انسان‌های بزرگ و بااحساسی که در پی آرمان‌های انسانی و به دنبال ساختن جامعه‌ای الهی و انسانی هستند انتظاری بزرگ و با احساس به فراخور این افکار و اندیشه‌ها دارند؛ نمونۀ واقعیِ این انسان‌های بزرگ، انبیاء و مصلحان بزرگ جامعه‌های انسانی هستند[۳].
یگانگی انتظار امام و امت
- در دوران ما نیز انتظار امت با انتظار امام پیوند می‌یابد و مفهومی همانند دارد. انتظار امام که برای سامان بخشیدن به همۀ نابسامانی‌ها در طول قرن‌هاست، باحساس‌ترین قلب، غم‌های بزرگ بشریت را احساس کرده و می‌داند با قیام خود، چه دگرگونی و تحولی در زندگی رخ می‌دهد و انسانها به چه آسایشی دست می‌یابند، پس هر لحظه در انتظارِ به وقوع پیوستن ره‌آوردهای مهم و رهایی‌بخش است. انسانِ منتظر نیز در دوران غیبت احساسی چون امام خویش دارد و همانند پیشوای خود در انتظاری احساس مند به سر میبرد. با چنین انتظاری، با امام خویش همسو و همدل میگردد و با درکِ سوزها و شورهای امام به او نزدیک می‌شود. پس انتظار و امید به آینده‌ای روشن و به سود بشریت مظلوم و حیات دوبارۀ دین خدا، نقطۀ یگانگی انتظار امام و امت است[۴].
- حضور در متن جریان‌ها و حوادث پیش از ظهور، مایۀ یادآوری هدف‌ها و آرمان‌های امام موعود (ع) و زمینۀ آگاهی و هوشیاری است و کناره‌گیری از مسائل جامعه و یأس و بدبینی نسبت به فرجام شایستۀ انسان، رویگردانی از حالت سازندۀ انتظار و امید است و این خاستگاه و زمینۀ اصلی غفلت و بی‌خبری و بی‌تفاوتی نسبت به حوادث پیش از ظهور است. همان حوادثی که امام غایب نگران آنهاست و آرزوی آن را دارد که هر چه زودتر قیام کند و به این تباهی‌ها و فسادها پایان بخشد. پس منتظران راستین نباید نسبت به این حوادث و جریان‌ها که قلب امام را سخت می‌رنجاند بی‌تفاوت باشند، بلکه باید همانند امام خود، استوار و تزلزل‌ناپذیر بایستند و با هر ناهنجاری و نامردمی بستیزند و ستمگران سیاسی و اقتصادی و نظامی را سرجایشان بنشانند و زمینه‌ساز گسترش عدل جهانی و نهایی گردند و همانند رهبر خویش از قدرت‌های بزرگ نظامی و سیاسی و اقتصادی نهراسند و با امید و توجه به قدرت الهی در مقابل طاغوتیان و ستمکاران بایستند، تا با آن کانون بیکران معنویت و قدرت الهی پیوند روحی و قلبی بیابند و از او نیرو بگیرند و خصلت والای انتظار و امید را از دست ندهند، زیرا آن امام استوار و نستوه چنین می‌فرماید: «به یقین خدا با ماست، پس نیازی به دیگری نیست و حق با ماست، پس از کناره‌گیری کسانی چند، بیمی نیست..».[۵][۶]
- در دعای روز عید فطر عبارتی با این مضمون به چشم می‌خورد: «بار خدایا! بر ولیّ خودت درود بفرست؛ آن ولی که منتظر فرمان توست و همواره در آرزوی گشایش کار دوستان تو در حال انتظار به سر میبرد»[۷][۸]
- آن حضرت در دعای عارفانۀ خود می‌فرمایند: «پروردگارا! بر محمد و آل محمد درود فرست و دوستانت را با تحقق بخشیدن به وعده‌هایی که به آنان داده‌ای گرامی دار و آنان را به آرزوهایی که داشته‌اند برسان؛ زیرا که مهلت حاکمیت ستمگران در نظر ما به پایان رسیده است و ما از آنچه که خشمگین هستی، خشمگینیم و همواره در یاری حق کوشاییم. ما به صدور فرمان تو مشتاقیم و چشم به راه تحقق وعده‌هایی که داده‌ای هستیم. خداوندا! به این قیام اذن صادر کن و راه‌های آن را هموار ساز و تحقق شایسته آن را آسان گردان. برنامه آن را به ما بیاموز و سپاهیان و یاوران این قیام را تأیید کن. قدرت و توانایی امت را به ستمگران و زورگویان هر چه زودتر آشکار ساز و شمشیر استقامت را به سر دشمنان کینه‌توز فرود آور»[۹][۱۰]
نتیجه گیری
- بنابراین، تک تک افراد در یک امت اسلامی "منتظر" محسوب شده و خود امام منتظر بر قیامش می‌باشد انتظاری بزرگ و احساس مند. منتظرین همسو با امام خود با امید و استوار در متن جریان‌ها و حوادث حضوری موثر دارند.
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| ۱. آقای حکیمی؛ |
|---|
|
آقای امیر مهدی حکیمی، در کتاب «منتظر چشم به راهی فریادگر» در این‌باره گفته است:
«یکی از مسائل مهم در مورد انتظار رابطه میان انتظارِ امام و امت است. در مسأله انتظار، امت همیشه در حال انتظار است و «منتظِر» می‌باشد و امام که «منتظَر»[۱۱] مردم است خود نیز «منتظِر» و چشم به راه دستور قیام می‌باشد تا پیام الاهی در رسد و رستاخیز بزرگ خویش را آغاز کند و جهان گرفتار و پر از ظلم و ستم را رهایی بخشد و عدل و داد را جهانی سازد و رسالت الاهی خویش را که برای آن این همه صبر کرده است به انجام رساند. اینجاست که می‌نگریم انتظار امت و امام پیوند می‌یابد و انتظار بزرگ برای آینده‌ای روشن را پدید می‌آورد. انتظار، با روان‌ها و اندیشه‌هایی که در حال انتظارند و با شور و سوز منتظران، ارتباط دارد و عمق و گستردگی آن در همین رابطه مشخص میگردد. هر کس با پایگاه اهداف فکری و آرمانی و اهداف و امیدهایی که دارد، در انتظاری متناسب با آن اهداف و افکار به سر میبرد و هر چه هدف و آرمان والاتر و گرامی‌تر باشد انتظارِ تحقق و فرارسیدن آن روزگار، شورانگیزتر است. بنابر همین اصل، انسان‌های بزرگ و با احساسی که در پی آرمان‌های انسانی می‌باشند و به دنبال ساختن جامعه‌ای الاهی و انسانی هستند و در فکر انسان محروم و محرومیت‌ها و سختی‌ها و گرفتاری‌های او می‌باشند، انتظاری به فراخور این افکار و اندیشه‌ها دارند؛ انتظاری بزرگ و با احساس دوران و نویدبخش و در عین حال انتظاری تلخ و جانگداز، تا هر چه زودتر دورانِ آن فرارسد و این آرمان بزرگ تحقق یابد. نمونه واقعیِ این انسان‌های بزرگ انبیاء و مصلحان بزرگ جامعه‌های انسانی می‌باشند؛ آنان که به سعادت انسانها می‌اندیشند و همیشه در انتظار تحققِ چنین جامعه‌ای با چنین اهدافی بوده‌اند و چشم به راه تحقق آرمان والای حقوق انسان و ارزش او داشته‌اند و در این راه تلاش‌ها و کوشش‌های فراوان کرده‌اند و این کوشش‌ها و تلاش‌هایشان هماهنگ با عظمت آرمانشان بوده است. از این رو، در تمام دوران حیات با عظمتشان و در هر مکان و با هر آن شرایطی با این امر مهم زیسته‌اند در انتظار تحقق این امور بوده‌اند تا آنجا که در راهِ رسیدن به جامعه‌ای الاهی و انسانی از جان خویش نیز گذشته‌اند. پیروان آنان نیز در این انتظار با رهبرانشان هم‌آوا بوده‌اند و چشم به آینده داشته‌اند و پایان دوران سیاهِ درد و رنج و فقر و کمبود و نادانی را می‌خواسته‌اند. در دوران ما نیز انتظار امت با انتظار امام پیوند می‌یابد و مفهومی همانند دارد. انتظار امام که برای سامان بخشیدن به همه نابسامانی‌ها در طول قرن‌ها و عصرهاست و چشم به راه پایان خوش تاریخ؛ زیرا غیبت طولانی او برای برپایی حکومت آرمانی جامعه بشری است و برپاکننده عدل و داد در سراسر گیتی و نگران ظلم‌ها و بیدادها که بر فرد فرد انسانها می‌رود. او که در دوران طولانی زندگی خویش، و از نخستین لحظات غیبت خویش تاکنون (و تا آینده‌ای که جز خدا مرز پایانی آن را کسی نمی‌داند)، با حساس‌ترین قلب، غم‌های بزرگ بشریت را احساس کرده است و از اندوه‌ها بزرگ و فراوانی که جامعه بشری را فرا گرفته، اندوهگین گشته، و از ظلم‌ها و ستم‌هایی که بر انسان‌های مظلوم روا داشته می‌شده، رنج برده است و ماتم بی‌خانمانی‌ها را داشته و با قلب مهربان خویش طعم تلخ تمامی ظلم‌ها، تبعیض‌ها و تحمیل‌ها و... را بر بشریت چشیده است، در چه انتظاری به سر میبرد؟
|
| ۲. آقای دکتر عبدی‌پور؛ |
|---|
|
آقای دکتر حسن عبدی‌پور، در کتاب «تاثیرهای اجتماعی اعتقاد به مهدویت از دیدگاه جامعه‌شناسی» در این‌باره گفته است:
«امام و امت هر دو منتظرند: امت، در انتظار امام و منتظر خویش است و امام نیز همواره در انتظار به سر میبرد. پس منتظر امت خود منتظر است; یعنی، چشم به راه فرشته ی حق است که در رسد و پیام قیام را برساند و او را به ظهور فراخواند تا او در پهنۀ آشکار زندگی، گام گذارد و رستاخیز خویش را بیاغازد و انقلابی اصولی و فراگیر در کار زندگی انسان درافکند و آن همه کوشش‌های نافرجام برای ساختن جامعه انسانی را به فرجامی راستین برساند و رسالت الهی خویش را که برای آن ذخیره شده است، به انجام برد. انتظار، در روان ژرف و بیکران امام منجی - که قلب جهان است - حالتی ویژه دارد و با انتظارهای دیگر تفاوتی اصولی. انتظار ما، به فراخور روان‌ها و اندیشه‌هایی که در انتظار به سر میبرند و با شور و سوز و احساس‌هایی که منتظران دارند، ارتباط دارد و ژرفایی و گستردگی آن در همین رابطه مشخص میگردد. هر کس، در ارتباط با پایگاه فکری و آرمانی و نوع هدف‌ها و احساس‌هایی که دارد، در انتظارهایی متناسب به سر میبرد. هدف و آرمان، هر چه والاتر باشد، انتظار تحقق آن و فرا رسیدن روزگار شکوفایی آن نیز بیش‌تر و شورانگیزتر است. بنا بر این اصل، انسان‌های بزرگ و احساس مندی که در اندیشه ساختن جامعه انسانی‌اند و به آرمان والای حقوق انسان و ارزش انسان فکر می‌‌کنند و همواره تفسیر درست و معقول انسان را در کتاب تکوین و تدوین می‌‌جویند و در راه این هدف بزرگ از احساس‌های الهی - انسانی پر شوری برخوردارند، انتظاری متناسب با این آرمان بزرگ دارند و آمادگی و تلاش‌ها و کوشش‌هایشان، هماهنگ با عظمت آرمان شان است. از این رو چنین انسان‌هایی، تمامی نیروها و امکانات خود را بر سر این آرمان می‌‌نهند و تا واپسین لحظات حیات، دست از تلاش بر نمی‌دارند و سرانجام، زندگی را نیز فدا می‌‌کنند»[۱۴].
|
| ۳. آقای مهدی‌زاده؛ |
|---|
|
آقای عنایت‌الله مهدی‌زاده، در کتاب «انتظار فرج» در این‌باره گفته است:
«یکی از مسائل مهم در مورد انتظار رابطه میان انتظار امام و امت است. در مسأله انتظار، امت همیشه در حال انتظار است و "منتظر" می‌باشد و امام که "منتظر"[۱۵] مردم است خود نیز "منتظر" و چشم به راه دستور قیام می‌باشد تا پیام الهی در رسد و رستاخیر بزرگ خویش را آغاز کند و جهان گرفتار و پر از ظلم و ستم را رهایی ببخشد و عدل و داد را جهانی سازد و رسالت الهی خویش را که برای آن این همه صبر کرده است به انجام رساند. اینجاست که می‌نگریم انتظار امت و امام پیوند می‌یابد. و انتظار بزرگ برای آینده‌ای روشن را پدید می‌آورد. امام مهدی می‌فرماید: "خداوندا! وعده‌هایی را که به من تحقق بخش...و فرج مرا زود برسان و به من قدرت و نصرت‌بخشای، و فتح بزرگ را نصیبم گردان..."[۱۶]. انتظار، با روان‌ها و اندیشه‌هایی که در حال انتظارند و با شور و سوز منتظران، ارتباط دارد و عمق و گستردگی آن در همین رابطه مشخص میگردد. هر کس با پایگاه فکری و آرمانی و اهدافی و امیدهایی که دارد در انتظاری متناسب با آن اهداف و افکار به سر میبرد و هرچه هدف و آرمان والاتر و گرامی‌تر باشد، انتظار تحقق و فرا رسیدن آن روزگار شورانگیزتر است. بنابرهمین اصل، انسان‌های بزرگ و با احساسی که در پی آرمان‌های انسانی می‌باشند و به دنبال ساختن جامعه‌ای الهی و انسانی هستند و همیشه در فکر انسان محروم و محرومیت‌ها و سختی‌ها و گرفتاری‌های او می‌باشند، انتظاری به فراخور این افکار و اندیشه‌ها دارند، انتظاری بزرگ و با احساس و نویدبخش و در عین حال انتظاری تلخ و جانگداز، تا هرچه زودتر دوران آن فرا رسد و این آرمان بزرگ تحقق یابد نمونه واقعی این انسان‌های بزرگ انبیاء و مصلحان بزرگ جامعه‌های انسانی می‌باشند، آنان که با سعادت انسانها می‌اندیشند و همیشه در انتظار تحقق چنین جامعه‌ای با چنین اهداف بوده‌اند و چشم به راه تحقق آرمان والای حقوق انسان و ارزش او داشته‌اند و در این راه تلاش‌ها و کوشش‌های فراوان کرده‌اند و این کوشش‌ها و تلاش‌هایشان هماهنگ با عظمت آرمانشان بوده است. از این رو، در تمام دوران حیات با عظمتشان و در هر مکان و با هر شرایطی با این امر مهم زیسته زیسته‌اند و در انتظار تحقق این امور بوده‌اند تا آنجا که در راه رسیدن به جامعه الهی و انسانی از جان خویش نیز گذاشته‌اند. پیروان آنان نیز در این انتظار با رهبرانان هم‌آوا بوده‌اند و چشم به آینده داشته‌اند و پایان دوران سیاه درد و رنج و فقر و کمبود و نادانی را می‌خواسته‌اند. در دوران ما نیز انتظار امت با انتظار امام پیوند می‌یابد و مفهومی همانند دارد. انتظار امام که برای سامان بخشیدن به همه نابسامانی‌ها در طول قرن‌ها و عصرهاست و چشم به راه پایان خوش تاریخ؛ زیرا غیبت طولانی او برای برپایی حکومت جامعه بشری است و برپا کننده عدل و داد در سراسر گیتی و نگران ظلم‌ها و بیدادها که بر فرد فرد انسانها می‌رود. او که در دوران طولانی زندگی خویش، و از لحظات غیبت خویش تا کنون (و تا آینده‌ای که جز خدا مرز پایانی آن را کسی نمی‌داند) با حساس‌ترین قلب، غم‌های بزرگ بشریت را احساس کرده است و اندوه‌های بزرگ و فراوانی که جامعه بشری را فرا گرفته، اندوهگین گشته، و از ظلم‌ها و ستم‌هایی که بر انسان‌های مظلوم روا داشته می‌شده، رنج برده است و ماتم بی‌خانمانی‌ها را داشته و با قلب مهربان خویش طعم تلخ تمامی ظلم‌ها، تبعیض‌ها و تحمیل‌ها و... را بر بشریت چشیده است. در چه انتظاری به سر میبرد؟ امام مهدی می‌داند که با قیام خود، چه حوادثی پدید می‌آید و چه دگرگونی و تحولی در زندگی رخ می‌دهد و انسانها به چه آسایشی دست می‌یابند و رنج‌ها و دردها، ظلم‌ها و ستم‌ها، تحمیل‌ها و تبعیض‌ها، محرومیت‌ها و گرسنگی‌ها، و گمراهی‌ها و نابسامانی‌ها پایان می‌پذیرد. پس هر لحظه در انتظار به وقوع پیوستن این ره آوردهای مهم و رهایی بخش است انسان منتظر نیز در دوره غیبت احساسی چون امام خویش دارد و چون او می‌اندیشد. و همانند پیشوای خویش، در انتظاری احساسمند به سر میبرد. با چنین انتظاری، با امام خویش همسو و هم جهت و همدل میگردد و با احساس و درک سوزها و شورهای امام به او نزدیک می‌شود. اگر از این سوزها و رنج‌ها غفلت کند و چشم به راه سر زدن آخرین افق نباشد، از آرمان‌های امام خود بیگانه است و از راه و کار هدف‌های او فاصله دارد. پس انتظار و امید به آینده‌اش روشن و به سود بشریت مظلوم و حیات دوباره دین خدا، نقطه یگانگی انتظار امام و امت است. حضور در متن جریان‌ها و حوادث پیش از ظهور است که مایه یادآوری هدف‌ها و آرمان‌های امام موعود و زمینه آگاهی و هوشیاری است و کناره‌گیری از مسائل جامعه و یأس و بدبینی نسبت به فرجام شایسته انسان، روی گردانی از حالت سازنده انتظار و امید است و این خاستگاه و زمینه اصلی غفلت و بی‌خبری و بی‌تفاوتی نسبت به حوادث پیش از ظهور می‌باشد. همان حوادثی که امام غایب نگران آنهاست و از آنها سخت غمگین میگردد و آرزوی آن را دارد که هرچه زودتر قیام کند و به این تباهی‌ها و فسادها پایان بخشد. پس منتظران راستین چگونه می‌توانند نسبت به این حوادث و جریان‌ها که قلب امام را می‌آزارد و او را سخت می‌رنجاند بی‌تفاوت باشند و خود را منتظر واقعی آن امام بزرگ نیز بدانند؟ با توجه به این اصل است که جامعه منتظر باید همانند امام خود، دارای انتظاری با احساس و بزرگ باشد که تمام دردها و رنج‌ها و محرومیت‌ها و نابسامانی‌ها و... را در درون خویش احساس کند و برای برطرف کردن آنها اقدام نماید و هیچ مانعی هر چند بزرگ و یأس آفرین او را مأیوس و ناامید نسازد و از اقدام و حرکت باز ندارد و چون امام خود استوار و تزلزل بایستد و با هر ناهنجاری و نامردمی بستیزد و ستمگران سیاسی و اقتصادی و نظامی را سر جایشان بنشاند و زمینه‌ساز گسترش عدل جهانی و نهایی گردد. منتظران راستین امام باید از این صلابت و استواری امام، استواری و نستوهی بیاموزند و همانند رهبر خویش از قدرت‌های بزرگ نظامی و سیاسی و اقتصادی نهرساند و با امید و توجه به قدرت الهی در مقابل طاغوتیان و ستمکاران بایستند تا با آن کانون بیکران معنویت و قدرت پیوند روحی و قلبی بیابند و از او نیرو بگیرند و در برابر هیچ حادثه ناهنجاری دچار یأس و شکست نگردند و خصلت والای انتظار و امید را از دست ندهند. زیرا آن امام استوار و نستوه چنین می‌فرماید: "به یقین خدا با ماست"[۱۷]، پس نیازی به دیگری نیست، و حق با ماست، پس از کناره‌گیری کسانی چند بیمی نیست»[۱۸]. |
| ۴. سرکار خانم نجفی لیواری ؛ |
|---|
|
سرکار خانم مریم نجفی لیواری و نرگس محمدنیا گالشکلامی در مقاله «واکاوی شاخصه‌های الگوی خانواده منتظر» در این‌باره گفته‌اند:
«چرا "امت اسلامی" در برخی روایات به عنوان "امت منتظر" نامیده شده است؟ چون همیشه آنها در انتظار مهدی موعود(ع) به سر میبرند. امام صادق(ع) به ابوبصیر در ضمن روایتی در این باره می‌فرمایند: "ای ابوبصیر، خوشا به حال شیعیان و پیروان قائم ما اهل بیت؛ چون آنها در زمان غیبت او منتظر ظهور او هستند و وقتی آن حضرت ظهور نماید مطیع و فرمانبردار او خواهند بود. آنان اولیای خدایند و هیچ ترس و اندوهی بر آنها وجود ندارد[۱۹]. در دعای روز عید فطر عبارتی با این مضمون به چشم می‌خورد: "بار خدایا! بر ولیّ خودت درود بفرست؛ آن ولی که منتظر فرمان توست و همواره در آرزوی گشایش کار دوستان تو در حال انتظار به سر میبرد"[۲۰]. او انتظار می‌کشد تا لحظه ظهورش فرا رسد و به این ترتیب، دوران رنج و اندوه بشر پایان یابد و حاکمیت ارزش‌های الهی و فضیلت اخلاقی در سرتاسر عالم تحقق یابد و از این رهگذر، زمینه تعالی معنوی و رشد کمالات واقعی انسان فراهم شود. آن حضرت در برخی از دعای عارفانه‌ای که از خود به یادگار نهاده‌اند اهداف و آمال خویش و شوق و اشتیاق وصف ناپذیرشان برای تحقق ظهور را چنین بیان می‌فرمایند: "پروردگارا! بر محمد و آل محمد درود فرست و دوستانت را با تحقق بخشیدن به وعده‌هایی که به آنان داده‌ای گرامی دار و آنان را به آرزوهایی که داشته‌اند برسان؛ زیرا که مهلت حاکمیت ستمگران در نظر ما به پایان رسیده است و ما از آنچه که خشمگین هستی، خشمگینیم و همواره در یاری حق کوشاییم. ما به صدور فرمان تو مشتاقیم و چشم به راه تحقق وعده‌هایی که داده‌ای هستیم. خداوندا! به این قیام اذن صادر کن و راه‌های آن را هموار ساز و تحقق شایسته آن را آسان گردان. برنامه آن را به ما بیاموز و سپاهیان و یاوران این قیام را تأیید کن. قدرت و توانایی امت را به ستمگران و زورگویان هر چه زودتر آشکار ساز و شمشیر استقامت را به سر دشمنان کینه‌توز فرود آور[۲۱]. بنابراین، تک تک افراد در یک امت اسلامی "منتظر" محسوب شده و خود امام منتظر بر قیامش می‌باشد»[۲۲]. |
پرسش‌های وابسته
- معنای انتظار چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار به معنای عام چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار به معنای خاص چیست؟ (پرسش)
- ارکان انتظار چیست؟ (پرسش)
- عناصر و اجزاء انتظار چیستند؟ (پرسش)
- هدف از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- انتظار فرج چه ضرورتی دارد؟ (پرسش)
- آیا مسئله انتظار قابل تحقق است؟ (پرسش)
- جایگاه انتظار در مکاتب فکری غیر دینی چیست؟ (پرسش)
- نقش انتظار در حرکت توحیدی چیست؟ (پرسش)
- انواع انتظار چیست؟ (پرسش)
- شدت انتظار شخص منتظر چگونه در آرزوها و دعاهای او تجلی پیدا می‌کند؟ (پرسش)
- لوازم انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه اهل سنت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه آیین بودا درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- آیا جنیان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
- آیا فرشتگان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
- چرا گفته می‌شود امام مهدی منتظر ظهور است؟ (پرسش)
- دلایل انتظار فرج و امید به آینده چیست؟ (پرسش)
- آیا شیعیان در امر انتظار عجول و شتاب‌زده هستند؟ (پرسش)
- آیا مسئله انتظار سبب فراگیری ظلم و ستم می‌شود؟ (پرسش)
- آیا مسئله انتظار سبب تعطیلی احکام اسلامی می‌شود؟ (پرسش)
- آیا اندیشه انتظار موعود در امت‌های پیشین بوده است؟ (پرسش)
- آیا انتظار در میان ادیان و ملل گوناگون سابقه‌ای دارد؟ (پرسش)
- منشأ نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
- آفات نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
- گونه‌های احادیث درباره انتظار چیستند؟ (پرسش)
- نمادهای انتظار چیستند؟ (پرسش)
- آیا دعای ندبه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا دعای عهد از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا زیارت آل یاسین از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد جمکران از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد کوفه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد صعصعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد سهله از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا عید نیمه شعبان از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا روز جمعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- چرا کسانی که انتظار امام مهدی را می‌کشیده‌اند بعد از ظهور به مخالفت با ایشان برمی‌خیزند؟ (پرسش)
- ویژگی‌های اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- شیوه ابراز اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- منظور از عمومیت انتظار چیست؟ (پرسش)
- مبانی اشتیاق به فرج چیست؟ (پرسش)
- چگونه می‌توان انتظار را در جامعه ترویج داد؟ (پرسش)
- آیا مراد از انتظار تنها انتظار قلبی است؟ (پرسش)
- منظور از انتظار، انتظار فردی است یا انتظار امت؟ (پرسش)
- منظور از انتظار امام و امت چیست؟ (پرسش)
- شرایط انتظار واقعی چیست؟ (پرسش)
- انتظار عملی به چه معناست؟ (پرسش)
- آیا انتظار مذهب اعتراض است؟ (پرسش)
- آیا انتظار به معنای گوشه‌گیری و احتراز است؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج مورد اتفاق همه مسلمین است؟ (پرسش)
- مسئولیت اجتماعی مسلمین درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- کامل‌ترین شکل انتظار عملی برای مقدمه ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- انتظار فرج با سرنوشت بشریت چه پیوندی دارد؟ (پرسش)
- مقصود از انتظار مسیحا چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار ویرانگر چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار سازنده چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار مسئولانه چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار غیر مسئولانه چیست؟ (پرسش)
- انواع برداشت از انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه شیعه درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه آیین زرتشت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه آیین هندو درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه یهود درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه مسیحیت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- علت برداشت‌های انحرافی از انتظار چیست؟ (پرسش)
- آیا انتظار امام مهدی واجب است؟ (پرسش)
- عوامل ایجاد کننده انتظار چیستند؟ (پرسش)
- لوازم تعریف انتظار چیست؟ (پرسش)
- نقطه مقابل انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- رابطه انتظار با شدت گرفتاری‌ها چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی منتظر چه چیزی است؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج باید با قصد قربت باشد؟ (پرسش)
- مراتب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- رابطه محبت با انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- بالاترین درجه انتظار فرج امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- مشاهده وقوع ظلم در زمین چگونه انتظار فرج را در مؤمن تشدید می‌کند؟ (پرسش)
- چه رابطه‌ای میان انتظار فرج و ایمان وجود دارد؟ (پرسش)
- انتظار منجی در ادوار مختلف دعوت‌های الهی چه معنایی داشته است؟ (پرسش)
- اندیشه انتظار موعود در اسلام چگونه است؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج افضل الاعمال است؟ (پرسش)
- انتظار فرج چیست و چرا بهترین عمل خوانده شده است؟ (پرسش)
- برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- آیا مکاتب فلسفی نیز انتظار فرج را امری ارزشی میدانند؟ (پرسش)
- آیا در کتاب مقدس یهود سخن از انتظار فرج به میان آمده است؟ (پرسش)
- مقصود از روایات مطلق در باب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- چه امتیازی در انتظار منجی موجود است؟ (پرسش)
- آیا تأخیر در فرج موجب قساوت قلب می‌شود؟ (پرسش)
- آیا انتظار طولانی فرج خسته کننده و ملالتآور است؟ (پرسش)
- علت سختی انتظار چیست و چرا میگویند انتظار زیباست؟ زیبایی انتظار در چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی در قبال منتظران و شیعیان چه عنایاتی دارند؟ (پرسش)
- منتظران امام مهدی که در قرنهای گذشته بدون پاین انتظارشان فوت کرده‌اند؛ چه تضمینی وجود دارد که انتظار ما به ثمر برسد؟ (پرسش)
- آیا انتظار موجب انفعال جامعه نمی‌شود؟ (پرسش)
- فرج مردم جهان در چیست و چرا انتظار فرج فضیلت و ارزش بیشتری دارد؟ (پرسش)
- خاستگاه و منشأ اصلی انتظار ظهور «مصلح و نجاتدهنده بزرگ» چیست؟ (پرسش)
- دعا برای تعجیل فرج چه تأثیری در فرج شیعیان دارد؟ (پرسش)
- دعای اللهم کن لولیک الحجه بن الحسن به چه منظوری خوانده می‌شود؟ (پرسش)
- آیات مربوط به ظهور و انتظار کدامند؟ (پرسش)
- انتظار در دیگر روزهای سال چگونه معنا پیدا می‌کند؟ (پرسش)
- رابطه انتظار با بهداشت روان چیست؟ (پرسش)
- رابطه انتظار با آینده جهان چیست؟ (پرسش)
- فلسفه انتظار چیست؟ (پرسش)
- باور به ظهور امام مهدی چگونه عامل پایداری و استقامت شیعه می‌شود؟ (پرسش)
- انتظار فرج چه فضیلتی دارد؟ (پرسش)
- جایگاه انتظار در فرهنگ شیعه چیست؟ (پرسش)
- چرا انتظار اهمیت و جایگاه ویژه و برجسته‌ای دارد؟ (پرسش)
- چرا انتظار فرج افضل اعمال است؟ (پرسش)
- ویژگی‌های منتظران واقعی در دوران غیبت چیست؟ (پرسش)
- انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
- چه نوع انتظاری راجح است؟ (پرسش)
- دانش آموزان چگونه باید منتظر امام مهدی باشند؟ (پرسش)
- رضایت امام مهدی از چه راهی به دست می‌آید؟ (پرسش)
- آیا شیعیان و منتظران ظهور افزون‌بر وظایف فردی و دینی تکالیف سیاسی و اجتماعی نیز دارند؟ (پرسش)
- آیا برای منتظر واقعی بودن اقدام‌های سیاسی و اجتماعی خاصی باید انجام داد؟ (پرسش)
- وظایف ما در دوران غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- چه تناسبی میان انتظار موعود و مبارزه با فساد وجود دارد؟ آیا انتظار به معنای ساکت ماندن نیست؟ (پرسش)
- چه مقام و منزلتی در روایات برای منتظران بیان شده است؟ (پرسش)
- جامعه منتظر دارای چه ویژگی‌هایی است؟ (پرسش)
- انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
- صرفنظر از وظایف شخصی در قبال امام مهدی وظایف خود انسان منتظر به‌طور کلی چیست؟ (پرسش)
- منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
- منتظران راستین امام مهدی دارای چه فضیلت و منزلتی هستند؟
- منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
- در روایات چه پاداشی برای منتظران امام مهدی بیان شده است؟ (پرسش)
- ویژگی‌های منتظران واقعی در این دوران چیست؟ (پرسش)
- آیا تنها انتظار فرج برای ظهور امام مهدی کافی است؟ (پرسش)
- ویژگی‌های انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد اعتقادی چیست؟ (پرسش)
- ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد علمی و اخلاقی چیست؟ (پرسش)
- فواید و آثار انتظار چیست؟ (پرسش)
- آثار فردی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار اجتماعی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار تربیتی انتظار چیست؟ (پرسش)
- چرا انتظار فرج امام مهدی موجب گشایش می‌شود؟ (پرسش)
- عنصر انتظار چگونه در آمادگی نظامی منتظران تأثیر دارد؟ (پرسش)
- چگونه روحیه انتظار را در خود تقویت کنیم؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج منشأ فرج‌های مادی برای منتظر خواهد بود؟ (پرسش)
- انتظار چه ابعادی دارد؟ (پرسش)
- ابعاد اعتقادی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- ابعاد عملی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
- ↑ «منتظِر» اسم فاعل است به معنی کسی که در انتظار چیزی یا امری باشد و «منتظَر» اسم مفعول است به معنی کسی با امری که مورد انتظار واقع شود.
- ↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر، ص ۵۳؛ مهدی‌زاده، عنایت‌الله، انتظار فرج، ص ۳۲۸؛ عبدی‌پور، حسن، تاثیرهای اجتماعی اعتقاد به مهدویت از دیدگاه جامعه‌شناسی، انتظار موعود، ص۲۳۳.
- ↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر، ص ۵۳؛ مهدی‌زاده، عنایت‌الله، انتظار فرج، ص ۳۲۸؛ عبدی‌پور، حسن، تاثیرهای اجتماعی اعتقاد به مهدویت از دیدگاه جامعه‌شناسی، انتظار موعود، ص۲۳۳.
- ↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر، ص ۵۳؛ مهدی‌زاده، عنایت‌الله، انتظار فرج، ص ۳۲۸؛ عبدی‌پور، حسن، تاثیرهای اجتماعی اعتقاد به مهدویت از دیدگاه جامعه‌شناسی، انتظار موعود، ص۲۳۳.
- ↑ «لِأَنَّ اللَّهَ مَعَنَا فَلَا فَاقَةَ بِنَا إِلَی غَیْرِهِ وَ الْحَقُّ مَعَنَا فَلَنْ یُوحِشَنَا مَنْ قَعَدَ عَنَّا»؛ بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۱۷۸.
- ↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر، ص ۵۳؛ مهدی‌زاده، عنایت‌الله، انتظار فرج، ص ۳۲۸.
- ↑ «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی وَلِیِّکَ الْمُنْتَظِرِ أَمْرَکَ الْمُنْتَظَرِ لِفَرَجِ أَوْلِیَائِکَ»؛ بحارالانوار، ج ۸۸، ص ۱۷.
- ↑ ر.ک: نجفی لیواری، مریم و محمدنیا گالشکلامی، نرگس، واکاوی شاخصه‌های الگوی خانواده منتظر، ص۷۴.
- ↑ «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَکْرِمْ أَوْلِیَاءَکَ بِإِنْجَازِ وَعْدِکَ وَ بَلِّغْهُمْ دَرْکَ مَا یَأْمُلُونَ مِنْ نَصْرِکَ وَ اکْفُفْ عَنْهُمْ بَأْسَ مَنْ نَصَبَ الْخِلَافَ عَلَیْکَ وَ تَمَرَّدَ بِمَنْعِکَ عَلَی رُکُوبِ مُخَالَفَتِکَ»؛ بحارالانوار، ج۸۵، ص۲۳۳.
- ↑ ر.ک: نجفی لیواری، مریم و محمدنیا گالشکلامی، نرگس، واکاوی شاخصه‌های الگوی خانواده منتظر، ص۷۴.
- ↑ «منتظِر» اسم فاعل است به معنی کسی که در انتظار چیزی یا امری باشد و «منتظَر» اسم مفعول است به معنی کسی با امری که مورد انتظار واقع شود.
- ↑ بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۱۷۸.
- ↑ حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر، ص ۵۳.
- ↑ عبدی‌پور، حسن، تاثیرهای اجتماعی اعتقاد به مهدویت از دیدگاه جامعه‌شناسی، انتظار موعود، ص۲۳۳.
- ↑ منتظر اسم فاعل است به معنی کسی که در انتظار چیزی باشد و منتظر اسم مفعول است به معنی کسی یا امری که مورد انتظار واقع شود.
- ↑ الصحیفه المهدیه، ص ۱۱۵.
- ↑ بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۱۷۸.
- ↑ مهدی‌زاده، عنایت‌الله، انتظار فرج، ص ۳۲۸.
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۵۰.
- ↑ «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى وَلِيِّكَ الْمُنْتَظِرِ أَمْرَكَ الْمُنْتَظَرِ لِفَرَجِ أَوْلِيَائِكَ»؛ موسوی اصفهانی، سید محمد تقی، مکیال المکارم، ج۲، ص۱۸۱.
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۸۵، ص۲۳۳.
- ↑ نجفی لیواری، مریم و محمدنیا گالشکلامی، نرگس، واکاوی شاخصه‌های الگوی خانواده منتظر، ص۷۴.