فضیلت زیارت امام جواد

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

فضیلت زیارت امام جواد (ع)

«داوود صرمی» می‌گوید: به امام هادی (ع) گفتم: من به زیارت قبر نورانی پدر بزرگوارتان، امام جواد (ع)، رفتم و نیت کردم که پاداش آن زیارت را برای شما قرار دهم. امام هادی (ع) فرمود: خداوند تو را به جهت زیارت قبر پدرم، از اجر و پاداش بزرگی بهره‌مند می‌سازد و ما نیز تو را به خاطر کار شایسته‌ات می‌ستاییم[۱].

زیارت بارگاه امام جواد (ع) در شب جمعه از سوی امام عصر (ع)

ابوالحسین کاتب می‌گوید: از جانب حاکم وقت منطقه مأمور انجام کاری شدم که سبب اختلاف میان من و او شد و مجبور شدم خود را از نظر او مخفی نگاه دارم؛ زیرا او مرا تعقیب می‌کرد و من نیز می‌ترسیدم با وی مواجه شوم. مدتی بدین صورت گذشت؛ اما برای همیشه نمی‌توانستم مخفیانه زندگی کنم. از این رو، در شب جمعه‌ای تصمیم گرفتم به کاظمین رفته، شب را در حرم امام جواد (ع) مشغول زیارت و دعا باشم.

آن شب هوا بارانی بود. شخصی به نام ابوجعفر کلیددار حرم بود. از او تقاضا کردم در پایان شب که حرم خلوت می‌شود، اجازه دهد آنجا بمانم و او درهای ورودی و خروجی را قفل نماید. او موافقت کرد و من بسیار شادمان شده، تصمیم گرفتم آن شب را در حرم بمانم و به راز و نیاز مشغول شوم. شب از نیمه گذشت، باد و باران شدید شروع شد. تصور نمی‌کردم حتی یک نفر در نزدیکی‌های حرم باشد. مشغول نماز و دعا و زیارت بودم و حال خوشی داشتم که ناگهان صدای پایی به گوشم رسید. متوجه شدم که شخصی کنار ضریح امام کاظم (ع) در حال زیارت است. او از حضرت آدم (ع) تا پیامبران اولوالعزم (ع) یاد می‌کند و امامان معصوم از امیرمؤمنان تا پیش از امام زمان (ع) را نام می‌برد و به آنها سلام می‌کند و فقط از حضرت بقیه الله (ع) نامی نمی‌برد.

شگفتی‌ام برانگیخته شد، با خود گفتم: او کیست و چرا این چنین زیارت می‌کند؟ و مانند این سخنان را آهسته بر زبان جاری کردم. وقتی که از زیارت امام کاظم (ع) فارغ شد، دو رکعت نماز خواند. سپس به ضریح امام جواد (ع) توجه کرد و همان سلام، زیارت و نمازی را که در کنار ضریح امام کاظم به جای آورده بود، تکرار کرد و از حرم خارج شد. ابوالحسین کاتب می‌گوید: به دنبال ابوجعفر، کلیددار حرم دویدم تا او را پیدا کرده، بپرسم این مرد که بود و از چه راهی داخل حرم شده بود؟ گفت: درهای حرم بسته و قفل است و من برای کسی در را باز نکردم.

وقتی داستان آن مرد و زیارتش را برای او تعریف کردم، گفت: او مولای ما صاحب الزمان، حضرت مهدی (ع) است. من نیز چندین بار در شب‌های جمعه، هنگام خلوت بودن حرم، او را دیده‌ام که به زیارت می‌آید[۲].

این داستان نشانگر آن است که امام زمان (ع) قبر و ضریح اجداد خویش را زیارت می‌کند، و در آن مکان‌ها نماز نیز می‌خواند. عمل امام (ع) تأکیدی بر اهمیت زیارت و توسل به آن بزرگوار می‌باشد[۳].[۴]

کیفیت زیارت امام جواد (ع)

متن زیارت نامه حضرت جواد الائمه (ع) در منابع و کتاب‌های دعا و زیارت، به گونه‌های مختلف نقل شده است که نمونه‌هایی از آنها را برای خواننده محترم ذکر می‌کنیم.

زیارت اول

مرحوم کلینی زیارت نامه‌ای مختصر از قول امام هادی (ع) برای پدر بزرگوارش، امام جواد (ع) نقل می‌کند که در آن چنین آمده است: «السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا وَلِيَّ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا حُجَّةَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا نُورَ اللَّهِ فِي ظُلُمَاتِ الْأَرْضِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا مَنْ بَدَا لِلَّهِ فِي شَأْنِهِ أَتَيْتُكَ عَارِفاً بِحَقِّكَ مُعَادِياً لِأَعْدَائِكَ فَاشْفَعْ لِي عِنْدَ رَبِّكَ»؛ سلام بر تو ای ولی خدا، سلام بر تو ای حجت خدا، سلام بر تو ای نور خدا در ریکی‌های زمین، به زیارت تو آمدم؛ در حالی که حق تو را می‌شناسم، و دشمن دشمنانت هستم. پس مرا نزد پروردگارت شفاعت کن[۵].[۶]

زیارت دوم

سید بن طاووس آداب زیارت امام جواد (ع) را این‌گونه نقل می‌کند: هرگاه قصد کردی به زیارت امام جواد (ع) بر وی، شایسته است که غسل زیارت کنی و با سکینه و وقار به سوی بارگاه مقدس آن امام (ع) راه بیفتی. چون بدان جا رسیدی، بر درگاه آن حضرت بایست و اذن دخول را چنین بخوان: «اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى هِدَايَتِهِ لِدِينِهِ وَ التَّوْفِيقِ لِمَا دَعَا إِلَيْهِ مِنْ سَبِيلِهِ اللَّهُمَّ إِنَّكَ أَكْرَمُ مَقْصُودٍ وَ أَكْرَمُ مَأْتِيٍّ وَ قَدْ أَتَيْتُكَ مُتَقَرِّباً إِلَيْكَ بِابْنِ بِنْتِ نَبِيِّكَ صَلَوَاتُكَ عَلَيْهِ وَ عَلَى آبَائِهِ الطَّاهِرِينَ وَ أَبْنَائِهِ الطَّيِّبِينَ. اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ لَا تُخَيِّبْ سَعْيِي وَ لَا تَقْطَعْ رَجَائِي وَ اجْعَلْنِي بِهِمْ عِنْدَكَ وَجِيهاً فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ وَ مِنَ الْمُقَرَّبِينَ».

خدا بزرگ‌تر است، خدا بزرگ‌تر است، معبودی جز خدا نیست و خدا بزرگ‌تر است. خدا را سپاس بر هدایت کردن به سوی دینش و موفق نمودن بر(پیروی) راهی که بدان فراخوانده است. خدایا! تویی کریم‌ترین مقصود و کریم‌ترین میزبان و نزد تو آمده‌ام؛ درحالی که به تو تقرب می‌جویم به وسیله فرزند دختر پیامبرت، درودهایت براو و بر پدران پاک و فرزندان پاکیزه‌اش باد. خدایا! بر محمد و خاندان محمد درود فرست و کوششم را بی‌ثمر مکن و امیدم را قطع مساز و مرا نزد خود در دنیا و آخرت، آبرومند و از مقربان قرار ده.

سپس با پای راست وارد شو و بگو: «‌بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ عَلَى مِلَّةِ رَسُولِ اللَّهِ (ص) اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي وَ لِوالِدَيَّ وَ لِجَمِيعِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ»؛ به نام خدا و به یاری خدا و در راه خدا و بر آیین رسول خدا، درود خدا بر او و خاندانش باد، خدایا مرا و پدر و مادرم و همه مردان و زنان مؤمن را بیامرز.

و چون به ورودی ضریح رسیدی، بایست و بگو: «أَ أَدْخُلُ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَ أَدْخُلُ يَا نَبِيَّ اللَّهِ أَ أَدْخُلُ يَا مُحَمَّدَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ أَ أَدْخُلُ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ أَ أَدْخُلُ يَا أَبَا مُحَمَّدٍ الْحَسَنَ أَ أَدْخُلُ يَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَيْنَ أَ أَدْخُلُ يَا أَبَا مُحَمَّدٍ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ أَ أَدْخُلُ يَا أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ أَ أَدْخُلُ يَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ أَ أَدْخُلُ يَا مَوْلَايَ يَا أَبَا الْحَسَنِ مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ أَ أَدْخُلُ يَا مَوْلَايَ يَا أَبَا جَعْفَرٍ أَ أَدْخُلُ يَا مَوْلَايَ يَا مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ»؛ آیا وارد شوم ای رسول خدا؟ آیا وارد شوم ای پیامبر خدا؟ آیا وارد شوم ای محمد بن عبدالله؟ آیا وارد شوم ای امیرمؤمنان؟ آیا وارد شوم ای ابا محمد حسن؟ آیا وارد شوم ای اباعبدالله الحسین؟ آیا وارد شوم ای ابا محمد علی بن الحسین؟ آیا وارد شوم ای اباجعفر محمد بن علی؟ آیا وارد شوم ای اباعبدالله جعفر بن محمد؟ آیا وارد شوم ای مولایم ای ابا الحسن موسی بن جعفر؟ آیا وارد شوم ای مولای من ای اباجعفر؟ آیا وارد شوم ای مولای من محمد بن علی. «فَإِذَا دَخَلْتَ فَكَبِّرِ اللَّهَ أَرْبَعاً...»؛ زمانی که وارد شدی، چهار مرتبه الله اکبر بگو.

کنار قبر آن حضرت بایست و در حالی که بوسه بر قبر مبارک می‌زنی، بگو: «السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍ الْبَرَّ التَّقِيَّ الْإِمَامَ الْوَفِيَّ السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الرَّضِيُّ الزَّكِيُّ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا وَلِيَّ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا نَجِيَّ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا سَفِيرَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا سِرَّ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا ضِيَاءَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا سَنَاءَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا كَلِمَةَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا رَحْمَةَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا النُّورُ السَّاطِعُ السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْبَدْرُ الطَّالِعُ السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الطَّيِّبُ مِنَ الطَّيِّبِينَ السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الطَّاهِرُ مِنَ الْمُطَهَّرِينَ السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْآيَةُ الْعُظْمَى السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْحُجَّةُ الْكُبْرَى السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْمُطَهَّرُ مِنَ الزَّلَّاتِ السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْمُنَزَّهُ عَنِ الْمُعْضِلَاتِ السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْعَلِيُّ عَنْ نَقْصِ الْأَوْصَافِ»؛ سلام برتو ای اباجعفر محمد بن علی نیکوکار پرهیزکار، پیشوای وفادار، سلام بر تو ای پسندیده پاکیزه، سلام بر تو ای ولی خدا، سلام بر تو ای محرم راز خدا، سلام بر تو ای سیر خدا، سلام بر تو ای راز خدا، سلام بر تو ای روشنایی خدا، سلام بر تو ای تابش خدا، سلام بر تو ای کلمه خدا، سلام بر تو ای رحمت خدا، سلام بر تو ای نور درخشان، سلام بر تو ای ماه تابان، سلام بر تو ای پاکزاد از پاکزادان، سلام بر تو ای پاک از تبار پاکان، سلام بر تو ای نشانه بزرگ‌تر، سلام بر تو ای حجت اکبر، سلام بر تو ای پاکیزه از لغزش‌ها، سلام بر تو ای منزه از دشواری‌ها، سلام بر تو ای برتر از نقص اوصاف.

«السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الرَّضِيُّ عِنْدَ الْأَشْرَافِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا عَمُودَ الدِّينِ أَشْهَدُ أَنَّكَ وَلِيُّ اللَّهِ وَ حُجَّتُهُ فِي أَرْضِهِ وَ أَنَّكَ جَنْبُ اللَّهِ وَ خِيَرَةُ اللَّهِ وَ مُسْتَوْدَعُ عِلْمِ اللَّهِ وَ عِلْمِ الْأَنْبِيَاءِ وَ رُكْنُ الْإِيمَانِ وَ تَرْجُمَانُ الْقُرْآنِ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مَنِ اتَّبَعَكَ عَلَى الْحَقِّ وَ الْهُدَى وَ أَنَّ مَنْ أَنْكَرَكَ وَ نَصَبَ لَكَ الْعَدَاوَةَ عَلَى الضَّلَالَةِ وَ الرَّدَى أَبْرَأُ إِلَى اللَّهِ وَ إِلَيْكَ مِنْهُمْ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وَ السَّلَامُ عَلَيْكَ مَا بَقِيتُ وَ بَقِيَ اللَّيْلُ وَ النَّهَارُ»؛ سلام بر تو ای پسندیده نزد مردم شرافتمند، سلام بر تو ای ستون دین. گواهی می‌دهم که تو ولی خدا و حجت او در زمینش هستی و تو مقرَّب خدا و منتخب حق و سپردگاه علم خدا و دانش پیامبران و پایه ایمان و مفسر قرآنی و گواهی می‌دهم هر که از تو پیروی کند، بر راه حق و هدایت است و هر که تو را انکار کرد و با تو از در دشمنی درآمد، بر گمراهی و هلاکت است. به پیشگاه خدا و تو در دنیا و آخرت از آنان بیزاری می‌جویم و سلام بر تو تا هستم و شب و روز هست.

صلوات مخصوص زیارت آن حضرت:

«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الزَّكِيِّ التَّقِيِّ وَ الْبَرِّ الْوَفِيِّ وَ الْمُهَذَّبِ الصَّفِيِّ هَادِي الْأُمَّةِ وَ وَارِثِ الْأَئِمَّةِ وَ خَازِنِ الرَّحْمَةِ وَ يَنْبُوعِ الْحِكْمَةِ وَ قَائِدِ الْبَرَكَةِ وَ عَدِيلِ الْقُرْآنِ فِي الطَّاعَةِ وَ وَاحِدِ الْأَوْصِيَاءِ فِي الْإِخْلَاصِ وَ الْعِبَادَةِ وَ حُجَّتِكَ الْعُلْيَا وَ مَثَلِكَ الْأَعْلَى وَ كَلِمَتِكَ الْحُسْنَى الدَّاعِي إِلَيْكَ وَ الدَّالِّ عَلَيْكَ الَّذِي نَصَبْتَهُ عَلَماً لِعِبَادِكَ وَ مُتَرْجِماً لِكِتَابِكَ وَ صَادِعاً بِأَمْرِكَ وَ نَاصِراً لِدِينِكَ وَ حُجَّةً عَلَى خَلْقِكَ وَ نُوراً تُخْرَقُ بِهِ الظُّلَمُ وَ قُدْوَةً تُدْرَكُ بِهِ الْهِدَايَةُ وَ شَفِيعاً تُنَالُ بِهِ الْجَنَّةُ؛ اللَّهُمَّ وَ كَمَا أَخَذَ فِي خُشُوعِهِ لَكَ حَقَّهُ وَ اسْتَوْفَى مِنْ خَشْيَتِكَ نَصِيبَهُ فَصَلِّ عَلَيْهِ أَضْعَافَ مَا صَلَّيْتَ عَلَى وَلِيٍّ ارْتَضَيْتَ طَاعَتَهُ وَ قَبِلْتَ خِدْمَتَهُ وَ بَلِّغْهُ مِنَّا تَحِيَّةً وَ سَلَاماً وَ آتِنَا فِي مُوَالاتِهِ مِنْ لَدُنْكَ فَضْلًا وَ إِحْسَاناً وَ مَغْفِرَةً وَ رِضْوَاناً إِنَّكَ ذُو الْمَنِّ الْقَدِيمِ وَ الصَّفْحِ الْجَمِيلِ»؛ خدایا! درود فرست بر محمد و اهل بیتش و درود فرست بر محمد بن علی پاک پرهیزکار و نیک‌کار وفادار و پیراسته و بی‌عیب، راهنمای امت و وارث امامان و خزانه‌دار رحمت و سرچشمه حکمت و پیشوای برکت و هم‌طراز قرآن در لزوم طاعت و یگانه جانشینان در اخلاص و عبادت و حجت والایت و نمونه برترت و کلمه زیباترت و دعوت کننده به سویت و دلالت کننده بر وجودت، که او را چونان برجی برای بندگانت نصب کردی و او را مترجم کتابت قرار دادی و آشکارا اجرا کننده دستورت و یاور دینت و حجتی بر بندگانت و نوری که به وسیله او پرده تاریکی‌ها دریده شود و مقتدایی که هدایت به وسیله او دریافت گردد و شفیعی که به وسیله آن به بهشت توان رسید. خدایا! هم چنان که در خشوع برای تو بهره‌اش را گرفت و از خشیت تو سهمش را کامل نمود؛ پس بر او درود فرست، چندین برابر آنچه درود فرستادی بر نماینده‌ای که طاعتش را پسندیدی و خدمتش را پذیرفتی و از جانب ما به او تحیت و سلام برسان و به ما از پیش خود، در دوستی‌اش فضل و احسان و آمرزش و رضوان عط کن؛ زیرا تویی صاحب احسان دیرینه و چشم‌پوشی زیبا.

سپس نماز زیارت بخوان، و پس از سلام نماز، بگو: «اللَّهُمَّ أَنْتَ الرَّبُّ وَ أَنَا الْمَرْبُوبُ وَ أَنْتَ الْخَالِقُ وَ أَنَا الْمَخْلُوقُ وَ أَنْتَ الْمَالِكُ وَ أَنَا الْمَمْلُوكُ وَ أَنْتَ الْمُعْطِي وَ أَنَا السَّائِلُ وَ أَنْتَ الرَّازِقُ وَ أَنَا الْمَرْزُوقُ وَ أَنْتَ الْقَادِرُ وَ أَنَا الْعَاجِزُ وَ أَنْتَ الْقَوِيُّ وَ أَنَا الضَّعِيفُ وَ أَنْتَ الْمُغِيثُ وَ أَنَا الْمُسْتَغِيثُ وَ أَنْتَ الدَّائِمُ وَ أَنَا الزَّائِلُ وَ أَنْتَ الْكَبِيرُ وَ أَنَا الْحَقِيرُ وَ أَنْتَ الْعَظِيمُ وَ أَنَا الصَّغِيرُ وَ أَنْتَ الْمَوْلَى وَ أَنَا الْعَبْدُ وَ أَنْتَ الْعَزِيزُ وَ أَنَا الذَّلِيلُ وَ أَنْتَ الرَّفِيعُ وَ أَنَا الْوَضِيعُ وَ أَنْتَ الْمُدَبِّرُ وَ أَنَا الْمُدَبَّرُ وَ أَنْتَ الْبَاقِي وَ أَنَا الْفَانِي وَ أَنْتَ الدَّيَّانُ وَ أَنَا الْمُدَانُ وَ أَنْتَ الْبَاعِثُ وَ أَنَا الْمَبْعُوثُ وَ أَنْتَ الْغَنِيُّ وَ أَنَا الْفَقِيرُ وَ أَنْتَ الْحَيُّ وَ أَنَا الْمَيِّتُ تَجِدُ مَنْ تُعَذِّبُ يَا رَبِّ غَيْرِي وَ لَا أَجِدُ مَنْ يَرْحَمُنِي غَيْرَكَ. اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ قَرِّبْ فَرَجَهُمْ وَ ارْحَمْ ذُلِّي بَيْنَ يَدَيْكَ وَ تَضَرُّعِي إِلَيْكَ وَ وَحْشَتِي مِنَ النَّاسِ وَ أُنْسِي بِكَ يَا كَرِيمُ ثُمَّ تَصَدَّقْ عَلَيَّ فِي هَذِهِ السَّاعَةِ بِرَحْمَةٍ مِنْ عِنْدِكَ تُهْدِى‌ءُ بِهَا قَلْبِي وَ تَجْمَعُ بِهَا أَمْرِي وَ تَلُمُّ بِهَا شَعَثِي وَ تُبَيِّضُ بِهَا وَجْهِي وَ تُكْرِمُ بِهَا مَقَامِي وَ تَحُطُّ بِهَا عَنِّي وِزْرِي وَ تَغْفِرُ بِهَا مَا مَضَى مِنْ ذُنُوبِي وَ تَعْصِمُنِي فِيمَا بَقِيَ مِنْ عُمُرِي وَ تَسْتَعْمِلُنِي فِي ذَلِكَ كُلِّهِ بِطَاعَتِكَ وَ مَا يُرْضِيكَ عَنِّي وَ تَخْتِمُ عَمَلِي بِأَحْسَنِهِ وَ تَجْعَلُ لِي ثَوَابَهُ الْجَنَّةَ وَ تَسْلُكُ بِي سَبِيلَ الصَّالِحِينَ وَ تُعِينُنِي عَلَى صَالِحِ مَا أَعْطَيْتَنِي كَمَا أَعَنْتَ الصَّالِحِينَ عَلَى صَالِحِ مَا أَعْطَيْتَهُمْ وَ لَا تَنْزِعْ مِنِّي صَالِحاً أَعْطَيْتَنِيهِ أَبَداً وَ لَا تَرُدَّنِي فِي سُوءٍ اسْتَنْقَذْتَنِي مِنْهُ أَبَداً وَ لَا تُشْمِتْ بِي عَدُوّاً وَ لَا حَاسِداً أَبَداً وَ لَا تَكِلْنِي إِلَى نَفْسِي طَرْفَةَ عَيْنٍ أَبَداً وَ لَا أَقَلَّ مِنْ ذَلِكَ وَ لَا أَكْثَرَ يَا رَبَّ الْعَالَمِينَ. اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَرِنِي الْحَقَّ حَقّاً فَأَتَّبِعَهُ وَ الْبَاطِلَ بَاطِلًا فَأَجْتَنِبَهُ وَ لَا تَجْعَلْهُ عَلَيَّ مُتَشَابِهاً فَأَتَّبِعَ هَوَايَ بِغَيْرِ هُدًى مِنْكَ وَ اجْعَلْ هَوَايَ تَبَعاً لِطَاعَتِكَ وَ خُذْ رِضَا نَفْسِكَ مِنْ نَفْسِي وَ اهْدِنِي لِمَا اخْتُلِفَ فِيهِ مِنَ الْحَقِّ بِإِذْنِكَ إِنَّكَ تَهْدِي مَنْ تَشَاءُ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ»؛ خدایا! تویی پروردگار و من پروریده، تویی آفریدگار و من آفریده، تویی مالک و من مملوک، تویی عطابخش و من درخواست کننده، تویی روزی ده و من روزی خور، تویی توانا و من خسته درمانده، تویی نیرومند و من ناتوان، تویی فریادرس و من فریادخواه، تویی پاینده و من زوال پذیر، تویی بزرگ و من حقیر بی‌مقدار، تویی عظیم و من کوچک، تویی سرپرست و من بنده، تویی عزیز و من خوار و ذلیل، تویی والارتبه و من پست، تویی تدبیرکننده و من تدبیر تو، تویی باقی و من فانی، تویی پاداش دهنده و من پاداش گیرنده، تویی برانگیزنده و من برانگیخته، تویی بی‌نیاز و من فقیر نیازمند، تویی زنده و من مرده. ای پروردگار من، تو برای عذاب کردن جز مرا هم داری؛ ولی من غیر تو کسی را ندارم که به من رحم کند.

خدایا! درود فرست بر محمد و آل محمد، و ظهور و فرجشان را نزدیک کن، و رحم کن به خواریم در برابرت، و زاریم به درگاهت، و وحشتم از مردم و انسم به تو. ای بزرگوار، تصدق کن (و کرم فرما) بر من در این ساعت به دادن رحمتی از نزد خودت که راهنمایی کنی بدان دلم را، و فراهم کنی بدان (پراکندگی) کارم را، و گردآوری بدان پریشانیم را، و سفید گردانی بدان رویم را، و گرامی داری بدان مقامم را، و بریزی بدان بار گناهم را، و بیامرزی بدان گناهان گذشته‌ام را، و نگاهم داری در باقیمانده از عمرم، و در همه موارد بگماری مرا به کار فرمان‌برداری و طاعتت و بدان چه تو را از من خشنود سازد، و پایان دهی کردارم را به بهترین آنها، و پاداش آن را بهشت برایم مقرر فرمایی، و مرا به راه مردمان شایسته واداری، و کمکم دهی تا آنچه به من عطا کرده‌ای در راهی شایسته به کار برم؛ چنان که شایستگان را کمک دادی به انجام عمل صالح در آنچه به آنها عطا فرمودی، و هیچ‌گاه توفیق انجام کار شایسته را از من مگیر، و هیچ‌گاه بر مگردان در آن بدی که مرا از آن نجات داده‌ای، و هیچ‌گاه مرا گرفتار شماتت دشمن و حسودی مکن، و هیچ‌گاه مرا چشم برهم زدنی به خودم وامگذار، و نه کمتر از این مقدار، و نه بیشتر از آن، ای پروردگار جهانیان.

خدایا درود فرست بر محمد و آل محمد، و حق را (همان طور که هست) به من نشان ده تا پیرویش کنم، و باطل را نیز باطل بنمایان تا از آن دوری گزینم، و آن را بر من مشتبه مکن، تا در نتیجه بدون بصیرت و راهنمایی تو از هوای نفسم پیروی کنم و میل مرا پیرو طاعت خودت قرارده و آنچه رضایت تو است از نفس من برگیر و راهنماییم کن به اذن خودت؛ بدان حقی که در آن اختلاف شده است؛ که به راستی تو راهنمایی کنی هر که را خواهی به سوی راه راست.

سپس هر دعایی که می‌خواهی، بخوان و هرچه می‌خواهی، بخواه، که إن شاء الله، اجابت خواهد کرد[۷].[۸]

زیارت وداع

در کتاب‌های دعا و زیارت، گونه‌های مختلف از زیارت وداع امام جواد (ع) روایت شده است که سه گونه از آن را برای خواننده محترم نقل می‌کنیم:

شیخ مفید روایت می‌کند که هرگاه به انصراف از زیارت امام جواد و امام کاظم (ع) تصمیم گرفتی، در مقابل قبر هر کدام از آن بزرگواران بایست و بگو: «السَّلَامُ عَلَيْكَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ أَسْتَوْدِعُكَ اللَّهَ وَ أَقْرَأُ عَلَيْكَ السَّلَامَ آمَنَّا بِاللَّهِ وَ بِالرَّسُولِ وَ بِمَا جِئْتُمْ بِهِ وَ دَلَلْتُمْ عَلَيْهِ اللَّهُمَّ فَاكْتُبْنا مَعَ الشَّاهِدِينَ‌»؛ سلام بر تو ای ولی خدا، تو را به خدا می‌سپارم و با تو بدرود می‌گویم. ایمان داریم به خدا و رسولش و به هر چه آورده و بدان راهنمایی فرموده، بار الها، (نام) ما را از گواهان بنویس[۹].

شیخ طوسی روایت می‌کند که چنان چه خواستی از زیارت امام جواد (ع) بازگردی، مانند آغاز زیارت در مقابل قبر بایست و بگو: «السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا مَوْلَايَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ أَسْتَوْدِعُكَ اللَّهَ وَ أَقْرَأُ عَلَيْكَ السَّلَامَ آمَنَّا بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ وَ بِمَا جِئْتَ بِهِ وَ دَلَلْتَ عَلَيْهِ اللَّهُمَّ اكْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِينَ»؛ سلام بر تو ای مولای من، ای فرزند رسول خدا و رحمت و برکات خدا بر تو باد. تو را به خدا می‌سپارم و با تو بدرود می‌گویم. ایمان داریم به خدا و رسولش و به هر چه تو آوردی و بدان راهنمایی فرموده، بار الها، (نام) ما را از گواهان بنویس. سپس از او بخواه تا این زیارت، آخرین عهد و پیمان میان تو و او نباشد و هرچه می‌خواهی دعا کن و قبر را ببوس و گونه‌هایت را بر ضریح و قبر بگذار[۱۰].

سید بن طاووس نیز وداعی، که جامع‌تر از همه به نظر می‌رسد، برای امام جواد (ع) نقل فرموده است که در مقابل قبر بایست و بگو: «السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا وَلِيَّ اللَّهِ وَ ابْنَ وَلِيِّهِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا حُجَّةَ اللَّهِ وَ ابْنَ حُجَّتِهِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ الْأَئِمَّةِ الطَّاهِرِينَ السَّلَامُ عَلَيْكَ وَ عَلَى آبَائِكَ الْمُطَهَّرِينَ وَ عَلَى أَبْنَائِكَ الطَّيِّبِينَ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا مَوْلَايَ يَا أَبَا جَعْفَرٍ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ. السَّلَامُ عَلَيْكَ سَلَامَ مُوَدِّعٍ لَا سَئِمٍ وَ لَا قَالٍ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ. أَسْتَوْدِعُكَ اللَّهَ يَا مَوْلَايَ وَ أَسْتَرْعِيكَ وَ أَقْرَأُ عَلَيْكَ السَّلَامَ آمَنْتُ بِاللَّهِ وَ بِالرَّسُولِ وَ بِمَا جَاءَ بِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ. اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اكْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِينَ اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ زِيَارَتِي إِيَّاهُ وَ ارْزُقْنِي زِيَارَتَهُ أَبَداً مَا أَبْقَيْتَنِي فَإِنْ تَوَفَّيْتَنِي فَاحْشُرْنِي مَعَهُ وَ فِي زُمْرَتِهِ وَ زُمْرَةِ آبَائِهِ الطَّيِّبِينَ الطَّاهِرِينَ. اللَّهُمَّ لَا تُفَرِّقْ بَيْنِي وَ بَيْنَهُ أَبَداً وَ لَا تُخْرِجْنِي مِنْ هَذِهِ الْقُبَّةِ الشَّرِيفَةِ إِلَّا مَغْفُوراً ذَنْبِي مَشْكُوراً سَعْيِي مَقْبُولًا عَمَلِي مَبْرُوراً زِيَارَتِي مَقْضِيّاً حَوَائِجِي قَدْ كَشَفْتَ جَمِيعَ الْبَلَاءِ عَنِّي. اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اجْعَلْنِي مِمَّنْ يَنْقَلِبُ مُفْلِحاً مُنْجِحاً سَالِماً غَانِماً بِأَفْضَلِ مَا يَنْقَلِبُ بِهِ أَحَدٌ مِنْ زُوَّارِهِ وَ مَوَالِيهِ وَ مُحِبِّيهِ بِأَبِي أَنْتَ وَ أُمِّي وَ نَفْسِي وَ أَهْلِي وَ مَالِي يَا مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ وَ يَا مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ اجْعَلَانِي فِي هَمِّكُمَا وَ صَيِّرَانِي فِي حِزْبِكُمَا وَ أَدْخِلَانِي فِي شَفَاعَتِكُمَا وَ اذْكُرَانِي عِنْدَ رَبِّكُمَا صَلَّى اللَّهُ عَلَيْكُمَا وَ عَلَى أَهْلِكُمَا وَ لَا فَرَّقَ اللَّهُ بَيْنِي وَ بَيْنَكُمَا وَ لَا قَطَعَ عَنِّي بَرَكَتَكُمَا وَ غَفَرَ لِي وَ لِوَالِدَيَّ وَ لِجَمِيعِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ إِنَّهُ حَمِيدٌ مَجِيدٌ»[۱۱].[۱۲]

صلوات مخصوص امام جواد (ع)

عبدالله بن محمد عابد می‌گوید: سال (۲۵۵ هجری قمری) بود. روزی در شهر سامرا و در منزل امام عسکری (ع) بودم. از او پرسیدم: ای فرزند رسول خدا! چگونه بر پیامبر و امامان معصوم (ع)، صلوات و درود بفرستم؟ آیا ممکن است به من بیاموزید؟

امام عسکری (ع) لب به سخن گشود و صلوات مخصوص پیامبر (ص) و هر یک از امامان معصوم (ع) را، یکی پس از دیگری برایم بیان نمود و چون مقدار زیادی کاغذ برای نوشتن به همراه داشتم همه آنها را به طور کامل نوشتم.

آن حضرت صلوات و درود بر امام جواد (ع) را چنین بیان فرمود: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ مُوسَى عَلَمِ التُّقَى وَ نُورِ الْهُدَى وَ مَعْدِنِ الْوَفَاءِ وَ فَرْعِ الْأَزْكِيَاءِ وَ خَلِيفَةِ الْأَوْصِيَاءِ وَ أَمِينِكَ عَلَى وَحْيِكَ. اللَّهُمَّ وَ كَمَا هَدَيْتَ بِهِ مِنَ الضَّلَالَةِ وَ اسْتَنْقَذْتَ بِهِ مِنَ الْحَيْرَةِ وَ أَرْشَدْتَ بِهِ مَنِ اهْتَدَى وَ زَكَّيْتَ مَنْ تَزَكَّى فَصَلِّ عَلَيْهِ أَفْضَلَ مَا صَلَّيْتَ عَلَى أَحَدٍ مِنْ أَوْلِيَائِكَ إِنَّكَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ...»؛ پروردگارا، درود فرست بر محمد بن علی بن موسی (حضرت امام جواد (ع)) که نشانه و مَثَل اعلای تقوا و خداپرستی است و نور هدایت و ارشاد خلق و معدن اهل وفا و پیرو دیگر صاحبان تزکیه نفس و جانشین اوصیای پیغمبر اکرم (ص) و امین بر اسرار وحی توست. پروردگارا، چنان‌که خلق را به واسطه او از گمراهی به راه هدایت آوردی و از وادی حیرت جهالت نجات دادی، و هر که لایق هدایت بود، به واسطه او ارشاد کردی، و هر کس قابل تزکیه نفس بود، روحش را تزکیه و صفا دادی؛ پس ای خدا! درود فرست بر او، بهترین درودی که بر هر یک از دوستان خاص خود، فرستادی؛ که تو صاحب عزت و اقتدار و حکمت بی‌نهایتی...[۱۳].[۱۴]

روز و ساعت مخصوص زیارت امام جواد (ع)

در برخی از نقلها هر یک از روزهای هفته را به یک یا چند تن از امامان معصوم (ع) منسوب کرده‌اند و اعمال ویژه برای آن روز یا ساعت مشخص نموده‌اند.

سید بن طاووس این‌گونه نقل می‌کند: روز چهارشنبه به نام چهار امام منسوب است: امام موسی بن جعفر، امام رضا، امام جواد، امام هادی (ع) و زیارت آنان در آن روز این گونه است: «السَّلَامُ عَلَيْكُمْ يَا أَوْلِيَاءَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَيْكُمْ يَا حُجَجَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَيْكُمْ يَا نُورَ اللَّهِ فِي ظُلُمَاتِ الْأَرْضِ السَّلَامُ عَلَيْكُمْ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ عَلَى آلِ بَيْتِكُمْ الطَّيِّبِينَ الطَّاهِرِينَ بِأَبِي أَنْتُمْ وَ أُمِّي لَقَدْ عَبَدْتُمُ اللَّهَ مُخْلِصِينَ وَ جَاهَدْتَهُمْ فِي اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ حَتَّى أَتَاكُمُ الْيَقِينُ فَلَعَنَ اللَّهُ أَعْدَاءَكُمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ أَجْمَعِينَ وَ أَنَا أَبْرَأُ إِلَى اللَّهِ وَ إِلَيْكُمْ مِنْهُمْ. يَا مَوْلَايَ يَا أَبَا إِبْرَاهِيمَ مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ يَا مَوْلَايَ يَا أَبَا الْحَسَنِ عَلِيَّ بْنَ مُوسَى يَا مَوْلَايَ يَا أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ يَا مَوْلَايَ يَا أَبَا الْحَسَنِ عَلِيَّ بْنَ مُحَمَّدٍ أَنَا مَوْلًى لَكُمْ مُؤْمِنٌ بِسِرِّكُمْ وَ جَهْرِكُمْ مُتَضَيِّفٌ بِكُمْ فِي يَوْمِكُمْ هَذَا وَ هُوَ يَوْمُ الْأَرْبِعَاءِ وَ مُسْتَجِيرٌ بِكُمْ فَأَضِيفُونِي وَ أَجِيرُونِي بِآلِ بَيْتِكُمُ الطَّيِّبِينَ الطَّاهِرِينَ»؛ سلام بر شما ای دوستان خدا، سلام بر شما ای حجت‌های خدا، سلام بر شما ای نور خدا در تاریکی‌های زمین، سلام بر شما، درودهای خدا بر شما و بر خاندان پاکیزه و پاکتان، پدر و مادرم فدایتان، به راستی خدا را خالصانه پرستیدید و در راه خدا، چنان که شایسته بود، جهاد نمودید تا مرگ شما را در برگرفت. لعنت خدا بر دشمنانتان از تمام پریان و آدمیان، و من به سوی خدا و به سوی شما از دشمنانتان بیزاری می‌جویم. ای سرور من، یا ابا ابراهیم، موسی بن جعفر، ای سرور من، یا ابا الحسن علی بن موسی، ای سرور من، یا ابا جعفر محمد بن علی، ای سرور من یا ابا الحسن علی بن محمد، من دلبسته شما هستم. به نهان و آشکار شما ایمان دارم. در این روز شما، که روز چهارشنبه است، از شما درخواست پذیرایی دارم و به بارگاه شما پناه می‌جویم. پس مرا پذیرا باشید و پناهم دهید، به حق خاندان پاکیزه و پاکتان[۱۵].

کفعمی روایت کرده است که دو ساعت پس از وقت فضیلت نماز عصر در هر روز، مخصوص امام جواد (ع) و توسل به آن حضرت در آن ساعت و خواندن دعا بسیار شایسته است. از جمله دعاهای خواندنی در آن ساعت، دعایی است که در ذیل می‌آید: «يَا مَنْ دَعَاهُ الْمُضْطَرُّونَ فَأَجَابَهُمْ وَ الْتَجَأَ إِلَيْهِ الْخَائِفُونَ فَآمَنَهُمْ وَ عَبَدَهُ الطَّائِعُونَ فَشَكَرَهُمْ وَ شَكَرَهُ الْمُؤْمِنُونَ فَحَبَاهُمْ وَ أَطَاعُوهُ فَعَصَمَهُمْ وَ سَأَلُوهُ فَأَعْطَاهُمْ وَ نَسُوا نِعْمَتَهُ فَلَمْ يُخْلِ شُكْرَهُ مِنْ قُلُوبِهِمْ وَ امْتَنَّ عَلَيْهِمْ فَلَمْ يَجْعَلِ اسْمَهُ مَنْسِيّاً عِنْدَهُمْ. أَسْأَلُكَ بِحَقِّ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ (ع) حُجَّتِكَ الْبَالِغَةِ وَ نِعْمَتِكَ السَّابِغَةِ وَ مَحَجَّتِكَ الْوَاضِحَةِ وَ أُقَدِّمُهُ بَيْنَ يَدَيْ حَوَائِجِي أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ»؛ ای که ناچاران او را خواندند، پس ایشان را اجابت کرد، و به او پناه بردند هراسندگان؛ پس آنان را ایمنی داد، و فرمان برداران او را عبادت کردند؛ پس از آنان قدردانی نمود، و مؤمنان او را سپاس گزاردند؛ پس به آنان عطا کرد، و از او اطاعت کردند؛ پس نگاهشان داشت، و از او خواستند؛ پس به آنان بخشید، و نعمتش را فراموش کردند؛ پس بیرون نکرد سپاسش را از قلوب‌شان و بر آنان منت نهاد؛ پس نامش را نزد آنان فراموش شده نساخت. از تو می‌خواهم، به حق محمد بن علی (ع)، حجت رسایت، و نعمت کاملت، و راه روشنت، و او را پیش می‌اندازم، پیشاپیش خواسته‌هایم که بر محمد و خاندان محمد (ع) درود فرستی.

«وَ أَنْ تَجُودَ عَلَيَّ مِنْ فَضْلِكَ وَ تَتَفَضَّلَ عَلَيَّ مِنْ وُسْعِكَ بِمَا أَسْتَغْنِي بِهِ عَمَّا فِي أَيْدِي خَلْقِكَ وَ أَنْ تَقْطَعَ رَجَائِي إِلَّا مِنْكَ وَ تُخَيِّبَ آمَالِي إِلَّا فِيكَ. اللَّهُمَّ وَ أَسْأَلُكَ بِحَقِّ مَنْ حَقُّهُ عَلَيْكَ وَاجِبٌ مِمَّنْ أَوْجَبْتَ لَهُ الْحَقَّ عِنْدَكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَبْسُطَ عَلَيَّ مَا حَظَرْتَهُ مِنْ رِزْقِكَ وَ تُسَهِّلَ لِي ذَلِكَ وَ تُيَسِّرَهُ هَنِيئاً مَرِيئاً فِي يُسْرٍ مِنْكَ وَ عَافِيَةٍ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ وَ خَيْرَ الرَّازِقِينَ وَ أَنْ تَفْعَلَ بِي كَذَا وَ كَذَا»؛ و اینکه از فضل خود بر من ببخشایی، و از وسع و توان خودت بر من تفضل نموده تا از داشته‌های دیگران بی‌نیاز شوم، و اینکه امیدم را از هر کسی غیر از خودت ناامید‌سازی و آرزوهایم را در خودت منحصر نمایی. خداوندا! و از تو می‌خواهم، به حق هر که حقش بر تو واجب است، از کسی که واجب نمودی برای او حقی در نزد خودت، که درود فرستی بر محمد و آل او، و اینکه بگشایی بر من آنچه از رزق و روزی که ممنوعم ساخته‌ای، و آن را برایم آسان نمائی، و در آسانی و عافیت برایم گوارا گردد، به رحمت تو ای بهترین رحم کنندگان و بهترین روزی دهندگان، و اجابت نمایی برای من فلان حاجت را.

«اللَّهُمَّ يَا خَالِقَ الْأَنْوَارِ وَ مُقَدَّرَ اللَّيْلِ وَ النَّهَارِ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ مَا تَحْمِلُ كُلُّ أُنْثَى وَمَا تَغِيضُ الْأَرْحَامُ وَمَا تَزْدَادُ وَكُلُّ شَيْءٍ عِنْدَهُ بِمِقْدَارٍ إِذَا تَفَاقَمَ أَمْرٌ طُرِحَ عَلَيْكَ وَ إِذَا غُلِّقَتِ الْأَبْوَابُ قُرِعَ بَابُ فَضْلِكَ وَ إِذَا ضَاقَتِ الْحَاجَاتُ فُزِعَ إِلَى سَعَةِ طَوْلِكَ وَ إِذَا انْقَطَعَ الْأَمَلُ مِنَ الْخَلْقِ اتُّصِلَ بِكَ وَ إِذَا وَقَعَ الْيَأْسُ مِنَ النَّاسِ وَقَفَ الرَّجَاءُ عَلَيْكَ. أَسْأَلُكَ بِمُحَمَّدٍ النَّبِيِّ الْأَوِّابِ الَّذِي أَنْزَلْتَ عَلَيْهِ الْكِتَابَ وَ نَصَرْتَهُ عَلَى الْأَحْزَابِ وَ هَدَيْتَنَا بِهِ إِلَى دَارِ الْمَآبِ وَ بِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ الْكَرِيمِ النِّصَابِ الْمُتَصَدَّقِ بِخَاتَمِهِ فِي الْمِحْرَابِ وَ بِالْإِمَامِ الْفَاضِلِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الَّذِي سُئِلَ فَوَفَّقْتَهُ لِرَدِّ الْجَوَابِ وَ امْتُحِنَ فَعَضَدْتَهُ بِالتَّوْفِيقِ وَ الصَّوَابِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِهِ الْأَطْهَارِ وَ أَنْ تَجْعَلَ مُوَالاتَهُمْ لِي وَ مَحَبَّتَهُمْ عِصْمَةً مِنَ النَّارِ وَ مَحَجَّةً إِلَى دَارِ الْقَرَارِ فَقَدْ تَوَسَّلْتُ بِهِمْ إِلَيْكَ وَ قَدَّمْتُهُمْ أَمَامِي وَ بَيْنَ يَدَيْ حَوَائِجِي وَ تَعْصِمَنِي مِنَ التَّعَرُّضِ لِمَوَاقِفِ سَخَطِكَ وَ تُوَفِّقَنِي لِسُلُوكِ مَحَبَّتِكَ وَ مَرْضَاتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ‌»؛ خدایا! ای خالق نورها، و ای اندازه دهنده شب و روز، و «خداوند می‌داند آنچه را که هر مادینه در رحم دارد و آنچه را که مدت حملش در رحم‌ها کم و زیاد می‌شود و هر چیز نزد او به مقداری معین است». چون کاری سخت گردد، نزد تو افکنده شود، و چون همه درها بسته شود، درب فضل تو را زنند، و چون نیازها شدت گیرد، به وسعت احسان تو پناه آورند، و چون امیدها از خلق ببرد، به تو پیوندد، و چون نومیدی از مردم حاصل آید، امیدها به تو بسته شود. از تو می‌خواهم به حق محمد (ص) نبی اواب، همو که کتاب را بر او فرستادی، و بر احزاب دشمن یاریش دادی، و ما را به دست او به خانه آخرت ره نمودی، و به امیرمؤمنان علی ابن ابی طالب، آن گرامی نژاد که در محراب عبادت انگشتر خویش را صدقه داد، و به امام بخشنده محمد بن علی، همو که از وی پرسش شد و توفیق پاسخش دادی، و مورد آزمایش قرار گرفت و با توفیق و درستی نیرومندش ساختی، درود خدا بر او و خاندان پاکش باد، از تو می‌خواهم که دوستی مرا نسبت به ایشان موجب نگهداریم از آتش دوزخ و راهی به سوی خانه همیشگی قرار دهی که من به واسطه آنان دست توسل به سوی تو دراز نموده و آنان را پیشاپیش خود و خواسته‌هایم قرار داده‌ام، و مرا از افتادن در معرض خشمت نگهداری، و در جهت پویش راه محبت و رضایت توفیقم بخشی، ای مهربان‌ترین مهربانان[۱۶].[۱۷]

سفارش پیامبر اکرم (ص) و توسل به امام جواد (ع)

ابوالوفاء شیرازی به دست حاکم منطقه کرمان دستگیر شد و مدتی نه چندان طولانی، با غل و زنجیر در زندان به سر برد. او می‌گوید: با گذشت زمان متوجه شدم، توطئه کشتن مرا طرح‌ریزی می‌کنند. نگران شدم که برای نجات از این توطئه چه کنم. یکی از شب‌ها، با تضرع و ناله به درگاه خداوند، به امام زین العابدین (ع) متوسل شده، رهایی خویش را طلب نمودم. در همان حال، خواب چشمانم را ربود و در عالم خواب پیامبر اسلام (ص) را دیدم که فرمود: به من و دخترم فاطمه، و حسن و حسین (ع) و... متوسل مشو؛ بلکه برای طلب رزق و روزی و رفع مشکلات دنیایی خود به فرزندم جواد (ع) متوسل شو؛ که خداوند به سبب او حاجتت را برمی‌آورد[۱۸].[۱۹]

منابع

پانویس

  1. «عَنْ دَاوُدَ الصَّرْمِيِّ قَالَ: قُلْتُ لَهُ يَعْنِي أَبَا الْحَسَنِ الْعَسْكَرِيَّ (ع) إِنِّي زُرْتُ أَبَاكَ وَ جَعَلْتُ ذَلِكَ لَكُمْ. فَقَالَ (ع): لَكَ مِنَ اللَّهِ أَجْرٌ وَ ثَوَابٌ عَظِيمٌ وَ مِنَّا الْمَحْمَدَةُ»؛ تهذیب، ج۶، ص۱۱۰، ح۱۹۹؛ بحار الانوار، ج۹۹، ص۲۵۶، ح٣؛ وسائل الشیعة، ج۱۴، ص۵۹۳، ح۱۹۸۸۴؛ مزار مفید، ص۲۰۷، ح۱.
  2. آنچه در این جا ترجمه و آورده شده بخشی از داستان است و بقیه آن به صورت عربی و بدون ترجمه در پاورقی خواهد آمد.
  3. «حَدَّثَنِي أَبُو الْحُسَيْنِ بْنُ أَبِي الْبَغْلِ الْكَاتِبُ قَالَ: تَقَلَّدْتُ عَمَلًا مِنْ أَبِي مَنْصُورٍ الصَّالِحَانِ وَ جَرَى بَيْنِي وَ بَيْنَهُ مَا أَوْجَبَ اسْتِتَارِي عَنْهُ فَطَلَبَنِي وَ أَخَافَنِي. فَمَكَثْتُ مُسْتَتِراً خَائِفاً ثُمَّ قَصَدْتُ مَقَابِرَ قُرَيْشٍ لَيْلَةَ الْجُمُعَةِ وَ اعْتَمَدْتُ الْمَبِيتَ هُنَاكَ لِلدُّعَاءِ وَ الْمَسْأَلَةِ. وَ كَانَتْ لَيْلَةُ رِيحٍ وَ مَطَرٍ فَسَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ الْقَيِّمَ يُقَفِّلُ الْأَبْوَابَ وَ أَنْ يَجْتَهِدَ فِي خَلْوَةِ الْمَوْضِعِ لِأَخْلُوَ بِمَا أُرِيدُهُ مِنَ الدُّعَاءِ وَ الْمَسْأَلَةِ خَوْفاً مِنْ دُخُولِ إِنْسَانٍ لَمْ آمَنْهُ وَ أَخَافُ مِنْ لِقَائِهِ. فَفَعَلَ وَ قَفَّلَ الْأَبْوَابَ وَ انْتَصَفَ اللَّيْلُ فَوَرَدَ مِنَ الرِّيحِ وَ الْمَطَرِ مَا قَطَعَ النَّاسَ عَنِ الْمَوْضِعِ فَمَكَثْتُ أَدْعُو وَ أَزُورُ وَ أُصَلِّي. فَبَيْنَا أَنَا كَذَلِكَ إِذْ سَمِعْتُ وَطْئاً عِنْدَ مَوْلَانَا مُوسَى (ع) وَ إِذَا هُوَ رَجُلٌ يَزُورُ فَسَلَّمَ عَلَى آدَمَ وَ عَلَى أُولِي الْعَزْمِ ثُمَّ عَلَى الْأَئِمَّةِ وَاحِداً وَاحِداً إِلَى أَنِ انْتَهَى إِلَى صَاحِبِ الزَّمَانِ فَلَمْ يَذْكُرْهُ. فَعَجِبْتُ مِنْ ذَلِكَ وَ قُلْتُ فِي نَفْسِي لَعَلَّهُ نَسِيَ أَوْ لَمْ يَعْرِفْ أَوْ هَذَا مَذْهَبٌ لِهَذَا الرَّجُلِ فَلَمَّا فَرَغَ مِنْ زِيَارَتِهِ صَلَّى رَكْعَتَيْن‌. وَ أَقْبَلَ إِلَى مَوْلَانَا أَبِي جَعْفَرٍ (ع) زَارَ مِثْلَ تِلْكَ الزِّيَارَةِ وَ سَلَّمَ ذَلِكَ السَّلَامَ وَ صَلَّى رَكْعَتَيْنِ وَ أَنَا خَائِفٌ مِنْهُ إِذْ لَمْ أَعْرِفْهُ شَابّاً مِنَ الرِّجَالِ عَلَيْهِ ثِيَابٌ بِيضٌ وَ عِمَامَةٌ مُحَنَّكٌ بِهَا وَ لَهُ ذُؤَابَةٌ وَ رِدَاءٌ عَلَى كَتِفِهِ فَالْتَفَتَ إِلَيَّ وَ قَالَ يَا أَبَا الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي الْبَغْلِ أَيْنَ أَنْتَ عَنْ دُعَاءِ الْفَرَجِ قُلْتُ فَمَا هُوَ يَا سَيِّدِي قَالَ تُصَلِّي رَكْعَتَيْنِ وَ تَقُولُ يَا مَنْ أَظْهَرَ الْجَمِيلَ وَ سَتَرَ الْقَبِيحَ يَا مَنْ لَمْ يُؤَاخِذْ بِالْجَرِيرَةِ وَ لَمْ يَهْتِكِ السِّتْرَ يَا عَظِيمَ الْمَنِّ يَا كَرِيمَ الصَّفْحِ يَا حَسَنَ التَّجَاوُزِ وَ يَا وَاسِعَ الْمَغْفِرَةِ يَا بَاسِطَ الْيَدَيْنِ بِالرَّحْمَةِ يَا مُنْتَهَى كُلِّ نَجْوَى وَ غَايَةَ كُلِّ شَكْوَى يَا عَوْنَ كُلِّ مُسْتَعِينٍ يَا مُبْتَدِئاً بِالنِّعَمِ قَبْلَ اسْتِحْقَاقِهَا يَا رَبَّاهْ عَشْرَ مَرَّاتٍ يَا مُنْتَهَى غَايَةِ رَغْبَتَاهْ عَشْرَ مَرَّاتٍ أَسْأَلُكَ بِحَقِّ هَذِهِ الْأَسْمَاءِ وَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِينَ إِلَّا مَا كَشَفْتَ كَرْبِي وَ نَفَّسْتَ هَمِّي وَ فَرَّجْتَ غَمِّي وَ أَصْلَحْتَ حَالِي وَ تَدْعُو بَعْدَ ذَلِكَ مَا شِئْتَ وَ تَسْأَلُ حَاجَتَكَ ثُمَّ تَضَعُ خَدَّكَ الْأَيْمَنَ عَلَى الْأَرْضِ وَ تَقُولُ مِائَةَ مَرَّةٍ فِي سُجُودِكَ يَا مُحَمَّدُ يَا عَلِيُّ اكْفِيَانِي فَإِنَّكُمَا كَافِيَايَ وَ انْصُرَانِي فَإِنَّكُمَا نَاصِرَايَ ثُمَّ تَضَعُ خَدَّكَ الْأَيْسَرَ عَلَى الْأَرْضِ وَ تَقُولُ أَدْرِكْنِي يَا صَاحِبَ الزَّمَانِ وَ تُكَرِّرُ ذَلِكَ كَثِيراً وَ تَقُولُ الْغَوْثَ الْغَوْثَ الْغَوْثَ حَتَّى يَنْقَطِعَ النَّفَسُ وَ تَرْفَعُ رَأْسَكَ فَإِنَّ اللَّهَ بِكَرَمِهِ يَقْضِي حَاجَتَكَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ. فَلَمَّا شُغِلْتُ بِالصَّلَاةِ وَ الدُّعَاءِ خَرَجَ فَلَمَّا فَرَغْتُ خَرَجْتُ إِلَى أَبِي جَعْفَرٍ لِأَسْأَلَهُ عَنِ الرَّجُلِ وَ كَيْفَ دَخَلَ فَرَأَيْتُ الْأَبْوَابَ عَلَى حَالِهَا مُقَفَّلَةً فَعَجِبْتُ مِنْ ذَلِكَ وَ قُلْتُ لَعَلَّ بَاباً هُنَا آخَرَ لَمْ أَعْلَمْهُ وَ انْتَهَيْتُ إِلَى أَبِي جَعْفَرٍ الْقَيِّمِ فَخَرَجَ إِلَيَّ مِنْ بَابِ الزَّيْتِ فَسَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ وَ دُخُولِهِ فَقَالَ الْأَبْوَابُ مُقَفَّلَةٌ كَمَا تَرَى مَا فَتَحْتُهَا فَحَدَّثْتُهُ الْحَدِيثَ فَقَالَ هَذَا مَوْلَانَا صَاحِبُ الزَّمَانِ وَ قَدْ شَاهَدْتُهُ دَفَعَاتٍ فِي مِثْلِ هَذِهِ اللَّيْلَةِ عِنْدَ خَلْوَتِهَا مِنَ النَّاسِ فَتَأَسَّفْتُ عَلَى مَا فَاتَنِي مِنْهُ وَ خَرَجْتُ عِنْدَ قُرْبِ الْفَجْرِ وَ قَصَدْتُ الْكَرْخَ إِلَى الْمَوْضِعِ الَّذِي كُنْتُ مُسْتَتِراً فِيهِ فَمَا أَضْحَى النَّهَارَ إِلَّا وَ أَصْحَابُ ابْنِ أَبِي الصَّالِحَانِ يَلْتَمِسُونَ لِقَائِي وَ يَسْأَلُوا عَنِّي أَصْحَابِي وَ أَصْدِقَائِي وَ مَعَهُمْ أَمَانٌ مِنَ الْوَزِيرِ وَ رُقْعَةٌ بِخَطِّهِ فِيهَا كُلُّ جَمِيلٍ فَحَضَرْتُ مَعَ ثِقَةٍ مِنْ أَصْدِقَائِي فَقَامَ وَ الْتَزَمَنِي وَ عَامَلَنِي بِمَا لَمْ أَعْهَدْهُ وَ قَالَ انْتَهَتْ بِكَ الْحَالُ إِلَى أَنْ تَشْكُوَنِي إِلَى صَاحِبِ الزَّمَانِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ فَإِنِّي رَأَيْتُهُ فِي النَّوْمِ الْبَارِحَةَ يَعْنِي لَيْلَةَ الْجُمُعَةِ وَ هُوَ يَأْمُرُنِي بِكُلِّ جَمِيلٍ وَ يَجْفُو عَلَيَّ فِي ذَلِكَ جَفْوَةً خِفْتُهَا فَقُلْتُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ أَشْهَدُ أَنَّهُمُ الْحَقُّ وَ مُنْتَهَى الْحَقِّ رَأَيْتُ الْبَارِحَةَ مَوْلَانَا فِي الْيَقْظَةِ وَ قَالَ لِي كَذَا وَ كَذَا وَ شَرَحْتُ مَا رَأَيْتُهُ فِي الْمَشْهَدِ فَعَجِبَ مِنْ ذَلِكَ وَ جَرَتْ مِنْهُ أُمُورٌ عِظَامٌ حِسَانٌ فِي هَذَا الْمَعْنَى وَ بَلَغْتُ مِنْهُ غَايَةً لَمْ أَظُنَّهَا وَ ذَلِكَ بِبَرَكَةِ مَوْلَانَا صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ»؛ فرج المهموم، ص۲۴۵؛ دلائل الإمامة، ص۵۵۱، ح۵۲۵؛ بحارالانوار، ج۹۲، ص۹۲، ح۳۲.
  4. طباطبایی اشکذری، سید ابوالفضل، دانشنامه جوادالائمه، ص۱۸۲.
  5. کافی، ج۴، ص۵۷۸، ح۱؛ تهذیب، ج۶، ص۸۲، ح۱۶۳ و ص۹۱، ح۱۷۳؛ کامل الزیارات، ص۵۰۱، ح۷۸۳؛ بحار الانوار، ج۹۹، ص۷، ضمن ح۱؛ مستدرک الوسائل، ج۱۰، ص۳۵۳، ح۱۲۱۶۸.
  6. طباطبایی اشکذری، سید ابوالفضل، دانشنامه جوادالائمه، ص۱۸۵.
  7. مصباح الزائر، ص۳۷۷ و ۳۹۵؛ بحار الأنوار، ج۹۹، ص۱۴، ضمن ح۹ و ۱۸، ضمن ح۱۱.
  8. طباطبایی اشکذری، سید ابوالفضل، دانشنامه جوادالائمه، ص۱۸۵.
  9. مزار مفید، ص۱۹۴.
  10. تهذیب الاحکام، ج۶، ص۹۱؛ بحارالانوار، ج۹۹، ص۹، ضمن ح۴.
  11. مصباح الزائر، ص۴۰۲؛ بحارالانوار، ج۹۹، ص۲۴، ضمن ح۱۳.
  12. طباطبایی اشکذری، سید ابوالفضل، دانشنامه جوادالائمه، ص۱۹۱.
  13. مصباح المتهجد، ص۳۹۹ و ۴۰۴؛ بلد الامین، ص۳۰۵؛ جمال الأسبوع، ص۲۹۵؛ بحار الانوار، ج۹۱، ص۷۳، ضمن ح۱.
  14. طباطبایی اشکذری، سید ابوالفضل، دانشنامه جوادالائمه، ص۱۹۳.
  15. جمال الاسبوع، ص۲۰؛ بحار الانوار، ج۹۹، ص۲۱۰، ضمن ح۱.
  16. مصباح کفعمی، ص۱۸۸؛ مصباح المتهجد، ص۵۱۶؛ بلد الامین، ص۱۴۴؛ مفتاح الفلاح، ص۴۷۳؛ الامان من اخطار الاسفار و الازمان، ص۱۰۱؛ بحار الانوار، ج۸۳، ص۳۵۰.
  17. طباطبایی اشکذری، سید ابوالفضل، دانشنامه جوادالائمه، ص۱۹۴.
  18. «حَدَّثَ أَبُو الْوَفَاءِ الشِّيرَازِيُّ قَالَ كُنْتُ مَأْسُوراً [بِكِرْمَانَ فِي يَدِ ابْنِ إِلْيَاسَ مُقَيَّداً مَغْلُولًا] فَوَقَفْتُ عَلَى أَنَّهُمْ هَمُّوا بِقَتْلِي فَاْسْتَشْفَعْتُ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى بِمَوْلَانَا أَبِي مُحَمَّدٍ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ زَيْنِ الْعَابِدِينَ (ع) فَحَمَلَتْنِي عَيْنِي. فَرَأَيْتُ [فِي الْمَنَامِ‌] رَسُولَ اللَّهِ (ص) وَ هُوَ يَقُولُ لَا تَتَوَسَّلْ بِي [وَ لَا بِابْنَتِيْ‌] وَ لَا بِابْنِي فِي شَيْ‌ءٍ مِنْ عُرُوضِ الدُّنْيَا بَلْ لِلْآخِرَةِ وَ لِمَا تُؤَمِّلُ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ تَعَالَى فِيهَا... وَ أَمَّا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ فَاسْتَنْزِلْ بِهِ الرِّزْقَ مِنَ اللَّهِ تَعَالَى...»؛ دعوات راوندی، ص۱۹۱، ح۵۳۰؛ بحارالانوار، ج۹۱، ص۳۲، ۳۵؛ ج۹۹، ص۲۴۹، ح۱۰.
  19. طباطبایی اشکذری، سید ابوالفضل، دانشنامه جوادالائمه، ص۱۹۸.