آیا علم معصوم قابلیت افزایش دارد؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
جز (جایگزینی متن - '}} }}' به '}}')
جز (جایگزینی متن - '{{عربی|اندازه=120%' به '{{عربی')
خط ۲۰: خط ۲۰:
::::::'''[[علامه طباطبایی]]''' در کتاب ''«[[در محضر علامه طباطبایی (کتاب)| در محضر علامه طباطبایی]]»'' و مقاله ''«[[علم امام و عصمت انبیاء و اوصیاء (مقاله)|علم امام و عصمت انبیاء و اوصیاء]]» در این باره گفته است:
::::::'''[[علامه طباطبایی]]''' در کتاب ''«[[در محضر علامه طباطبایی (کتاب)| در محضر علامه طباطبایی]]»'' و مقاله ''«[[علم امام و عصمت انبیاء و اوصیاء (مقاله)|علم امام و عصمت انبیاء و اوصیاء]]» در این باره گفته است:
::::::«'''سؤال''': از روایات افزایش شدن علم [[ائمه]]؛ در شب‌های جمعه، و روایات عرض اعمال<ref>بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۳۳، روایات باب ۲۰.</ref> به دست نمی‌آید که علوم آنان تدریجی است، نه اینکه دفعی باشد و به یکبارگی از [[حضرت رسول]]{{صل}} دریافته باشند؟  
::::::«'''سؤال''': از روایات افزایش شدن علم [[ائمه]]؛ در شب‌های جمعه، و روایات عرض اعمال<ref>بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۳۳، روایات باب ۲۰.</ref> به دست نمی‌آید که علوم آنان تدریجی است، نه اینکه دفعی باشد و به یکبارگی از [[حضرت رسول]]{{صل}} دریافته باشند؟  
::::::'''جواب''': علوم آنان دفعی است، گرچه معلوم تدریجی باشد، پس علم به معلومِ تدریجی دارند، نه اینکه خود علم هم تدریجی باشد. تعلیم [[رسول الله]]{{صل}} به [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} مثل تعلیم رایج در میان ما تدریجی نبوده، بلکه دفعةً واحدةً بوده است،<ref>ملاحظه شود روایاتی که می‌فرماید: [[رسول خدا]]{{صل}} در بیماری پایان عمر گرانمایه‌اش، [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} را فرا خواند و در مدت کوتاه هزار حدیث، و یا هزار دَر از دانش را به آن بزرگوار آموخت که هر کدام از آن، هزار دَر را می‌گشاید: {{عربی|اندازه=120%|" يَفْتَحُ‏ كُلُ‏ حَدِيثٍ‏ أَلْفَ بَابٍ ‏‏"}} بصائر الدرجات، ص۳۱۳-۳۱۵؛ بحارالأنوار، ج۲۲، ص۴۶۱، روایت ۹.</ref> چنان که تعلّم [[حضرت رسول]]{{صل}} نیز دفعی بوده است. خداوند متعال می‌فرماید: {{متن قرآن|وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِّكُلِّ شَيْءٍ }}<ref>و بر تو این کتاب  را فرو فرستادیم که بیانگر هر چیز است؛ سوره نحل، آیه: ۸۹.</ref>. زیرا کلمه {{متن قرآن|لِّكُلِّ شَيْءٍ }} یعنی همه چیز، با تدریج سازگار نیست. و به طور کلی باید توجه داشت که روز مبعث، روز رسالت است و از سوره "اقْرَأْ بِاسْمِ" که سیاق آیاتش بیانگر آن است که نخستین سوره‌ای است که بر [[رسول خدا]]{{صل}} نازل شده، نیز بر می‌آید که [[نبوت]] قبل از رسالت بوده است، و از آیات دیگر استفاده می‌شود که قرآن دفعةً واحدةً و یکباره در شب ۱۹ یا ۲۱ یا ۲۳ ماه رمضان همان سال نازل گردیده است. خداوند متعال می‌فرماید: {{متن قرآن|إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُّبَارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنذِرِينَ }} <ref>  که ما آن را در شبی خجسته فرو فرستادیم، بی‌گمان ما بیم‌دهنده بودیم؛ سوره دخان، آیه: ۳.</ref>»<ref>[[در محضر علامه طباطبایی (کتاب)| در محضر علامه طباطبایی]]، ص ۲۰۱.</ref>.
::::::'''جواب''': علوم آنان دفعی است، گرچه معلوم تدریجی باشد، پس علم به معلومِ تدریجی دارند، نه اینکه خود علم هم تدریجی باشد. تعلیم [[رسول الله]]{{صل}} به [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} مثل تعلیم رایج در میان ما تدریجی نبوده، بلکه دفعةً واحدةً بوده است،<ref>ملاحظه شود روایاتی که می‌فرماید: [[رسول خدا]]{{صل}} در بیماری پایان عمر گرانمایه‌اش، [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} را فرا خواند و در مدت کوتاه هزار حدیث، و یا هزار دَر از دانش را به آن بزرگوار آموخت که هر کدام از آن، هزار دَر را می‌گشاید: {{عربی|" يَفْتَحُ‏ كُلُ‏ حَدِيثٍ‏ أَلْفَ بَابٍ ‏‏"}} بصائر الدرجات، ص۳۱۳-۳۱۵؛ بحارالأنوار، ج۲۲، ص۴۶۱، روایت ۹.</ref> چنان که تعلّم [[حضرت رسول]]{{صل}} نیز دفعی بوده است. خداوند متعال می‌فرماید: {{متن قرآن|وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِّكُلِّ شَيْءٍ }}<ref>و بر تو این کتاب  را فرو فرستادیم که بیانگر هر چیز است؛ سوره نحل، آیه: ۸۹.</ref>. زیرا کلمه {{متن قرآن|لِّكُلِّ شَيْءٍ }} یعنی همه چیز، با تدریج سازگار نیست. و به طور کلی باید توجه داشت که روز مبعث، روز رسالت است و از سوره "اقْرَأْ بِاسْمِ" که سیاق آیاتش بیانگر آن است که نخستین سوره‌ای است که بر [[رسول خدا]]{{صل}} نازل شده، نیز بر می‌آید که [[نبوت]] قبل از رسالت بوده است، و از آیات دیگر استفاده می‌شود که قرآن دفعةً واحدةً و یکباره در شب ۱۹ یا ۲۱ یا ۲۳ ماه رمضان همان سال نازل گردیده است. خداوند متعال می‌فرماید: {{متن قرآن|إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُّبَارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنذِرِينَ }} <ref>  که ما آن را در شبی خجسته فرو فرستادیم، بی‌گمان ما بیم‌دهنده بودیم؛ سوره دخان، آیه: ۳.</ref>»<ref>[[در محضر علامه طباطبایی (کتاب)| در محضر علامه طباطبایی]]، ص ۲۰۱.</ref>.


==پاسخ‌های دیگر==
==پاسخ‌های دیگر==
خط ۴۱: خط ۴۱:
آیت‌الله '''[[سید احمد خاتمی]]'''، در مقاله ''«[http://www.hawzah.net/fa/Article/View/85999/%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%A6%DA%A9%D9%87-%D9%88-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86-(%D8%B9) در آستان امامان؛ ملائکه و دیدار با امامان]»'' و کتاب ''«[[در آستان امامان معصوم ج۱ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]»'' در این‌باره گفته‌ است:
آیت‌الله '''[[سید احمد خاتمی]]'''، در مقاله ''«[http://www.hawzah.net/fa/Article/View/85999/%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%A6%DA%A9%D9%87-%D9%88-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86-(%D8%B9) در آستان امامان؛ ملائکه و دیدار با امامان]»'' و کتاب ''«[[در آستان امامان معصوم ج۱ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]»'' در این‌باره گفته‌ است:
::::::*«از برخی روایات استفاده می‌شود که علم [[امامان]]{{عم}} نیز پیوسته ازدیاد می‌یابد. در کتاب شریف کافی بابی تحت این عنوان منعقد کرده است که: {{عربی|اندازه=150%|«لولا ان الائمه{{عم}} یزدادون لفقد ما عندهم»}} اگر علم [[امامان]]{{عم}} توسط ذات مقدس ربوبی زیاد نشود علمشان تمام می‌شود. در اولین روایت از این باب آمده است که [[صفوان بن یحیی]] گوید از [[امام کاظم]]{{ع}} شنیدم که فرمود: {{عربی|اندازه=150%|«أَبَا جَعْفَرٍ {{ع}} يَقُولُ: لَوْ لَا أَنَّا نَزْدَادُ لَأَنْفَدْنَا»}}<ref>الکافی، ج۱، ص۲۵۴.</ref>[[امام صادق]]{{ع}} پیوسته می‌فرمود اگر بر علم ما افزوده نمی‌شد، همانا پایان می‌پذیرفت. بی‌تردید یکی از راه‌های افزایش علم [[معصومین]]{{عم}}، اطلاع‌رسانی از طریق ملائکه است که برای انجام این وظیفه و رساندن اخبار عالم خدمت [[امام]]{{ع}} شرفیاب گردند این دسته از روایات نیز دلالت التزامی بر آمد و شد ملائکه به محضر امامان{{عم}} دارد»<ref>[http://www.hawzah.net/fa/Article/View/85999/%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%A6%DA%A9%D9%87-%D9%88-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86-(%D8%B9) در آستان امامان ملائکه و دیدار با امامان، ماهنامه پاسداران اسلام، شماره۲۴۸.]</ref>.
::::::*«از برخی روایات استفاده می‌شود که علم [[امامان]]{{عم}} نیز پیوسته ازدیاد می‌یابد. در کتاب شریف کافی بابی تحت این عنوان منعقد کرده است که: {{عربی|اندازه=150%|«لولا ان الائمه{{عم}} یزدادون لفقد ما عندهم»}} اگر علم [[امامان]]{{عم}} توسط ذات مقدس ربوبی زیاد نشود علمشان تمام می‌شود. در اولین روایت از این باب آمده است که [[صفوان بن یحیی]] گوید از [[امام کاظم]]{{ع}} شنیدم که فرمود: {{عربی|اندازه=150%|«أَبَا جَعْفَرٍ {{ع}} يَقُولُ: لَوْ لَا أَنَّا نَزْدَادُ لَأَنْفَدْنَا»}}<ref>الکافی، ج۱، ص۲۵۴.</ref>[[امام صادق]]{{ع}} پیوسته می‌فرمود اگر بر علم ما افزوده نمی‌شد، همانا پایان می‌پذیرفت. بی‌تردید یکی از راه‌های افزایش علم [[معصومین]]{{عم}}، اطلاع‌رسانی از طریق ملائکه است که برای انجام این وظیفه و رساندن اخبار عالم خدمت [[امام]]{{ع}} شرفیاب گردند این دسته از روایات نیز دلالت التزامی بر آمد و شد ملائکه به محضر امامان{{عم}} دارد»<ref>[http://www.hawzah.net/fa/Article/View/85999/%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%A6%DA%A9%D9%87-%D9%88-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86-(%D8%B9) در آستان امامان ملائکه و دیدار با امامان، ماهنامه پاسداران اسلام، شماره۲۴۸.]</ref>.
::::::*«'''محدث''' یعنی: کسی که مورد خطاب و حدیث فرشتگان قرار می‌گیرد. [[امام صادق]]{{ع}}  به زراره فرمود: "این پیغام را به [[حکم بن عتبه]] برساند که: براستی اوصیای [[پیامبر]]{{صل}} محدث بوده، مورد خطاب فرشتگان قرار می‌گیرند<ref>{{عربی|اندازه=120%|" أَنَ‏ أَوْصِيَاءَ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِ وَ عَلَيْهِمُ السَّلَامُ مُحَدَّثُونَ"}}؛اصول کافی: ص:۲۷۰، ح۱.</ref>.
::::::*«'''محدث''' یعنی: کسی که مورد خطاب و حدیث فرشتگان قرار می‌گیرد. [[امام صادق]]{{ع}}  به زراره فرمود: "این پیغام را به [[حکم بن عتبه]] برساند که: براستی اوصیای [[پیامبر]]{{صل}} محدث بوده، مورد خطاب فرشتگان قرار می‌گیرند<ref>{{عربی|" أَنَ‏ أَوْصِيَاءَ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِ وَ عَلَيْهِمُ السَّلَامُ مُحَدَّثُونَ"}}؛اصول کافی: ص:۲۷۰، ح۱.</ref>.
::::::در کتاب ارزشمند اصول کافی، کتاب الحجه، بابی تحت این عنوان مطرح کرده است: {{عربی|" بَابُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ {{عم}} مُحَدَّثُون‏"}} در این باب، چندین روایت ذکر کرده است، معنای التزامی این سخن این است که: «پس آنان محل آمد و شد ملائکه‌اند که محدث‌اند». در روایتی نقل شده است که [[محمد بن مسلم]] گوید: «در محضر [[امام صادق]]{{ع}} سخن از محدث به میان آمد، حضرت فرمود: [[امام]]، صدای فرشته را می‌شنود، ولی چهره او را نمی‌بیند<ref>{{عربی|اندازه=120%|" إِنَّهُ‏ يَسْمَعُ‏ الصَّوْتَ‏ وَ لَا يَرَى‏ الشَّخْص‏‏"}}؛کلینی، کافی: ج:۱، ص۲۷۱.</ref>. [[محمد بن مسلم]] گوید: پرسیدم جانم به قربانت! از کجا می‌فهمد که این سخن فرشته است؟ حضرت فرمود: او با آرامش و وقار خاصی که به هنگام سخن گفتن فرشتگان می‌یابد، می‌فهمد که این سخن کلام فرشته است<ref>{{عربی|اندازه=120%|" إِنَّهُ‏ يُعْطَى‏ السَّكِينَةَ وَ الْوَقَارَ حَتَّى‏ يَعْلَمَ‏ أَنَّهُ‏ كَلَامُ‏ مَلَكٍ‏‏‏"}}‏‏"}}؛کلینی، کافی: ج:۱، ص۲۷۱، ح۴.</ref>.
::::::در کتاب ارزشمند اصول کافی، کتاب الحجه، بابی تحت این عنوان مطرح کرده است: {{عربی|" بَابُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ {{عم}} مُحَدَّثُون‏"}} در این باب، چندین روایت ذکر کرده است، معنای التزامی این سخن این است که: «پس آنان محل آمد و شد ملائکه‌اند که محدث‌اند». در روایتی نقل شده است که [[محمد بن مسلم]] گوید: «در محضر [[امام صادق]]{{ع}} سخن از محدث به میان آمد، حضرت فرمود: [[امام]]، صدای فرشته را می‌شنود، ولی چهره او را نمی‌بیند<ref>{{عربی|" إِنَّهُ‏ يَسْمَعُ‏ الصَّوْتَ‏ وَ لَا يَرَى‏ الشَّخْص‏‏"}}؛کلینی، کافی: ج:۱، ص۲۷۱.</ref>. [[محمد بن مسلم]] گوید: پرسیدم جانم به قربانت! از کجا می‌فهمد که این سخن فرشته است؟ حضرت فرمود: او با آرامش و وقار خاصی که به هنگام سخن گفتن فرشتگان می‌یابد، می‌فهمد که این سخن کلام فرشته است<ref>{{عربی|" إِنَّهُ‏ يُعْطَى‏ السَّكِينَةَ وَ الْوَقَارَ حَتَّى‏ يَعْلَمَ‏ أَنَّهُ‏ كَلَامُ‏ مَلَكٍ‏‏‏"}}‏‏"}}؛کلینی، کافی: ج:۱، ص۲۷۱، ح۴.</ref>.
::::::از برخی روایات استفاده می‌شود که علم امامان معصوم نیز پیوسته ازدیاد می‌یابد؛ در کتاب شریفه کافی، بابی تحت این عنوان منعقد کرده است که: {{عربی|" لولا ان الائمة يزدادون لنقد ما عندهم"}} اگر علم [[ائمه]]{{عم}} توسط ذات مقدس ربوبی، زیاد نشود، علمشان تمام می‌شود. در اولین روایت از این باب آمده است که [[صفوان بن یحیی]] گوید: از [[امام کاظم]]{{ع}} شنیدم که فرمود: [[امام صادق]]{{ع}} پیوسته می‌فرمود: اگر بر علم ما افزوده نمی‌شد، همانا پایان می‌پذیرفتیم<ref>{{عربی|اندازه=120%|"كان جعفر بن محمد يقول: لولا انا تزداد لأنفدنا"}}؛اصول کافی، ج۱، ص۲۱۹ - ۲۲۰، ح۱.</ref>. بی‌تردید یکی از راههای افزایش علم معصومین اطلاع‌رسانی از طریق ملائکه است که برای انجام این وظیفه و رساندن اخبار عالم، خدمت [[امام]] شرفیاب می‌گردند، این دسته از روایات نیز دلالت التزامی بر‌آمد و شد ملائکه به محضر [[امامان]] معصوم دارد»<ref>[[در آستان امامان معصوم ج۱ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۱، ص۶۶.</ref>.
::::::از برخی روایات استفاده می‌شود که علم امامان معصوم نیز پیوسته ازدیاد می‌یابد؛ در کتاب شریفه کافی، بابی تحت این عنوان منعقد کرده است که: {{عربی|" لولا ان الائمة يزدادون لنقد ما عندهم"}} اگر علم [[ائمه]]{{عم}} توسط ذات مقدس ربوبی، زیاد نشود، علمشان تمام می‌شود. در اولین روایت از این باب آمده است که [[صفوان بن یحیی]] گوید: از [[امام کاظم]]{{ع}} شنیدم که فرمود: [[امام صادق]]{{ع}} پیوسته می‌فرمود: اگر بر علم ما افزوده نمی‌شد، همانا پایان می‌پذیرفتیم<ref>{{عربی|"كان جعفر بن محمد يقول: لولا انا تزداد لأنفدنا"}}؛اصول کافی، ج۱، ص۲۱۹ - ۲۲۰، ح۱.</ref>. بی‌تردید یکی از راههای افزایش علم معصومین اطلاع‌رسانی از طریق ملائکه است که برای انجام این وظیفه و رساندن اخبار عالم، خدمت [[امام]] شرفیاب می‌گردند، این دسته از روایات نیز دلالت التزامی بر‌آمد و شد ملائکه به محضر [[امامان]] معصوم دارد»<ref>[[در آستان امامان معصوم ج۱ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۱، ص۶۶.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}


خط ۷۴: خط ۷۴:
حجت الاسلام و المسلمین '''[[حسین گنجی]]''' در کتاب ''«[[امام‌شناسی ۱ (کتاب)|امام‌شناسی]]»'' در این‌باره گفته‌‌اند:
حجت الاسلام و المسلمین '''[[حسین گنجی]]''' در کتاب ''«[[امام‌شناسی ۱ (کتاب)|امام‌شناسی]]»'' در این‌باره گفته‌‌اند:
::::::«معنای ازدیاد [[علم امام]] در شب جمعه چیست؟
::::::«معنای ازدیاد [[علم امام]] در شب جمعه چیست؟
:::::*'''روایت اول''': [[اباحیی صنعانی]] نقل می‌کند که [[امام صادق]] {{ع}} به من فرمود: همانا برای ما در شب‌های جمعه منزلتی از منازل خاص است، عرض کردم: فدایت شوم چه منزلتی است که در شب‌های جمعه برای شما ایجاد می شود؟ حضرت فرمودند: در هر شب جمعه به ارواح طیبه همه انبیایی که از دنیا رفته‌أند و ارواح جانشینان آنها و روح آن وصی که در میان شما زندگی می‌کند (یعنی خود حضرت اجازه داده می‌شود که به آسمان رفته و در برابر عرش الهی قرار گیرند آن گاه هفت شوط طواف کرده و در کنار هر ستونی از ستون‌های عرش الهی دو رکعت نماز می‌خوانند، سپس به بدن‌های خود باز می‌گردند و وجودشان مملو از سرور و نشاط می‌گردد و آن وصی که در میان شما زندگی می‌کند بر می‌گردد در حالی که مجموعه‌ای از علوم و دانش‌ها به علم و دانش او اضافه شده است<ref>{{عربی|اندازه=120%|" عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} قَالَ قَالَ: يَا أَبَا يَحْيَى إِنَّ لَنَا فِي لَيَالِي الْجُمُعَةِ لَشَأْناً مِنَ الشَّأْنِ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ وَ مَا ذَلِكَ الشَّأْنُ قَالَ يُؤْذَنُ لِأَرْوَاحِ الْأَنْبِيَاءِ الْمَوْتَى وَ أَرْوَاحِ الْأَوْصِيَاءِ الْمَوْتَى وَ رُوحِ الْوَصِيِّ الَّذِي بَيْنَ ظَهْرَانَيْكُمْ يُعْرَجُ بِهَا إِلَى السَّمَاءِ حَتَّى تُوَافِيَ عَرْشَ رَبِّهَا فَتَطُوفَ بِهَا أُسْبُوعاً وَ يُصَلِّي عِنْدَ كُلِّ قَائِمَةٍ مِنْ قَوَائِمِ الْعَرْشِ رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ تُرَدُّ إِلَى الْأَبْدَانِ الَّتِي كَانَتْ فِيهَا فَتُصْبِحُ الْأَنْبِيَاءُ وَ الْأَوْصِيَاءُ قَدْ مُلِئُوا وَ أُعْطُوا سُرُوراً وَ يُصْبِحُ الْوَصِيُّ الَّذِي بَيْنَ ظَهْرَانَيْكُمْ وَ قَدْ زِيدَ فِي عِلْمِهِ مِثْلُ جَمِّ الْغَفِيرِ."}}، کافی، ج ۱، ص ۲۵۳؛ مرآة العقول، ج ۳، ص ۱۰۴.</ref>
:::::*'''روایت اول''': [[اباحیی صنعانی]] نقل می‌کند که [[امام صادق]] {{ع}} به من فرمود: همانا برای ما در شب‌های جمعه منزلتی از منازل خاص است، عرض کردم: فدایت شوم چه منزلتی است که در شب‌های جمعه برای شما ایجاد می شود؟ حضرت فرمودند: در هر شب جمعه به ارواح طیبه همه انبیایی که از دنیا رفته‌أند و ارواح جانشینان آنها و روح آن وصی که در میان شما زندگی می‌کند (یعنی خود حضرت اجازه داده می‌شود که به آسمان رفته و در برابر عرش الهی قرار گیرند آن گاه هفت شوط طواف کرده و در کنار هر ستونی از ستون‌های عرش الهی دو رکعت نماز می‌خوانند، سپس به بدن‌های خود باز می‌گردند و وجودشان مملو از سرور و نشاط می‌گردد و آن وصی که در میان شما زندگی می‌کند بر می‌گردد در حالی که مجموعه‌ای از علوم و دانش‌ها به علم و دانش او اضافه شده است<ref>{{عربی|" عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} قَالَ قَالَ: يَا أَبَا يَحْيَى إِنَّ لَنَا فِي لَيَالِي الْجُمُعَةِ لَشَأْناً مِنَ الشَّأْنِ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ وَ مَا ذَلِكَ الشَّأْنُ قَالَ يُؤْذَنُ لِأَرْوَاحِ الْأَنْبِيَاءِ الْمَوْتَى وَ أَرْوَاحِ الْأَوْصِيَاءِ الْمَوْتَى وَ رُوحِ الْوَصِيِّ الَّذِي بَيْنَ ظَهْرَانَيْكُمْ يُعْرَجُ بِهَا إِلَى السَّمَاءِ حَتَّى تُوَافِيَ عَرْشَ رَبِّهَا فَتَطُوفَ بِهَا أُسْبُوعاً وَ يُصَلِّي عِنْدَ كُلِّ قَائِمَةٍ مِنْ قَوَائِمِ الْعَرْشِ رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ تُرَدُّ إِلَى الْأَبْدَانِ الَّتِي كَانَتْ فِيهَا فَتُصْبِحُ الْأَنْبِيَاءُ وَ الْأَوْصِيَاءُ قَدْ مُلِئُوا وَ أُعْطُوا سُرُوراً وَ يُصْبِحُ الْوَصِيُّ الَّذِي بَيْنَ ظَهْرَانَيْكُمْ وَ قَدْ زِيدَ فِي عِلْمِهِ مِثْلُ جَمِّ الْغَفِيرِ."}}، کافی، ج ۱، ص ۲۵۳؛ مرآة العقول، ج ۳، ص ۱۰۴.</ref>
:::::*'''روایت دوم''': [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرماید: هنگامی که شب جمعه فرا می‌رسد [[پیامبر|رسول خدا]] {{صل}} تا در برابر عرش الهی قرار می‌گیرد و امامان معصوم{{ع}} در جوار [[پیامبر|رسول خدا]] {{صل}} قرار می‌گیرند و ما هم در جوار آنها قرار می‌گیریم. پس ارواح ما به بدن‌هایمان بر نمی‌گردد مگر با علمی جدید و اگر این علم جدید و مستفاد نبود علم ما به پایان می‌رسید<ref>{{عربی|اندازه=120%|"إِذَا كَانَ لَيْلَةُ الْجُمُعَةِ، وَافى‏ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ الْعَرْشَ، وَ وَافَى الْأَئِمَّةُ عَلَيْهِمُ السَّلَامُ مَعَهُ، وَ وَافَيْنَا مَعَهُمْ، فَلَا تُرَدُّ أَرْوَاحُنَا إِلى أَبْدَانِنَا إِلَّا بِعِلْمٍ مُسْتَفَادٍ، وَ لَوْ لَاذلِكَ لَأَنْفَدْنَا"}}؛ کافی، ج ۱، ص ۲۵۶.</ref> پس این همه علم که [[اهل بیت]] {{عم}} دارند، علم کتاب و (...) چگونه به پایان می‌رسد اگر در شب‌های جمعه آن علم اضافه نشود؟ این چه علمی است؟ [[علامه مجلسی]] می‌نویسد: ممکن است منظور این باشد که بقاء همه علومی که [[اهل بیت]] دارند مشروط به آن حالتی باشد که در شب جمعه ایجاد می‌شود <ref>{{عربی|"یحتمل أن یکون بقاء ما عندهم من العلم مشروطة بتلک الحالة"}}؛ بحار الانوار، ج ۲۹، ص ۸۹.</ref>. این وجه صحیحی به نظر نمی‌رسد چون روایات کلمه "تزداد" را دارد نه بقاء را. ضمن این که در روایات، ارواح انبیاء هم شامل همین مطلب می‌شود، یعنی آنها هم بالا می‌روند برای ماندگاری و بقاء؟ این چنین نیست، بلکه بالا رفتن ارواح برای ازدیاد است که در روایات به آن اشاره شده است. '''احتمال دوم''': احتمال دارد که این علم مستفاد برای آن علومی باشد که به صورت اجمالی دارند و امکان استنباط تفصیل از آن علم اجمالی را به آنها می‌دهد و ممکن نیست اظهار آن علم مجمل بدون رفتن به عرش در شب‌های جمعه. یعنی [[اهل بیت]] {{ع}} علم اجمالی به همه کلیات دارند اما علم به مصادیقی که در این هفته چه وقایعی و با چه کیفیاتی اتفاق می‌افتد را ندارند. و در شب‌های جمعه علم تفصیلی به آنها داده می‌شود<ref>{{عربی|اندازه=120%|"ویحتمل أن یکون المستفاد تفصیلا لما علموا مجم ویمکنهم استنباط التفصیل منه"}}، بحار الانوار، ج ۲۹، ص ۸۹.</ref>. این حرف هم صحیح نیست؛ زیرا اگر قائل به این حرف بشویم آیا امامان معصوم{{ع}} که در شب جمعه به آسمان می‌روند همه علوم را به آنها می‌دهند یا قسمتی از علوم را؟ اگر بگوییم همه علوم را می‌دهند که برای شب‌های جمعه بعد چیزی باقی نمی‌ماند و اگر بگوییم قسمتی از علوم را می‌دهند که حضرات [[اهل بیت]]{{ع}} بسیاری از مطالب را تا روز قیامت به صورت جزئی و تفصیلی بیان کرده‌اند و بسیاری از نکته‌های ظریف و دقیق را گفته‌أند. نکته دیگر این که وقتی [[امام علی|حضرت علی]] {{ع}} می‌فرمایند: از من بپرسید قبل از آن که از میان شما بروم<ref>{{عربی|اندازه=120%|" سَلُونِي قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِي "}}؛ وسائل الشیعه، ج ۱۵، ص ۱۲۸.</ref> آیا باید به انتظار شب جمعه بنشینند یا در همان لحظه هر چه بپرسند می‌توانند جواب دهند؟ خوب البته [[علامه مجلسی]] ظل نظر خود را نگفته‌اند بلکه تنها احتمال داده‌اند. '''احتمال سوم''': یا بگوییم منظور از "انفدنا" علم مخصوصی است به غیر از علم به حلال و حرام که بر [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[ائمه اطهار]] {{عم}} ماه گذشته افاضه نشده است و در این زمان به [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} را افاضه شده است و این یا علوم و معارف ربانی است و یا از امور بدای است، چنانچه به آن اشاره شده است و احتمال اخیر امور بدایی را بسیاری از اخبار تأیید می‌کند<ref>{{عربی|اندازه=120%|"او المراد انفدنا من علم مخصوص سوی الحلال والحرام لم یفض علی النبی والائمة المتقدمین علی وان افیض فی ذلک الوقت کما سیاتی وذلک اما من المعارف الربانیة او من الامور البدائیه کما مر منا الاشارة الیهما ویؤید الاخیر کثیر من الأخبار"}}، بحار الانوار، ج ۲، ص ۹۸.</ref> این احتمال هم به نظر ما غلط است. اما معارف ربانی که تمام آنها به صورت کامل به [[اهل بیت]] {{عم}} عطا شده است، و اما امور بدائی هم چنان که بیان شده حضرات [[اهل بیت]]{{ع}} حقیقت [[لوح محفوظ]]، لوح محو و لوح اثبات هستند و [[لوح محفوظ]] سماوی هم از تجلیات امامان معصوم{{ع}} است. بنابراین معنا ندارد که در شب جمعه به [[امام]]{{ع}} گفته شود که در فلان مسئله بدا حاصل می‌شود آن را نگوئید و در فلان مسئله بدا حاصل نمی‌شود، آن را بگویید» <ref>[[حسین گنجی|گنجی]]، [[امام‌شناسی ۱ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ج۱، ص۲۳۳ الی ۲۳۶ .</ref>.
:::::*'''روایت دوم''': [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرماید: هنگامی که شب جمعه فرا می‌رسد [[پیامبر|رسول خدا]] {{صل}} تا در برابر عرش الهی قرار می‌گیرد و امامان معصوم{{ع}} در جوار [[پیامبر|رسول خدا]] {{صل}} قرار می‌گیرند و ما هم در جوار آنها قرار می‌گیریم. پس ارواح ما به بدن‌هایمان بر نمی‌گردد مگر با علمی جدید و اگر این علم جدید و مستفاد نبود علم ما به پایان می‌رسید<ref>{{عربی|"إِذَا كَانَ لَيْلَةُ الْجُمُعَةِ، وَافى‏ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ الْعَرْشَ، وَ وَافَى الْأَئِمَّةُ عَلَيْهِمُ السَّلَامُ مَعَهُ، وَ وَافَيْنَا مَعَهُمْ، فَلَا تُرَدُّ أَرْوَاحُنَا إِلى أَبْدَانِنَا إِلَّا بِعِلْمٍ مُسْتَفَادٍ، وَ لَوْ لَاذلِكَ لَأَنْفَدْنَا"}}؛ کافی، ج ۱، ص ۲۵۶.</ref> پس این همه علم که [[اهل بیت]] {{عم}} دارند، علم کتاب و (...) چگونه به پایان می‌رسد اگر در شب‌های جمعه آن علم اضافه نشود؟ این چه علمی است؟ [[علامه مجلسی]] می‌نویسد: ممکن است منظور این باشد که بقاء همه علومی که [[اهل بیت]] دارند مشروط به آن حالتی باشد که در شب جمعه ایجاد می‌شود <ref>{{عربی|"یحتمل أن یکون بقاء ما عندهم من العلم مشروطة بتلک الحالة"}}؛ بحار الانوار، ج ۲۹، ص ۸۹.</ref>. این وجه صحیحی به نظر نمی‌رسد چون روایات کلمه "تزداد" را دارد نه بقاء را. ضمن این که در روایات، ارواح انبیاء هم شامل همین مطلب می‌شود، یعنی آنها هم بالا می‌روند برای ماندگاری و بقاء؟ این چنین نیست، بلکه بالا رفتن ارواح برای ازدیاد است که در روایات به آن اشاره شده است. '''احتمال دوم''': احتمال دارد که این علم مستفاد برای آن علومی باشد که به صورت اجمالی دارند و امکان استنباط تفصیل از آن علم اجمالی را به آنها می‌دهد و ممکن نیست اظهار آن علم مجمل بدون رفتن به عرش در شب‌های جمعه. یعنی [[اهل بیت]] {{ع}} علم اجمالی به همه کلیات دارند اما علم به مصادیقی که در این هفته چه وقایعی و با چه کیفیاتی اتفاق می‌افتد را ندارند. و در شب‌های جمعه علم تفصیلی به آنها داده می‌شود<ref>{{عربی|"ویحتمل أن یکون المستفاد تفصیلا لما علموا مجم ویمکنهم استنباط التفصیل منه"}}، بحار الانوار، ج ۲۹، ص ۸۹.</ref>. این حرف هم صحیح نیست؛ زیرا اگر قائل به این حرف بشویم آیا امامان معصوم{{ع}} که در شب جمعه به آسمان می‌روند همه علوم را به آنها می‌دهند یا قسمتی از علوم را؟ اگر بگوییم همه علوم را می‌دهند که برای شب‌های جمعه بعد چیزی باقی نمی‌ماند و اگر بگوییم قسمتی از علوم را می‌دهند که حضرات [[اهل بیت]]{{ع}} بسیاری از مطالب را تا روز قیامت به صورت جزئی و تفصیلی بیان کرده‌اند و بسیاری از نکته‌های ظریف و دقیق را گفته‌أند. نکته دیگر این که وقتی [[امام علی|حضرت علی]] {{ع}} می‌فرمایند: از من بپرسید قبل از آن که از میان شما بروم<ref>{{عربی|" سَلُونِي قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِي "}}؛ وسائل الشیعه، ج ۱۵، ص ۱۲۸.</ref> آیا باید به انتظار شب جمعه بنشینند یا در همان لحظه هر چه بپرسند می‌توانند جواب دهند؟ خوب البته [[علامه مجلسی]] ظل نظر خود را نگفته‌اند بلکه تنها احتمال داده‌اند. '''احتمال سوم''': یا بگوییم منظور از "انفدنا" علم مخصوصی است به غیر از علم به حلال و حرام که بر [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[ائمه اطهار]] {{عم}} ماه گذشته افاضه نشده است و در این زمان به [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} را افاضه شده است و این یا علوم و معارف ربانی است و یا از امور بدای است، چنانچه به آن اشاره شده است و احتمال اخیر امور بدایی را بسیاری از اخبار تأیید می‌کند<ref>{{عربی|"او المراد انفدنا من علم مخصوص سوی الحلال والحرام لم یفض علی النبی والائمة المتقدمین علی وان افیض فی ذلک الوقت کما سیاتی وذلک اما من المعارف الربانیة او من الامور البدائیه کما مر منا الاشارة الیهما ویؤید الاخیر کثیر من الأخبار"}}، بحار الانوار، ج ۲، ص ۹۸.</ref> این احتمال هم به نظر ما غلط است. اما معارف ربانی که تمام آنها به صورت کامل به [[اهل بیت]] {{عم}} عطا شده است، و اما امور بدائی هم چنان که بیان شده حضرات [[اهل بیت]]{{ع}} حقیقت [[لوح محفوظ]]، لوح محو و لوح اثبات هستند و [[لوح محفوظ]] سماوی هم از تجلیات امامان معصوم{{ع}} است. بنابراین معنا ندارد که در شب جمعه به [[امام]]{{ع}} گفته شود که در فلان مسئله بدا حاصل می‌شود آن را نگوئید و در فلان مسئله بدا حاصل نمی‌شود، آن را بگویید» <ref>[[حسین گنجی|گنجی]]، [[امام‌شناسی ۱ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ج۱، ص۲۳۳ الی ۲۳۶ .</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}
{{جمع شدن|۸. حجت الاسلام و المسلمین افتخاری؛}}
{{جمع شدن|۸. حجت الاسلام و المسلمین افتخاری؛}}
خط ۸۶: خط ۸۶:
::::::عرضه اعمال انسان‌ها به [[امام]]: خداوند با عرضه اعمال انسان‌ها به [[امام]]، [[علم امام]] را در مورد اعمال و رفتار انسان‌ها افزایش می‌دهد و همین امر به [[امامت]] [[امام]] کمک کرده و او بهتر می‌تواند به وظایف خودش در جامعه بپردازد.
::::::عرضه اعمال انسان‌ها به [[امام]]: خداوند با عرضه اعمال انسان‌ها به [[امام]]، [[علم امام]] را در مورد اعمال و رفتار انسان‌ها افزایش می‌دهد و همین امر به [[امامت]] [[امام]] کمک کرده و او بهتر می‌تواند به وظایف خودش در جامعه بپردازد.
::::::در همان روایتی که قبلاً در مورد وجود ستونی از نور برای [[امام]]، از [[شیخ صدوق]] نقل کردیم، به این نکته تصریح می‌کرد که یکی از مسائلی را که [[امام]] در آن ستون نور می‌بیند، اعمال انسانهاست<ref>{{عربی|اندازه=130%|« وَ فِي حَدِيثٍ آخَرَ إِنَّ الْإِمَامَ مُؤَيَّدٌ بِرُوحِ الْقُدُسِ وَ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ اللَّهِ عَمُودٌ مِنْ نُورٍيَرَى فِيهِ أَعْمَالَ الْعِبَادِ وَ كُلَّمَا احْتَاجَ إِلَيْهِ لِدَلَالَةٍ اطَّلَعَ عَلَيْهِ وَ يَبْسُطُهُ فَيَعْلَمُ وَ يُقْبَضُ عَنْهُ فَلَا يَعْلَم»}}؛ صدوق، عيون أخبار الرضا، ج۱، ص ۲۱۴.</ref> خداوند به این وسیله، [[امام]] را از اعمال انسانها مطلع می‌کند.
::::::در همان روایتی که قبلاً در مورد وجود ستونی از نور برای [[امام]]، از [[شیخ صدوق]] نقل کردیم، به این نکته تصریح می‌کرد که یکی از مسائلی را که [[امام]] در آن ستون نور می‌بیند، اعمال انسانهاست<ref>{{عربی|اندازه=130%|« وَ فِي حَدِيثٍ آخَرَ إِنَّ الْإِمَامَ مُؤَيَّدٌ بِرُوحِ الْقُدُسِ وَ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ اللَّهِ عَمُودٌ مِنْ نُورٍيَرَى فِيهِ أَعْمَالَ الْعِبَادِ وَ كُلَّمَا احْتَاجَ إِلَيْهِ لِدَلَالَةٍ اطَّلَعَ عَلَيْهِ وَ يَبْسُطُهُ فَيَعْلَمُ وَ يُقْبَضُ عَنْهُ فَلَا يَعْلَم»}}؛ صدوق، عيون أخبار الرضا، ج۱، ص ۲۱۴.</ref> خداوند به این وسیله، [[امام]] را از اعمال انسانها مطلع می‌کند.
::::::[[کلینی]] در روایتی از [[امام رضا]]{{ع}} نقل می‌کند که ایشان با استناد به آیه شریفه {{متن قرآن|وَقُلِ اعْمَلُواْ فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ}} <ref> و بگو (آنچه در سر دارید) انجام دهید، به زودی خداوند و پیامبرش و مؤمنان کار شما را خواهند دید؛ سوره توبه، آیه: ۱۰۵.</ref> می‌فرماید: اعمال شما، هر روز و شب بر من عرضه می‌شود. [[امام رضا]]{{ع}} در این حدیث شریف، [[علی]]{{ع}} را مصداق آن "مؤمن" ذکر شده در قرآن می‌داند و این گونه به شیعیانش اعلام می‌کند که همیشه از وضع آنها با خبر و مطلع است<ref>{{عربی|اندازه=120%|« عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبَانٍ الزَّيَّاتِ وَ كَانَ مَكِيناً عِنْدَ الرِّضَا {{ع}} قَالَ‏ قُلْتُ لِلرِّضَا{{ع}}ادْعُ اللَّهَ لِي وَ لِأَهْلِ بَيْتِي فَقَالَ أَ وَ لَسْتُ أَفْعَلُ وَ اللَّهِ إِنَّ أَعْمَالَكُمْ لَتُعْرَضُ عَلَيَّ فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ قَالَ فَاسْتَعْظَمْتُ ذَلِكَ فَقَالَ لِي أَ مَا تَقْرَأُ كِتَابَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ‏ قَالَ هُوَ وَ اللَّهِ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ {{ع}}»}}؛ کلینی، کافی، ج۱، ص۲۱۹.</ref> »<ref>[[بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد (پایان‌نامه)|بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد]]، ص ۷۲، ۷۳</ref>.
::::::[[کلینی]] در روایتی از [[امام رضا]]{{ع}} نقل می‌کند که ایشان با استناد به آیه شریفه {{متن قرآن|وَقُلِ اعْمَلُواْ فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ}} <ref> و بگو (آنچه در سر دارید) انجام دهید، به زودی خداوند و پیامبرش و مؤمنان کار شما را خواهند دید؛ سوره توبه، آیه: ۱۰۵.</ref> می‌فرماید: اعمال شما، هر روز و شب بر من عرضه می‌شود. [[امام رضا]]{{ع}} در این حدیث شریف، [[علی]]{{ع}} را مصداق آن "مؤمن" ذکر شده در قرآن می‌داند و این گونه به شیعیانش اعلام می‌کند که همیشه از وضع آنها با خبر و مطلع است<ref>{{عربی|« عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبَانٍ الزَّيَّاتِ وَ كَانَ مَكِيناً عِنْدَ الرِّضَا {{ع}} قَالَ‏ قُلْتُ لِلرِّضَا{{ع}}ادْعُ اللَّهَ لِي وَ لِأَهْلِ بَيْتِي فَقَالَ أَ وَ لَسْتُ أَفْعَلُ وَ اللَّهِ إِنَّ أَعْمَالَكُمْ لَتُعْرَضُ عَلَيَّ فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ قَالَ فَاسْتَعْظَمْتُ ذَلِكَ فَقَالَ لِي أَ مَا تَقْرَأُ كِتَابَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ‏ قَالَ هُوَ وَ اللَّهِ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ {{ع}}»}}؛ کلینی، کافی، ج۱، ص۲۱۹.</ref> »<ref>[[بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد (پایان‌نامه)|بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد]]، ص ۷۲، ۷۳</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}
{{جمع شدن|۹. حجت الاسلام و المسلمین هاشمی؛}}
{{جمع شدن|۹. حجت الاسلام و المسلمین هاشمی؛}}
خط ۱۷۹: خط ۱۷۹:
[[پرونده:11933.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[محمد مولوی|مولوی]]]]
[[پرونده:11933.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[محمد مولوی|مولوی]]]]
::::::آقای '''[[محمد مولوی]]''' در کتاب ''«[[نیاز جهان به امام زمان (کتاب)|نیاز جهان به امام زمان]]»'' در این‌باره گفته‌ است:
::::::آقای '''[[محمد مولوی]]''' در کتاب ''«[[نیاز جهان به امام زمان (کتاب)|نیاز جهان به امام زمان]]»'' در این‌باره گفته‌ است:
::::::«[[علم امام]]{{ع}} دائمی و همیشگی بوده و متصل به سرچشمه غیبی است و دائماً در حال افزایش است. در غیر این صورت موجب نقص می‌شود. در این رابطه از صادقین{{عم}} چند روایت نقل شده است. [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرمایند:"اگر بر دانش ما افزوده نمی‌شد بی‌علم می‌ماندیم" <ref>{{عربی|اندازه=120%|" لَوْلا أَنّا نَزْدادُ لاَنْفَدْنا ‏‏‏‏‏‏"}}؛ اصول کافی، ج ۱، ص ۳۷۴، ح ۶۴۹.</ref>. [[مفضل بن عمر]] می‌گوید؛ روزی [[امام صادق]]{{ع}} به من فرمودند: ما را هر شب جمعه شادی و سروریست! گفتم: خدایش افزایش دهد، آن شادی چیست؟ فرمودند: هر شب جمعه روح [[پیامبر]]{{صل}} و [[امامان]]{{عم}} تا عرش بالا می‌رود، و روح ما هم با روح آنان بالا می‌رود، و این ارواح به بدن‌های خود باز نگردند، مگر با معرفتی و علمی تازه و جدید، و اگر چنین نبود که علم ما تمام می‌شد<ref>اصول کافی، ج ۱، ص ۳۷۳، ح ۶۴۷.</ref>. [[امام موسی بن جعفر]]{{ع}} می‌فرمایند: [[علم امام]]{{ع}} سه جنبه و جهت دارد: (۱) علوم مربوط به زمان گذشته؛ (۲) علوم مربوط به زمان آینده؛ (۳) علوم حادث و جدید و نو ظهور. اما علوم گذشته برای ما تفسیر شده است یعنی اخبار گذشته را [[پیغمبر]]{{صل}} برای ما توضیح داده است و اما علوم آینده در جامع و مصحفی نوشته شده که نزد ماست<ref>اصول کافی، ج ۱ ص ۳۴۴.</ref>، در بابی مستقل شامل ۸ حدیث راجع به [[جامعه]]، صحیفه، [[جفر]] و [[مصحف فاطمه]]{{س}} بحث شده است. و اما علوم حادث و نو ظهور، نتیجه [[الهام]] حق بر دل [[امام]]{{ع}} و ابلاغ به گوش اوست. برترین نوع علم ما همین نوع است. این نکته را هم جداً یادآور می‌شوند که این موضوع را نباید با نبوّت اشتباه کرد؛ یعنی علوم حادث [[امامان]]{{عم}} چیز دیگری است و نبوّت چیز دیگر<ref>اصول کافی، ج ۱، ص ۳۹۳، ح ۶۸۱.</ref>»<ref>[[نیاز جهان به امام زمان (کتاب)|نیاز جهان به امام زمان]]، ص ۱۹.</ref>.
::::::«[[علم امام]]{{ع}} دائمی و همیشگی بوده و متصل به سرچشمه غیبی است و دائماً در حال افزایش است. در غیر این صورت موجب نقص می‌شود. در این رابطه از صادقین{{عم}} چند روایت نقل شده است. [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرمایند:"اگر بر دانش ما افزوده نمی‌شد بی‌علم می‌ماندیم" <ref>{{عربی|" لَوْلا أَنّا نَزْدادُ لاَنْفَدْنا ‏‏‏‏‏‏"}}؛ اصول کافی، ج ۱، ص ۳۷۴، ح ۶۴۹.</ref>. [[مفضل بن عمر]] می‌گوید؛ روزی [[امام صادق]]{{ع}} به من فرمودند: ما را هر شب جمعه شادی و سروریست! گفتم: خدایش افزایش دهد، آن شادی چیست؟ فرمودند: هر شب جمعه روح [[پیامبر]]{{صل}} و [[امامان]]{{عم}} تا عرش بالا می‌رود، و روح ما هم با روح آنان بالا می‌رود، و این ارواح به بدن‌های خود باز نگردند، مگر با معرفتی و علمی تازه و جدید، و اگر چنین نبود که علم ما تمام می‌شد<ref>اصول کافی، ج ۱، ص ۳۷۳، ح ۶۴۷.</ref>. [[امام موسی بن جعفر]]{{ع}} می‌فرمایند: [[علم امام]]{{ع}} سه جنبه و جهت دارد: (۱) علوم مربوط به زمان گذشته؛ (۲) علوم مربوط به زمان آینده؛ (۳) علوم حادث و جدید و نو ظهور. اما علوم گذشته برای ما تفسیر شده است یعنی اخبار گذشته را [[پیغمبر]]{{صل}} برای ما توضیح داده است و اما علوم آینده در جامع و مصحفی نوشته شده که نزد ماست<ref>اصول کافی، ج ۱ ص ۳۴۴.</ref>، در بابی مستقل شامل ۸ حدیث راجع به [[جامعه]]، صحیفه، [[جفر]] و [[مصحف فاطمه]]{{س}} بحث شده است. و اما علوم حادث و نو ظهور، نتیجه [[الهام]] حق بر دل [[امام]]{{ع}} و ابلاغ به گوش اوست. برترین نوع علم ما همین نوع است. این نکته را هم جداً یادآور می‌شوند که این موضوع را نباید با نبوّت اشتباه کرد؛ یعنی علوم حادث [[امامان]]{{عم}} چیز دیگری است و نبوّت چیز دیگر<ref>اصول کافی، ج ۱، ص ۳۹۳، ح ۶۸۱.</ref>»<ref>[[نیاز جهان به امام زمان (کتاب)|نیاز جهان به امام زمان]]، ص ۱۹.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}


نسخهٔ ‏۲ ژوئن ۲۰۱۹، ساعت ۱۹:۳۸

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
آیا علم معصوم قابلیت افزایش دارد؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ علم غیب
مدخل بالاترعلم معصوم / ویژگی علم معصوم
مدخل اصلیافزایش علم معصوم
مدخل وابستهعلم تام / علم محدود / علم فعلی / علم شأنی

آیا علم معصوم(ع) قابلیت افزایش دارد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث علم غیب معصوم است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم غیب مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

پاسخ نخست

علامه طباطبایی
علامه طباطبایی در کتاب « در محضر علامه طباطبایی» و مقاله «علم امام و عصمت انبیاء و اوصیاء» در این باره گفته است:
«سؤال: از روایات افزایش شدن علم ائمه؛ در شب‌های جمعه، و روایات عرض اعمال[۱] به دست نمی‌آید که علوم آنان تدریجی است، نه اینکه دفعی باشد و به یکبارگی از حضرت رسول(ص) دریافته باشند؟
جواب: علوم آنان دفعی است، گرچه معلوم تدریجی باشد، پس علم به معلومِ تدریجی دارند، نه اینکه خود علم هم تدریجی باشد. تعلیم رسول الله(ص) به امیرالمؤمنین(ع) مثل تعلیم رایج در میان ما تدریجی نبوده، بلکه دفعةً واحدةً بوده است،[۲] چنان که تعلّم حضرت رسول(ص) نیز دفعی بوده است. خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِّكُلِّ شَيْءٍ ﴾[۳]. زیرا کلمه ﴿لِّكُلِّ شَيْءٍ ﴾ یعنی همه چیز، با تدریج سازگار نیست. و به طور کلی باید توجه داشت که روز مبعث، روز رسالت است و از سوره "اقْرَأْ بِاسْمِ" که سیاق آیاتش بیانگر آن است که نخستین سوره‌ای است که بر رسول خدا(ص) نازل شده، نیز بر می‌آید که نبوت قبل از رسالت بوده است، و از آیات دیگر استفاده می‌شود که قرآن دفعةً واحدةً و یکباره در شب ۱۹ یا ۲۱ یا ۲۳ ماه رمضان همان سال نازل گردیده است. خداوند متعال می‌فرماید: ﴿إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُّبَارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنذِرِينَ ﴾ [۴]»[۵].

پاسخ‌های دیگر

 با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:  

پرسش‌های وابسته

  1. قلمرو علم معصوم تا چه حدی است؟ (پرسش)
  2. آیا علم تام معصوم امکان عقلی دارد؟ (پرسش)
  3. آیا علم تام معصوم با اختیار وی منافات ندارد؟ (پرسش)
  4. آیا اعتقاد به علم تام معصوم شرک نیست؟ (پرسش)
  5. آیا اعتقاد به تام علم معصوم امام غلو نیست؟ (پرسش)
  6. آیا عدم اعتقاد به علم تام معصوم امام آسیبی به ایمان وارد می‌کند؟ (پرسش)
  7. آیا معصوم به تمام موارد قرآن علم دارد؟ (پرسش)
  8. آیا قول به محدودیت علم معصوم مانع عقلی یا شرعی دارد؟ (پرسش)
  9. چگونه می‌شود معصوم را انسان کامل دانست اما علم او را محدود شمرد؟ (پرسش)
  10. آیا معصوم باید علم تام داشته باشد؟ (پرسش)
  11. آیا علم تام معصوم ضرورت عقلی دارد؟ (پرسش)
  12. آیا علم تام معصوم ضرورت شرعی دارد؟ (پرسش)
  13. آیا آگاهی معصوم به نحو تام شرطی از شروط امامت است؟ (پرسش)
  14. اگر معصوم علم تام دارد پس چه نیازی به وحی است؟ (پرسش)
  15. آیا نمونه‌هایی از علم تام معصوم در قرآن موجود است؟ (پرسش)
  16. آیا نمونه‌هایی از علم تام معصوم در حدیث موجود است؟ (پرسش)
  17. آیاتی که مخالفان علم تام معصوم به آنها استدلال می‌کنند کدام‌اند؟ (پرسش)
  18. با وجود آیاتی که علم تام معصوم را نفی می‌کنند چگونه این علم اثبات می‌شود؟ (پرسش)
  19. آیاتی که موافقان علم تام معصوم به آنها استدلال می‌کنند کدام‌اند؟ (پرسش)
  20. چگونه آیات نافی علم تام معصوم از غیر خدا با آیات مثبت علم تام معصوم برای غیر او قابل جمع هستند؟ (پرسش)
  21. آیاتی که مخالفان علم تام معصوم پیامبر خاتم به آنها استدلال می‌کنند کدام‌اند؟ (پرسش)
  22. آیا روایاتی وجود دارند که علم تام معصوم را نفی می‌کنند؟ (پرسش)
  23. چگونه آیات نافی علم تام معصوم با روایات مثبت علم تام معصوم قابل جمع هستند؟ (پرسش)
  24. چگونه روایات نافی علم تام معصوم با روایات مثبت علم تام معصوم قابل جمع هستند؟ (پرسش)
  25. دلیل عقلی علم تام پیامبران چیست؟ (پرسش)
  26. دلیل قرآنی علم تام پیامبران چیست؟ (پرسش)
  27. دلیل حدیثی علم تام پیامبران چیست؟ (پرسش)
  28. آیا شاهد تاریخی بر علم تام پیامبران وجود دارد؟ (پرسش)
  29. بر فرض اثبات علم تام پیامبران علم تام امامان چگونه ثابت می‌شود؟ (پرسش)
  30. دلیل عقلی علم تام امامان چیست؟ (پرسش)
  31. دلیل قرآنی علم تام امامان چیست؟ (پرسش)
  32. دلیل حدیثی علم تام امامان چیست؟ (پرسش)
  33. آیا شاهد تاریخی بر علم تام امامان وجود دارد؟ (پرسش)
  34. چرا امامان علم تام معصوم خود را انکار می‌کردند؟ (پرسش)
  35. آيا علم تام معصوم تکلیف‌آور است و معصوم را به عمل بر اساس آن موظف می‌کند؟ (پرسش)
  36. آیا معصوم از علم تام خود بهره می‌برد؟ (پرسش)
  37. اگر معصوم از علم تام خود بهره نمی‌برد پس فایده‌اش چیست؟ (پرسش)
  38. آیا علم محدود معصوم ضرورت عقلی دارد؟ (پرسش)
  39. آیا علم محدود معصوم ضرورت شرعی دارد؟ (پرسش)
  40. مهم‌ترین مصادیق علم ویژه معصوم کدام‌اند؟ (پرسش)
  41. علم به چه مواردی تنها نزد خداست؟ (پرسش)
  42. رابطه علم ویژه معصوم با معجزه و کرامت چیست؟ (پرسش)
  43. آیا معجزه به واسطه علم معصوم است؟ (پرسش)
  44. دیدگاه‌های دانشمندان مسلمان در باره قلمرو علم معصوم چیست؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع علم غیب معصوم

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. ↑ بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۳۳، روایات باب ۲۰.
  2. ↑ ملاحظه شود روایاتی که می‌فرماید: رسول خدا(ص) در بیماری پایان عمر گرانمایه‌اش، امیرالمؤمنین(ع) را فرا خواند و در مدت کوتاه هزار حدیث، و یا هزار دَر از دانش را به آن بزرگوار آموخت که هر کدام از آن، هزار دَر را می‌گشاید: " يَفْتَحُ‏ كُلُ‏ حَدِيثٍ‏ أَلْفَ بَابٍ ‏‏" بصائر الدرجات، ص۳۱۳-۳۱۵؛ بحارالأنوار، ج۲۲، ص۴۶۱، روایت ۹.
  3. ↑ و بر تو این کتاب را فرو فرستادیم که بیانگر هر چیز است؛ سوره نحل، آیه: ۸۹.
  4. ↑ که ما آن را در شبی خجسته فرو فرستادیم، بی‌گمان ما بیم‌دهنده بودیم؛ سوره دخان، آیه: ۳.
  5. ↑ در محضر علامه طباطبایی، ص ۲۰۱.
  6. ↑ پروردگارا، علم مرا زیاد فرما؛ سوره طه، آیه: ۱۱۴.
  7. ↑ الکافی، ج۱، ص۲۳۸، ح۱.
  8. ↑ الکافی، ج۱، ص۲۵۳.
  9. ↑ بگو: اگر برای (نوشتن) کلمات پروردگارم دریا مرکّب می‌بود پیش از آنکه کلمات پروردگارم به پایان رسد آن دریا پایان می‌یافت هر چند دریایی همچند آن را نیز به کمک می‌آوردیم؛ سوره کهف، آیه: ۱۰۹.
  10. ↑ علم غیب، ص۱۴۰ - ۱۴۲.
  11. ↑ اصول کافی‌؛ ج۱، ص۲۵۵.
  12. ↑ بررسی‌ مسائل کلی‌ امامت، ص ۲۸۷.
  13. ↑ الکافی، ج۱، ص۲۵۴.
  14. ↑ در آستان امامان ملائکه و دیدار با امامان، ماهنامه پاسداران اسلام، شماره۲۴۸.
  15. ↑ " أَنَ‏ أَوْصِيَاءَ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِ وَ عَلَيْهِمُ السَّلَامُ مُحَدَّثُونَ"؛اصول کافی: ص:۲۷۰، ح۱.
  16. ↑ " إِنَّهُ‏ يَسْمَعُ‏ الصَّوْتَ‏ وَ لَا يَرَى‏ الشَّخْص‏‏"؛کلینی، کافی: ج:۱، ص۲۷۱.
  17. ↑ " إِنَّهُ‏ يُعْطَى‏ السَّكِينَةَ وَ الْوَقَارَ حَتَّى‏ يَعْلَمَ‏ أَنَّهُ‏ كَلَامُ‏ مَلَكٍ‏‏‏"‏‏"}}؛کلینی، کافی: ج:۱، ص۲۷۱، ح۴.
  18. ↑ "كان جعفر بن محمد يقول: لولا انا تزداد لأنفدنا"؛اصول کافی، ج۱، ص۲۱۹ - ۲۲۰، ح۱.
  19. ↑ در آستان امامان معصوم؛ ج۱، ص۶۶.
  20. ↑ اصول کافی، ج۱، ص ۲۵۷، روایت ۳.
  21. ↑ اصول کافی، ص۲۵۸، روایت ۱.
  22. ↑ همان، ص۲۵۸، روایت ۲ و ۳.
  23. ↑ اصول کافی، ص ۲۵۴، روایت ۱-۳.
  24. ↑ اصول کافی، ج۱، ص۲۵۴، روایت ۳.
  25. ↑ اصول کافی، ج۱، ص ۲۳۸، روایت ۱؛ بصائرالدرجات، ص ۱۷۰، روایت ۱، و ص ۱۷۱، روایت ۳ و ۵.
  26. ↑ جلوه‌های لاهوتی، ج ۱، ص ۱۳۹.
  27. ↑ جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند؛ سوره احزاب، آیه: ۳۳.
  28. ↑ وبگاه پاسخ‌دهنده (محمد جواد فاضل لنکرانی).
  29. ↑ کافی جلد ۱ ص ۲۵۵.
  30. ↑ بصائر الدرجات جزء هشتم ص۳۹۵.
  31. ↑ بحثی مبسوط در آموزش عقائد، ص۳۳۹
  32. ↑ " عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ قَالَ: يَا أَبَا يَحْيَى إِنَّ لَنَا فِي لَيَالِي الْجُمُعَةِ لَشَأْناً مِنَ الشَّأْنِ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ وَ مَا ذَلِكَ الشَّأْنُ قَالَ يُؤْذَنُ لِأَرْوَاحِ الْأَنْبِيَاءِ الْمَوْتَى وَ أَرْوَاحِ الْأَوْصِيَاءِ الْمَوْتَى وَ رُوحِ الْوَصِيِّ الَّذِي بَيْنَ ظَهْرَانَيْكُمْ يُعْرَجُ بِهَا إِلَى السَّمَاءِ حَتَّى تُوَافِيَ عَرْشَ رَبِّهَا فَتَطُوفَ بِهَا أُسْبُوعاً وَ يُصَلِّي عِنْدَ كُلِّ قَائِمَةٍ مِنْ قَوَائِمِ الْعَرْشِ رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ تُرَدُّ إِلَى الْأَبْدَانِ الَّتِي كَانَتْ فِيهَا فَتُصْبِحُ الْأَنْبِيَاءُ وَ الْأَوْصِيَاءُ قَدْ مُلِئُوا وَ أُعْطُوا سُرُوراً وَ يُصْبِحُ الْوَصِيُّ الَّذِي بَيْنَ ظَهْرَانَيْكُمْ وَ قَدْ زِيدَ فِي عِلْمِهِ مِثْلُ جَمِّ الْغَفِيرِ."، کافی، ج ۱، ص ۲۵۳؛ مرآة العقول، ج ۳، ص ۱۰۴.
  33. ↑ "إِذَا كَانَ لَيْلَةُ الْجُمُعَةِ، وَافى‏ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ الْعَرْشَ، وَ وَافَى الْأَئِمَّةُ عَلَيْهِمُ السَّلَامُ مَعَهُ، وَ وَافَيْنَا مَعَهُمْ، فَلَا تُرَدُّ أَرْوَاحُنَا إِلى أَبْدَانِنَا إِلَّا بِعِلْمٍ مُسْتَفَادٍ، وَ لَوْ لَاذلِكَ لَأَنْفَدْنَا"؛ کافی، ج ۱، ص ۲۵۶.
  34. ↑ "یحتمل أن یکون بقاء ما عندهم من العلم مشروطة بتلک الحالة"؛ بحار الانوار، ج ۲۹، ص ۸۹.
  35. ↑ "ویحتمل أن یکون المستفاد تفصیلا لما علموا مجم ویمکنهم استنباط التفصیل منه"، بحار الانوار، ج ۲۹، ص ۸۹.
  36. ↑ " سَلُونِي قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِي "؛ وسائل الشیعه، ج ۱۵، ص ۱۲۸.
  37. ↑ "او المراد انفدنا من علم مخصوص سوی الحلال والحرام لم یفض علی النبی والائمة المتقدمین علی وان افیض فی ذلک الوقت کما سیاتی وذلک اما من المعارف الربانیة او من الامور البدائیه کما مر منا الاشارة الیهما ویؤید الاخیر کثیر من الأخبار"، بحار الانوار، ج ۲، ص ۹۸.
  38. ↑ گنجی، امام‌شناسی، ج۱، ص۲۳۳ الی ۲۳۶ .
  39. ↑ « وَ فِي حَدِيثٍ آخَرَ إِنَّ الْإِمَامَ مُؤَيَّدٌ بِرُوحِ الْقُدُسِ وَ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ اللَّهِ عَمُودٌ مِنْ نُورٍيَرَى فِيهِ أَعْمَالَ الْعِبَادِ وَ كُلَّمَا احْتَاجَ إِلَيْهِ لِدَلَالَةٍ اطَّلَعَ عَلَيْهِ وَ يَبْسُطُهُ فَيَعْلَمُ وَ يُقْبَضُ عَنْهُ فَلَا يَعْلَم»؛ صدوق، عيون أخبار الرضا، ج۱، ص ۲۱۴.
  40. ↑ و بگو (آنچه در سر دارید) انجام دهید، به زودی خداوند و پیامبرش و مؤمنان کار شما را خواهند دید؛ سوره توبه، آیه: ۱۰۵.
  41. ↑ « عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبَانٍ الزَّيَّاتِ وَ كَانَ مَكِيناً عِنْدَ الرِّضَا (ع) قَالَ‏ قُلْتُ لِلرِّضَا(ع)ادْعُ اللَّهَ لِي وَ لِأَهْلِ بَيْتِي فَقَالَ أَ وَ لَسْتُ أَفْعَلُ وَ اللَّهِ إِنَّ أَعْمَالَكُمْ لَتُعْرَضُ عَلَيَّ فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ قَالَ فَاسْتَعْظَمْتُ ذَلِكَ فَقَالَ لِي أَ مَا تَقْرَأُ كِتَابَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ‏ قَالَ هُوَ وَ اللَّهِ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ (ع)»؛ کلینی، کافی، ج۱، ص۲۱۹.
  42. ↑ بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد، ص ۷۲، ۷۳
  43. ↑ محمدتقی مصباح یزدی، انسان‌شناسی در قرآن، تدوین محمود فتحعلی، ص ۸۴
  44. ↑ سیدعلی هاشمی، "ماهیت و قلمرو علم الاسماء"، قرآن‌شناخت، ش۲؛ (پیاپی‌۱۰)، س۵، ص۱۰۹.
  45. ↑ محمد‌بن‌حسن صفار، بصائر الدرجات، ص ۱۲۷ و ۱۲۸.
  46. ↑ سیدعلی هاشمی، «ماهیت و قلمرو علم الکتاب»، معرفت، ش۱۸۷، س۲۳، ص۴۷.
  47. ↑ ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی صفحه ۱۲۴.
  48. ↑ و فراوان به علوم ایشان افزوده می‌شود.
  49. ↑ شب جمعه‌ای نیست مگر آن که اولیای خدا، سرور ویژه‌ای در آن دارند، هنگامی که شب جمعه فرا می‌رسد رسول خدا(ص) با عرش علم خداوندی ارتباط برقرار می‌کند و من نیز همراه با او با عرش تماس حاصل می‌کنم و در نتیجه با علمی که از آن جا بهره برده‌ام باز می‌گردم و اگر این نبود، قطعاً آن چه در نزد ما است پایان می‌پذیرفت. بحارالانوار، ج۳۲، ص۳۳۳.
  50. ↑ بصائرالدرجات، ص۱۳۱.
  51. ↑ بی‌کرانگی علم امام معصوم
  52. ↑ «اگر بر علم ما افزوده نشود، پایان می‌پذیرد»؛ کلینی، ۱۴۲۹: ج ۱، ۶۳۲.
  53. ↑ وبگاه خبرگزاری فارس
  54. ↑ ویژگی‌های علوم ائمه از دیدگاه علمای امامیه
  55. ↑ منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد صفحه ۶۱
  56. ↑ «این از خبرهای غیب است که ما به تو وحی می‌کنیم؛ تو و قومت پیش از این آنها را نمی‌دانستید پس شکیبا باش که سرانجام (نیکو) از آن پرهیزگاران است». سوره هود، آیه۴۹.
  57. ↑ «و از پیرامونیان شما از تازیان بیابان‌نشین و از اهل مدینه منافقانی هستند که به دورویی خو کرده‌اند؛ تو آنان را نمی‌شناسی ما آنها را می‌شناسیم؛ به زودی آنان را دوبار عذاب خواهیم کرد سپس به سوی عذابی سترگ برده می‌شوند»؛ سوره توبه، آیه ۱۰۱
  58. ↑ روایاتی درباره اینکه علم ایشان(ع) افزایش می‌یابد، که اگر اینگونه نبود علم ایشان به اتمام می‌رسید و ارواح ایشان در روز جمعه به سوی آسمان عروج می‌یافت
  59. ↑ «بگو: من به شما نمی‌گویم که گنجینه‌های خداوند نزد من است و غیب نمی‌دانم و به شما نمی‌گویم که من فرشته‌ام؛ جز از آنچه به من وحی می‌شود پیروی نمی‌کنم؛ بگو: آیا نابینا و بینا برابر است پس آیا نمی‌اندیشید؟»؛ سوره انعام، آیه ۵۰.
  60. ↑ «بگو من برای خود سود و زیانی در دست ندارم جز آنچه خداوند بخواهد و اگر غیب می‌دانستم خیر بسیار می‌یافتم و (هیچ) بلا به من نمی‌رسید».
  61. ↑ علم غیب امام (تاریخچه و اقوال)، فصلنامه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام
  62. ↑ از امام صادق(ع) نقل شده که فرمود: به درستی که برای ما در شبهای جمعه جایگاه ویژه ای می باشد. عرض کردم فدایت شوم، کدام جایگاه؟ فرمود به فرشتگان و پیامبران و اوصیای مرده و ارواح اوصیاء و وصی در میان شما اذن داده می شود که به آسمان عروج نمایند، پس ایشان یک هفته گرد عرش پروردگارشان می گردند و طواف می نمایند در حالیکه می گویند، بسیار پاک و منزه و پر قداست است پروردگار فرشتگان و پروردگار روح "سبوح قدوس رب الملائکة والروح". زمانی که از طواف نمودن فارغ گردند پشت هر ستونی دو رکعت نماز به جای می آورند. سپس همه می روند؛ پس فرشتگان پس از تلاش فراوانی که خداوند متعال قرار داده -که این تلاش ناشی از بزرگداشتشان از آنچه می بینند می باشد، که به همان اندازه از این تلاش و ترس بر آنان افزوده می گردد- منصرف گردیده می روند، هم چنین پیامبران و اوصیا و ارواح زندگان منصرف می گردند در حالیکه بسیار شگفت زده می باشند و برای خود بسیار شادامانند. به وصی و اوصیاء الهامی از علم الهام شده است، علمی بسیار و سرشار که هیچ کس از ایشان شادمان تر نیست. "این امر را" مخفی نگاهدار که به خدا قسم این مسأله نزد او بسیار پراهمیت تر و عزیزتر از هر امر مهم دیگر می باشد. فرمود ای محبور "مورد تنعم قرار گرفته" به خدا قسم اقرار به مطلبی که بیان کردم به کسی الهام نمی گردد مگر اینکه از صالحان و پارسایان باشد. عرض کردم به خدا قسم من مقدار زیادی از صلاح و پارسایی ندارم. امام(ع) فرمود به خداوند دروغ نگو، همانا خداوند متعال تو را صالح و پارسا نامید آنجا که می فرماید: ایشان همراه کسانی هستند که خداوند متعال بر ایشان نعمت قرار داد از پیامبران و راستگویان و شهدا و صالحان. صالحان یعنی کسانی که به ما و به امیرالمؤمنین(ع) و فرشتگان خداوند و پیامبران او و به تمام حجتهای خداوند بر او و بر محمد و آل پاک و طاهرین دیندار او ایمان آورده‌اند؛ بحار‌الأنوار، ج‌۲۶، ص ۸۸.
  63. ↑ از ابی بصیر نقل شده گفت شنیدم امام صادق(ع) می‌فرماید: به تحقیق به ما در شب و روز افزوده می شود، که اگر به ما افزوده نگردد هر آنچه نزد ماست به اتمام خواهد رسید. ابو بصیر گفت: فدایتان گردم چه کسی آن را نزد شما می آورد؟ امام فرمود: به تحقیق از میان ما کسانی هستند که آن را می‌نگرند، و از میان ما کسانی هستند که علم در دل ایشان به شکل مفصل قرار می گیرد، و از میان ما کسانی هستند که با گوش خود می شنود مانند صدای زنجیری که به لب تشت می کشند. به ایشان عرض کردم چه کسی آن علم را برای شما می آورد، فرمود مخلوقی که با عظمت تر از حضرت جبرئیل(ع) و حضرت میکائیل(ع) است؛ بصائر‌الدرجات، ج۱، ص۲۳۲.
  64. ↑ علم غیب امام (تبیین دیدگاه اعتدالی و صحیح)
  65. ↑ علم امام از دیدگاه کلام امامیه، ص۴۷ الی ۴۹.
  66. ↑ پیامبر اعظم در نگاه عرفانی امام خمینی، ص۲۰۴.
  67. ↑ "پیش از آن‌که وحى قرآن به سوى تو حکم شود تعجیل به آن نکن و بگو پروردگارا را بر علم من بیافزاى." سوره طه آیه ۱۱۴.
  68. ↑ "فرشتگان و روح در آن شب به اذن پروردگارشان از جهت همه امور فرود مى‌آیند." سوره قدر آیه ۴.
  69. ↑ کنز الدقائق جلد ۱۴، ۳۶۶ و ۳۶۷.
  70. ↑ یعنى از سوى پروردگارشان بر محمّد وآل محمّد (ص) براى هر امرِ سلام فرود مى‌آیند.
  71. ↑ تأویل الآیات الظاهره، ۷۹۳.
  72. ↑ بحار الانوار جلد۲۵، ص ۷۰.
  73. ↑ فرشتگان وروح در آن شب به اذن پروردگارشان از جهت همه امور فرود مى‌آیند... بر آن بندگانى که مورد مشیّت خدا هستند از براى آن قضاى الهى که حکم کرده است.
  74. ↑ صحیفه سجادیه دعا و دخول شهر رمضان.
  75. ↑ اقبال الاعمال، ۴۲.
  76. ↑ همانا در شب قدر به ولىِّ امر سال به سال تفسیر امور نازل مى‌شود. در آن شب درباره خودش به امورى امر مى‌شود و درباره مردم هم به امورى دیگر.
  77. ↑ کافى جلد ۱، ۲۴۸.
  78. ↑ بحارالانوار جلد۲۵، ص ۷۹.
  79. ↑ اگر آیه‌اى در کتاب خدا نبود از آنچه تا قیامت خواهد شد خبر مى‌دادم. پس گفتم :کدام آیه؟ فرمود : سخن خدا که مى‌فرماید : "خدا آن را که مى‌خواهد محو مى‌کند و اثبات مى‌کند و نزد اوست ام الکتاب."
  80. ↑ تفسیر عیاشى جلد ۲، ص ۲۱۵.
  81. ↑ توحید صدوق ۳۰۵.
  82. ↑ بحارالانوار جلد۴، ص ۱۱۸.
  83. ↑ سوره فاطر، آیه ۱.
  84. ↑ شب جمعه رسول خدا و امامان و من هم با آن‌ها، با عرش الهى برخورد مى‌کنیم. و من بر نمى‌گردم مگر با علمى که تازه استفاده کرده‌ام. واگر چنین نباشد، آنچه نزد ماست تمام مى‌گردد.
  85. ↑ کافى جلد ۱، ص ۲۵۴.
  86. ↑ اگر به علم ما افزوده نشود علم ما تمام مى‌گردد. زراره گفت : عرض کردم : آیا به شما علمـى داده مى‌شود که رسول خدا آن را نمى‌داند؟ فرمـود : آگاه باش؛ همانا وقتى علمى به ما داده مـى‌شود، ابتدا به رسول خدا عرضه مى‌شود و بعد به امامان و سپس کار به ما منتهى مى‌شود.
  87. ↑ کافى جلد ۱، ۲۵۵.
  88. ↑ بحارالانوار جلد ۱۷، ص ۱۳۶.
  89. ↑ امامت.
  90. ↑ کلینی، اصول کافی، ج ۱ ص ۲۶۴.
  91. ↑ کلینی، اصول کافی، ج ۱ ص ۲۲۳.
  92. ↑ کلینی، کافی، ج ۱، ص ۲۲۵.
  93. ↑ کلینی، کافی، ج ۱، ص ۲۴۰.
  94. ↑ محمد باقر مجلسی، مرآه العقول، ج ۳، ص ۱۹.
  95. ↑ بیانگر هر چیز؛ سوره نحل، آیه: ۸۹.
  96. ↑ او هماره در کاری است؛ سوره رحمان، آیه: ۲۹.
  97. ↑ عسکری امام‌خان، منشأ و قلمرو علم امام، فصل پنجم.
  98. ↑ شیخ کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۴۸۹.
  99. ↑ علامه مجلسی، حق الیقین، ص۴۵.
  100. ↑ شیخ کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۴۹۰ و ۴۹۱.
  101. ↑ «کار (جهان) را از آسمان تا زمین تدبیر می‌کند سپس (کردارها) در روزی که در شمار شما هزار سال است به سوی او بالا می‌رود»؛ سوره سجده، آیه۵.
  102. ↑ «بلکه آنان از آفرینش تازه در تردیدند»؛ سوره ق، آیه۱۵.
  103. ↑ تمام ایشان از یک نور می‌باشند؛ شیخ کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۴۳۴.
  104. ↑ علم امام.
  105. ↑ هر گاه امام اراده کند به چیز جدیدی علم پیدا کند، خداوند آن را به او تعلیم می‌کند.
  106. ↑ ‏ به درستی که امام هر گاه بخواهد بداند، به او علم داده می‌شود.
  107. ↑ به درستی که در هر شب جمعه برای ما سروری هست. عرض کردم: خداوند بر سرور شما بیافزاید! آن سرور چیست؟ فرمود: هر گاه شب جمعه شود، رسول اللّه(ص) به عرش برآید و ائمه(ع) نیز همراه او برآیند و ما نیز همراه ایشان برآییم، پس ارواح ما باز نمی‌گردد به سوی بدنهایمان مگر به همراه علمی که استفاده کردیم و اگر این نبود، علم ما تمام می‌شد. بنابراین، یکی از مجاری علوم ائمه اهل بیت{{}}، علمی است هر شب جمعه به ایشان افاضه می‌گردد و اگر بر علم ائمه(ع) افزوده نگردد، علم ایشان تمام می‌شود.
  108. ↑ اگر بر علم ما افزوده نشود، علم ما پایان می‌یابد.
  109. ↑ از زراره نقل شده که گفت: از امام باقر(ع) شنیدم که می‌فرمود: اگر بر علم ما افزوده نشود، پایان می‌پذیرد. عرض کردم: چیزی به علم شما افزوده می‌شود که رسول خدا(ص) آن را نمی‌دانست ؟ فرمود: هر گاه علم اضافی به ما بدهند، اوّل آن را به رسول اللّه(ص) عرضه می‌کنند، سپس بر همه ائمه(ع) عرضه می‌شود تا امر به ما منتهی می‌گردد.
  110. ↑ آفاق علم امام در الکافی.
  111. ↑ " لَوْلا أَنّا نَزْدادُ لاَنْفَدْنا ‏‏‏‏‏‏"؛ اصول کافی، ج ۱، ص ۳۷۴، ح ۶۴۹.
  112. ↑ اصول کافی، ج ۱، ص ۳۷۳، ح ۶۴۷.
  113. ↑ اصول کافی، ج ۱ ص ۳۴۴.
  114. ↑ اصول کافی، ج ۱، ص ۳۹۳، ح ۶۸۱.
  115. ↑ نیاز جهان به امام زمان، ص ۱۹.
  116. ↑ محمد ابن یعقوب، الکافی، ج ۱،ص۲۵۳و۲۵۴.
  117. ↑ محمد صالح مازندرانی، شرح الکافی - اصول و الروضه، ج ۶، ص ۲۶ و ۲۵.
  118. ↑ محمد ابن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص ۲۳۸ تا ۲۶، ح ۱.
  119. ↑ مصحف فاطمه(س).
  120. ↑ محمد باقر مجلسی، مرآه العقول فی شرح اخبار آل الرسول، ج ۳، ص ۱۸؛ محمد صالح مازندرانی، شرح الکافی - اصول و الروضه، ج ۵، ص ۳۸۷، محسن فیض کاشانی، الوافی، ج ۳، ص ۵۵۴.
  121. ↑ محمد ابن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص ۱۶۷ و ۱۶۸،ح ۶ و ۸ و ۱۴؛ ص ۲۲۵ و ۲۲۹، ح ۲ و ۳ و ۴.
  122. ↑ برای اطلاع بیشتر رک، صدر الدین شیرازی، شرح اصول الکافی، ج ۴، ص ۲۰۹ تا ۲۰۸.
  123. ↑ محمد صالح مازندرانی شرح الکافی - اصول و الروضه، ج ۵، ص ۳۸۷ و ۳۸۸.
  124. ↑ محمد باقر مجلسی، مرآه العقول فی شرح اخبار آل الرسول، ج ۳، ص ۱۱۰.
  125. ↑ رک: جواد مصطفوی، اصول کافی ترجمه مصطفوی، چ اول، تهران: کتابفروشی علمیه اسلامیه ، ج ۱، ص ۳۲۶.
  126. ↑ محمد ابن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص ۲۶۸، ح ۳.
  127. ↑ علم امام در کتاب کافی و شروح آن، ص ۶۲-۶۵.
  128. ↑ صفار قمی، بصائر الدرجات، ص۱۳۱.
  129. ↑ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۲۲ ص ۵۵۲.
  130. ↑ آگاهی امامان از غیب، ص۶۱.
  131. ↑ مستوفی بیدآبادی، :تا بی ۱۷۷-۱۷۸
  132. ↑ علم امام در اندیشه علمای معاصر حوزه اصفهان، فصلنامه نقد و نظر؛ شماره ۶۹؛ بهار ۱۳۹۲؛ ص ۱۴۱.
  133. ↑ کنکاشی در کیفیت و سرچشمه‌های علم امام.
  134. ↑ اصول کافی، چهار جلدی، کتاب الحجة، ص ۳۷۴.
  135. ↑ وبگاه پرسمان
  136. ↑ وبگاه پرسمان
  137. ↑ مرکز ملی پاسخ‌گویی به سؤلات دینی
  138. ↑ وبگاه اسلام سیتی
  139. ↑ هرگاه بخواهند بدانند می‌دانند.
  140. ↑ وبگاه یاوران ظهور
  141. ↑ شیخ کلینی، کافی، ج۱، ص۲۴۰.
  142. ↑ نرم افزار مرکز مطالعات و پاسخ‌گویی به شبهات، وبگاه رهروان ولایت
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=آیا_علم_معصوم_قابلیت_افزایش_دارد؟_(پرسش)&oldid=180716»