آیا امام مهدی ازدواج کرده است؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
| مدخل بالاتر = [[مهدویت]] / [[آشنایی با امام مهدی]] / [[معرفت امام مهدی (شناخت امام مهدی)]] | | مدخل بالاتر = [[مهدویت]] / [[آشنایی با امام مهدی]] / [[معرفت امام مهدی (شناخت امام مهدی)]] | ||
| مدخل اصلی = [[ازدواج امام مهدی]] | | مدخل اصلی = [[ازدواج امام مهدی]] | ||
| مدخل وابسته = | | مدخل وابسته = | ||
| پاسخ‌دهنده = | | پاسخ‌دهنده = | ||
| پاسخ‌دهندگان =۱۰ پاسخ | | پاسخ‌دهندگان =۱۰ پاسخ | ||
}} | }} | ||
'''آیا [[امام مهدی]]{{ع}} [[ازدواج]] کرده است؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود. | '''آیا [[امام مهدی]]{{ع}} [[ازدواج]] کرده است؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این [[سؤال]] و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود. | ||
==عبارت‌های دیگری از این پرسش== | ==عبارت‌های دیگری از این پرسش== | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
== پاسخ نخست== | == پاسخ نخست== | ||
[[پرونده:7474646.jpg|بندانگشتی|100px|right|[[نجم‌الدین طبسی]]]] | [[پرونده:7474646.jpg|بندانگشتی|100px|right|[[نجم‌الدین طبسی]]]] | ||
::::::[[آیت‌الله]] [[نجم‌الدین طبسی]] نویسنده کتاب ''«[[تا ظهور (کتاب)|تا ظهور]]»'' در ''«[http://rasanews.ir/fa/news/608120/%D9%85%D8%B3%D8%A3%D9%84%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AF-%D9%88-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D9%86-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%7C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%AF%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA%DB%8C%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D8%A8%DB%8C-%D8%B3%D9%86%D8%AF نشست مهدویت]»'' در این‌باره گفته است: | ::::::[[آیت‌الله]] [[نجم‌الدین طبسی]] نویسنده کتاب ''«[[تا ظهور (کتاب)|تا ظهور]]»'' در ''«[http://rasanews.ir/fa/news/608120/%D9%85%D8%B3%D8%A3%D9%84%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AF-%D9%88-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D9%86-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%7C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%AF%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA%DB%8C%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D8%A8%DB%8C-%D8%B3%D9%86%D8%AF نشست [[مهدویت]]]»'' در این‌باره گفته است: | ||
::::::«هیچ مستند روشنی برای اینکه ایشان [[ازدواج]] کرده‌اند یا خیر وجود ندارد، اولین کسی که این مسأله را مطرح کرده است و به عنوان [[استحسان]] هم [[دلیل]] آورده است مرحوم مدرس [[صاحب]] کتاب جنات القلوب در بیش از ۳۰۰ سال پیش بوده است. با [[ادله]] استحسانی نمی‌توان همسر داشتن [[امام زمان]] را اثبات کرد. توجه داشتن به [[سنت]] [[پیامبر اکرم]](ص) دلیلی است که برای همسر داشتن [[امام زمان]]{{ع}} مطرح می‌شود اما [[دلیل]] محکمی نیست چرا که باید زمینه برای [[ازدواج]] فراهم باشد تا بتوان گفت ازدواجی صورت گرفته است، شاید شرایط برای ایشان به منظور [[ازدواج]] فراهم نباشد. مرحوم [[آیت الله شوشتری]] [[معتقد]] است حتی [[ازدواج امام زمان]]{{ع}} [[پس از ظهور]] نیز مشخص نیست، این مباحث پیرامون اصل [[ازدواج]] مطرح است و باید به آن توجه داشت. اینکه آیا [[حضرت ولی عصر]] {{ع}} فرزندی دارند یا خواهند داشت موضوع دیگر است، دو [[روایت]] در این زمینه وجود دارد، [[روایت]] اول منقول از مسعودی در کتاب [[اثبات الوصیه]] است، [[روایت]] دوم در [[کتاب الغیبة]] [[شیخ طوسی]] است. در [[روایت]] ذکر می‌کند سه نفر از واقفین پس از [[شهادت امام]] [[موسی کاظم]]{{ع}} به نزد [[امام رضا]]{{ع}} می‌روند، واقفین کسانی بودند که معقتد به تمام شدن [[امامت]] به [[امام]] [[موسی کاظم]] {{ع}} داشتند، اینها وارد بحث با [[امام رضا]]{{ع}} شدند پیرامون [[عقاید]] خود، [[علی ابن ابی حمزه بطائنی]] به ایشان عرض کرد که پدر شما چه شد؟ [[امام]] فرمودند [[شهید]] شد، [[علی ابن ابی حمزه]] سؤال کرد [[امام]] بعد کیست؟ [[امام]] فرمود من [[وصی]] او هستم. [[علی ابن ابی حمزه]] گفت: [[اعتقاد]] ما این است که [[امام]] قبل از [[دنیا]] نمی‌رود مگر اینکه نسل خود را ببیند، این حرف را زمانی مطرح کرده که [[امام جواد]] {{ع}} به [[دنیا]] نیامده است. | ::::::«هیچ مستند روشنی برای اینکه ایشان [[ازدواج]] کرده‌اند یا خیر وجود ندارد، اولین کسی که این مسأله را مطرح کرده است و به عنوان [[استحسان]] هم [[دلیل]] آورده است مرحوم مدرس [[صاحب]] کتاب جنات القلوب در بیش از ۳۰۰ سال پیش بوده است. با [[ادله]] استحسانی نمی‌توان همسر داشتن [[امام زمان]] را اثبات کرد. توجه داشتن به [[سنت]] [[پیامبر اکرم]](ص) دلیلی است که برای همسر داشتن [[امام زمان]]{{ع}} مطرح می‌شود اما [[دلیل]] محکمی نیست چرا که باید زمینه برای [[ازدواج]] فراهم باشد تا بتوان گفت ازدواجی صورت گرفته است، شاید شرایط برای ایشان به منظور [[ازدواج]] فراهم نباشد. مرحوم [[آیت الله شوشتری]] [[معتقد]] است حتی [[ازدواج امام زمان]]{{ع}} [[پس از ظهور]] نیز مشخص نیست، این مباحث پیرامون اصل [[ازدواج]] مطرح است و باید به آن توجه داشت. اینکه آیا [[حضرت ولی عصر]] {{ع}} فرزندی دارند یا خواهند داشت موضوع دیگر است، دو [[روایت]] در این زمینه وجود دارد، [[روایت]] اول منقول از مسعودی در کتاب [[اثبات الوصیه]] است، [[روایت]] دوم در [[کتاب الغیبة]] [[شیخ طوسی]] است. در [[روایت]] ذکر می‌کند سه نفر از واقفین پس از [[شهادت امام]] [[موسی کاظم]]{{ع}} به نزد [[امام رضا]]{{ع}} می‌روند، واقفین کسانی بودند که معقتد به تمام شدن [[امامت]] به [[امام]] [[موسی کاظم]] {{ع}} داشتند، اینها وارد بحث با [[امام رضا]]{{ع}} شدند پیرامون [[عقاید]] خود، [[علی ابن ابی حمزه بطائنی]] به ایشان عرض کرد که پدر شما چه شد؟ [[امام]] فرمودند [[شهید]] شد، [[علی ابن ابی حمزه]] [[سؤال]] کرد [[امام]] بعد کیست؟ [[امام]] فرمود من [[وصی]] او هستم. [[علی ابن ابی حمزه]] گفت: [[اعتقاد]] ما این است که [[امام]] قبل از [[دنیا]] نمی‌رود مگر اینکه نسل خود را ببیند، این حرف را زمانی مطرح کرده که [[امام جواد]] {{ع}} به [[دنیا]] نیامده است. | ||
::::::[[امام رضا]]{{ع}} به آن شخص می‌گویند این [[حدیث]] تتمه‌ای دارد و شما آن را حذف کرده‌اید، آن تتمه این است که نمی‌میرد امامی مگر اینکه اولاد خود را دیده است مگر [[مهدی]]{{ع}} و شخص معترف می‌شود به این حذف تتمه از [[روایت]]. از این [[روایت]] این‌گونه برداشت می‌شود که [[امام زمان]]{{ع}} فرزندی نخواهند داشت. [[حضرت صاحب الزمان]]{{ع}} [[فرزند]] ندارند بسیاری از [[مدعیان دروغین]] مهر ابطال خواهند خورد و رسوا خواهند شد، تصریح کرد: اگر بگوییم منظور از [[روایت]] این است که [[امام]] فرزندی که [[امام]] باشد نخواهند داشت بازهم [[مدعیان دروغین]] [[شکست]] خواهند خورد و در هر دو صورت ماجرا به نفع مدعیان فرزندی و نسبت داشتن با [[امام زمان]]{{ع}} تمام نخواهد شد. [[مدعیان دروغین]] سواد چندانی ندارند و به همین [[دلیل]] به [[علوم]] مهم نظیر [[رجال]] [[معتقد]] نیستند و در مباحثی که با اینها داشته‌ایم [[شاهد]] ضعف شدید [[علم]] و سواد بوده‌ایم، آنها [[معتقد]] هستند [[علم رجال]] یک [[بدعت]] است تا بتوانند [[دروغ]] های خود را ترویج دهند در حالی که [[علم رجال]] برگرفته از [[نصوص]] و یادگار از دوران [[ائمه معصومین]]{{ع}} است»<ref>[http://rasanews.ir/fa/news/608120/%D9%85%D8%B3%D8%A3%D9%84%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AF-%D9%88-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D9%86-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%7C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%AF%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA%DB%8C%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D8%A8%DB%8C-%D8%B3%D9%86%D8%AF [[نجم‌الدین طبسی|طبسی، نجم الدین]]، درس گفتارهای مهدویت]</ref>. | ::::::[[امام رضا]]{{ع}} به آن شخص می‌گویند این [[حدیث]] تتمه‌ای دارد و شما آن را حذف کرده‌اید، آن تتمه این است که نمی‌میرد [[امامی]] مگر اینکه [[اولاد]] خود را دیده است مگر [[مهدی]]{{ع}} و شخص معترف می‌شود به این حذف تتمه از [[روایت]]. از این [[روایت]] این‌گونه برداشت می‌شود که [[امام زمان]]{{ع}} فرزندی نخواهند داشت. [[حضرت صاحب الزمان]]{{ع}} [[فرزند]] ندارند بسیاری از [[مدعیان دروغین]] مهر ابطال خواهند خورد و رسوا خواهند شد، تصریح کرد: اگر بگوییم منظور از [[روایت]] این است که [[امام]] فرزندی که [[امام]] باشد نخواهند داشت بازهم [[مدعیان دروغین]] [[شکست]] خواهند خورد و در هر دو صورت ماجرا به نفع مدعیان فرزندی و نسبت داشتن با [[امام زمان]]{{ع}} تمام نخواهد شد. [[مدعیان دروغین]] سواد چندانی ندارند و به همین [[دلیل]] به [[علوم]] مهم نظیر [[رجال]] [[معتقد]] نیستند و در مباحثی که با اینها داشته‌ایم [[شاهد]] ضعف شدید [[علم]] و سواد بوده‌ایم، آنها [[معتقد]] هستند [[علم رجال]] یک [[بدعت]] است تا بتوانند [[دروغ]] های خود را ترویج دهند در حالی که [[علم رجال]] برگرفته از [[نصوص]] و یادگار از دوران [[ائمه معصومین]]{{ع}} است»<ref>[http://rasanews.ir/fa/news/608120/%D9%85%D8%B3%D8%A3%D9%84%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AF-%D9%88-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D9%86-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%7C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%AF%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA%DB%8C%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D8%A8%DB%8C-%D8%B3%D9%86%D8%AF [[نجم‌الدین طبسی|طبسی، نجم الدین]]، درس گفتارهای مهدویت]</ref>. | ||
==پاسخ‌های دیگر== | ==پاسخ‌های دیگر== | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
:::::#مشکل فردی در آن حل شود؛ | :::::#مشکل فردی در آن حل شود؛ | ||
:::::#جامعه‌ای را از خطر و [[انحراف]] [[نجات]] دهد. | :::::#جامعه‌ای را از خطر و [[انحراف]] [[نجات]] دهد. | ||
:::::*اطلاعات جزئی راجع به مسائل شخصی [[امام مهدی|امام زمان]]{{ع}} و هیچ [[امام]] دیگر، نه [[واجب]] و [[مستحب]] است و نه مشکل فرد و جامعه‌ای را حل می‌کند. وقتی [[امت]] ما، به ویژه نسل [[جوان]] از مهم‌ترین ضروریات غافل هستند؛ آیا [[صلاح]] است که ما وقت خود را برای این گونه سؤالات صرف کنیم؟! [[قرآن کریم]] در [[سوره کهف]] از جوانمردانی یاد می‌کند که در [[اقلیت]] بودند و چون احساس کردند که در [[ | :::::*اطلاعات جزئی راجع به مسائل شخصی [[امام مهدی|امام زمان]]{{ع}} و هیچ [[امام]] دیگر، نه [[واجب]] و [[مستحب]] است و نه مشکل فرد و جامعه‌ای را حل می‌کند. وقتی [[امت]] ما، به ویژه نسل [[جوان]] از مهم‌ترین ضروریات غافل هستند؛ آیا [[صلاح]] است که ما وقت خود را برای این گونه سؤالات صرف کنیم؟! [[قرآن کریم]] در [[سوره کهف]] از جوانمردانی یاد می‌کند که در [[اقلیت]] بودند و چون احساس کردند که در ###[[313]]### نمی‌توانند [[مکتب]] خودشان را حفظ کنند؛ از [[رفاه]] و لذت‌های زندگی شهری صرف نظر کردند. و در بیابان‌ها غاری یافته، به آن جا [[هجرت]] نمودند تا [[دین]] خود را حفظ کنند. این نسخه قرآنی، نسخه [[شفابخش]] تمام مسلمانانی است که در سرزمین‌های [[کفر]] در [[اقلیت]] هستند و تصمیم دارند تا [[دین]] خود را حفظ کنند و اگر لازم باشد از منطقه‌ای به منطقه‌ای [[هجرت]] نموده، هم فکران خود را شناسایی کنند؛ از در آمدها و رفاه‌هایی بگذرند؛ ولی تحت تأثیر آنها قرار نگیرند. [[قرآن]] از کسانی که به جای این نسخه [[شفابخش]] در [[فکر]] آمار و تعداد آن افراد هستند و با هم گفت وگو می‌کنند که آیا آن جوانمردان، سه نفر، پنج نفر یا هفت نفر بودند، به شدت انتقاد می‌کند<ref>سوره کهف، آیه:۲۲.</ref>. دغدغه ما باید این مسأله باشد که چه کنیم تا سرباز [[امام مهدی|مهدی]] {{ع}} شویم، نه آن که [[حضرت]] [[امام مهدی|مهدی]]{{ع}} [[خانواده]] دارد یا ندارد! لابد پس از این [[سؤال]]، سؤال‌های دیگری از این نوع هم پیش می‌آید؛ مثلاً این که آیا [[فرزندان]] ایشان پسرند یا دختر؛ داماد و عروسشان چه کسانی هستند؛ غذایشان چیست؟... درست مثل وقتی که [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} فرمودند: "از من بپرسید تا مرا از دست نداده‌اید"؛ در این میان کسی پرسید: "تعداد موهای سر من چقدر است؟" [[خداوند متعال]] بعضی از سؤال‌ها را به گونه‌ای جواب میدهد که [[سؤال]] کننده از [[سؤال]] خود شرمنده شود؛ مثلاً از [[پیامبر|پیغمبر]] می‌پرسیدند: چه چیزهایی را [[انفاق]] کنیم: چه چیز یعنی، [[لباس]]، غذا، میوه، گوشت یا نان و... اما [[خداوند]] به جای این که بفرماید چه چیزی را [[صدقه]] بدهید، جواب دیگری میدهد و می‌فرماید: "هر چه می‌خواهید، بدهید؛ ولی به پدر و مادر بدهید". و به جای "چه چیز" به "چه کس" توجه می‌کند. ما از این شیوه قرآنی استفاده می‌کنیم که لازم نیست هر سؤالی را جواب بدهیم؛ ولی لازم است جواب ما ارشادی باشد؛ یعنی [[سؤال]] کننده به سمت و سوی [[حق]] [[هدایت]] شود. خوراک، پوشاک یا مسکن مسأله اصلی نیست؛ [[سؤال]] اصلی، نوع [[صدقه]] نیست؛ بلکه [[صدقه]] گیرنده مورد توجه است»<ref>[[محسن قرائتی|قرائتی، محسن]]، [[جهت‌نما (کتاب)|جهت‌نما]]، ص ۶۸ - ۷۰.</ref>. | ||
{{پایان جمع شدن}} | {{پایان جمع شدن}} | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] دکتر '''[[عزالدین رضانژاد]]'''، در مقاله ''«[[حیات امام مهدی (مقاله)|حیات امام مهدی]]»'' در این‌باره گفته است: | ::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] دکتر '''[[عزالدین رضانژاد]]'''، در مقاله ''«[[حیات امام مهدی (مقاله)|حیات امام مهدی]]»'' در این‌باره گفته است: | ||
::::::«آیا [[حضرت مهدی]]{{ع}} [[پیش از ظهور]]، همسر و فرزندانی دارد؟ این یکی از پرسش‌های مرتبط با دوران[[غیبت]] به شمار می‌آید و تاکنون پاسخ قطعی بدان داده نشده است. برخی برآنند که [[حضرت مهدی]]{{ع}} همسر و [[فرزند]] دارد. [[دلیل]] های این گروه را بر می‌شمریم: | ::::::«آیا [[حضرت مهدی]]{{ع}} [[پیش از ظهور]]، همسر و فرزندانی دارد؟ این یکی از پرسش‌های مرتبط با دوران[[غیبت]] به شمار می‌آید و تاکنون پاسخ قطعی بدان داده نشده است. برخی برآنند که [[حضرت مهدی]]{{ع}} همسر و [[فرزند]] دارد. [[دلیل]] های این گروه را بر می‌شمریم: | ||
::::#'''پای‌بندی به [[سنت]] [[پیامبر]]{{صل}}:''' [[ازدواج]] در [[اسلام]] بسیار اهمیت دارد و [[سنت]] [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]]{{صل}} نه به شمار می‌آید. بی‌تردید، [[حضرت مهدی]]{{ع}} نیز مانند دیگر [[پیشوایان]] [[معصوم]]{{ع}} بدین [[سنت نبوی]] پای‌بند است. [[محدث نوری]] در این باره می‌نویسد: "چگونه [[حضرت مهدی]]{{ع}} چنین سنّت بزرگ جد بزرگوارش را ترک خواهد کرد، با آن همه ترغیب و تشویقی که در انجام دادن [[ازدواج]] و تهدیدی که در ترک آن شده است؟! سزاوارترین [[امت]] در [[تمسک]] به [[سنت]] [[پیامبر]]{{صل}}، [[امام]] هر عصر است و تاکنون کسی ترک [[ازدواج]] را از ویژگی آن [[حضرت]] نشمرده است. <ref> میرزا حسین نوری، النجم الثاقب، ص ۲۲۲ </ref> عالم وارسته میرزا [[علی اکبر نهاوندیان]] نیز می‌نویسد: پس از پذیرش زندگی و [[غیبت]] آن بزرگوار و استحباب تناكح و تناسل و منع از رهبانیت و عزوبت، حتما آن [[حضرت]] را اهل و عیال و اولاد خواهد بود.<ref> میرزا علی اکبر نهاوندی، العبقری الحسان، ج ۲، ص ۱۳۴ </ref> | ::::#'''پای‌بندی به [[سنت]] [[پیامبر]]{{صل}}:''' [[ازدواج]] در [[اسلام]] بسیار اهمیت دارد و [[سنت]] [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]]{{صل}} نه به شمار می‌آید. بی‌تردید، [[حضرت مهدی]]{{ع}} نیز مانند دیگر [[پیشوایان]] [[معصوم]]{{ع}} بدین [[سنت نبوی]] پای‌بند است. [[محدث نوری]] در این باره می‌نویسد: "چگونه [[حضرت مهدی]]{{ع}} چنین سنّت بزرگ جد بزرگوارش را ترک خواهد کرد، با آن همه ترغیب و تشویقی که در انجام دادن [[ازدواج]] و تهدیدی که در ترک آن شده است؟! سزاوارترین [[امت]] در [[تمسک]] به [[سنت]] [[پیامبر]]{{صل}}، [[امام]] هر عصر است و تاکنون کسی ترک [[ازدواج]] را از ویژگی آن [[حضرت]] نشمرده است. <ref> میرزا حسین نوری، النجم الثاقب، ص ۲۲۲ </ref> عالم وارسته میرزا [[علی اکبر نهاوندیان]] نیز می‌نویسد: پس از پذیرش زندگی و [[غیبت]] آن بزرگوار و استحباب تناكح و تناسل و منع از رهبانیت و عزوبت، حتما آن [[حضرت]] را اهل و عیال و [[اولاد]] خواهد بود.<ref> میرزا علی اکبر نهاوندی، العبقری الحسان، ج ۲، ص ۱۳۴ </ref> | ||
::::#'''روايات:''' [[کفعمی]]، در کتاب مصباح روایتی [[نقل]] می‌کند که نشان میدهد همسر آن [[حضرت]]{{ع}} از [[فرزندان]] "عبدالعزّی" پسر [[عبدالمطلب]] است.<ref> میرزا حسین نوری، النجم الثاقب، ص ۲۲۵ </ref> البته روایاتی نیز که درباره [[فرزندان حضرت]] [[نقل]] شده، بر همسر داشتن آن بزرگوار گواهی میدهد. در این بخش، با توجه به ظرفیت کتاب، توجه به نمونه‌هایی از این [[روایات]] و احتمالات مربوط به آن، سودمند می نماید: | ::::#'''روايات:''' [[کفعمی]]، در کتاب مصباح روایتی [[نقل]] می‌کند که نشان میدهد همسر آن [[حضرت]]{{ع}} از [[فرزندان]] "عبدالعزّی" پسر [[عبدالمطلب]] است.<ref> میرزا حسین نوری، النجم الثاقب، ص ۲۲۵ </ref> البته روایاتی نیز که درباره [[فرزندان حضرت]] [[نقل]] شده، بر همسر داشتن آن بزرگوار گواهی میدهد. در این بخش، با توجه به ظرفیت کتاب، توجه به نمونه‌هایی از این [[روایات]] و احتمالات مربوط به آن، سودمند می نماید: | ||
::::##'''[[امام صادق]]{{ع}} فرمود:''' [[صاحب]] این امر در [[غیبت]] دارد؛ یکی از آنها چنان طولانی می‌شود که بعضی می‌گویند: [[وفات]] کرده؛ برخی می‌گویند: کشته شده و گروهی می‌گویند: آمده و رفته است، جز شماری اندک از [[شیعیان]]، هیچ کس بر باور خود استوار نیست و کسی از اقامتگاهش [[آگاهی]] ندارد. حتی فرزندانش جایگاهش را نمی دانند. فقط کسی که متصدی امور اوست، از آن خبر دارد.<ref>[[شیخ طوسی]]، الغیبه، ص ۶۱ و بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۳ </ref> | ::::##'''[[امام صادق]]{{ع}} فرمود:''' [[صاحب]] این [[امر]] در [[غیبت]] دارد؛ یکی از آنها چنان طولانی می‌شود که بعضی می‌گویند: [[وفات]] کرده؛ برخی می‌گویند: کشته شده و گروهی می‌گویند: آمده و رفته است، جز شماری اندک از [[شیعیان]]، هیچ کس بر باور خود [[استوار]] نیست و کسی از اقامتگاهش [[آگاهی]] ندارد. حتی فرزندانش جایگاهش را نمی دانند. فقط کسی که متصدی امور اوست، از آن خبر دارد.<ref>[[شیخ طوسی]]، الغیبه، ص ۶۱ و بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۳ </ref> | ||
::::##بر اساس روایتی دیگر، آن [[حضرت]] فرمود: "گویا [[نزول]] [[قائم]]" را با اهل و عیالش در [[مسجد سهله]] می‌بینم».<ref> میرزا حسین نوری، النجم الثاقب، ص ۲۲۵</ref> افزون بر این، [[سید بن طاووس]]، <ref> جمال الأسبوع، ص ۵۱۲. </ref> [[شیخ]] [[حر عاملی]]<ref> الايقاظ من الهجعه، ص ۳۹۲ - ۴۰۵. </ref> و [[علامه مجلسی]]<ref> بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۱۷ </ref> روایاتی در این باره [[نقل]] کرده‌اند. [[علامه مجلسی]] موضوع [[فرزندان]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} را چنان با اهمیت یافته که یکی از باب‌های کتاب شریف [[بحارالانوار]] را به بحث از [[خلفا]] و [[حکومت]] [[فرزندان]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} اختصاص داده است. <ref> بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۱۴۵</ref> | ::::##بر اساس روایتی دیگر، آن [[حضرت]] فرمود: "گویا [[نزول]] [[قائم]]" را با اهل و عیالش در [[مسجد سهله]] می‌بینم».<ref> میرزا حسین نوری، النجم الثاقب، ص ۲۲۵</ref> افزون بر این، [[سید بن طاووس]]، <ref> جمال الأسبوع، ص ۵۱۲. </ref> [[شیخ]] [[حر عاملی]]<ref> الايقاظ من الهجعه، ص ۳۹۲ - ۴۰۵. </ref> و [[علامه مجلسی]]<ref> بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۱۷ </ref> روایاتی در این باره [[نقل]] کرده‌اند. [[علامه مجلسی]] موضوع [[فرزندان]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} را چنان با اهمیت یافته که یکی از باب‌های کتاب شریف [[بحارالانوار]] را به بحث از [[خلفا]] و [[حکومت]] [[فرزندان]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} اختصاص داده است. <ref> بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۱۴۵</ref> | ||
:::::*البته در برابر این [[روایات]]، [[روایت]] معارض نیز وجود دارد. ترجمه این [[حدیث]] چنین است: "هر [[امام]] باید [[فرزند]] داشته باشد، جز [[حضرت مهدی]]{{ع}} که [[فرزند]] ندارد".<ref>[[شیخ طوسی]]، الغیبه، ص۱۳۴ </ref> بزرگانی مانند [[محدث نوری]]<ref> میرزا [[حسین نوری]]، النجم الثاقب، ص ۲۲۶</ref>، [[شیخ طوسی]]<ref>[[شیخ طوسی]]، الغیبه، ص ۱۳۷</ref> و [[میر محمد میرلوحی]]<ref> میر محمد میرلوحی، سیمای آفتاب، ص ۴۹۷ </ref> در مسیر رفع این تعارض گام برداشته، چنین گفته‌اند: [[امام مهدی|امام زمان]]{{ع}} مانند سایر [[پیشوایان]] [[معصوم]]، پسری که [[امام]] باشد ندارد، نه آن که هرگز [[فرزند]] (پسر) نداشته باشد. <ref> میر محمد میرلوحی، سیمای آفتاب، ص ۴۹۷.</ref> | :::::*البته در برابر این [[روایات]]، [[روایت]] معارض نیز وجود دارد. ترجمه این [[حدیث]] چنین است: "هر [[امام]] باید [[فرزند]] داشته باشد، جز [[حضرت مهدی]]{{ع}} که [[فرزند]] ندارد".<ref>[[شیخ طوسی]]، الغیبه، ص۱۳۴ </ref> بزرگانی مانند [[محدث نوری]]<ref> میرزا [[حسین نوری]]، النجم الثاقب، ص ۲۲۶</ref>، [[شیخ طوسی]]<ref>[[شیخ طوسی]]، الغیبه، ص ۱۳۷</ref> و [[میر محمد میرلوحی]]<ref> میر محمد میرلوحی، سیمای آفتاب، ص ۴۹۷ </ref> در مسیر رفع این تعارض گام برداشته، چنین گفته‌اند: [[امام مهدی|امام زمان]]{{ع}} مانند سایر [[پیشوایان]] [[معصوم]]، پسری که [[امام]] باشد ندارد، نه آن که هرگز [[فرزند]] (پسر) نداشته باشد. <ref> میر محمد میرلوحی، سیمای آفتاب، ص ۴۹۷.</ref> | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
:::::*گمانه‌های سه گانه‌ای که مطرح شده بدین قرار است: | :::::*گمانه‌های سه گانه‌ای که مطرح شده بدین قرار است: | ||
:::::'''۱) [[ازدواج]] کرده و دارای فرزندانی نیز هست:'''<ref> میرزا حسین طبرسینوری، نجم الثاقب، ص ۴۰۲.</ref>کسانی که بر این باورند، [[اعتقاد]] دارند آن [[حضرت]] نه فقط [[ازدواج]] کرده، که دارای فرزندانی نیز هست و آنان نیز فرزندانی دارند و .... | :::::'''۱) [[ازدواج]] کرده و دارای فرزندانی نیز هست:'''<ref> میرزا حسین طبرسینوری، نجم الثاقب، ص ۴۰۲.</ref>کسانی که بر این باورند، [[اعتقاد]] دارند آن [[حضرت]] نه فقط [[ازدواج]] کرده، که دارای فرزندانی نیز هست و آنان نیز فرزندانی دارند و .... | ||
:::::*میرزا [[حسین طبرسی نوری]] از جمله کسانی که بر این مطلب پافشاری زیادی دارد. ایشان در [[نجم الثاقب]] با عنوان "[[دفع شبهه]] نبودن اولاد برای آن [[حضرت]]" آورده است: [[سید بن طاووس]] در اواخر کتاب "[[جمال]] الاسبوع"<ref> سید بن طاووس، جمال الاسبوع، ص ۵۱۲.</ref> گفته که: "من یافتم روایتی به [[سند]] متصل به اینکه از برای [[مهدی]] گروهی از اولاد است که والیانند در اطراف [[شهرها]] که در دریاست و ایشان دارایند غایت بزرگی و صفات [[نیکان]] را"<ref> میرزا حسین طبرسی نوری، نجم الثاقب، ص ۴۰۲.</ref>. در مراجعه به [[جمال]] الاسبوع درخواهیم یافت که نه فقط سندی بر این ادعا نیاورده، بلکه مشخص نکرده این سخن از چه کسی ذکر شده است. استناد به چنین سخنی بر مطلبی به این مهمّی، جای بسی شگفتی است. کسانی که بر دیدگاه نخست پای می‌فشارند، بر این باورند که [[زن]] و [[فرزند]] داشتن [[حضرت]] با قواعد کلی [[روایات]] و [[ادعیه]] سازگار است<ref>سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ۱جلد، شباب الجنه - قم (ایران)، چاپ: ۲، ۱۳۸۵ ه.ش.</ref>. ایشان بر این باورند که [[احکام]] کلی [[شریعت]] محمّدی{{صل}} ایجاب می‌کند که [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} نیز به مانند دیگر [[پیشوایان]] [[معصوم]]{{عم}} [[تشکیل خانواده]] داده از سنّت جد بزرگوار خود [[پیروی]] نماید<ref> ر. ک: نجم الثاقب، ص ۴۰۲.</ref>. | :::::*میرزا [[حسین طبرسی نوری]] از جمله کسانی که بر این مطلب پافشاری زیادی دارد. ایشان در [[نجم الثاقب]] با عنوان "[[دفع شبهه]] نبودن [[اولاد]] برای آن [[حضرت]]" آورده است: [[سید بن طاووس]] در اواخر کتاب "[[جمال]] الاسبوع"<ref> سید بن طاووس، جمال الاسبوع، ص ۵۱۲.</ref> گفته که: "من یافتم روایتی به [[سند]] متصل به اینکه از برای [[مهدی]] گروهی از [[اولاد]] است که والیانند در اطراف [[شهرها]] که در دریاست و ایشان دارایند غایت بزرگی و صفات [[نیکان]] را"<ref> میرزا حسین طبرسی نوری، نجم الثاقب، ص ۴۰۲.</ref>. در مراجعه به [[جمال]] الاسبوع درخواهیم یافت که نه فقط سندی بر این ادعا نیاورده، بلکه مشخص نکرده این سخن از چه کسی ذکر شده است. استناد به چنین سخنی بر مطلبی به این مهمّی، جای بسی شگفتی است. کسانی که بر دیدگاه نخست پای می‌فشارند، بر این باورند که [[زن]] و [[فرزند]] داشتن [[حضرت]] با قواعد کلی [[روایات]] و [[ادعیه]] سازگار است<ref>سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ۱جلد، شباب الجنه - قم (ایران)، چاپ: ۲، ۱۳۸۵ ه.ش.</ref>. ایشان بر این باورند که [[احکام]] کلی [[شریعت]] محمّدی{{صل}} ایجاب می‌کند که [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} نیز به مانند دیگر [[پیشوایان]] [[معصوم]]{{عم}} [[تشکیل خانواده]] داده از سنّت جد بزرگوار خود [[پیروی]] نماید<ref> ر. ک: نجم الثاقب، ص ۴۰۲.</ref>. | ||
:::::*اما نکته قابل توجّه این است که این استحباب با مسئله بسیار مهمّی با عنوان [[غیبت]] و [[فلسفه]] آن در تعارض است. از ایشان می‌پرسیم اهمیت [[ازدواج]] به عنوان یک [[مستحب]] بیشتر است یا امر بسیار مهمّ "[[امر به معروف و نهی از منکر]]"؟ حتما پاسخ خواهد داد: [[امر به معروف]] مهمّ‌تر است. حال آیا [[امام مهدی|امام عصر]]{{ع}} از این همه منکری که رخ میدهد خبر دارد یا خیر؟ حتما می‌گوید: خبر دارد. پس چرا [[نهی از منکر]] نمی‌کند؟ خواهد گفت با [[مقام]] [[غیبت]] [[حضرت]] در تعارض است. حال این پرسش پیش می‌آید که واجبی به این مهمّی در تعارض با [[غیبت]] ترک می‌شود، اما امر [[مستحب]] نه!! نه فقط [[امر به معروف]] که بسیاری از شئونات [[امام]] است که به خاطر [[غیبت]] ایشان به صورت موقت ترک می‌شود. افزون بر اینکه [[روایت]] [[نبوی]] می‌گوید {{عربی|" فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِي فَلَيْسَ مِنِّي "}}<ref> محمّد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۱۰۰، ص ۲۲۰.</ref> و آن بدین معناست که با آن به [[مخالفت]] برخیزد و بر ما روشن است که هرکس اگر به دلیل‌هایی نتوانست [[ازدواج]] کند به این معنا نیست که با آن مخالف است. همچنین آنها بر این باورند که پاره‌ای از [[روایات]] شاهدی بر همسر و فرزنددار بودن آن [[حضرت]] است. | :::::*اما نکته قابل توجّه این است که این استحباب با مسئله بسیار مهمّی با عنوان [[غیبت]] و [[فلسفه]] آن در تعارض است. از ایشان می‌پرسیم اهمیت [[ازدواج]] به عنوان یک [[مستحب]] بیشتر است یا [[امر]] بسیار مهمّ "[[امر به معروف و نهی از منکر]]"؟ حتما پاسخ خواهد داد: [[امر به معروف]] مهمّ‌تر است. حال آیا [[امام مهدی|امام عصر]]{{ع}} از این همه منکری که رخ میدهد خبر دارد یا خیر؟ حتما می‌گوید: خبر دارد. پس چرا [[نهی از منکر]] نمی‌کند؟ خواهد گفت با [[مقام]] [[غیبت]] [[حضرت]] در تعارض است. حال این پرسش پیش می‌آید که واجبی به این مهمّی در تعارض با [[غیبت]] ترک می‌شود، اما [[امر]] [[مستحب]] نه!! نه فقط [[امر به معروف]] که بسیاری از شئونات [[امام]] است که به خاطر [[غیبت]] ایشان به صورت موقت ترک می‌شود. افزون بر اینکه [[روایت]] [[نبوی]] می‌گوید {{عربی|" فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِي فَلَيْسَ مِنِّي "}}<ref> محمّد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۱۰۰، ص ۲۲۰.</ref> و آن بدین معناست که با آن به [[مخالفت]] برخیزد و بر ما روشن است که هرکس اگر به دلیل‌هایی نتوانست [[ازدواج]] کند به این معنا نیست که با آن مخالف است. همچنین آنها بر این باورند که پاره‌ای از [[روایات]] شاهدی بر همسر و فرزنددار بودن آن [[حضرت]] است. | ||
:::::*مهمّترین روایاتی را که در این بخش ارائه می‌نمایند از این قرار است: | :::::*مهمّترین روایاتی را که در این بخش ارائه می‌نمایند از این قرار است: | ||
:::::*یکی از نویسندگان معاصر در این باره نوشته است: درباره همسر و یا همسران [[امام مهدی|حضرت بقیة اللّه]]{{ع}} فقط یک سر نخ وجود دارد و آن روایتی است که مرحوم "[[کفعمی]]" در مصباح [[نقل]] کرده است. بر اساس این [[روایت]]: "همسر [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} از نسل [[عبد العزی]] "پسر [[عبد المطلب]]" می‌باشد". آنگاه گویی با قاطعیت تمام همسردار بودن آن [[حضرت]] ثابت شده، در پی اثبات [[فرزندان]] می‌رود و می‌نویسد: اما درباره اولاد آن [[حضرت]] روایاتی هست که وجود آنها را به روشنی اثبات می‌کند<ref> ناجی نجار، جزیره خضراء، و تحقیقی پیرامون مثلث برمودا، ترجمه: علی اکبر مهدیپور، ص ۳۸.</ref>. | :::::*یکی از نویسندگان معاصر در این باره نوشته است: درباره همسر و یا همسران [[امام مهدی|حضرت بقیة اللّه]]{{ع}} فقط یک سر نخ وجود دارد و آن روایتی است که مرحوم "[[کفعمی]]" در مصباح [[نقل]] کرده است. بر اساس این [[روایت]]: "همسر [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} از نسل [[عبد العزی]] "پسر [[عبد المطلب]]" می‌باشد". آنگاه گویی با قاطعیت تمام همسردار بودن آن [[حضرت]] ثابت شده، در پی اثبات [[فرزندان]] می‌رود و می‌نویسد: اما درباره [[اولاد]] آن [[حضرت]] روایاتی هست که وجود آنها را به روشنی اثبات می‌کند<ref> ناجی نجار، جزیره خضراء، و تحقیقی پیرامون مثلث برمودا، ترجمه: علی اکبر مهدیپور، ص ۳۸.</ref>. | ||
:::::*اما ادله‌ای که بر فرزنددار بودن آن [[حضرت]] بیان شده همراه با نقد آنها بدین قرار است: [[شیخ طوسی]] از [[مفضل بن عمر]] [[نقل]] کرده که [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: "برای [[صاحب]] این امر [[دو غیبت]] است که یکی از آنها به اندازه‌ای طولانی می‌شود که برخی از [[مردم]] گویند: از [[دنیا]] رفته، برخی گویند: کشته شده و برخی گویند: آمده و رفته، جز تعداد اندکی از [[شیعیان]] بر باور خود استوار نماند. و کسی از اقامتگاه او [[آگاه]] نمی‌شود، از فرزندانش و نه از غیر او. به جز کسی که متصدی امور اوست"<ref>{{عربی|" إِنَ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَيْبَتَيْنِ إِحْدَاهُمَا تَطُولُ حَتَّى يَقُولَ بَعْضُهُمْ مَاتَ وَ يَقُولَ بَعْضُهُمْ قُتِلَ وَ يَقُولَ بَعْضُهُمْ ذَهَبَ حَتَّى لَا يَبْقَى عَلَى أَمْرِهِ مِنْ أَصْحَابِهِ إِلَّا نَفَرٌ يَسِيرٌ لَا يَطَّلِعُ عَلَى مَوْضِعِه "}}؛ شیخ طوسی رحمه اللّه، کتاب الغیبة، ص ۱۶۱.</ref>. برخی از این [[روایت]] استفاده کرده‌اند که آن [[حضرت]] در [[دوران غیبت]] دارای [[فرزند]] است. چرا که اگر [[فرزند]] نداشت این [[روایت]] بی‌معنا می‌شد. | :::::*اما ادله‌ای که بر فرزنددار بودن آن [[حضرت]] بیان شده همراه با نقد آنها بدین قرار است: [[شیخ طوسی]] از [[مفضل بن عمر]] [[نقل]] کرده که [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: "برای [[صاحب]] این [[امر]] [[دو غیبت]] است که یکی از آنها به اندازه‌ای طولانی می‌شود که برخی از [[مردم]] گویند: از [[دنیا]] رفته، برخی گویند: کشته شده و برخی گویند: آمده و رفته، جز تعداد اندکی از [[شیعیان]] بر باور خود [[استوار]] نماند. و کسی از اقامتگاه او [[آگاه]] نمی‌شود، از فرزندانش و نه از غیر او. به جز کسی که متصدی امور اوست"<ref>{{عربی|" إِنَ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَيْبَتَيْنِ إِحْدَاهُمَا تَطُولُ حَتَّى يَقُولَ بَعْضُهُمْ مَاتَ وَ يَقُولَ بَعْضُهُمْ قُتِلَ وَ يَقُولَ بَعْضُهُمْ ذَهَبَ حَتَّى لَا يَبْقَى عَلَى أَمْرِهِ مِنْ أَصْحَابِهِ إِلَّا نَفَرٌ يَسِيرٌ لَا يَطَّلِعُ عَلَى مَوْضِعِه "}}؛ شیخ طوسی رحمه اللّه، کتاب الغیبة، ص ۱۶۱.</ref>. برخی از این [[روایت]] استفاده کرده‌اند که آن [[حضرت]] در [[دوران غیبت]] دارای [[فرزند]] است. چرا که اگر [[فرزند]] نداشت این [[روایت]] بی‌معنا می‌شد. | ||
:::::*'''نقد و بررسی کوتاه:''' | :::::*'''نقد و بررسی کوتاه:''' | ||
:::::*[[نعمانی]] همین [[روایت]] را [[نقل]] کرده در حالی که به جای "من ولده" "من ولی" <ref> نعمانی، الغیبة، ص ۱۷۲.</ref> آورده است. با توجه به اینکه کتاب "الغیبه" [[نعمانی]] به مراتب بر "[[کتاب الغیبه]]" [[شیخ طوسی]] مقدم بوده و بخشی از [[سند]] هر دو کتاب مشترک است و نیز بین کلمه "ولی" و "ولد" از نگاه نوشتار نزدیکی وجود دارد، احتمال تصحیف بسیار قوی می‌نماید. و بنابراین [[استدلال]]، به این [[روایت]] بی‌اعتبار خواهد شد. | :::::*[[نعمانی]] همین [[روایت]] را [[نقل]] کرده در حالی که به جای "من ولده" "من ولی" <ref> نعمانی، الغیبة، ص ۱۷۲.</ref> آورده است. با توجه به اینکه کتاب "الغیبه" [[نعمانی]] به مراتب بر "[[کتاب الغیبه]]" [[شیخ طوسی]] مقدم بوده و بخشی از [[سند]] هر دو کتاب مشترک است و نیز بین کلمه "ولی" و "ولد" از نگاه نوشتار نزدیکی وجود دارد، احتمال تصحیف بسیار قوی می‌نماید. و بنابراین [[استدلال]]، به این [[روایت]] بی‌اعتبار خواهد شد. | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
:::::*افزون بر [[روایات]] به برخی از [[ادعیه]] و [[زیارت]] [[نامه‌ها]] نیز [[استدلال]] شده که در آنها نیز [[استدلال]] ناتمام است. :::::*زیرا استناد قطعی آنها به [[معصوم]]{{ع}} مورد [[تردید]] است. | :::::*افزون بر [[روایات]] به برخی از [[ادعیه]] و [[زیارت]] [[نامه‌ها]] نیز [[استدلال]] شده که در آنها نیز [[استدلال]] ناتمام است. :::::*زیرا استناد قطعی آنها به [[معصوم]]{{ع}} مورد [[تردید]] است. | ||
:::::*[[آیت اللّه]] [[لطف‌الله صافی گلپایگانی|صافی گلپایگانی]] درباره برخی از آنچه به عنوان [[دلیل]] قائلین به [[زن]] و فرزنددار بودن [[حضرت]] آمده است، می‌نویسد: "بعضی از [[روایات]]، مثل خبر "[[کمال الدین انباری]]" و خبر "[[زین الدین مازندرانی]]" از جهت غرابت و ضعف ظاهری که در متن آنهاست، قابل استناد نمی‌باشد. و بعضی دیگر، همچون فقرات برخی از "[[ادعیه]] و [[زیارات]]" نیز صراحت ندارد، و قابل حمل بر [[عصر ظهور]] می‌باشد<ref> لطف اللّه صافی گلپایگانی، پاسخ ده پرسش، ص ۵۴- ۵۵.</ref>. | :::::*[[آیت اللّه]] [[لطف‌الله صافی گلپایگانی|صافی گلپایگانی]] درباره برخی از آنچه به عنوان [[دلیل]] قائلین به [[زن]] و فرزنددار بودن [[حضرت]] آمده است، می‌نویسد: "بعضی از [[روایات]]، مثل خبر "[[کمال الدین انباری]]" و خبر "[[زین الدین مازندرانی]]" از جهت غرابت و ضعف ظاهری که در متن آنهاست، قابل استناد نمی‌باشد. و بعضی دیگر، همچون فقرات برخی از "[[ادعیه]] و [[زیارات]]" نیز صراحت ندارد، و قابل حمل بر [[عصر ظهور]] می‌باشد<ref> لطف اللّه صافی گلپایگانی، پاسخ ده پرسش، ص ۵۴- ۵۵.</ref>. | ||
:::::'''۲) [[ازدواج]] انجام گرفته، ولی اولاد ندارد:'''<ref> سید محمّد صدر، تاریخ الغیبة الکبری، مقدمه ص ۲۳.</ref>عده‌ای به [[دلیل]] مواجهه با اشکالاتی که بر [[زن]] و [[فرزند]] داشتن [[حضرت]] ذکر شده، گمانه وسطی را برگزیده‌اند. به این بیان که [[حضرت]] به خاطر عمل به سنّت [[پیامبر]] [[ازدواج]] کرده، ولی به خاطر مصون ماندن از مشکلات [[فرزند]] داشتن، دارای [[فرزند]] نیست. غافل از اینکه اشکالات [[فرزند]] داشتن [[حضرت]]، درباره همسر [[حضرت]] همچنان باقی خواهد ماند. با این بیان که اگر قرار باشد، آن [[حضرت]] شخصی را به عنوان همسر برگزیند، یا باید بگوییم که [[عمر]] او نیز مانند [[عمر]] [[حضرت]] طولانی است- که بر این امر دلیلی نداریم- یا اینکه بگوییم مدتی با آن [[حضرت]] زندگی کرده و از [[دنیا]] رفته است. در این صورت، [[حضرت]] به سنّت [[ازدواج]] عمل کرده و پس از آن، تنها و بدون [[زن]] و [[فرزند]] زندگی را ادامه میدهد. | :::::'''۲) [[ازدواج]] انجام گرفته، ولی [[اولاد]] ندارد:'''<ref> سید محمّد صدر، تاریخ الغیبة الکبری، مقدمه ص ۲۳.</ref>عده‌ای به [[دلیل]] مواجهه با اشکالاتی که بر [[زن]] و [[فرزند]] داشتن [[حضرت]] ذکر شده، گمانه وسطی را برگزیده‌اند. به این بیان که [[حضرت]] به خاطر عمل به سنّت [[پیامبر]] [[ازدواج]] کرده، ولی به خاطر مصون ماندن از مشکلات [[فرزند]] داشتن، دارای [[فرزند]] نیست. غافل از اینکه اشکالات [[فرزند]] داشتن [[حضرت]]، درباره همسر [[حضرت]] همچنان باقی خواهد ماند. با این بیان که اگر قرار باشد، آن [[حضرت]] شخصی را به عنوان همسر برگزیند، یا باید بگوییم که [[عمر]] او نیز مانند [[عمر]] [[حضرت]] طولانی است- که بر این [[امر]] دلیلی نداریم- یا اینکه بگوییم مدتی با آن [[حضرت]] زندگی کرده و از [[دنیا]] رفته است. در این صورت، [[حضرت]] به سنّت [[ازدواج]] عمل کرده و پس از آن، تنها و بدون [[زن]] و [[فرزند]] زندگی را ادامه میدهد. | ||
:::::'''۳) [[ازدواج]] نکرده است:''' به طور اساسی همسر [[اختیار]] کردن برای [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} با [[فلسفه غیبت]] در تعارض است. و بسیار بعید است آن [[حضرت]] [[ازدواج]] کرده باشد. اگرچه وقتی [[ادله]] قائلین به اثبات [[زن]] و [[فرزند]] داشتن [[حضرت]] ناکافی دانسته شد، نیازی به آوردن [[دلیل]] بر [[زن]] و [[فرزند]] نداشتن نخواهد بود؛ لکن کسانی که احتمال سوم را مطرح کرده‌اند، به ادله‌ای نیز [[تمسک]] کرده‌اند. که از جمله آنهاست: | :::::'''۳) [[ازدواج]] نکرده است:''' به طور اساسی همسر [[اختیار]] کردن برای [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} با [[فلسفه غیبت]] در تعارض است. و بسیار بعید است آن [[حضرت]] [[ازدواج]] کرده باشد. اگرچه وقتی [[ادله]] قائلین به اثبات [[زن]] و [[فرزند]] داشتن [[حضرت]] ناکافی دانسته شد، نیازی به آوردن [[دلیل]] بر [[زن]] و [[فرزند]] نداشتن نخواهد بود؛ لکن کسانی که احتمال سوم را مطرح کرده‌اند، به ادله‌ای نیز [[تمسک]] کرده‌اند. که از جمله آنهاست: | ||
::::#[[مسعودی]] در "[[اثبات الوصیه]]" [[نقل]] کرده در محضر [[امام رضا]]{{ع}} [[علی بن حمزه]] و [[ابن سراج]] و [[ابن ابی سعید مکاوی]] وارد شدند. [[علی بن ابی حمزه]] آغاز به سخن کرده گفت: برای ما از پدرانتان [[نقل]] شده که تمام [[وظائف]] [[امام]] پس از [[رحلت]] به امامی مانند او منتقل می‌شود. [[امام رضا]]{{ع}} به او فرمود: خبر بده مرا از [[حسین بن علی]]{{ع}} [[امام]] بود یا نه؟ گفت: [[امام]] بود. [[حضرت]] فرمود: پس چه کسی [[جانشین]] او شد؟ عرض کرد: [[علی بن حسین]]{{ع}}. این پرسش و پاسخ ادامه یافت تا اینکه [[ابن ابی حمزه]] گفت: برای ما [[روایت]] شده که [[امام]] در نخواهد گذشت تا اینکه [[جانشین]] و نسل خود را ببیند. [[امام رضا]]{{ع}} فرمود: آیا در این [[روایت]] بیش از چیزی برای شما گفته نشده؟. گفت: نه. [[حضرت]] فرمود: بله به [[خدا]] [[سوگند]] برایتان [[روایت]] شده مگر [[قائم]] [[ابی حمزه]] با حالتی شبیه اعتراض گفت: این قسمت در [[حدیث]] است؟! [[امام رضا]]{{ع}} فرمود: وای بر تو چگونه جرأت کردی به چیزی که بخشی از آن را نادیده گرفته‌ای بر من [[احتجاج]] کنی"<ref> ابو الحسن علی بن حسین مسعودی رحمه اللّه، اثبات الوصیة للامام علی بن ابی طالب علیه السّلام، ص ۲۰۸.</ref>. افزون بر [[مسعودی]]، [[کشی]] در [[رجال]] خود<ref> محمّد بن عمر کشی، رجال کشی، ص ۴۶۵.</ref> و [[شیخ طوسی]] در "[[اختیار]] معرفه الرجال"<ref>[[شیخ طوسی]]، اختیار معرفة الرجال، ج ۲، ص ۷۶۴.</ref> نیز این [[روایت]] را با اندک تفاوتی آورده‌اند. روشن است که این [[روایت]] نه فقط داشتن [[فرزند]] برای [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} را در [[دوران غیبت]] منتفی می‌داند، بلکه در تمامی [[عمر]] آن [[حضرت]] چنین می‌داند. | ::::#[[مسعودی]] در "[[اثبات الوصیه]]" [[نقل]] کرده در محضر [[امام رضا]]{{ع}} [[علی بن حمزه]] و [[ابن سراج]] و [[ابن ابی سعید مکاوی]] وارد شدند. [[علی بن ابی حمزه]] آغاز به سخن کرده گفت: برای ما از پدرانتان [[نقل]] شده که تمام [[وظائف]] [[امام]] پس از [[رحلت]] به [[امامی]] مانند او منتقل می‌شود. [[امام رضا]]{{ع}} به او فرمود: خبر بده مرا از [[حسین بن علی]]{{ع}} [[امام]] بود یا نه؟ گفت: [[امام]] بود. [[حضرت]] فرمود: پس چه کسی [[جانشین]] او شد؟ عرض کرد: [[علی بن حسین]]{{ع}}. این پرسش و پاسخ ادامه یافت تا اینکه [[ابن ابی حمزه]] گفت: برای ما [[روایت]] شده که [[امام]] در نخواهد گذشت تا اینکه [[جانشین]] و نسل خود را ببیند. [[امام رضا]]{{ع}} فرمود: آیا در این [[روایت]] بیش از چیزی برای شما گفته نشده؟. گفت: نه. [[حضرت]] فرمود: بله به [[خدا]] [[سوگند]] برایتان [[روایت]] شده مگر [[قائم]] [[ابی حمزه]] با حالتی شبیه اعتراض گفت: این قسمت در [[حدیث]] است؟! [[امام رضا]]{{ع}} فرمود: وای بر تو چگونه جرأت کردی به چیزی که بخشی از آن را نادیده گرفته‌ای بر من [[احتجاج]] کنی"<ref> ابو الحسن علی بن حسین مسعودی رحمه اللّه، اثبات الوصیة للامام علی بن ابی طالب علیه السّلام، ص ۲۰۸.</ref>. افزون بر [[مسعودی]]، [[کشی]] در [[رجال]] خود<ref> محمّد بن عمر کشی، رجال کشی، ص ۴۶۵.</ref> و [[شیخ طوسی]] در "[[اختیار]] معرفه الرجال"<ref>[[شیخ طوسی]]، اختیار معرفة الرجال، ج ۲، ص ۷۶۴.</ref> نیز این [[روایت]] را با اندک تفاوتی آورده‌اند. روشن است که این [[روایت]] نه فقط داشتن [[فرزند]] برای [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} را در [[دوران غیبت]] منتفی می‌داند، بلکه در تمامی [[عمر]] آن [[حضرت]] چنین می‌داند. | ||
::::#[[شیخ طوسی]] در [[کتاب الغیبه]] نزدیک به همین مضمون را در روایتی دیگر آورده است. [[حسن بن علی خزاز]] گفت [[علی بن ابی حمزه]] وارد بر [[امام رضا]]{{ع}} شد. پرسید آیا شما [[امام]] هستی؟ [[حضرت]] فرمود: آری. [[علی بن ابی حمزه]] گفت: از پدر بزرگ شما [[جعفر بن محمّد]] شنیدم که: امامی نیست مگر اینکه فرزندی دارد. [[امام]] فرمود: آیا فراموش کردی یا خود را به [[فراموشی]] زدی؟ اینچنین که گفتی نفرمود. بلکه ایشان فرمود: امامی نیست مگر اینکه فرزندی داشته باشد مگر امامی که [[حسین بن علی]] برای او خارج می‌شود "[[رجعت]] می‌کند" پس همانا او فرزندی نخواهد داشت. [[علی بن ابی حمزه]] گفت راست فرمودی اینچنین فرمود جد بزرگوار شما<ref>{{عربی|" يَكُونُ الْإِمَامُ إِلَّا وَ لَهُ عَقِبٌ إِلَّا الْإِمَامُ الَّذِي يَخْرُجُ عَلَيْهِ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍ {{ع}} فَإِنَّهُ لَا عَقِبَ لَهُ "}}؛ شیخ طوسی رحمه اللّه، کتاب الغیبة، ص ۲۲۴.</ref> | ::::#[[شیخ طوسی]] در [[کتاب الغیبه]] نزدیک به همین مضمون را در روایتی دیگر آورده است. [[حسن بن علی خزاز]] گفت [[علی بن ابی حمزه]] وارد بر [[امام رضا]]{{ع}} شد. پرسید آیا شما [[امام]] هستی؟ [[حضرت]] فرمود: آری. [[علی بن ابی حمزه]] گفت: از پدر بزرگ شما [[جعفر بن محمّد]] شنیدم که: [[امامی]] نیست مگر اینکه فرزندی دارد. [[امام]] فرمود: آیا فراموش کردی یا خود را به [[فراموشی]] زدی؟ اینچنین که گفتی نفرمود. بلکه ایشان فرمود: [[امامی]] نیست مگر اینکه فرزندی داشته باشد مگر [[امامی]] که [[حسین بن علی]] برای او خارج می‌شود "[[رجعت]] می‌کند" پس همانا او فرزندی نخواهد داشت. [[علی بن ابی حمزه]] گفت راست فرمودی اینچنین فرمود جد بزرگوار شما<ref>{{عربی|" يَكُونُ الْإِمَامُ إِلَّا وَ لَهُ عَقِبٌ إِلَّا الْإِمَامُ الَّذِي يَخْرُجُ عَلَيْهِ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍ {{ع}} فَإِنَّهُ لَا عَقِبَ لَهُ "}}؛ شیخ طوسی رحمه اللّه، کتاب الغیبة، ص ۲۲۴.</ref> | ||
::::#روایاتی [[حضرت خضر]] را به عنوان کسی معرفی کرده که [[وحشت]] تنهایی [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} را در [[دوران غیبت]] برطرف می‌سازد و در حالی که اگر آن [[حضرت]] [[زن]] و [[فرزند]] داشت، نیازی به ملازم و همراه نبود. [[امام رضا]]{{ع}} فرمود: "[[حضرت خضر]]{{ع}} از [[آب]] حیات نوشید و او زنده است ... ، [[خداوند]] به واسطه او تنهایی [[قائم]] ما را در دوران غیبتش به انس تبدیل کند و غربت و تنهایی‌اش را با او مرتفع سازد"<ref>{{عربی|" يإِنَ الْخَضِرَ شَرِبَ مِنْ مَاءِ الْحَيَاةِ فَهُوَ حَيٌ لَا يَمُوتُ حَتَّى يُنْفَخَ فِي الصُّورِ وَ إِنَّهُ لَيَحْضُرُ الْمَوْسِمَ كُلَّ سَنَةٍ وَ يَقِفُ بِعَرَفَةَ فَيُؤَمِّنُ عَلَى دُعَاءِ الْمُؤْمِنِينَ وَ سَيُونِسُ اللَّهُ بِهِ وَحْشَةَ قَائِمِنَا فِي غَيْبَتِهِ وَ يَصِلُ بِهِ وَحْدَتَهُ "}}؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۸۵، ح ۱.</ref> | ::::#روایاتی [[حضرت خضر]] را به عنوان کسی معرفی کرده که [[وحشت]] تنهایی [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} را در [[دوران غیبت]] برطرف می‌سازد و در حالی که اگر آن [[حضرت]] [[زن]] و [[فرزند]] داشت، نیازی به ملازم و همراه نبود. [[امام رضا]]{{ع}} فرمود: "[[حضرت خضر]]{{ع}} از [[آب]] حیات نوشید و او زنده است ... ، [[خداوند]] به واسطه او تنهایی [[قائم]] ما را در دوران غیبتش به انس تبدیل کند و غربت و تنهایی‌اش را با او مرتفع سازد"<ref>{{عربی|" يإِنَ الْخَضِرَ شَرِبَ مِنْ مَاءِ الْحَيَاةِ فَهُوَ حَيٌ لَا يَمُوتُ حَتَّى يُنْفَخَ فِي الصُّورِ وَ إِنَّهُ لَيَحْضُرُ الْمَوْسِمَ كُلَّ سَنَةٍ وَ يَقِفُ بِعَرَفَةَ فَيُؤَمِّنُ عَلَى دُعَاءِ الْمُؤْمِنِينَ وَ سَيُونِسُ اللَّهُ بِهِ وَحْشَةَ قَائِمِنَا فِي غَيْبَتِهِ وَ يَصِلُ بِهِ وَحْدَتَهُ "}}؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۸۵، ح ۱.</ref> | ||
::::#در [[روایات]] فراوانی از آن [[حضرت]] با [[القاب]] [[فرید]] "تک" و [[وحید]] "یگانه" یاد شده است و این با [[زن]] و [[فرزند]] داشتن منافات دارد<ref> پیشین، باب ۲۶، ح ۱۳.</ref> | ::::#در [[روایات]] فراوانی از آن [[حضرت]] با [[القاب]] [[فرید]] "تک" و [[وحید]] "یگانه" یاد شده است و این با [[زن]] و [[فرزند]] داشتن منافات دارد<ref> پیشین، باب ۲۶، ح ۱۳.</ref> | ||
::::#دست‌های از [[روایات]]، ملازمان حضرتش را در [[دوران غیبت]] فقط سی تن از [[یاران خاصّ]] آن [[حضرت]] ذکر کرده است. و سخنی از [[همراهی]] [[زن]] و [[فرزند]] ایشان با وی ننموده است. | ::::#دست‌های از [[روایات]]، ملازمان حضرتش را در [[دوران غیبت]] فقط سی تن از [[یاران خاصّ]] آن [[حضرت]] ذکر کرده است. و سخنی از [[همراهی]] [[زن]] و [[فرزند]] ایشان با وی ننموده است. | ||
:::::*[[امام صادق]]{{ع}} در این باره فرمود: "[[صاحب]] این | :::::*[[امام صادق]]{{ع}} در این باره فرمود: "[[صاحب]] این [[امر]]، از غیبتی ناگزیر است و در [[غیبت]] خود ناچار از گوشه‌گیری و کناره‌جویی از دیگران است و [[طیبه]] "[[مدینه]]" خوش منزلی است و با وجود سی تن "یا به [[همراهی]] سی نفر" در آنجا [[وحشت]] و ترسی نیست"<ref>{{عربی|" لَا بُدَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ مِنْ غَيْبَةٍ وَ لَا بُدَّ لَهُ فِي غَيْبَتِهِ مِنْ عُزْلَةٍ وَ نِعْمَ الْمَنْزِلُ طَيْبَةُ وَ مَا بِثَلَاثِينَ مِنْ وَحْشَةٍ "}}؛ شیخ کلینی رحمه اللّه، کافی، ج ۱، ص ۳۴۰، ح ۱۶، شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۱۶۲؛ محمّد بن ابراهیم نعمانی، الغیبة، ص ۱۸۸.</ref> | ||
:::::*[[علامه]] [[محمد تقی شوشتری]] درباره فرزنددار بودن [[امام مهدی|امام زمان]]{{ع}} نوشته است: "باید گفت: در هیچ خبری وارد نشده است که آن [[حضرت]] [[پیش از ظهور]] [[فرزند]] داشته باشد، و در خصوص فرزنددار شدن آن [[امام]] [[پس از ظهور]] هم [[اختلاف]] است"<ref> جزیره خضراء افسانه یا واقعیت؟، ص ۲۲۶، به نقل از: الاخبار الدخیلة، ج ۲، ص ۷۲.</ref> | :::::*[[علامه]] [[محمد تقی شوشتری]] درباره فرزنددار بودن [[امام مهدی|امام زمان]]{{ع}} نوشته است: "باید گفت: در هیچ خبری وارد نشده است که آن [[حضرت]] [[پیش از ظهور]] [[فرزند]] داشته باشد، و در خصوص فرزنددار شدن آن [[امام]] [[پس از ظهور]] هم [[اختلاف]] است"<ref> جزیره خضراء افسانه یا واقعیت؟، ص ۲۲۶، به نقل از: الاخبار الدخیلة، ج ۲، ص ۷۲.</ref> | ||
:::::*بنابراین به نظر می‌رسد [[ادله]] کسانی که برای آن [[حضرت]] اثبات [[زن]] و [[فرزند]] می‌نمایند ناتمام است. و [[خداوند]] آگاه‌تر است»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۱۹-۱۲۷ [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۱۲۸- ۱۴۰.</ref>. | :::::*بنابراین به نظر می‌رسد [[ادله]] کسانی که برای آن [[حضرت]] اثبات [[زن]] و [[فرزند]] می‌نمایند ناتمام است. و [[خداوند]] آگاه‌تر است»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۱۹-۱۲۷ [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۱۲۸- ۱۴۰.</ref>. | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
[[پرونده:1368299.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[علی رضا رجالی تهرانی]]]] | [[پرونده:1368299.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[علی رضا رجالی تهرانی]]]] | ||
::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[علی رضا رجالی تهرانی]]'''، در کتاب ''«[[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]»'' در این‌باره گفته است: | ::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[علی رضا رجالی تهرانی]]'''، در کتاب ''«[[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]»'' در این‌باره گفته است: | ||
::::::«اگرچه از ظاهر بعضی [[روایات]] و [[ادعیه]] [[معصومین]]، چنین [[استنباط]] شده که آن [[حضرت]] دارای همسر و اولاد می‌باشد. امّا همانطور که خواهد آمد، برخی [[روایات]] نیز که از درجه اعتبار زیادی برخوردارند، به [[فرزند]] نداشتن آن [[حضرت]] تصریح دارند. و امّا ابتدا به روایاتی که به وسیله آنها می‌توان بر [[فرزند]] داشتن [[حضرت مهدی|امام مهدی]] {{ع}} [[استدلال]] نمود، میپردازیم و آنها را مورد بررسی قرار میدهیم: | ::::::«اگرچه از ظاهر بعضی [[روایات]] و [[ادعیه]] [[معصومین]]، چنین [[استنباط]] شده که آن [[حضرت]] دارای همسر و [[اولاد]] می‌باشد. امّا همانطور که خواهد آمد، برخی [[روایات]] نیز که از درجه اعتبار زیادی برخوردارند، به [[فرزند]] نداشتن آن [[حضرت]] تصریح دارند. و امّا ابتدا به روایاتی که به وسیله آنها می‌توان بر [[فرزند]] داشتن [[حضرت مهدی|امام مهدی]] {{ع}} [[استدلال]] نمود، میپردازیم و آنها را مورد بررسی قرار میدهیم: | ||
:::::#[[شیخ طوسی]] از مفضّل بن [[عمر]] [[روایت]] می‌کند که [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: هیچ یک از [[فرزندان]] او و دیگران از محلّ وی اطّلاع ندارند، مگر خدایی که [[اختیار]] او را در دست دارد<ref>{{عربی| لا یطّلع علی موضعه احد من ولده و لا غیره، الّا المولی الّذی یلی امره.}} ( کتاب الغیبه، شیخ طوسی، ص ۱۰۲)</ref> [[استدلال]] به این [[روایت]] از چند جهت صحیح نیست: | :::::#[[شیخ طوسی]] از مفضّل بن [[عمر]] [[روایت]] می‌کند که [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: هیچ یک از [[فرزندان]] او و دیگران از محلّ وی اطّلاع ندارند، مگر خدایی که [[اختیار]] او را در دست دارد<ref>{{عربی| لا یطّلع علی موضعه احد من ولده و لا غیره، الّا المولی الّذی یلی امره.}} ( کتاب الغیبه، شیخ طوسی، ص ۱۰۲)</ref> [[استدلال]] به این [[روایت]] از چند جهت صحیح نیست: | ||
:::::##[[نعمانی]]، همین جمله را چنین [[روایت]] کرده است: {{عربی|لا یطّلع علی موضعه احد من ولی و لا غیره ...}}<ref> کتاب الغیبه، محمد بن ابراهیم نعمانی، باب دهم، ص ۲۵۰.</ref> | :::::##[[نعمانی]]، همین جمله را چنین [[روایت]] کرده است: {{عربی|لا یطّلع علی موضعه احد من ولی و لا غیره ...}}<ref> کتاب الغیبه، محمد بن ابراهیم نعمانی، باب دهم، ص ۲۵۰.</ref> | ||
| خط ۹۱: | خط ۹۱: | ||
:::::#روایتی که [[سید بن طاووس]] [[نقل]] کرده است که [[امام رضا]] {{ع}} در [[مقام]] [[دعا]] عرض کرد: {{عربی| اللّهمّ صلّ علی ولاة عهده و الائمّة من ولده }} <ref> جمال الاسبوغ، سید بن طاووس، ص ۵۱۲</ref> این [[روایت]] نیز قابل اعتماد نیست، زیرا [[سند]] آن ضعیف است. ضمنا بنابر تصریح خود [[سید بن طاووس]]، دارای متن دیگری نیز می‌باشد که به این شکل است: {{عربی| اللّهمّ صلّ علی ولاة عهده و الائمّة من بعده }}. و همچنین اگر صحّت [[روایت]] را بپذیریم، باز هم در آن نکتهای که حاکی از زمان ولادت [[فرزندان]] [[امام]] باشد، وجود ندارد. روایاتی که در بحث پیش آوردیم، نمیتواند ثابت کند که [[امام زمان]] {{ع}} [[فرزند]] داشته باشد. زیرا دلایلی وجود دارد که میرساند [[امام زمان]] {{ع}} لااقل در حال حاضر [[فرزند]] ندارد. از جمله: | :::::#روایتی که [[سید بن طاووس]] [[نقل]] کرده است که [[امام رضا]] {{ع}} در [[مقام]] [[دعا]] عرض کرد: {{عربی| اللّهمّ صلّ علی ولاة عهده و الائمّة من ولده }} <ref> جمال الاسبوغ، سید بن طاووس، ص ۵۱۲</ref> این [[روایت]] نیز قابل اعتماد نیست، زیرا [[سند]] آن ضعیف است. ضمنا بنابر تصریح خود [[سید بن طاووس]]، دارای متن دیگری نیز می‌باشد که به این شکل است: {{عربی| اللّهمّ صلّ علی ولاة عهده و الائمّة من بعده }}. و همچنین اگر صحّت [[روایت]] را بپذیریم، باز هم در آن نکتهای که حاکی از زمان ولادت [[فرزندان]] [[امام]] باشد، وجود ندارد. روایاتی که در بحث پیش آوردیم، نمیتواند ثابت کند که [[امام زمان]] {{ع}} [[فرزند]] داشته باشد. زیرا دلایلی وجود دارد که میرساند [[امام زمان]] {{ع}} لااقل در حال حاضر [[فرزند]] ندارد. از جمله: | ||
:::::##مسعودی [[روایت]] کرده است: [[علی]] بن ابی حمزه، ابن السرّاج و ابن سعید مکاری بر [[امام رضا]] {{ع}} وارد شدند. [[علی]] بن ابی حمزه، به آن [[حضرت]] عرض کرد: از پدرانت [[روایت]] کرده‌ایم، تا بدینجا رسید که: [[روایت]] کرده‌ایم که [[امام]] از [[دنیا]] نمی‌رود تا فرزندش را ببیند؟ [[حضرت]] فرمود: آیا در این [[حدیث]] [[روایت]] کرده‌اید: الّا القائم عرض کردند: بلی. [[حضرت]] فرمود: آری، [[روایت]] کرده‌اید، شما نمیدانید که چرا گفته شده و معنای آن چیست؟ ابن ابی حمزه گفت: این مطلب در [[حدیث]] چیست؟ [[حضرت]] به او فرمود: وای بر تو، چگونه جرأت کردی با چیزی بر من [[استدلال]] کنی که بعضی از آن، با بعضی دیگر در هم آمیخته است. و فرمود: [[خداوند متعال]] بزودی فرزندم را به من نشان خواهد داد.<ref> اثبات الوصیه، مسعودی، ترجمه نجفی، ص ۲۰۱</ref> | :::::##مسعودی [[روایت]] کرده است: [[علی]] بن ابی حمزه، ابن السرّاج و ابن سعید مکاری بر [[امام رضا]] {{ع}} وارد شدند. [[علی]] بن ابی حمزه، به آن [[حضرت]] عرض کرد: از پدرانت [[روایت]] کرده‌ایم، تا بدینجا رسید که: [[روایت]] کرده‌ایم که [[امام]] از [[دنیا]] نمی‌رود تا فرزندش را ببیند؟ [[حضرت]] فرمود: آیا در این [[حدیث]] [[روایت]] کرده‌اید: الّا القائم عرض کردند: بلی. [[حضرت]] فرمود: آری، [[روایت]] کرده‌اید، شما نمیدانید که چرا گفته شده و معنای آن چیست؟ ابن ابی حمزه گفت: این مطلب در [[حدیث]] چیست؟ [[حضرت]] به او فرمود: وای بر تو، چگونه جرأت کردی با چیزی بر من [[استدلال]] کنی که بعضی از آن، با بعضی دیگر در هم آمیخته است. و فرمود: [[خداوند متعال]] بزودی فرزندم را به من نشان خواهد داد.<ref> اثبات الوصیه، مسعودی، ترجمه نجفی، ص ۲۰۱</ref> | ||
:::::##از [[محمد بن عبد اللّه بن جعفر حمیری]]، از پدرش، از علّی بن [[سلیمان]] بن رشید، از [[حسن]] بن علّی خزاز [[نقل]] کند که گفت: علّی بن ابی حمزه بر [[امام رضا|حضرت رضا]] {{ع}} وارد شد و عرض کرد: آیا شما [[امام]] هستی؟ فرمود: آری: عرض کرد: من از جدّت، [[جعفر]] بن محمّد {{ع}} شنیدم که فرمود: امامی وجود ندارد مگر اینکه فرزندی داشته باشد و از خود نسلی بر جای بگذارد. فرمود: ای پیر، فراموش کردی یا خود را به [[فراموشی]] زدی؟ [[جعفر]] این‌گونه نگفت، بلکه فرمود: امامی وجود ندارد مگر اینکه فرزندی دارد، جز امامی که [[حسین]] {{ع}} برای او از [[قبر]] بیرون می‌آید؛ او [[فرزند]] ندارد. عرض کرد: فدایت شوم، درست فرمودی. شنیدم که جدّت چنین گفت.<ref> کتاب الغیبه، شیخ طوسی، ص ۱۳۴.</ref> | :::::##از [[محمد بن عبد اللّه بن جعفر حمیری]]، از پدرش، از علّی بن [[سلیمان]] بن رشید، از [[حسن]] بن علّی خزاز [[نقل]] کند که گفت: علّی بن ابی حمزه بر [[امام رضا|حضرت رضا]] {{ع}} وارد شد و عرض کرد: آیا شما [[امام]] هستی؟ فرمود: آری: عرض کرد: من از جدّت، [[جعفر]] بن [[محمّد]] {{ع}} شنیدم که فرمود: [[امامی]] وجود ندارد مگر اینکه فرزندی داشته باشد و از خود نسلی بر جای بگذارد. فرمود: ای پیر، فراموش کردی یا خود را به [[فراموشی]] زدی؟ [[جعفر]] این‌گونه نگفت، بلکه فرمود: [[امامی]] وجود ندارد مگر اینکه فرزندی دارد، جز [[امامی]] که [[حسین]] {{ع}} برای او از [[قبر]] بیرون می‌آید؛ او [[فرزند]] ندارد. عرض کرد: فدایت شوم، درست فرمودی. شنیدم که جدّت چنین گفت.<ref> کتاب الغیبه، شیخ طوسی، ص ۱۳۴.</ref> | ||
::::::[[روایات]] دیگری که بر [[فرزند]] نداشتن [[امام]] تصریح دارد، نیز موجود است که می‌توان برای [[آگاهی]] بیشتر به کتاب‌های مربوطه مراجعه کرد.<ref> از جمله کتاب جزیره خضراء افسانه یا واقعیت علّامه سید مرتضی جعفر عاملی، ترجمه سپهری، ص ۲۲۱</ref> به هر تقدیر، اگرچه همسر و [[فرزند]] داشتن آن [[حضرت]] محتمل است، امّا در بررسی [[اخبار]] و [[احادیث]] وارده، به [[روایت]] معتبری که موجب [[اطمینان]] باشد، نرسیدیم، و دنبال نمودن این موضوع لزومی هم ندارد»<ref>[[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۱۴۲ تا ۱۴۴.</ref>. | ::::::[[روایات]] دیگری که بر [[فرزند]] نداشتن [[امام]] تصریح دارد، نیز موجود است که می‌توان برای [[آگاهی]] بیشتر به کتاب‌های مربوطه مراجعه کرد.<ref> از جمله کتاب جزیره خضراء افسانه یا واقعیت علّامه سید مرتضی جعفر عاملی، ترجمه سپهری، ص ۲۲۱</ref> به هر تقدیر، اگرچه همسر و [[فرزند]] داشتن آن [[حضرت]] محتمل است، امّا در بررسی [[اخبار]] و [[احادیث]] وارده، به [[روایت]] معتبری که موجب [[اطمینان]] باشد، نرسیدیم، و دنبال نمودن این موضوع لزومی هم ندارد»<ref>[[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۱۴۲ تا ۱۴۴.</ref>. | ||
{{پایان جمع شدن}} | {{پایان جمع شدن}} | ||
| خط ۱۰۰: | خط ۱۰۰: | ||
::::::«با توجه به [[فلسفه غیبت]] و اینکه آن [[حضرت]] به شیوه ناشناس در بین [[مردم]] زندگی می‌کنند و کسی از مکان وی هیچ‌گونه اطلاعی ندارد در مورد قضیه [[ازدواج حضرت]]، سه نظریه می‌تواند باشد: | ::::::«با توجه به [[فلسفه غیبت]] و اینکه آن [[حضرت]] به شیوه ناشناس در بین [[مردم]] زندگی می‌کنند و کسی از مکان وی هیچ‌گونه اطلاعی ندارد در مورد قضیه [[ازدواج حضرت]]، سه نظریه می‌تواند باشد: | ||
:::::#[[حضرت]] [[ازدواج]] نکرده‌اند. | :::::#[[حضرت]] [[ازدواج]] نکرده‌اند. | ||
:::::#[[حضرت]] [[ازدواج]] کرده‌اند، ولی اولاد ندارند. | :::::#[[حضرت]] [[ازدواج]] کرده‌اند، ولی [[اولاد]] ندارند. | ||
:::::#[[حضرت]] [[ازدواج]] کرده‌اند و دارای فرزندانی هستند. | :::::#[[حضرت]] [[ازدواج]] کرده‌اند و دارای فرزندانی هستند. | ||
::::::اگر بگوییم [[ازدواج]] نکرده و احتمال اوّل را قبول کنیم، لازم می‌آید که [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} یکی از سنّت‌های مهم الهی را ترک کرده باشند، و این با [[شأن]] [[حضرت]] سازگاری ندارد. امّا از طرف دیگر چون مسأله [[غیبت]] اهم است، و [[ازدواج]] مهم؛ ترک [[ازدواج]] با توجه به آن امر مهم‌تر، اشکالی ایجاد نمی‌کند، و گاهی برای [[مصلحت]] بالاتر لازم و [[واجب]] است. | ::::::اگر بگوییم [[ازدواج]] نکرده و احتمال اوّل را قبول کنیم، لازم می‌آید که [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} یکی از سنّت‌های مهم الهی را ترک کرده باشند، و این با [[شأن]] [[حضرت]] سازگاری ندارد. امّا از طرف دیگر چون مسأله [[غیبت]] اهم است، و [[ازدواج]] مهم؛ ترک [[ازدواج]] با توجه به آن [[امر]] مهم‌تر، اشکالی ایجاد نمی‌کند، و گاهی برای [[مصلحت]] بالاتر لازم و [[واجب]] است. | ||
::::::امّا احتمال دوم که اصل [[ازدواج]] را قبول کنیم، و بگوییم [[حضرت]] [[ازدواج]] کرده‌اند ولی اولاد ندارند، که جمع شود بین سنّت اسلامی و عدم انتشار مکان [[حضرت]]؛ این نظریه به مشکل برمی‌خورد، چون باید قائل به این باشیم همسری که [[حضرت]] [[انتخاب]] کرده‌اند دارای [[عمر طولانی]] است، مانند خود [[حضرت]] که [[دلیل]] بر این نظریه نیست. و اشکال دیگر نیز هست و آن اینکه شرعاً جایز نیست [[حضرت]]، همسری بگیرند و با او شرط کنند که دارای اولاد نشود و او را از [[نعمت]] [[فرزند]] محروم کنند. | ::::::امّا احتمال دوم که اصل [[ازدواج]] را قبول کنیم، و بگوییم [[حضرت]] [[ازدواج]] کرده‌اند ولی [[اولاد]] ندارند، که جمع شود بین سنّت اسلامی و عدم انتشار مکان [[حضرت]]؛ این نظریه به مشکل برمی‌خورد، چون باید قائل به این باشیم همسری که [[حضرت]] [[انتخاب]] کرده‌اند دارای [[عمر طولانی]] است، مانند خود [[حضرت]] که [[دلیل]] بر این نظریه نیست. و اشکال دیگر نیز هست و آن اینکه شرعاً جایز نیست [[حضرت]]، همسری بگیرند و با او شرط کنند که دارای [[اولاد]] نشود و او را از [[نعمت]] [[فرزند]] محروم کنند. | ||
::::::احتمال سوم اینکه بگوییم [[حضرت]] [[ازدواج]] کرده‌اند و دارای اولاد هستند، بر این نظریه هیچ دلیلی نداریم و مشکل اصلی که در اینجا وجود دارد این است که [[حضرت]] اگر قبل از هزار سال [[ازدواج]] کرده باشند، دارای [[فرزندان]] زیادی و نوه‌های زیادی هستند که با مسأله [[غیبت]] [[حضرت]] و خفای شخص آن [[حضرت]] منافات دارد و مکان [[حضرت]] نمی‌شود از آن تعداد اولاد و همسران مخفی باشد. | ::::::احتمال سوم اینکه بگوییم [[حضرت]] [[ازدواج]] کرده‌اند و دارای [[اولاد]] هستند، بر این نظریه هیچ دلیلی نداریم و مشکل اصلی که در اینجا وجود دارد این است که [[حضرت]] اگر قبل از هزار سال [[ازدواج]] کرده باشند، دارای [[فرزندان]] زیادی و نوه‌های زیادی هستند که با مسأله [[غیبت]] [[حضرت]] و خفای شخص آن [[حضرت]] منافات دارد و مکان [[حضرت]] نمی‌شود از آن تعداد [[اولاد]] و همسران مخفی باشد. | ||
::::::و در روایتی است که مسعودی از [[علی]] بن ابی حمزه [[نقل]] کرده که فرمود: ما به [[امام رضا]] {{ع}} عرض کردیم برای ما [[روایت]] شده که [[امام]] از [[دنیا]] نمی‌رود تا آنکه نسل خود را ببیند؟ [[امام رضا]] {{ع}} به او فرمود: آیا در خصوص این [[حدیث]] برای شما [[روایت]] نشده {{عربی|"إلّا القائم"}}؛ بجز [[قائم]]<ref>اثبات الوصیه، ص ۲۰۱.</ref>. | ::::::و در روایتی است که مسعودی از [[علی]] بن ابی حمزه [[نقل]] کرده که فرمود: ما به [[امام رضا]] {{ع}} عرض کردیم برای ما [[روایت]] شده که [[امام]] از [[دنیا]] نمی‌رود تا آنکه نسل خود را ببیند؟ [[امام رضا]] {{ع}} به او فرمود: آیا در خصوص این [[حدیث]] برای شما [[روایت]] نشده {{عربی|"إلّا القائم"}}؛ بجز [[قائم]]<ref>اثبات الوصیه، ص ۲۰۱.</ref>. | ||
::::::چنانچه ادّعا گردد که برخی حکایات مانند "[[جزیره خضرا]]" مدّعی فرزندانی برای [[حضرت]] هستند که این حکایت قابل قبول نیست و این حکایت را به‌طور مبسوط که اشکالات متعددی بر آن مترتّب است رد کرده‌ایم<ref>رجوع شود به مکان حضرت، داستان جزیره خضرا، همین کتاب.</ref>. | ::::::چنانچه ادّعا گردد که برخی حکایات مانند "[[جزیره خضرا]]" مدّعی فرزندانی برای [[حضرت]] هستند که این حکایت قابل قبول نیست و این حکایت را به‌طور مبسوط که اشکالات متعددی بر آن مترتّب است رد کرده‌ایم<ref>رجوع شود به مکان حضرت، داستان جزیره خضرا، همین کتاب.</ref>. | ||
::::::چنانچه ادّعا گردد که در برخی [[روایات]] و [[ادعیه]] نام اهل و عیال آن [[حضرت]] آمده است، مانند [[روایت]] [[امام صادق]] {{ع}} که فرمود: گویا [[نزول]] [[قائم]] در [[مسجد سهله]] را با اهل و عیالش مشاهده می‌کنم<ref>نجم الثاقب، ص ۲۲۵.</ref>. | ::::::چنانچه ادّعا گردد که در برخی [[روایات]] و [[ادعیه]] نام اهل و عیال آن [[حضرت]] آمده است، مانند [[روایت]] [[امام صادق]] {{ع}} که فرمود: گویا [[نزول]] [[قائم]] در [[مسجد سهله]] را با اهل و عیالش مشاهده می‌کنم<ref>نجم الثاقب، ص ۲۲۵.</ref>. | ||
::::::درباره این‌گونه [[روایات]] و یا [[ادعیه]] باید گفت قابل جمع است با اولاد [[حضرت]] [[هنگام ظهور]] یا بعد از آن چنانچه عالم بزرگوار [[سید جعفر مرتضی عاملی]] می‌فرمایند چه بسا مراد اولاد [[حضرت]] [[بعد از ظهور]] باشد<ref>دراسة فى علائم الظهور، ص ۲۳۲.</ref>. | ::::::درباره این‌گونه [[روایات]] و یا [[ادعیه]] باید گفت قابل جمع است با [[اولاد]] [[حضرت]] [[هنگام ظهور]] یا بعد از آن چنانچه عالم بزرگوار [[سید جعفر مرتضی عاملی]] می‌فرمایند چه بسا مراد [[اولاد]] [[حضرت]] [[بعد از ظهور]] باشد<ref>دراسة فى علائم الظهور، ص ۲۳۲.</ref>. | ||
::::::بنابراین ما نه [[دلیل]] محکم و قانع کننده‌ای بر [[ازدواج حضرت]] داریم و نه [[سند]] قطعی و محکمی بر [[ازدواج]] نکردن ایشان، و این بحث هم هیچ‌گونه ثمره‌ای برای ما ندارد چه [[حضرت]] [[ازدواج]] کرده باشند و چه نکرده باشند. و اللّه [[اعلم]]»<ref>[[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۱۳۶-۱۳۸.</ref>. | ::::::بنابراین ما نه [[دلیل]] محکم و قانع کننده‌ای بر [[ازدواج حضرت]] داریم و نه [[سند]] قطعی و محکمی بر [[ازدواج]] نکردن ایشان، و این بحث هم هیچ‌گونه ثمره‌ای برای ما ندارد چه [[حضرت]] [[ازدواج]] کرده باشند و چه نکرده باشند. و اللّه [[اعلم]]»<ref>[[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۱۳۶-۱۳۸.</ref>. | ||
{{پایان جمع شدن}} | {{پایان جمع شدن}} | ||
| خط ۱۱۷: | خط ۱۱۷: | ||
::::::«با توجه به [[فلسفه غیبت]] و اینکه آن [[حضرت]] به شیوه ناشناس زندگی می‌کنند و کسی از مکان وی [[آگاه]] نیست در مورد قضیه [[ازدواج]] [[امام مهدی]]{{ع}}، در اینجا، سه احتمال وجود دارد: | ::::::«با توجه به [[فلسفه غیبت]] و اینکه آن [[حضرت]] به شیوه ناشناس زندگی می‌کنند و کسی از مکان وی [[آگاه]] نیست در مورد قضیه [[ازدواج]] [[امام مهدی]]{{ع}}، در اینجا، سه احتمال وجود دارد: | ||
:::::#اساسا [[حضرت مهدی]] {{ع}} [[ازدواج]] نکرده است. | :::::#اساسا [[حضرت مهدی]] {{ع}} [[ازدواج]] نکرده است. | ||
:::::#[[ازدواج]] انجام گرفته، ولی اولاد ندارد. | :::::#[[ازدواج]] انجام گرفته، ولی [[اولاد]] ندارد. | ||
:::::#[[ازدواج]] کرده و دارای فرزندانی نیز هست. | :::::#[[ازدواج]] کرده و دارای فرزندانی نیز هست. | ||
::::::اگر '''احتمال اول''' را بپذیریم، لازمه‌اش این است که [[امام]]{{ع}} یکی از سنت‌های مهم اسلامی را ترک کرده باشد و این با [[شأن]] [[امام]] سازگار نیست. اما از طرفی دیگر چون مسأله [[غیبت ]]، اهم است و [[ازدواج]] مهم، ترک [[ازدواج]]، باتوجه به آن امر مهم‌تر، اشکالی را ایجاد نمی‌کند و گاهی برای [[مصلحت]] بالاتر، لازم و [[واجب]] نیز هست. | ::::::اگر '''احتمال اول''' را بپذیریم، لازمه‌اش این است که [[امام]]{{ع}} یکی از سنت‌های مهم اسلامی را ترک کرده باشد و این با [[شأن]] [[امام]] سازگار نیست. اما از طرفی دیگر چون مسأله [[غیبت ]]، اهم است و [[ازدواج]] مهم، ترک [[ازدواج]]، باتوجه به آن [[امر]] مهم‌تر، اشکالی را ایجاد نمی‌کند و گاهی برای [[مصلحت]] بالاتر، لازم و [[واجب]] نیز هست. | ||
::::::اما '''احتمال دوم''' که اصل [[ازدواج]] را بپذیریم بدون داشتن | ::::::اما '''احتمال دوم''' که اصل [[ازدواج]] را بپذیریم بدون داشتن [[اولاد]]، جمع می‌کند بین انجام [[سنت]] اسلامی و عدم انتشار مکان و [[موقعیت]] [[حضرت]]. اما باز این اشکال باقی است که اگر قرار باشد، آن [[حضرت]] شخصی را به عنوان همسر برگزیند، یا باید بگوییم که [[عمر]] او نیز مانند [[عمر]] [[حضرت]] طولانی است که بر این [[امر]] دلیلی نداریم، یا اینکه بگوییم مدتی با [[حضرت]] زندگی کرده و از [[دنیا]] رفته است که در این صورت، [[حضرت]] به [[سنت]] حسنه [[ازدواج]] عمل کرده و پس از آن، تنها و بدون [[زن]] و [[فرزند]] زندگی را ادامه میدهد. | ||
::::::'''احتمال سوم''' آن است که آن [[حضرت]] [[ازدواج]] کرده و دارای اولاد نیز هست و اولاد آن [[حضرت]] نیز فرزندانی دارند. این مسأله، افزون برآن که [[دلیل]] محکمی ندارد، اشکال اساسی آن این است که این همه اولاد و اعقاب، بالاخره روزی در جست‌وجوی اصل خویش می‌افتند و همین کنجکاوی و جست‌وجو، مسأله را به جایی باریک می‌کشاند که با [[فلسفه غیبت]] [[حضرت]]، نمی‌سازد. البته برخی خواسته‌اند از [[روایات]] و بعضی از [[ادعیه]]، بر این احتمال اقامه [[دلیل]] کنند که اشاره‌ای به [[ادله]] آنان می‌کنیم: [[مفضل بن عمر]] گوید از [[امام باقر]]{{ع}} شنیدم که فرمود: "[[امام مهدی|صاحب الزمان]]{{ع}} را دو [[غیبت ]] است: یکی از آن‌دو، به اندازه‌ای طولانی شود که بعضی گویند آن [[حضرت]] از [[دنیا]] رفته و برخی گویند کشته شده است و بعضی نیز بر این باور باشند که جز اندکی از [[یاران]] بر [[امامت]] وی ماندگار نماندند و کسی هم از مکان و [[جایگاه]] زندگی آن [[حضرت]]، [[آگاه]] نیست نه از [[فرزندان]] و نه دیگری، جز آن کسی که امور وی را پی‌می‌گیرد"<ref>{{عربی|"إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَيْبَتَيْنِ إِحْدَاهُمَا أَطْوَلُ مِنَ الْأُخْرَى حَتَّى يُقَالَ مَاتَ وَ بَعْضٌ يَقُولُ قُتِلَ فَلَا يَبْقَى عَلَى أَمْرِهِ إِلَّا نَفَرٌ يَسِيرٌ مِنْ أَصْحَابِهِ وَ لَا يَطَّلِعُ أَحَدٌ عَلَى مَوْضِعِهِ وَ أَمْرِهِ وَ لَا غَيْرِهِ إِلَّا الْمَوْلَى الَّذِي يَلِي أَمْرَهُ"}}؛ کتاب الغیبة، شیخ طوسی، ۱۶۲.</ref>»<ref>[[ابوالقاسم یعقوبی|یعقوبی، ابوالقاسم]]، [[نگاهی به تولد و زندگی امام زمان (مقاله)|نگاهی به تولد و زندگی امام زمان]]، [[چشم به راه مهدی (کتاب)|چشم به راه مهدی]]، ص ۳۵۲ - ۳۵۳.</ref>. | ::::::'''احتمال سوم''' آن است که آن [[حضرت]] [[ازدواج]] کرده و دارای [[اولاد]] نیز هست و [[اولاد]] آن [[حضرت]] نیز فرزندانی دارند. این مسأله، افزون برآن که [[دلیل]] محکمی ندارد، اشکال اساسی آن این است که این همه [[اولاد]] و اعقاب، بالاخره [[روزی]] در جست‌وجوی اصل خویش می‌افتند و همین کنجکاوی و جست‌وجو، مسأله را به جایی باریک می‌کشاند که با [[فلسفه غیبت]] [[حضرت]]، نمی‌سازد. البته برخی خواسته‌اند از [[روایات]] و بعضی از [[ادعیه]]، بر این احتمال اقامه [[دلیل]] کنند که اشاره‌ای به [[ادله]] آنان می‌کنیم: [[مفضل بن عمر]] گوید از [[امام باقر]]{{ع}} شنیدم که فرمود: "[[امام مهدی|صاحب الزمان]]{{ع}} را دو [[غیبت ]] است: یکی از آن‌دو، به اندازه‌ای طولانی شود که بعضی گویند آن [[حضرت]] از [[دنیا]] رفته و برخی گویند کشته شده است و بعضی نیز بر این باور باشند که جز اندکی از [[یاران]] بر [[امامت]] وی ماندگار نماندند و کسی هم از مکان و [[جایگاه]] زندگی آن [[حضرت]]، [[آگاه]] نیست نه از [[فرزندان]] و نه دیگری، جز آن کسی که امور وی را پی‌می‌گیرد"<ref>{{عربی|"إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَيْبَتَيْنِ إِحْدَاهُمَا أَطْوَلُ مِنَ الْأُخْرَى حَتَّى يُقَالَ مَاتَ وَ بَعْضٌ يَقُولُ قُتِلَ فَلَا يَبْقَى عَلَى أَمْرِهِ إِلَّا نَفَرٌ يَسِيرٌ مِنْ أَصْحَابِهِ وَ لَا يَطَّلِعُ أَحَدٌ عَلَى مَوْضِعِهِ وَ أَمْرِهِ وَ لَا غَيْرِهِ إِلَّا الْمَوْلَى الَّذِي يَلِي أَمْرَهُ"}}؛ کتاب الغیبة، شیخ طوسی، ۱۶۲.</ref>»<ref>[[ابوالقاسم یعقوبی|یعقوبی، ابوالقاسم]]، [[نگاهی به تولد و زندگی امام زمان (مقاله)|نگاهی به تولد و زندگی امام زمان]]، [[چشم به راه مهدی (کتاب)|چشم به راه مهدی]]، ص ۳۵۲ - ۳۵۳.</ref>. | ||
{{پایان جمع شدن}} | {{پایان جمع شدن}} | ||
| خط ۱۴۰: | خط ۱۴۰: | ||
::::::«محوری که پیرامون زندگی شخصی و کیفیت معیشت [[امام زمان]] {{ع}} مطرح است، مسأله [[ازدواج]] و [[زن]] و [[فرزند]] [[حضرت]] است. سه احتمال وجود دارد: | ::::::«محوری که پیرامون زندگی شخصی و کیفیت معیشت [[امام زمان]] {{ع}} مطرح است، مسأله [[ازدواج]] و [[زن]] و [[فرزند]] [[حضرت]] است. سه احتمال وجود دارد: | ||
:::::#اساسا [[حضرت]] [[ازدواج]] نکرده است؛ | :::::#اساسا [[حضرت]] [[ازدواج]] نکرده است؛ | ||
:::::#[[ازدواج]] انجام گرفته، ولی اولاد ندارد؛ | :::::#[[ازدواج]] انجام گرفته، ولی [[اولاد]] ندارد؛ | ||
:::::#[[ازدواج]] کرده و دارای فرزندانی نیز هست. | :::::#[[ازدواج]] کرده و دارای فرزندانی نیز هست. | ||
::::::اگر احتمال اول را بپذیریم، لازمه‌اش این است که [[امام]] [[معصوم]] {{ع}} یکی از سنّت‌های مهم اسلامی را ترک کرده باشد و این با [[شأن امام]] سازگار نیست. اما از طرفی دیگر چون مسأله [[غیبت]]، اهم است و [[ازدواج]] مهمّ، ترک [[ازدواج]] با توجه به آن امر مهم‌تر، اشکالی را ایجاد نمی‌کند. | ::::::اگر احتمال اول را بپذیریم، لازمه‌اش این است که [[امام]] [[معصوم]] {{ع}} یکی از سنّت‌های مهم اسلامی را ترک کرده باشد و این با [[شأن امام]] سازگار نیست. اما از طرفی دیگر چون مسأله [[غیبت]]، اهم است و [[ازدواج]] مهمّ، ترک [[ازدواج]] با توجه به آن [[امر]] مهم‌تر، اشکالی را ایجاد نمی‌کند. | ||
:::::اما احتمال دوم که اصل [[ازدواج]] را بپذیریم بدون داشتن | :::::اما احتمال دوم که اصل [[ازدواج]] را بپذیریم بدون داشتن [[اولاد]]، جمع می‌کند بین انجام [[سنت]] اسلامی و عدم انتشار مکان و [[موقعیت]] [[حضرت]]. اما باز این اشکال باقی است که اگر قرار باشد، آن [[حضرت]] شخصی را به‌عنوان همسر برگزیند، یا باید بگوییم که [[عمر]] او نیز مانند [[عمر]] [[حضرت]] طولانی است که بر این [[امر]] دلیلی نداریم، یا اینکه بگوییم مدتی با [[حضرت]] زندگی کرده و از [[دنیا]] رفته است که در این صورت، [[حضرت]] به [[سنت]] حسنه [[ازدواج]] عمل کرده و پس از آن، تنها و بدون [[زن]] و [[فرزند]] زندگی را ادامه میدهد. | ||
::::::احتمال سوم آن است که آن [[حضرت]] [[ازدواج]] کرده و دارای اولاد نیز هست و اولاد آن [[حضرت]] نیز فرزندانی دارند.این مسأله، افزون بر آنکه [[دلیل]] محکمی ندارد، اشکال اساسی آن این است که این‌همه اولاد و اعقاب، بالاخره روزی در جست‌وجوی اصل خویش می‌افتند و همین کنجکاوی و جست‌وجو، مسأله را به جایی باریک می‌کشاند که با [[فلسفه]] [[غیبت]] [[حضرت]]، سازگار نیست<ref>چشم‌به‌راه مهدى، ص ۳۵۲</ref>. ما در اینجا [[روایات]] و ادلّه‌ای که وجود همسر و [[فرزند]] برای [[حضرت]] را اثبات می‌کند می‌آوریم، اما صحت‌وسقم بسیاری از آنها در جای خود بحث شده و در بسیاری موارد، سخن از احتمال است که [[استدلال]] با آن، تمام نیست. در رابطه با همسر یا همسران [[حضرت]]، تنها یک [[روایت]] است که سرنخی به دست میدهد و آن روایتی است که مرحوم کفعمی در کتاب شریف مصباح، [[نقل]] کرده است. براساس آن، همسر [[حضرت]] یکی از دخترهای ابی لهب است<ref>نجم الثاقب، ص ۲۲۵. </ref>. و در رابطه با اولاد آن [[حضرت]] روایاتی هست که از جمله آنها [[روایت]] انباری است که [[علامه مجلسی|مرحوم مجلسی]] در [[بحارالانوار]] آن را آورده و روایتی طولانی است<ref>بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۲۱۳. </ref>. البته بسیاری از بزرگان، از جمله مرحوم [[آقا بزرگ تهرانی]] -صاحب الذریعه- در داستان انباری [[تردید]] کرده‌اند. [[محمد بن مشهدی]] در کتاب "مزار" از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] می‌کند که فرمود: گویا [[نزول]] [[قائم]] را با اهل و عیالش در [[مسجد سهله]] می‌بینم"<ref>نجم الثاقب، ص ۲۲۵. </ref>. [[مرحوم مجلسی]] نیز بابی را به [[خلفاء]] و اولاد [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} اختصاص داده است. علاوه بر [[روایات]]، برخی [[دعاها]] نیز که از [[ائمه]] [[معصومین]] {{عم}} صادر شده و یا از [[ناحیه مقدسه]] رسیده است، دلالت دارند که برای [[حضرت]]، اهل و عیال و فرزندانی هست. | ::::::احتمال سوم آن است که آن [[حضرت]] [[ازدواج]] کرده و دارای [[اولاد]] نیز هست و [[اولاد]] آن [[حضرت]] نیز فرزندانی دارند.این مسأله، افزون بر آنکه [[دلیل]] محکمی ندارد، اشکال اساسی آن این است که این‌همه [[اولاد]] و اعقاب، بالاخره [[روزی]] در جست‌وجوی اصل خویش می‌افتند و همین کنجکاوی و جست‌وجو، مسأله را به جایی باریک می‌کشاند که با [[فلسفه]] [[غیبت]] [[حضرت]]، سازگار نیست<ref>چشم‌به‌راه مهدى، ص ۳۵۲</ref>. ما در اینجا [[روایات]] و ادلّه‌ای که وجود همسر و [[فرزند]] برای [[حضرت]] را اثبات می‌کند می‌آوریم، اما صحت‌وسقم بسیاری از آنها در جای خود بحث شده و در بسیاری موارد، سخن از احتمال است که [[استدلال]] با آن، تمام نیست. در رابطه با همسر یا همسران [[حضرت]]، تنها یک [[روایت]] است که سرنخی به دست میدهد و آن روایتی است که مرحوم کفعمی در کتاب شریف مصباح، [[نقل]] کرده است. براساس آن، همسر [[حضرت]] یکی از دخترهای ابی لهب است<ref>نجم الثاقب، ص ۲۲۵. </ref>. و در رابطه با [[اولاد]] آن [[حضرت]] روایاتی هست که از جمله آنها [[روایت]] انباری است که [[علامه مجلسی|مرحوم مجلسی]] در [[بحارالانوار]] آن را آورده و روایتی طولانی است<ref>بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۲۱۳. </ref>. البته بسیاری از بزرگان، از جمله مرحوم [[آقا بزرگ تهرانی]] -صاحب الذریعه- در داستان انباری [[تردید]] کرده‌اند. [[محمد بن مشهدی]] در کتاب "مزار" از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] می‌کند که فرمود: گویا [[نزول]] [[قائم]] را با اهل و عیالش در [[مسجد سهله]] می‌بینم"<ref>نجم الثاقب، ص ۲۲۵. </ref>. [[مرحوم مجلسی]] نیز بابی را به [[خلفاء]] و [[اولاد]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} اختصاص داده است. علاوه بر [[روایات]]، برخی [[دعاها]] نیز که از [[ائمه]] [[معصومین]] {{عم}} صادر شده و یا از [[ناحیه مقدسه]] رسیده است، دلالت دارند که برای [[حضرت]]، اهل و عیال و فرزندانی هست. | ||
::::::در این [[دعاها]] تعبیر "وُلد"، "ذُریه"، "[[اهل بیت]]" و "[[آل بیت]]" به کار رفته است. در آخرین فراز از صلواتی که از [[ناحیه مقدسه]] صادر شده چنین می‌خوانیم: {{عربی|"وَ صَلِّ عَلَى وَلِيِّكَ وَ وُلَاةِ عَهْدِهِ وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ وُلْدِهِ وَ مُدَّ فِي أَعْمَارِهِمْ وَ زِدْ فِي آجَالِهِمْ"}}<ref>غیبة طوسى، ص ۱۰۷؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۲. </ref> [[درود]] بی‌پایان خود را بر ولی امرت و اولیای عهدش و [[پیشوایان]] از اولادش نازل فرما و بر [[عمر]] و اجلشان بیفزا. و در دعایی که [[امام رضا]] {{ع}} [[تعلیم]] فرموده که در [[عصر غیبت]] خوانده شود، چنین آمده است: {{عربی|"اللهمَّ أَعْطِهِ فِي نَفْسِهِ وَ أَهْلِهِ وَ وُلْدِهِ وَ ذُرِّيَّتِهِ وَ أُمَّتِهِ وَ جَمِيعِ رَعِيَّتِهِ مَا تُقِرُّ بِهِ عَيْنَهُ وَ تَسُرُّ بِهِ نَفْسَهُ... "}}<ref>بحارالانوار، ج ۹۵، ص ۳۳۲. </ref> خدایا! به او درباره خودش و اهلش و فرزندانش و امتش و همه رعیتش عطا فرما، آنچه را که دیده‌اش روشن و دلش مسرور گردد... <ref>سیماى آفتاب، حبیب الله طاهرى، ص ۳۶۴</ref>. براساس داستان طولانی و معروف "انباری" نام [[فرزندان حضرت]]: [[طاهر]]، قاسم، [[ابراهیم]]، [[عبد]] الرحمن و هاشم است<ref>اثبات الهداة، ج ۳، ص ۵۷۹ (خلاصه داستان انبارى در آن آمده است)</ref>»<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۹۳.</ref>. | ::::::در این [[دعاها]] تعبیر "وُلد"، "ذُریه"، "[[اهل بیت]]" و "[[آل بیت]]" به کار رفته است. در آخرین فراز از صلواتی که از [[ناحیه مقدسه]] صادر شده چنین می‌خوانیم: {{عربی|"وَ صَلِّ عَلَى وَلِيِّكَ وَ وُلَاةِ عَهْدِهِ وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ وُلْدِهِ وَ مُدَّ فِي أَعْمَارِهِمْ وَ زِدْ فِي آجَالِهِمْ"}}<ref>غیبة طوسى، ص ۱۰۷؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۲. </ref> [[درود]] بی‌پایان خود را بر ولی امرت و اولیای عهدش و [[پیشوایان]] از اولادش نازل فرما و بر [[عمر]] و اجلشان بیفزا. و در دعایی که [[امام رضا]] {{ع}} [[تعلیم]] فرموده که در [[عصر غیبت]] خوانده شود، چنین آمده است: {{عربی|"اللهمَّ أَعْطِهِ فِي نَفْسِهِ وَ أَهْلِهِ وَ وُلْدِهِ وَ ذُرِّيَّتِهِ وَ أُمَّتِهِ وَ جَمِيعِ رَعِيَّتِهِ مَا تُقِرُّ بِهِ عَيْنَهُ وَ تَسُرُّ بِهِ نَفْسَهُ... "}}<ref>بحارالانوار، ج ۹۵، ص ۳۳۲. </ref> خدایا! به او درباره خودش و اهلش و فرزندانش و امتش و همه رعیتش عطا فرما، آنچه را که دیده‌اش روشن و دلش مسرور گردد... <ref>سیماى آفتاب، حبیب الله طاهرى، ص ۳۶۴</ref>. براساس داستان طولانی و معروف "انباری" نام [[فرزندان حضرت]]: [[طاهر]]، قاسم، [[ابراهیم]]، [[عبد]] الرحمن و هاشم است<ref>اثبات الهداة، ج ۳، ص ۵۷۹ (خلاصه داستان انبارى در آن آمده است)</ref>»<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۹۳.</ref>. | ||
{{پایان جمع شدن}} | {{پایان جمع شدن}} | ||
| خط ۱۵۸: | خط ۱۵۸: | ||
==پرسش‌های وابسته== | ==پرسش‌های وابسته== | ||
{{پرسمان ازدواج امام مهدی}} | |||
==منبع‌شناسی جامع مهدویت== | ==منبع‌شناسی جامع مهدویت== | ||
{{پرسش‌های وابسته}} | {{پرسش‌های وابسته}} | ||
نسخهٔ ۴ ژوئیهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۰۸:۳۷
| آیا امام مهدی ازدواج کرده است؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / آشنایی با امام مهدی / معرفت امام مهدی (شناخت امام مهدی) |
| مدخل اصلی | ازدواج امام مهدی |
آیا امام مهدی(ع) ازدواج کرده است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
پاسخ نخست
- آیت‌الله نجم‌الدین طبسی نویسنده کتاب «تا ظهور» در «نشست مهدویت» در این‌باره گفته است:
- «هیچ مستند روشنی برای اینکه ایشان ازدواج کرده‌اند یا خیر وجود ندارد، اولین کسی که این مسأله را مطرح کرده است و به عنوان استحسان هم دلیل آورده است مرحوم مدرس صاحب کتاب جنات القلوب در بیش از ۳۰۰ سال پیش بوده است. با ادله استحسانی نمی‌توان همسر داشتن امام زمان را اثبات کرد. توجه داشتن به سنت پیامبر اکرم(ص) دلیلی است که برای همسر داشتن امام زمان(ع) مطرح می‌شود اما دلیل محکمی نیست چرا که باید زمینه برای ازدواج فراهم باشد تا بتوان گفت ازدواجی صورت گرفته است، شاید شرایط برای ایشان به منظور ازدواج فراهم نباشد. مرحوم آیت الله شوشتری معتقد است حتی ازدواج امام زمان(ع) پس از ظهور نیز مشخص نیست، این مباحث پیرامون اصل ازدواج مطرح است و باید به آن توجه داشت. اینکه آیا حضرت ولی عصر (ع) فرزندی دارند یا خواهند داشت موضوع دیگر است، دو روایت در این زمینه وجود دارد، روایت اول منقول از مسعودی در کتاب اثبات الوصیه است، روایت دوم در کتاب الغیبة شیخ طوسی است. در روایت ذکر می‌کند سه نفر از واقفین پس از شهادت امام موسی کاظم(ع) به نزد امام رضا(ع) می‌روند، واقفین کسانی بودند که معقتد به تمام شدن امامت به امام موسی کاظم (ع) داشتند، اینها وارد بحث با امام رضا(ع) شدند پیرامون عقاید خود، علی ابن ابی حمزه بطائنی به ایشان عرض کرد که پدر شما چه شد؟ امام فرمودند شهید شد، علی ابن ابی حمزه سؤال کرد امام بعد کیست؟ امام فرمود من وصی او هستم. علی ابن ابی حمزه گفت: اعتقاد ما این است که امام قبل از دنیا نمی‌رود مگر اینکه نسل خود را ببیند، این حرف را زمانی مطرح کرده که امام جواد (ع) به دنیا نیامده است.
- امام رضا(ع) به آن شخص می‌گویند این حدیث تتمه‌ای دارد و شما آن را حذف کرده‌اید، آن تتمه این است که نمی‌میرد امامی مگر اینکه اولاد خود را دیده است مگر مهدی(ع) و شخص معترف می‌شود به این حذف تتمه از روایت. از این روایت این‌گونه برداشت می‌شود که امام زمان(ع) فرزندی نخواهند داشت. حضرت صاحب الزمان(ع) فرزند ندارند بسیاری از مدعیان دروغین مهر ابطال خواهند خورد و رسوا خواهند شد، تصریح کرد: اگر بگوییم منظور از روایت این است که امام فرزندی که امام باشد نخواهند داشت بازهم مدعیان دروغین شکست خواهند خورد و در هر دو صورت ماجرا به نفع مدعیان فرزندی و نسبت داشتن با امام زمان(ع) تمام نخواهد شد. مدعیان دروغین سواد چندانی ندارند و به همین دلیل به علوم مهم نظیر رجال معتقد نیستند و در مباحثی که با اینها داشته‌ایم شاهد ضعف شدید علم و سواد بوده‌ایم، آنها معتقد هستند علم رجال یک بدعت است تا بتوانند دروغ های خود را ترویج دهند در حالی که علم رجال برگرفته از نصوص و یادگار از دوران ائمه معصومین(ع) است»[۱].
پاسخ‌های دیگر
با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:
| ۱. حجت الاسلام و المسلمین قرائتی؛ |
|---|
|
| ۲. حجت الاسلام و المسلمین دکتر رضانژاد؛ |
|---|
|
| ۳. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛ |
|---|
|
| ۴. حجت الاسلام و المسلمین رجالی تهرانی؛ |
|---|
|
| ۵. حجت الاسلام و المسلمین موسوی‌نسب؛ |
|---|
|
| ۶. حجت الاسلام و المسلمین یعقوبی؛ |
|---|
|
| ۷. آقای رضوانی (پژوهشگر حوزهه علمیه قم)؛ |
|---|
|
| ۸. آقای تونه‌ای (پژوهشگر معارف مهدویت)؛ |
|---|
|
| ۹. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛ |
|---|
|
پرسش‌های وابسته
- آیا امام مهدی ازدواج کرده‌اند یا خیر؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی همسر دارد؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی فرزند دارد؟ (پرسش)
- آیا کنیه اباصالح دلالت بر ازدواج امام مهدی دارد؟ (پرسش)
- آیا قول به عدم ازدواج امام مهدی با سنت محمدی منافات دارد؟ (پرسش)
- در صورت قول به عدم ازدواج به روایت مفضل بن عمر چگونه پاسخ میدهید؟ (پرسش)
- آیا روایت احمد بن محمد بن یحیی انباری بر ازدواج امام مهدی دلالت دارد؟ (پرسش)
- در برخی از روایات بر اهل و عیال امام مهدی اشاره شده آیا این دلالت بر ازدواج دارد؟ (پرسش)
- این که امام مهدی بر طبق روایاتی دارای زن و فرزند هست از نظر سند معتبر است یا نه؟ (پرسش)
- امام مهدی چگونه می‌تواند از نظر ازدواج الگو باشد در حالیکه آن حضرت ازدواج نکرده است؟ (پرسش)
- آیا صحت دارد که اگر دختران باعفت باشند امام مهدی با دختران عفیف ازدواج می‌کند؟ (پرسش)
- دلایل ازدواج امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- دلایل منکران ازدواج امام مهدی چیست؟ (پرسش)
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ طبسی، نجم الدین، درس گفتارهای مهدویت
- ↑ سوره کهف، آیه:۲۲.
- ↑ قرائتی، محسن، جهت‌نما، ص ۶۸ - ۷۰.
- ↑ میرزا حسین نوری، النجم الثاقب، ص ۲۲۲
- ↑ میرزا علی اکبر نهاوندی، العبقری الحسان، ج ۲، ص ۱۳۴
- ↑ میرزا حسین نوری، النجم الثاقب، ص ۲۲۵
- ↑ شیخ طوسی، الغیبه، ص ۶۱ و بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۳
- ↑ میرزا حسین نوری، النجم الثاقب، ص ۲۲۵
- ↑ جمال الأسبوع، ص ۵۱۲.
- ↑ الايقاظ من الهجعه، ص ۳۹۲ - ۴۰۵.
- ↑ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۱۷
- ↑ بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۱۴۵
- ↑ شیخ طوسی، الغیبه، ص۱۳۴
- ↑ میرزا حسین نوری، النجم الثاقب، ص ۲۲۶
- ↑ شیخ طوسی، الغیبه، ص ۱۳۷
- ↑ میر محمد میرلوحی، سیمای آفتاب، ص ۴۹۷
- ↑ میر محمد میرلوحی، سیمای آفتاب، ص ۴۹۷.
- ↑ برای آگاهی فزونتر درباره این دعاها و زیارت‌ها، به منابع ذیل مراجعه کنید: - شیخ صدوق ، کمال الدین و تمام النعمه، ص ۵۱۲. - شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ص ۲۸۶ و ۴۰۹ - سید بن طاووس، جمال الأسبوع، ص۳۸ و نیز همو مصباح الزائر مخطوط)، ص۱۷۰ -بحارالانوار، ج ۱۵، ص ۳۳۲، ج ۱۰۲، ص ۲۲۸ - حسن بن سليمان حلی، مختصر بصائر الدرجات، ۱۹۲ - ابراهيم بن علی عاملی کفعمی، مصباح الكفعمي، ص۵۴۸
- ↑ خدایا! به او درباره خودش و اهل و فرزندان و امت و همه رعیتش، آنچه دیده‌اش را روشن و دلش را شادمان می‌سازد، عطا فرما ....؛ بحارالانوار، ج ۹۹، ص ۱۱۴
- ↑ [خدایا!] بر ولی امرت و اولیای عهدش و پیشوایانی که از فرزندانش به شمار می‌آیند، درود فرست و عمر و مدت زندگی شان را فزونی بخش؛ شیخ طوسی، الغیبه، ص ۲۷۷ و بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۲۲
- ↑ رضانژاد، عزالدین، حیات امام مهدی، ص ۱۰۲ - ۱۰۶.
- ↑ میرزا حسین طبرسینوری، نجم الثاقب، ص ۴۰۲.
- ↑ سید بن طاووس، جمال الاسبوع، ص ۵۱۲.
- ↑ میرزا حسین طبرسی نوری، نجم الثاقب، ص ۴۰۲.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ۱جلد، شباب الجنه - قم (ایران)، چاپ: ۲، ۱۳۸۵ ه.ش.
- ↑ ر. ک: نجم الثاقب، ص ۴۰۲.
- ↑ محمّد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۱۰۰، ص ۲۲۰.
- ↑ ناجی نجار، جزیره خضراء، و تحقیقی پیرامون مثلث برمودا، ترجمه: علی اکبر مهدیپور، ص ۳۸.
- ↑ " إِنَ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَيْبَتَيْنِ إِحْدَاهُمَا تَطُولُ حَتَّى يَقُولَ بَعْضُهُمْ مَاتَ وَ يَقُولَ بَعْضُهُمْ قُتِلَ وَ يَقُولَ بَعْضُهُمْ ذَهَبَ حَتَّى لَا يَبْقَى عَلَى أَمْرِهِ مِنْ أَصْحَابِهِ إِلَّا نَفَرٌ يَسِيرٌ لَا يَطَّلِعُ عَلَى مَوْضِعِه "؛ شیخ طوسی رحمه اللّه، کتاب الغیبة، ص ۱۶۱.
- ↑ نعمانی، الغیبة، ص ۱۷۲.
- ↑ لطف اللّه صافی گلپایگانی، پاسخ ده پرسش، ص ۵۴.
- ↑ " كَأَنِّي أَرَى نُزُولَ الْقَائِمِ فِي مَسْجِدِ السَّهْلَةِ بِأَهْلِهِ وَ عِيَالِهِ "؛ محمّد باقر مجلسی، بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۳۸۱، باب ۲۷.
- ↑ لطف اللّه صافی گلپایگانی، پاسخ ده پرسش، ص ۵۴- ۵۵.
- ↑ سید محمّد صدر، تاریخ الغیبة الکبری، مقدمه ص ۲۳.
- ↑ ابو الحسن علی بن حسین مسعودی رحمه اللّه، اثبات الوصیة للامام علی بن ابی طالب علیه السّلام، ص ۲۰۸.
- ↑ محمّد بن عمر کشی، رجال کشی، ص ۴۶۵.
- ↑ شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج ۲، ص ۷۶۴.
- ↑ " يَكُونُ الْإِمَامُ إِلَّا وَ لَهُ عَقِبٌ إِلَّا الْإِمَامُ الَّذِي يَخْرُجُ عَلَيْهِ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍ (ع) فَإِنَّهُ لَا عَقِبَ لَهُ "؛ شیخ طوسی رحمه اللّه، کتاب الغیبة، ص ۲۲۴.
- ↑ " يإِنَ الْخَضِرَ شَرِبَ مِنْ مَاءِ الْحَيَاةِ فَهُوَ حَيٌ لَا يَمُوتُ حَتَّى يُنْفَخَ فِي الصُّورِ وَ إِنَّهُ لَيَحْضُرُ الْمَوْسِمَ كُلَّ سَنَةٍ وَ يَقِفُ بِعَرَفَةَ فَيُؤَمِّنُ عَلَى دُعَاءِ الْمُؤْمِنِينَ وَ سَيُونِسُ اللَّهُ بِهِ وَحْشَةَ قَائِمِنَا فِي غَيْبَتِهِ وَ يَصِلُ بِهِ وَحْدَتَهُ "؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۸۵، ح ۱.
- ↑ پیشین، باب ۲۶، ح ۱۳.
- ↑ " لَا بُدَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ مِنْ غَيْبَةٍ وَ لَا بُدَّ لَهُ فِي غَيْبَتِهِ مِنْ عُزْلَةٍ وَ نِعْمَ الْمَنْزِلُ طَيْبَةُ وَ مَا بِثَلَاثِينَ مِنْ وَحْشَةٍ "؛ شیخ کلینی رحمه اللّه، کافی، ج ۱، ص ۳۴۰، ح ۱۶، شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۱۶۲؛ محمّد بن ابراهیم نعمانی، الغیبة، ص ۱۸۸.
- ↑ جزیره خضراء افسانه یا واقعیت؟، ص ۲۲۶، به نقل از: الاخبار الدخیلة، ج ۲، ص ۷۲.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۱۱۹-۱۲۷ درسنامه مهدویت، ص ۱۲۸- ۱۴۰.
- ↑ لا یطّلع علی موضعه احد من ولده و لا غیره، الّا المولی الّذی یلی امره. ( کتاب الغیبه، شیخ طوسی، ص ۱۰۲)
- ↑ کتاب الغیبه، محمد بن ابراهیم نعمانی، باب دهم، ص ۲۵۰.
- ↑ دادگستر جهان، ابراهیم امینی، ص ۲۰۷.
- ↑ جمال الاسبوغ، سید بن طاووس، ص ۵۱۲
- ↑ اثبات الوصیه، مسعودی، ترجمه نجفی، ص ۲۰۱
- ↑ کتاب الغیبه، شیخ طوسی، ص ۱۳۴.
- ↑ از جمله کتاب جزیره خضراء افسانه یا واقعیت علّامه سید مرتضی جعفر عاملی، ترجمه سپهری، ص ۲۲۱
- ↑ یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص ۱۴۲ تا ۱۴۴.
- ↑ اثبات الوصیه، ص ۲۰۱.
- ↑ رجوع شود به مکان حضرت، داستان جزیره خضرا، همین کتاب.
- ↑ نجم الثاقب، ص ۲۲۵.
- ↑ دراسة فى علائم الظهور، ص ۲۳۲.
- ↑ دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۱۳۶-۱۳۸.
- ↑ "إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَيْبَتَيْنِ إِحْدَاهُمَا أَطْوَلُ مِنَ الْأُخْرَى حَتَّى يُقَالَ مَاتَ وَ بَعْضٌ يَقُولُ قُتِلَ فَلَا يَبْقَى عَلَى أَمْرِهِ إِلَّا نَفَرٌ يَسِيرٌ مِنْ أَصْحَابِهِ وَ لَا يَطَّلِعُ أَحَدٌ عَلَى مَوْضِعِهِ وَ أَمْرِهِ وَ لَا غَيْرِهِ إِلَّا الْمَوْلَى الَّذِي يَلِي أَمْرَهُ"؛ کتاب الغیبة، شیخ طوسی، ۱۶۲.
- ↑ یعقوبی، ابوالقاسم، نگاهی به تولد و زندگی امام زمان، چشم به راه مهدی، ص ۳۵۲ - ۳۵۳.
- ↑ کمال الدین، ص ۳۷۰؛ بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۱۵۱ و ج ۵۱، ص ۳۲
- ↑ کمال الدین، ص ۴۴۰
- ↑ «به جز قائم» اثبات الوصیه، ص ۲۰۱
- ↑ رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۴۷۹.
- ↑ چشم‌به‌راه مهدى، ص ۳۵۲
- ↑ نجم الثاقب، ص ۲۲۵.
- ↑ بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۲۱۳.
- ↑ نجم الثاقب، ص ۲۲۵.
- ↑ غیبة طوسى، ص ۱۰۷؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۲.
- ↑ بحارالانوار، ج ۹۵، ص ۳۳۲.
- ↑ سیماى آفتاب، حبیب الله طاهرى، ص ۳۶۴
- ↑ اثبات الهداة، ج ۳، ص ۵۷۹ (خلاصه داستان انبارى در آن آمده است)
- ↑ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۹۳.
- ↑ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۳، حدیث ۶؛ کافی "کتاب الحجه، باب فی الغیبه"، حدیث ۱۶.
- ↑ مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۵۵ و ۵۶.