آیا امام مهدی ازدواج کرده است؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
جز (جایگزینی متن - 'عربی|" ' به 'عربی|"')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
جز (جایگزینی متن - 'شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ' به 'شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۷۱: خط ۷۱:
::::#[[مسعودی]] در "[[اثبات الوصیه]]" [[نقل]] کرده در محضر [[امام رضا]]{{ع}} [[علی بن حمزه]] و [[ابن سراج]] و [[ابن ابی سعید مکاوی]] وارد شدند. [[علی بن ابی حمزه]] آغاز به سخن کرده گفت: برای ما از پدرانتان [[نقل]] شده که تمام [[وظائف]] [[امام]] پس از [[رحلت]] به [[امامی]] مانند او منتقل می‌شود. [[امام رضا]]{{ع}} به او فرمود: خبر بده مرا از [[حسین بن علی]]{{ع}} [[امام]] بود یا نه؟ گفت: [[امام]] بود. [[حضرت]] فرمود: پس چه کسی [[جانشین]] او شد؟ عرض کرد: [[علی بن حسین]]{{ع}}. این پرسش و پاسخ ادامه یافت تا اینکه [[ابن ابی حمزه]] گفت: برای ما [[روایت]] شده که [[امام]] در نخواهد گذشت تا اینکه [[جانشین]] و نسل خود را ببیند. [[امام رضا]]{{ع}} فرمود: آیا در این [[روایت]] بیش از چیزی برای شما گفته نشده؟. گفت: نه. [[حضرت]] فرمود: بله به [[خدا]] [[سوگند]] برایتان [[روایت]] شده مگر [[قائم]]  [[ابی حمزه]] با حالتی شبیه اعتراض گفت: این قسمت در [[حدیث]] است؟! [[امام رضا]]{{ع}} فرمود: وای بر تو چگونه جرأت کردی به چیزی که بخشی از آن را نادیده گرفته‌ای بر من [[احتجاج]] کنی"<ref> ابو الحسن علی بن حسین مسعودی رحمه اللّه، اثبات الوصیة للامام علی بن ابی طالب علیه السّلام، ص ۲۰۸.</ref>. افزون بر [[مسعودی]]، [[کشی]] در [[رجال]] خود<ref> محمّد بن عمر کشی، رجال کشی، ص ۴۶۵.</ref> و [[شیخ طوسی]] در "[[اختیار]] معرفه الرجال"<ref>[[شیخ طوسی]]، اختیار معرفة الرجال، ج ۲، ص ۷۶۴.</ref> نیز این [[روایت]] را با اندک تفاوتی آورده‌اند. روشن است که این [[روایت]] نه فقط داشتن [[فرزند]] برای [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} را در [[دوران غیبت]] منتفی می‌داند، بلکه در تمامی [[عمر]] آن [[حضرت]] چنین می‌داند.
::::#[[مسعودی]] در "[[اثبات الوصیه]]" [[نقل]] کرده در محضر [[امام رضا]]{{ع}} [[علی بن حمزه]] و [[ابن سراج]] و [[ابن ابی سعید مکاوی]] وارد شدند. [[علی بن ابی حمزه]] آغاز به سخن کرده گفت: برای ما از پدرانتان [[نقل]] شده که تمام [[وظائف]] [[امام]] پس از [[رحلت]] به [[امامی]] مانند او منتقل می‌شود. [[امام رضا]]{{ع}} به او فرمود: خبر بده مرا از [[حسین بن علی]]{{ع}} [[امام]] بود یا نه؟ گفت: [[امام]] بود. [[حضرت]] فرمود: پس چه کسی [[جانشین]] او شد؟ عرض کرد: [[علی بن حسین]]{{ع}}. این پرسش و پاسخ ادامه یافت تا اینکه [[ابن ابی حمزه]] گفت: برای ما [[روایت]] شده که [[امام]] در نخواهد گذشت تا اینکه [[جانشین]] و نسل خود را ببیند. [[امام رضا]]{{ع}} فرمود: آیا در این [[روایت]] بیش از چیزی برای شما گفته نشده؟. گفت: نه. [[حضرت]] فرمود: بله به [[خدا]] [[سوگند]] برایتان [[روایت]] شده مگر [[قائم]]  [[ابی حمزه]] با حالتی شبیه اعتراض گفت: این قسمت در [[حدیث]] است؟! [[امام رضا]]{{ع}} فرمود: وای بر تو چگونه جرأت کردی به چیزی که بخشی از آن را نادیده گرفته‌ای بر من [[احتجاج]] کنی"<ref> ابو الحسن علی بن حسین مسعودی رحمه اللّه، اثبات الوصیة للامام علی بن ابی طالب علیه السّلام، ص ۲۰۸.</ref>. افزون بر [[مسعودی]]، [[کشی]] در [[رجال]] خود<ref> محمّد بن عمر کشی، رجال کشی، ص ۴۶۵.</ref> و [[شیخ طوسی]] در "[[اختیار]] معرفه الرجال"<ref>[[شیخ طوسی]]، اختیار معرفة الرجال، ج ۲، ص ۷۶۴.</ref> نیز این [[روایت]] را با اندک تفاوتی آورده‌اند. روشن است که این [[روایت]] نه فقط داشتن [[فرزند]] برای [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} را در [[دوران غیبت]] منتفی می‌داند، بلکه در تمامی [[عمر]] آن [[حضرت]] چنین می‌داند.
::::#[[شیخ طوسی]] در [[کتاب الغیبه]] نزدیک به همین مضمون را در روایتی دیگر آورده است. [[حسن بن علی خزاز]] گفت [[علی بن ابی حمزه]] وارد بر [[امام رضا]]{{ع}} شد. پرسید آیا شما [[امام]] هستی؟ [[حضرت]] فرمود: آری. [[علی بن ابی حمزه]] گفت: از پدر بزرگ شما [[جعفر بن محمّد]] شنیدم که: [[امامی]] نیست مگر اینکه فرزندی دارد. [[امام]] فرمود: آیا فراموش کردی یا خود را به [[فراموشی]] زدی؟ اینچنین که گفتی نفرمود. بلکه ایشان فرمود: [[امامی]] نیست مگر اینکه فرزندی داشته باشد مگر [[امامی]] که [[حسین بن علی]] برای او خارج می‌شود "[[رجعت]] می‌کند" پس همانا او فرزندی نخواهد داشت. [[علی بن ابی حمزه]] گفت راست فرمودی اینچنین فرمود جد بزرگوار شما<ref>{{عربی|"يَكُونُ‏ الْإِمَامُ‏ إِلَّا وَ لَهُ‏ عَقِبٌ‏ إِلَّا الْإِمَامُ‏ الَّذِي‏ يَخْرُجُ‏ عَلَيْهِ‏ الْحُسَيْنُ‏ بْنُ‏ عَلِيٍ‏ {{ع}} فَإِنَّهُ لَا عَقِبَ لَهُ‏ ‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ شیخ طوسی رحمه اللّه، کتاب الغیبة، ص ۲۲۴.</ref>
::::#[[شیخ طوسی]] در [[کتاب الغیبه]] نزدیک به همین مضمون را در روایتی دیگر آورده است. [[حسن بن علی خزاز]] گفت [[علی بن ابی حمزه]] وارد بر [[امام رضا]]{{ع}} شد. پرسید آیا شما [[امام]] هستی؟ [[حضرت]] فرمود: آری. [[علی بن ابی حمزه]] گفت: از پدر بزرگ شما [[جعفر بن محمّد]] شنیدم که: [[امامی]] نیست مگر اینکه فرزندی دارد. [[امام]] فرمود: آیا فراموش کردی یا خود را به [[فراموشی]] زدی؟ اینچنین که گفتی نفرمود. بلکه ایشان فرمود: [[امامی]] نیست مگر اینکه فرزندی داشته باشد مگر [[امامی]] که [[حسین بن علی]] برای او خارج می‌شود "[[رجعت]] می‌کند" پس همانا او فرزندی نخواهد داشت. [[علی بن ابی حمزه]] گفت راست فرمودی اینچنین فرمود جد بزرگوار شما<ref>{{عربی|"يَكُونُ‏ الْإِمَامُ‏ إِلَّا وَ لَهُ‏ عَقِبٌ‏ إِلَّا الْإِمَامُ‏ الَّذِي‏ يَخْرُجُ‏ عَلَيْهِ‏ الْحُسَيْنُ‏ بْنُ‏ عَلِيٍ‏ {{ع}} فَإِنَّهُ لَا عَقِبَ لَهُ‏ ‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ شیخ طوسی رحمه اللّه، کتاب الغیبة، ص ۲۲۴.</ref>
::::#روایاتی [[حضرت خضر]] را به عنوان کسی معرفی کرده که [[وحشت]] تنهایی [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} را در [[دوران غیبت]] برطرف می‌سازد و در حالی که اگر آن [[حضرت]] [[زن]] و [[فرزند]] داشت، نیازی به ملازم و همراه نبود. [[امام رضا]]{{ع}} فرمود: "[[حضرت خضر]]{{ع}} از [[آب]] حیات نوشید و او زنده است ... ، [[خداوند]] به واسطه او تنهایی [[قائم]] ما را در دوران غیبتش به انس تبدیل کند و غربت و تنهایی‌اش را با او مرتفع سازد"<ref>{{عربی|"يإِنَ‏ الْخَضِرَ شَرِبَ‏ مِنْ‏ مَاءِ الْحَيَاةِ فَهُوَ حَيٌ‏ لَا يَمُوتُ‏ حَتَّى يُنْفَخَ فِي الصُّورِ وَ إِنَّهُ لَيَحْضُرُ الْمَوْسِمَ كُلَّ سَنَةٍ وَ يَقِفُ بِعَرَفَةَ فَيُؤَمِّنُ عَلَى دُعَاءِ الْمُؤْمِنِينَ وَ سَيُونِسُ اللَّهُ بِهِ وَحْشَةَ قَائِمِنَا فِي غَيْبَتِهِ وَ يَصِلُ بِهِ وَحْدَتَهُ‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۸۵، ح ۱.</ref>
::::#روایاتی [[حضرت خضر]] را به عنوان کسی معرفی کرده که [[وحشت]] تنهایی [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} را در [[دوران غیبت]] برطرف می‌سازد و در حالی که اگر آن [[حضرت]] [[زن]] و [[فرزند]] داشت، نیازی به ملازم و همراه نبود. [[امام رضا]]{{ع}} فرمود: "[[حضرت خضر]]{{ع}} از [[آب]] حیات نوشید و او زنده است ... ، [[خداوند]] به واسطه او تنهایی [[قائم]] ما را در دوران غیبتش به انس تبدیل کند و غربت و تنهایی‌اش را با او مرتفع سازد"<ref>{{عربی|"يإِنَ‏ الْخَضِرَ شَرِبَ‏ مِنْ‏ مَاءِ الْحَيَاةِ فَهُوَ حَيٌ‏ لَا يَمُوتُ‏ حَتَّى يُنْفَخَ فِي الصُّورِ وَ إِنَّهُ لَيَحْضُرُ الْمَوْسِمَ كُلَّ سَنَةٍ وَ يَقِفُ بِعَرَفَةَ فَيُؤَمِّنُ عَلَى دُعَاءِ الْمُؤْمِنِينَ وَ سَيُونِسُ اللَّهُ بِهِ وَحْشَةَ قَائِمِنَا فِي غَيْبَتِهِ وَ يَصِلُ بِهِ وَحْدَتَهُ‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، ص ۳۸۵، ح ۱.</ref>
::::#در [[روایات]] فراوانی از آن [[حضرت]] با [[القاب]] [[فرید]] "تک" و [[وحید]] "یگانه" یاد شده است و این با [[زن]] و [[فرزند]] داشتن منافات دارد<ref> پیشین، باب ۲۶، ح ۱۳.</ref>
::::#در [[روایات]] فراوانی از آن [[حضرت]] با [[القاب]] [[فرید]] "تک" و [[وحید]] "یگانه" یاد شده است و این با [[زن]] و [[فرزند]] داشتن منافات دارد<ref> پیشین، باب ۲۶، ح ۱۳.</ref>
::::#دست‌های از [[روایات]]، ملازمان حضرتش را در [[دوران غیبت]] فقط سی تن از [[یاران خاصّ]] آن [[حضرت]] ذکر کرده است. و سخنی از [[همراهی]] [[زن]] و [[فرزند]] ایشان با وی ننموده است.
::::#دست‌های از [[روایات]]، ملازمان حضرتش را در [[دوران غیبت]] فقط سی تن از [[یاران خاصّ]] آن [[حضرت]] ذکر کرده است. و سخنی از [[همراهی]] [[زن]] و [[فرزند]] ایشان با وی ننموده است.

نسخهٔ ‏۱۲ ژوئیهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۱۵:۴۰

الگو:پرسش غیرنهایی

آیا امام مهدی ازدواج کرده است؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / آشنایی با امام مهدی / معرفت امام مهدی (شناخت امام مهدی)
مدخل اصلیازدواج امام مهدی

آیا امام مهدی(ع) ازدواج کرده است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

پاسخ نخست

نجم‌الدین طبسی
آیت‌الله نجم‌الدین طبسی نویسنده کتاب «تا ظهور» در «نشست مهدویت» در این‌باره گفته است:
«هیچ مستند روشنی برای اینکه ایشان ازدواج کرده‌اند یا خیر وجود ندارد، اولین کسی که این مسأله را مطرح کرده است و به عنوان استحسان هم دلیل آورده است مرحوم مدرس صاحب کتاب جنات القلوب در بیش از ۳۰۰ سال پیش بوده است. با ادله استحسانی نمی‌توان همسر داشتن امام زمان را اثبات کرد. توجه داشتن به سنت پیامبر اکرم(ص) دلیلی است که برای همسر داشتن امام زمان(ع) مطرح می‌شود اما دلیل محکمی نیست چرا که باید زمینه برای ازدواج فراهم باشد تا بتوان گفت ازدواجی صورت گرفته است، شاید شرایط برای ایشان به منظور ازدواج فراهم نباشد. مرحوم آیت الله شوشتری معتقد است حتی ازدواج امام زمان(ع) پس از ظهور نیز مشخص نیست، این مباحث پیرامون اصل ازدواج مطرح است و باید به آن توجه داشت. اینکه آیا حضرت ولی عصر (ع) فرزندی دارند یا خواهند داشت موضوع دیگر است، دو روایت در این زمینه وجود دارد، روایت اول منقول از مسعودی در کتاب اثبات الوصیه است، روایت دوم در کتاب الغیبة شیخ طوسی است. در روایت ذکر می‌کند سه نفر از واقفین پس از شهادت امام موسی کاظم(ع) به نزد امام رضا(ع) می‌روند، واقفین کسانی بودند که معقتد به تمام شدن امامت به امام موسی کاظم (ع) داشتند، اینها وارد بحث با امام رضا(ع) شدند پیرامون عقاید خود، علی ابن ابی حمزه بطائنی به ایشان عرض کرد که پدر شما چه شد؟ امام فرمودند شهید شد، علی ابن ابی حمزه سؤال کرد امام بعد کیست؟ امام فرمود من وصی او هستم. علی ابن ابی حمزه گفت: اعتقاد ما این است که امام قبل از دنیا نمی‌رود مگر اینکه نسل خود را ببیند، این حرف را زمانی مطرح کرده که امام جواد (ع) به دنیا نیامده است.
امام رضا(ع) به آن شخص می‌گویند این حدیث تتمه‌ای دارد و شما آن را حذف کرده‌اید، آن تتمه این است که نمی‌میرد امامی مگر اینکه اولاد خود را دیده است مگر مهدی(ع) و شخص معترف می‌شود به این حذف تتمه از روایت. از این روایت این‌گونه برداشت می‌شود که امام زمان(ع) فرزندی نخواهند داشت. حضرت صاحب الزمان(ع) فرزند ندارند بسیاری از مدعیان دروغین مهر ابطال خواهند خورد و رسوا خواهند شد، تصریح کرد: اگر بگوییم منظور از روایت این است که امام فرزندی که امام باشد نخواهند داشت بازهم مدعیان دروغین شکست خواهند خورد و در هر دو صورت ماجرا به نفع مدعیان فرزندی و نسبت داشتن با امام زمان(ع) تمام نخواهد شد. مدعیان دروغین سواد چندانی ندارند و به همین دلیل به علوم مهم نظیر رجال معتقد نیستند و در مباحثی که با اینها داشته‌ایم شاهد ضعف شدید علم و سواد بوده‌ایم، آنها معتقد هستند علم رجال یک بدعت است تا بتوانند دروغ های خود را ترویج دهند در حالی که علم رجال برگرفته از نصوص و یادگار از دوران ائمه معصومین(ع) است»[۱].

پاسخ‌های دیگر

 با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:  

پرسش‌های وابسته

منبع‌شناسی جامع مهدویت

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. طبسی، نجم الدین، درس گفتارهای مهدویت
  2. سوره کهف، آیه:۲۲.
  3. قرائتی، محسن، جهت‌نما، ص ۶۸ - ۷۰.
  4. میرزا حسین نوری، النجم الثاقب، ص ۲۲۲
  5. میرزا علی اکبر نهاوندی، العبقری الحسان، ج ۲، ص ۱۳۴
  6. میرزا حسین نوری، النجم الثاقب، ص ۲۲۵
  7. شیخ طوسی، الغیبه، ص ۶۱ و بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۳
  8. میرزا حسین نوری، النجم الثاقب، ص ۲۲۵
  9. جمال الأسبوع، ص ۵۱۲.
  10. الايقاظ من الهجعه، ص ۳۹۲ - ۴۰۵.
  11. بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۱۷
  12. بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۱۴۵
  13. شیخ طوسی، الغیبه، ص۱۳۴
  14. میرزا حسین نوری، النجم الثاقب، ص ۲۲۶
  15. شیخ طوسی، الغیبه، ص ۱۳۷
  16. میر محمد میرلوحی، سیمای آفتاب، ص ۴۹۷
  17. میر محمد میرلوحی، سیمای آفتاب، ص ۴۹۷.
  18. برای آگاهی فزون‌‎تر درباره این دعاها و زیارت‌ها، به منابع ذیل مراجعه کنید: - شیخ صدوق ، کمال الدین و تمام النعمه، ص ۵۱۲. - شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ص ۲۸۶ و ۴۰۹ - سید بن طاووس، جمال الأسبوع، ص۳۸ و نیز همو مصباح الزائر مخطوط)، ص۱۷۰ -بحارالانوار، ج ۱۵، ص ۳۳۲، ج ۱۰۲، ص ۲۲۸ - حسن بن سليمان حلی، مختصر بصائر الدرجات، ۱۹۲ - ابراهيم بن علی عاملی کفعمی، مصباح الكفعمي، ص۵۴۸
  19. خدایا! به او درباره خودش و اهل و فرزندان و امت و همه رعیتش، آنچه دیده‌اش را روشن و دلش را شادمان می‌سازد، عطا فرما ....؛ بحارالانوار، ج ۹۹، ص ۱۱۴
  20. [خدایا!] بر ولی امرت و اولیای عهدش و پیشوایانی که از فرزندانش به شمار می‌آیند، درود فرست و عمر و مدت زندگی شان را فزونی بخش؛ شیخ طوسی، الغیبه، ص ۲۷۷ و بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۲۲
  21. رضانژاد، عزالدین، حیات امام مهدی، ص ۱۰۲ - ۱۰۶.
  22. میرزا حسین طبرسینوری، نجم الثاقب، ص ۴۰۲.
  23. سید بن طاووس، جمال الاسبوع، ص ۵۱۲.
  24. میرزا حسین طبرسی نوری، نجم الثاقب، ص ۴۰۲.
  25. سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ۱جلد، شباب الجنه - قم (ایران)، چاپ: ۲، ۱۳۸۵ ه.ش.
  26. ر. ک: نجم الثاقب، ص ۴۰۲.
  27. محمّد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۱۰۰، ص ۲۲۰.
  28. ناجی نجار، جزیره خضراء، و تحقیقی پیرامون مثلث برمودا، ترجمه: علی اکبر مهدیپور، ص ۳۸.
  29. "إِنَ‏ لِصَاحِبِ‏ هَذَا الْأَمْرِ غَيْبَتَيْنِ‏ إِحْدَاهُمَا تَطُولُ‏ حَتَّى‏ يَقُولَ‏ بَعْضُهُمْ‏ مَاتَ‏ وَ يَقُولَ‏ بَعْضُهُمْ‏ قُتِلَ‏ وَ يَقُولَ‏ بَعْضُهُمْ‏ ذَهَبَ‏ حَتَّى‏ لَا يَبْقَى‏ عَلَى‏ أَمْرِهِ‏ مِنْ‏ أَصْحَابِهِ‏ إِلَّا نَفَرٌ يَسِيرٌ لَا يَطَّلِعُ‏ عَلَى‏ مَوْضِعِه‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ شیخ طوسی رحمه اللّه، کتاب الغیبة، ص ۱۶۱.
  30. نعمانی، الغیبة، ص ۱۷۲.
  31. لطف اللّه صافی گلپایگانی، پاسخ ده پرسش، ص ۵۴.
  32. "كَأَنِّي‏ أَرَى‏ نُزُولَ‏ الْقَائِمِ‏ فِي‏ مَسْجِدِ السَّهْلَةِ بِأَهْلِهِ‏ وَ عِيَالِهِ‏ ‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ محمّد باقر مجلسی، بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۳۸۱، باب ۲۷.
  33. لطف اللّه صافی گلپایگانی، پاسخ ده پرسش، ص ۵۴- ۵۵.
  34. سید محمّد صدر، تاریخ الغیبة الکبری، مقدمه ص ۲۳.
  35. ابو الحسن علی بن حسین مسعودی رحمه اللّه، اثبات الوصیة للامام علی بن ابی طالب علیه السّلام، ص ۲۰۸.
  36. محمّد بن عمر کشی، رجال کشی، ص ۴۶۵.
  37. شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج ۲، ص ۷۶۴.
  38. "يَكُونُ‏ الْإِمَامُ‏ إِلَّا وَ لَهُ‏ عَقِبٌ‏ إِلَّا الْإِمَامُ‏ الَّذِي‏ يَخْرُجُ‏ عَلَيْهِ‏ الْحُسَيْنُ‏ بْنُ‏ عَلِيٍ‏ (ع) فَإِنَّهُ لَا عَقِبَ لَهُ‏ ‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ شیخ طوسی رحمه اللّه، کتاب الغیبة، ص ۲۲۴.
  39. "يإِنَ‏ الْخَضِرَ شَرِبَ‏ مِنْ‏ مَاءِ الْحَيَاةِ فَهُوَ حَيٌ‏ لَا يَمُوتُ‏ حَتَّى يُنْفَخَ فِي الصُّورِ وَ إِنَّهُ لَيَحْضُرُ الْمَوْسِمَ كُلَّ سَنَةٍ وَ يَقِفُ بِعَرَفَةَ فَيُؤَمِّنُ عَلَى دُعَاءِ الْمُؤْمِنِينَ وَ سَيُونِسُ اللَّهُ بِهِ وَحْشَةَ قَائِمِنَا فِي غَيْبَتِهِ وَ يَصِلُ بِهِ وَحْدَتَهُ‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۳۸۵، ح ۱.
  40. پیشین، باب ۲۶، ح ۱۳.
  41. "لَا بُدَّ لِصَاحِبِ‏ هَذَا الْأَمْرِ مِنْ‏ غَيْبَةٍ وَ لَا بُدَّ لَهُ‏ فِي‏ غَيْبَتِهِ‏ مِنْ‏ عُزْلَةٍ وَ نِعْمَ‏ الْمَنْزِلُ طَيْبَةُ وَ مَا بِثَلَاثِينَ مِنْ وَحْشَةٍ‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ شیخ کلینی رحمه اللّه، کافی، ج ۱، ص ۳۴۰، ح ۱۶، شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۱۶۲؛ محمّد بن ابراهیم نعمانی، الغیبة، ص ۱۸۸.
  42. جزیره خضراء افسانه یا واقعیت؟، ص ۲۲۶، به نقل از: الاخبار الدخیلة، ج ۲، ص ۷۲.
  43. سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۱۱۹-۱۲۷ درسنامه مهدویت، ص ۱۲۸- ۱۴۰.
  44. لا یطّلع علی موضعه احد من ولده و لا غیره، الّا المولی الّذی یلی امره. ( کتاب الغیبه، شیخ طوسی، ص ۱۰۲)
  45. کتاب الغیبه، محمد بن ابراهیم نعمانی، باب دهم، ص ۲۵۰.
  46. دادگستر جهان، ابراهیم امینی، ص ۲۰۷.
  47. جمال الاسبوغ، سید بن طاووس، ص ۵۱۲
  48. اثبات الوصیه، مسعودی، ترجمه نجفی، ص ۲۰۱
  49. کتاب الغیبه، شیخ طوسی، ص ۱۳۴.
  50. از جمله کتاب جزیره خضراء افسانه یا واقعیت علّامه سید مرتضی جعفر عاملی، ترجمه سپهری، ص ۲۲۱
  51. یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص ۱۴۲ تا ۱۴۴.
  52. اثبات الوصیه، ص ۲۰۱.
  53. رجوع شود به مکان حضرت، داستان جزیره خضرا، همین کتاب.
  54. نجم الثاقب، ص ۲۲۵.
  55. دراسة فى علائم الظهور، ص ۲۳۲.
  56. دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۱۳۶-۱۳۸.
  57. "إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَيْبَتَيْنِ إِحْدَاهُمَا أَطْوَلُ مِنَ الْأُخْرَى حَتَّى يُقَالَ مَاتَ وَ بَعْضٌ يَقُولُ قُتِلَ فَلَا يَبْقَى عَلَى أَمْرِهِ إِلَّا نَفَرٌ يَسِيرٌ مِنْ أَصْحَابِهِ وَ لَا يَطَّلِعُ أَحَدٌ عَلَى مَوْضِعِهِ وَ أَمْرِهِ وَ لَا غَيْرِهِ إِلَّا الْمَوْلَى الَّذِي يَلِي أَمْرَهُ"؛ کتاب الغیبة، شیخ طوسی، ۱۶۲.
  58. یعقوبی، ابوالقاسم، نگاهی به تولد و زندگی امام زمان، چشم به راه مهدی، ص ۳۵۲ - ۳۵۳.
  59. کمال الدین، ص ۳۷۰؛ بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۱۵۱ و ج ۵۱، ص ۳۲
  60. کمال الدین، ص ۴۴۰
  61. «به جز قائم» اثبات الوصیه، ص ۲۰۱
  62. رضوانی، علی ‎اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۴۷۹.
  63. چشم‌به‌راه مهدى، ص ۳۵۲
  64. نجم الثاقب، ص ۲۲۵.
  65. بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۲۱۳.
  66. نجم الثاقب، ص ۲۲۵.
  67. غیبة طوسى، ص ۱۰۷؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۲.
  68. بحارالانوار، ج ۹۵، ص ۳۳۲.
  69. سیماى آفتاب، حبیب الله طاهرى، ص ۳۶۴
  70. اثبات الهداة، ج ۳، ص ۵۷۹ (خلاصه داستان انبارى در آن آمده است)
  71. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۹۳.
  72. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۳، حدیث ۶؛ کافی "کتاب الحجه، باب فی الغیبه"، حدیث ۱۶.
  73. مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۵۵ و ۵۶.