حقیقت انتظار

این مقاله دربارهٔ حقیقت انتظار است. برای اطلاع از مباحث کلی این موضوع، مدخل انتظار ظهور امام مهدی را ببینید.

انتظار که در لغت به معنای چشم به راه بودن است، از وظایف شیعیان در عصر غیبت امام زمان شمرده می‌شود. ماهیت و حقیقت انتظار به دو گونه برداشت می‌شود: برداشتی مثبت و حرکت آفرین که موافق قرآن و روایات است و برداشتی منفی و ایستا که در مقابل ظلم، فساد، کفر، بدی و شرارت عکس العملی نشان نمیدهد و برای حل مشکلات منتظر امام زمان (ع) می ماند.

معنای انتظار

مقالهٔ اصلی: معنای انتظار

حضرت مهدی (ع) ، دوازدهمین و آخرین امام شیعه، در سال ۲۵۵ هجری به دنیا آمد و در سال ۲۶۰ هجری پس از شهادت امام حسن عسکری (ع) تا سال ۲۳۹ هجری از دیده‌ها پنهان و به صورت مخفیانه زندگی می کردند. در طول این هفتاد سال از طریق چهار نماینده خویش (که اصطلاحانواب اربعه خوانده می‌شوند) با شیعیان ارتباط داشتند. بنابر اجماع علمای شیعه بعد از درگذشت علی بن محمد سمری چهارمین نایب خاص آن حضرت، در سال ۳۲۹ق باب نیابت خاصه و وکالت از طرف امام مهدی مسدود شد و تا روز ظهور، نایب خاص در میان شیعه نخواهد بود. وعده خدا، پیامبر و امامان این است که روزی ظهور خواهد کرد و جهان را از عدل و داد پُر خواهد ساخت. معتقدان به امامت او در این دوره، چشم به راه و منتظر ظهور اویند که به امر خدا خواهد بود. در روایات اسلامی، انتظار فرج از مهم‌ترین عبادت‌ها به شمار آمده است. انتظار در لغت به معنای چشم به راه بودن و منتظر چیزی بودن است و در اصطلاح مهدویت، به معنای انتظار ظهور امام زمان(ع) در آخر الزمان برای اقامه حق و عدل و تشکیل حکومت واحد جهانی است. .

انواع انتظار

مقالهٔ اصلی: انواع انتظار

آموزۀ انتظار از محوری‌ترین عقاید به حساب می‌‌آید، منتها به رغم روشنی و قطعیت معنای راستین انتظار، تفسیر و تبیین انتظار محل اختلاف و برداشت‌های گوناگون شده است. دربارۀ چیستی و تحلیل ماهیت انتظار، دو برداشت اصلی و عمده وجود دارد:

انتظار مثبت و سازنده

مقالهٔ اصلی: انتظار مثبت

در این نگرش، انتظار تنها امید و چشم به راهی نیست، بلکه گرایش عملی و از سنخ حرکت و کار و تلاش است و با منش و رفتار شخص منتظِر پیوند دارد، زیرا برپایۀ آیات و روایات، هدف والای انتظار، حاکمیت فراگیر اسلام به دست آخرین حجت الهی، امام مهدی (ع) است. برپایه این نگرش، انتظار اندیشه‌ای حرکت‌آفرین و پویاست که منتظِر را به رفتار و اقدامات اصلاح‌گرایانه وامی‌دارد و ظهور حضرت مهدی (ع) حلقه‌ای است از حلقه‌های مبارزۀ اهل حق و باطل که پیروزی به اهل حق منتهی می‌شود و فرد منتظِر در هر شرایط، در گروه اهل حق جای دارد و در هر شرایطی بر علیه اهل باطل است. منتظران ظهور امام زمان خود نیز مصلحانی کوچکترند که در محدودۀ خود به روشنگری و اصلاح و ارشاد می‌پردازند و از خاموش ماندن چراغ هدایت و نور جلوگیری می‌نمایند و جامعه را مهیای تأسیس دولت مهدوی می‌‌نمایند. انتظار مثبت، انتظاری فعال، پویا و تأثیرگذار است که منتظِر را در تکاپوی تحولات و تغییرات شدید جامعه یاری می‌‌رساند و او را در ترسیم جامعۀ مطلوب مهدوی قوی و توانمند می‌‌سازد. روحیۀ انتظار سازنده در فرد موجب می‌‌گردد تا او جامعه را از جامعۀ موجود به جامعۀ منتظر تبدیل کند و از آن رهگذر، به جامعه مطلوب و عصر ظهور رهنمون گردد.

انتظار منفی و ویرانگر

مقالهٔ اصلی: انتظار منفی

برداشتی دیگر از انتظار برداشتی فلج کننده، بازدارنده و در واقع نوعی اباحی گری است که همواره مورد مذمت و سرزنش بزرگان دین قرار گرفته است. در این نوع انتظار، ظهور مهدی (ع) صرفاً ماهیت انفجاری دارد و از اشاعۀ ظلم‌ها، تبعیض‌ها، اختناق‌ها و حق‌کشی‌ها ناشی می‌‌شود. این انفجار زمانی رخ می‌دهد که اصلاح به نقطۀ صفر برسد و حق و حقیقت هیچ طرفداری نداشته باشد. بنابراین هر اصلاحی در این جریان محکوم است، چون هر اصلاحی یک نقطۀ روشن است و تا نقطۀ روشن هست دست غیب ظاهر نمی‌‌شود، پس بهترین کمک به تسریع در ظهور و بهترین شکل انتظار، ترویج و اشاعۀ فساد است. این نوع انتظار فرج به نوعی تعطیلی مقررات اسلامی و به هیچ وجه با موازین اسلامی و قرآنی وفق ندارد و این‌گونه انتظار، عاملی برای توجیه ستم‌ها و فسادها و حق‌کُشی‌ها و بی‌عدالتی‌هاست.

پرسش مستقیم

• انواع برداشت از انتظار چیست؟ (پرسش)

1. معنای انتظار چیست؟ (پرسش)
2. منظور از انتظار به معنای عام چیست؟ (پرسش)
3. منظور از انتظار به معنای خاص چیست؟ (پرسش)
4. ارکان انتظار چیست؟ (پرسش)
5. عناصر و اجزاء انتظار چیستند؟ (پرسش)
6. هدف از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
7. انتظار فرج چه ضرورتی دارد؟ (پرسش)
   1. ضرورت عقلی انتظار چیست؟ (پرسش)
   2. ضرورت نقلی انتظار چیست؟ (پرسش)
8. آیا مسئله انتظار قابل تحقق است؟ (پرسش)
9. جایگاه انتظار در مکاتب فکری غیر دینی چیست؟ (پرسش)
10. نقش انتظار در حرکت توحیدی چیست؟ (پرسش)
11. انواع انتظار چیست؟ (پرسش)
12. شدت انتظار شخص منتظر چگونه در آرزوها و دعاهای او تجلی پیدا می‌کند؟ (پرسش)
13. لوازم انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
    1. آیا زندگی با یاد امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    2. آیا آرزوی یاری کردن امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    3. آیا ایجاد آمادگی برا پیوستن به امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    4. آیا تربیت منتظران راستین از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
14. دیدگاه اهل سنت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
15. دیدگاه آیین بودا درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
16. آیا جنیان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
17. آیا فرشتگان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
18. چرا گفته می‌شود امام مهدی منتظر ظهور است؟ (پرسش)
19. دلایل انتظار فرج و امید به آینده چیست؟ (پرسش)
20. آیا شیعیان در امر انتظار عجول و شتاب‌زده هستند؟ (پرسش)
21. آیا مسئله انتظار سبب فراگیری ظلم و ستم می‌شود؟ (پرسش)
22. آیا مسئله انتظار سبب تعطیلی احکام اسلامی می‌شود؟ (پرسش)
23. آیا اندیشه انتظار موعود در امت‌های پیشین بوده است؟ (پرسش)
24. آیا انتظار در میان ادیان و ملل گوناگون سابقه‌ای دارد؟ (پرسش)
25. منشأ نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
26. آفات نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش) ‏
27. گونه‌های احادیث درباره انتظار چیستند؟ (پرسش)
28. نمادهای انتظار چیستند؟ (پرسش)
    1. آیا دعای ندبه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    2. آیا دعای عهد از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    3. آیا زیارت آل یاسین از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    4. آیا مسجد جمکران از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    5. آیا مسجد کوفه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    6. آیا مسجد صعصعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    7. آیا مسجد سهله از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    8. آیا عید نیمه شعبان از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    9. آیا روز جمعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
29. چرا کسانی که انتظار امام مهدی را می‌کشیده‌اند بعد از ظهور به مخالفت با ایشان برمی‌خیزند؟ (پرسش)
30. ویژگی‌های اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
31. شیوه ابراز اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
32. منظور از عمومیت انتظار چیست؟ (پرسش)
33. مبانی اشتیاق به فرج چیست؟ (پرسش)
34. چگونه می‌توان انتظار را در جامعه ترویج داد؟ (پرسش)
35. آیا مراد از انتظار تنها انتظار قلبی است؟ (پرسش)
36. منظور از انتظار، انتظار فردی است یا انتظار امت؟ (پرسش)
37. منظور از انتظار امام و امت چیست؟ (پرسش)
38. شرایط انتظار واقعی چیست؟ (پرسش)
39. انتظار عملی به چه معناست؟ (پرسش)
40. آیا انتظار مذهب اعتراض است؟ (پرسش)
41. آیا انتظار به معنای گوشه‌گیری و احتراز است؟ (پرسش)
42. آیا انتظار فرج مورد اتفاق همه مسلمین است؟ (پرسش)
43. مسئولیت اجتماعی مسلمین درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
44. کامل‌ترین شکل انتظار عملی برای مقدمه ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
45. انتظار فرج با سرنوشت بشریت چه پیوندی دارد؟ (پرسش)
46. مقصود از انتظار مسیحا چیست؟ (پرسش)
47. منظور از انتظار ویرانگر چیست؟ (پرسش)
48. منظور از انتظار سازنده چیست؟ (پرسش)
49. منظور از انتظار مسئولانه چیست؟ (پرسش)
50. منظور از انتظار غیر مسئولانه چیست؟ (پرسش)
51. انواع برداشت از انتظار چیست؟ (پرسش)
52. دیدگاه شیعه درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
53. دیدگاه آیین زرتشت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
54. دیدگاه آیین هندو درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
55. دیدگاه یهود درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
56. دیدگاه مسیحیت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
57. برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
58. علت برداشت‌های انحرافی از انتظار چیست؟ (پرسش) ‏
59. آیا انتظار امام مهدی واجب است؟ (پرسش)
60. عوامل ایجاد کننده انتظار چیستند؟ (پرسش)
61. لوازم تعریف انتظار چیست؟ (پرسش)
62. نقطه مقابل انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
63. رابطه انتظار با شدت گرفتاری‌ها چیست؟ (پرسش)
64. امام مهدی منتظر چه چیزی است؟ (پرسش)
65. آیا انتظار فرج باید با قصد قربت باشد؟ (پرسش)
66. مراتب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
67. رابطه محبت با انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
68. بالاترین درجه انتظار فرج امام مهدی چیست؟ (پرسش)
69. مشاهده وقوع ظلم در زمین چگونه انتظار فرج را در مؤمن تشدید می‌کند؟ (پرسش)
70. چه رابطه‌ای میان انتظار فرج و ایمان وجود دارد؟ (پرسش)
71. انتظار منجی در ادوار مختلف دعوت‌های الهی چه معنایی داشته است؟ (پرسش)
72. اندیشه انتظار موعود در اسلام چگونه است؟ (پرسش)
73. آیا انتظار فرج افضل الاعمال است؟ (پرسش)
74. انتظار فرج چیست و چرا بهترین عمل خوانده شده است؟ (پرسش)
75. برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
76. آیا مکاتب فلسفی نیز انتظار فرج را امری ارزشی می‌‏دانند؟ (پرسش)
77. آیا در کتاب مقدس یهود سخن از انتظار فرج به میان آمده است؟ (پرسش)
78. مقصود از روایات مطلق در باب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
79. چه امتیازی در انتظار منجی موجود است؟ (پرسش)
80. آیا تأخیر در فرج موجب قساوت قلب می‌‏شود؟ (پرسش)
81. آیا انتظار طولانی فرج خسته کننده و ملالت‌‏آور است؟ (پرسش)
82. علت سختی انتظار چیست و چرا می‏‌گویند انتظار زیباست؟ زیبایی انتظار در چیست؟ (پرسش)
83. امام مهدی در قبال منتظران و شیعیان چه عنایاتی دارند؟ (پرسش)
84. منتظران امام مهدی که در قرن‏های گذشته بدون پاین انتظارشان فوت کرده‌اند؛ چه تضمینی وجود دارد که انتظار ما به ثمر برسد؟ (پرسش)
85. آیا انتظار موجب انفعال جامعه نمی‌شود؟ (پرسش)
86. فرج مردم جهان در چیست و چرا انتظار فرج فضیلت و ارزش بیشتری دارد؟ (پرسش)
87. خاستگاه و منشأ اصلی انتظار ظهور «مصلح و نجات‏‌دهنده بزرگ» چیست؟ (پرسش)
88. دعا برای تعجیل فرج چه تأثیری در فرج شیعیان دارد؟ (پرسش)
89. دعای اللهم کن لولیک الحجه بن الحسن به چه منظوری خوانده می‌شود؟ (پرسش)
90. آیات مربوط به ظهور و انتظار کدامند؟ (پرسش)
91. انتظار در دیگر روزهای سال چگونه معنا پیدا می‏‌کند؟ (پرسش)
92. رابطه انتظار با بهداشت روان چیست؟ (پرسش)
93. رابطه انتظار با آینده جهان چیست؟ (پرسش)
94. فلسفه انتظار چیست؟ (پرسش)
95. باور به ظهور امام مهدی چگونه عامل پایداری و استقامت شیعه می‌شود؟ (پرسش)
96. انتظار فرج چه فضیلتی دارد؟ (پرسش)
97. جایگاه انتظار در فرهنگ شیعه چیست؟ (پرسش)
98. چرا انتظار اهمیت و جایگاه ویژه و برجسته‌ای دارد؟ (پرسش)
99. چرا انتظار فرج افضل اعمال است؟ (پرسش)
100. ویژگی‌‏های منتظران واقعی در دوران غیبت چیست؟ (پرسش)
101. انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
102. چه نوع انتظاری راجح است؟ (پرسش)
103. دانش ‏آموزان چگونه باید منتظر امام مهدی باشند؟ (پرسش)
104. رضایت امام مهدی از چه راهی به دست می‌آید؟ (پرسش)
105. آیا شیعیان و منتظران ظهور افزون‌بر وظایف فردی و دینی تکالیف سیاسی و اجتماعی نیز دارند؟ (پرسش)
106. آیا برای منتظر واقعی بودن اقدام‌های سیاسی و اجتماعی خاصی باید انجام داد؟ (پرسش)
107. وظایف ما در دوران غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
108. چه تناسبی میان انتظار موعود و مبارزه با فساد وجود دارد؟ آیا انتظار به معنای ساکت ماندن نیست؟ (پرسش)
109. چه مقام و منزلتی در روایات برای منتظران بیان شده است؟ (پرسش)
110. جامعه منتظر دارای چه ویژگی‌هایی است؟ (پرسش)
111. انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
112. صرف‏‌نظر از وظایف شخصی در قبال امام مهدی وظایف خود انسان منتظر به‌طور کلی چیست؟ (پرسش)
113. منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
114. منتظران راستین امام مهدی دارای چه فضیلت و منزلتی هستند؟
115. منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
116. در روایات چه پاداشی برای منتظران امام مهدی بیان شده است؟ (پرسش)
117. ویژگی‏های منتظران واقعی در این دوران چیست؟ (پرسش)
118. آیا تنها انتظار فرج برای ظهور امام مهدی کافی است؟ (پرسش)
119. ویژگی‌های انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
120. ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد اعتقادی چیست؟ (پرسش)
121. ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد علمی و اخلاقی چیست؟ (پرسش)
122. فواید و آثار انتظار چیست؟ (پرسش)
123. آثار فردی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
124. آثار اجتماعی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
125. آثار تربیتی انتظار چیست؟ (پرسش)
126. چرا انتظار فرج امام مهدی موجب گشایش می‌شود؟ (پرسش)
127. عنصر انتظار چگونه در آمادگی نظامی منتظران تأثیر دارد؟ (پرسش)
128. چگونه روحیه انتظار را در خود تقویت کنیم؟ (پرسش)
129. آیا انتظار فرج منشأ فرج‌های مادی برای منتظر خواهد بود؟ (پرسش)
130. انتظار چه ابعادی دارد؟ (پرسش)
131. ابعاد اعتقادی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
132. ابعاد عملی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)

منابع

1. جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان
2. شمس‌الدین، سید مهدی، ادر ساحل انتظار
3. مطهری، مرتضی، قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ
4. قائمی، علی، نگاهی به مسأله انتظار
5. طاووسی، سکینه، انتظار از دیدگاه اهل بیت
6. مهدوی فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار
7. کوثری، ابراهیم، انتظار و وظایف منتظران
8. نصیری، علی، نگاهی به پدیده انتظار و آثار حیات‌بخش آن
9. طهماسبی بلداجی، اصغر و مرادی، فاطمه، قرآن و سبک زندگی مهدوی
10. فروهی، ناصر، انتظار فرج
11. لک‌زایی، شریف، آزادی انتظار و آموزه مهدویت
12. ضمیری، محمد رضا، کارکردهای انتظار سازنده در اصلاح ناهنجاری‌­های اجتماعی
13. سلیمیان، خدامراد، انتظار و منتظران
14. محمدهاشمی، عبدالله، فرهنگ انتظار زمینه‌ساز تحقق جامعه مهدوی
15. سلیمیان، خدامراد، مؤلفه‌­های انتظار توان­مند از نگاه روایات معصومین
16. نصرآبادی، علی باقی، نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب
17. جعفری، محمد صابر، انتظار فرج
18. محمدرضایی، محمد، معنای جدیدی از انتظار فرج حضرت ولی عصر
19. کریمی‌تبار، مریم، اهداف دولت زمینه‌ساز ظهور
20. ضمیری، محمد رض، کارکردهای انتظار سازنده در اصلاح ناهنجاری‌­های اجتماعی
21. صمدی، قنبر علی، آموزه انتظار و زمینه سازی ظهور

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: