غزوه بدر
- این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون امام علی(ع) است. "امام علی" از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسشهای عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام علی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
- بدر، آبی و محلی معروف در حجاز، میان مکه و مدینه است. میگویند این محل منسوب است به "بدر بن یخلد بن نضر بن کنانه". نیز آوردهاند: بدر، نام چاهی است که در اطراف آن، نبرد میان مسلمانان و مشرکان شعلهور گردید و پس از پایان نبرد، کشتههای مشرکین در آن افکنده شدند[۱].
- در این غزوه که نخستین مقابله سپاه اسلام با کفر و نبرد اهل توحید با اهل شرک بود، مشرکان و کفار در آن، از جنبه ساز وبرگ نظامی بر مسلمانان برتری داشتند و نفرات آنان سه برابر سپاه اسلام بود. شمار اصحاب پیامبر در این غزوه سیصد و سیزده نفر بودند[۲].[۳].
یاران خاص امام مهدی به تعداد اهل بدر
- امام صادق(ع) فرمودند: هنگامی که قائم(ع) قیام کند، فرشتگانی که به صورت گروه پنج هزار نفری در بدر به یاری پیامبر آمدند، فرود خواهند آمد[۴]. و امام سجاد(ع) فرمود: کسی که در زمان غیبت قائم بر ولایت ما استوار بماند، خداوند به او پاداش هزاران شهید از شهیدان بدر و اُحد عطا میفرماید[۵]. و امام باقر(ع) در تعداد یاران حضرت و محل بیعت آنان با حضرت میفرماید: سیصد و اندی نفر به تعداد اهل بدر، در میان رکن و مقام با قائم(ع) بیعت میکنند[۶]. و نیز فرمود: او همراه سیصد و سیزده نفر به تعداد اهل بدر، شتابان چون قطعههای ابر پاییزی ظاهر میشود[۷][۸].
پیامبر و بدر در فرهنگنامه پیامبر در قرآن کریم
یکی از غزوات تحمیلی بر پیامبر غزوه بدر است. آن گونه که از آیات مربوط به این غزوه استفاده میشود و آیات آن در سوره آل عمران و انفال ذکر شده و شرایط و موقعیت این غزوه توصیف شده است، مثلا فرموده﴿وَلَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ بِبَدْرٍ وَأَنْتُمْ أَذِلَّةٌ﴾[۹]آیه شریفه در مقام این است تا شاهدی باشد سزاوار نبود که از شما مؤمنین آثار فشل مشاهده شود، با اینکه ولی شما خدا است، و با اینکه خدا شما را که در بدر ذلیل بودید یاری فرمود. یا در جایی دیگر میفرماید:" ﴿إِذْ تَقُولُ لِلْمُؤْمِنِينَ أَلَنْ يَكْفِيَكُمْ أَنْ يُمِدَّكُمْ﴾[۱۰].»... در تاریخ نقل شده، که حضرت مطلع شد که ابوسفیان در حال انتقال اموالی از شام است، در حالی که اموال بسیار از مسلمانان را غارت کرده بود و از طرفی در خود مکه در تدارک جنگی با مسلمانان است در این موقعیت فرصتی برای ضربه زدن و پیشدستی برای جلوگیری از ضربه آنان بود. در این جا وحی رسید: حضرت خداوند تو را به حق از خانه و جایگاهت در مدینه بیرون فرستاد، در حالی که بعضی از مؤمنان کراهت داشتند: ﴿كَمَا أَخْرَجَكَ رَبُّكَ مِنْ بَيْتِكَ بِالْحَقِّ وَإِنَّ فَرِيقًا مِنَ الْمُؤْمِنِينَ لَكَارِهُونَ﴾[۱۱]. این گروه ظاهربین و کم حوصله در مسیر راه به سوی بدر مرتبا با تو مجادله و گفتگو در این فرمان حق داشتند، و با این که این واقعیت را دریافته بودند» که این فرمان خداست، ولی باز دست از اعتراض خویش برنمیداشتند: ﴿يُجَادِلُونَكَ فِي الْحَقِّ بَعْدَمَا تَبَيَّنَ﴾[۱۲].
- ﴿كَمَا أَخْرَجَكَ رَبُّكَ مِنْ بَيْتِكَ بِالْحَقِّ وَإِنَّ فَرِيقًا مِنَ الْمُؤْمِنِينَ لَكَارِهُونَ * يُجَادِلُونَكَ فِي الْحَقِّ بَعْدَمَا تَبَيَّنَ كَأَنَّمَا يُسَاقُونَ إِلَى الْمَوْتِ وَهُمْ يَنْظُرُونَ﴾[۱۳]
- ﴿لَوْلَا كِتَابٌ مِنَ اللَّهِ سَبَقَ لَمَسَّكُمْ فِيمَا أَخَذْتُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ﴾[۱۴]
- ﴿إِذْ يُرِيكَهُمُ اللَّهُ فِي مَنَامِكَ قَلِيلًا وَلَوْ أَرَاكَهُمْ كَثِيرًا لَفَشِلْتُمْ وَلَتَنَازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ وَلَكِنَّ اللَّهَ سَلَّمَ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ﴾[۱۵]
- ﴿وَلَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ بِبَدْرٍ وَأَنْتُمْ أَذِلَّةٌ فَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ﴾[۱۶]، ﴿إِذْ تَقُولُ لِلْمُؤْمِنِينَ أَلَنْ يَكْفِيَكُمْ أَنْ يُمِدَّكُمْ رَبُّكُمْ بِثَلَاثَةِ آلَافٍ مِنَ الْمَلَائِكَةِ مُنْزَلِينَ * بَلَى إِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا وَيَأْتُوكُمْ مِنْ فَوْرِهِمْ هَذَا يُمْدِدْكُمْ رَبُّكُمْ بِخَمْسَةِ آلَافٍ مِنَ الْمَلَائِكَةِ مُسَوِّمِينَ﴾[۱۷]
- ﴿إِذْ تَسْتَغِيثُونَ رَبَّكُمْ فَاسْتَجَابَ لَكُمْ أَنِّي مُمِدُّكُمْ بِأَلْفٍ مِنَ الْمَلَائِكَةِ مُرْدِفِينَ﴾[۱۸]
- نتیجه: استغاثه، به معنای درخواست یاری است. چون تطبیق آیات این سوره با آیات سوره" آل عمران "این معنا را افاده میکند که منظور از نزول هزار ملائکه ردیف شده نزول هزار نفر از ملائکه است، که عده دیگری را در پی دارند، بنابراین هزار ملائکه ردیف شده با سه هزار ملائکه نازل شده منطبق میشود.
- نکته: در این آیات این محورها مطرح شده است.
- همان گونه که به امر پروردگار پیامبر از مدینه به سوی بدر بیرون رفت، در حالی که گروهی از مؤمنان سخت ناراضی بودند. تقسیم انفال به طور مساوی پس از بدر هم برای گروهی از آنان رضایت بخش نبود. ﴿كَمَا أَخْرَجَكَ رَبُّكَ مِنْ بَيْتِكَ بِالْحَقِّ وَإِنَّ فَرِيقًا مِنَ الْمُؤْمِنِينَ لَكَارِهُونَ﴾[۱۹]
- آن گروه با پیامبر در باره حق - پس از آن که روشن شده بود - مجادله میکردند و از درگیری نظامی چنان بیم داشتند که گوئی به سوی مرگ رانده میشوند. ﴿يُجَادِلُونَكَ فِي الْحَقِّ بَعْدَمَا تَبَيَّنَ كَأَنَّمَا يُسَاقُونَ إِلَى الْمَوْتِ وَهُمْ يَنْظُرُونَ﴾[۲۰]
- اگر پیشتر از جانب خدا مقرر نشده بود که به عذاب گرفتار نگردید، قطعاً به سبب این که در جنگ بدر اسیر گرفتید، عذابی سخت به شما میرسید[۲۱] ﴿لَوْلَا كِتَابٌ مِنَ اللَّهِ سَبَقَ لَمَسَّكُمْ فِيمَا أَخَذْتُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ﴾[۲۲]
- خداوند به پیامبر میفرماید، ما پیش از بدر در خواب نیروی مخالف را به تو کم نشان دادیم و اگر زیاد نشان داده بودیم، سست میشدید و دچار تفرقه میگردید، ولی خدا شما را سالم نگه داشت و خدا به آن چه در درون سینهها میگذرد آگاه است: ﴿إِذْ يُرِيكَهُمُ اللَّهُ فِي مَنَامِكَ قَلِيلًا وَلَوْ أَرَاكَهُمْ كَثِيرًا لَفَشِلْتُمْ وَلَتَنَازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ وَلَكِنَّ اللَّهَ سَلَّمَ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ﴾[۲۳]
- و ظاهرا مصداق آیه شریفه: ﴿إِذْ تَسْتَغِيثُونَ رَبَّكُمْ﴾[۲۴]، واقعه روز بدر است، و البته این وعده را به شرط صبر و تقوا داده و فرموده است: ﴿إِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا وَيَأْتُوكُمْ مِنْ فَوْرِهِمْ هَذَا﴾[۲۵][۲۶].
پرسشهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ تونهای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۶۴.
- ↑ معارف و معاریف، ج ۲.
- ↑ تونهای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۶۴.
- ↑ غیبة نعمانی، ص ۲۴۴؛ معجم الاحادیث الامام المهدی، ج ۴، ص ۱۹.
- ↑ کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۱۲؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۵.
- ↑ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۴؛ کشف الغمه، ج ۳، ص ۲۶۹.
- ↑ الزام الناصب، ص ۲۲۶.
- ↑ تونهای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۶۴.
- ↑ «و بیگمان خداوند در «بدر» شما را با آنکه ناتوان بودید یاری کرد پس، از خداوند پروا کنید، باشد که سپاس گزارید» سوره آل عمران، آیه ۱۲۳.
- ↑ «(یاد کن) آنگاه را که به مؤمنان میگفتی: آیا بسندهتان نیست که خداوند با سه هزار فرشته فرو فرستاده (از سوی خود) شما را یاری رساند؟» سوره آل عمران، آیه ۱۲۴.
- ↑ «چنان که پروردگارت تو را از خانهات به درستی بیرون آورد با آنکه بیگمان دستهای از مؤمنان ناخرسند بودند» سوره انفال، آیه ۵.
- ↑ «با تو درباره حقّ پس از آشکار شدن آن چالش میورزیدند گویی آنان را به سوی مرگ میرانند و آنان مینگرند» سوره انفال، آیه ۶.
- ↑ «چنان که پروردگارت تو را از خانهات به درستی بیرون آورد با آنکه بیگمان دستهای از مؤمنان ناخرسند بودند * با تو درباره حقّ پس از آشکار شدن آن چالش میورزیدند گویی آنان را به سوی مرگ میرانند و آنان مینگرند» سوره انفال، آیه ۵-۶.
- ↑ «اگر در آنچه گرفتهاید نوشتهای از خداوند، از پیش نبود، به یقین عذابی سترگ به شما میرسید» سوره انفال، آیه ۶۸.
- ↑ «(یاد کن) آنگاه را که خداوند آنان را به تو در خوابت «اندک» نشان داد و اگر آنان را «بسیار» نشان داده بود سست میشدید و در کار (جنگ) اختلاف مییافتید ولی خداوند (شما را) در امان داشت که او به اندیشهها داناست» سوره انفال، آیه ۴۳.
- ↑ «و بیگمان خداوند در «بدر» شما را با آنکه ناتوان بودید یاری کرد پس، از خداوند پروا کنید، باشد که سپاس گزارید» سوره آل عمران، آیه ۱۲۳.
- ↑ «(یاد کن) آنگاه را که به مؤمنان میگفتی: آیا بسندهتان نیست که خداوند با سه هزار فرشته فرو فرستاده (از سوی خود) شما را یاری رساند؟ * چرا؛ (بیگمان بسنده است و) اگر شکیبایی کنید و پرهیزگاری ورزید و آنان چنین شتابان به سوی شما آیند خداوند شما را با پنج هزار فرشته نشانگذار یاری خواهد رساند» سوره آل عمران، آیه ۱۲۴.
- ↑ «(یاد کن) آنگاه را که از پروردگارتان فریادخواهی میکردید و به شما پاسخ داد که من با هزار فرشته پیاپی امدادگر شما خواهم بود» سوره انفال، آیه ۹.
- ↑ «چنان که پروردگارت تو را از خانهات به درستی بیرون آورد با آنکه بیگمان دستهای از مؤمنان ناخرسند بودند» سوره انفال، آیه ۵.
- ↑ «با تو درباره حقّ پس از آشکار شدن آن چالش میورزیدند گویی آنان را به سوی مرگ میرانند و آنان مینگرند» سوره انفال، آیه ۶.
- ↑ این معنا بر اساس آن چیزی است که در تفسیر المیزان در ذیل آیه انجام گرفته، ولی معانی دیگری گفته شده است:
- اگر وعده قبلی خدا: «مبنی بر ظفر یافتن شما بر یکی از آن دو گروه» نبود به سبب [اسیر] گرفتن شما [بخشی از وقتتان را گرفت] شکست بزر گی به شما میرسید.
- اگر حکم مقرری که ار جانب خدا گذشته است نبود: «که قبل از اتمام حجت عذاب نکند» حتما شما را درباره آنچه گرفتید: «اسیرانی که بدون دستورپیامبر به خاطر فدیه گرفتید» عذابی بزرگ میرسید. این دو ترجمه از صالحی نجف آبادی و از میرزا علی مشکینی میباشد
- ↑ «اگر در آنچه گرفتهاید نوشتهای از خداوند، از پیش نبود، به یقین عذابی سترگ به شما میرسید» سوره انفال، آیه ۶۸.
- ↑ «(یاد کن) آنگاه را که خداوند آنان را به تو در خوابت «اندک» نشان داد و اگر آنان را «بسیار» نشان داده بود سست میشدید و در کار (جنگ) اختلاف مییافتید ولی خداوند (شما را) در امان داشت که او به اندیشهها داناست» سوره انفال، آیه ۴۳.
- ↑ «(یاد کن) آنگاه را که از پروردگارتان فریادخواهی میکردید و به شما پاسخ داد که من با هزار فرشته پیاپی امدادگر شما خواهم بود» سوره انفال، آیه ۹.
- ↑ «چرا؛ (بیگمان بسنده است و) اگر شکیبایی کنید و پرهیزگاری ورزید و آنان چنین شتابان به سوی شما آیند خداوند شما را با پنج هزار فرشته نشانگذار یاری خواهد رساند» سوره آل عمران، آیه ۱۲۵.
- ↑ سعیدیانفر، محمد جعفر و ایازی، سید محمد علی، فرهنگنامه پیامبر در قرآن کریم، ج۱، ص ۲۲۳-۲۲۵