عصر غیبت کبری چه خصوصیات ویژه‌ای دارد؟ (پرسش)
| عصر غیبت کبری چه خصوصیات ویژه‌ای دارد؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / غیبت امام مهدی / عصر غیبت کبری |
| مدخل اصلی | غیبت کبری |
عصر غیبت کبری چه خصوصیات ویژه‌ای دارد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
پاسخ نخست
- آیت الله شهید سید محمد صدر در کتاب «تاریخ غیبت کبری» در این‌باره گفته است:
- «اسلام و مسلمین در این دوران فترت در شرایطی بس دشوارتر از تمامی دوران زندگی خود، بلکه زندگی دیگر پیروان ادیان آسمانی، به سر میبرند و با در نظر گرفتن ویژگی‌هایی که برخواهیم شمرد این دوره را میتوانیم دشوارترین دوره زندگی بشریت در گذشته و حال بشمار آوریم.
- نخستین ویژگی: قطع ارتباط کلی: این ویژگی که به‌صورتی همه جانبه تمام دوره غیبت کبری را فرا گرفته و مهمترین خصوصیت است اینست که: مسلمین بکلی از پیشوا و رهبرشان بریده بوده، راهی به دیدار و آشنایی و بهرهبرداری از گفتار و کردار آن حضرت ندارند، نماینده و سفیر خاصی نیست و از آن حضرت پیامی نمیشنوند و نامه و سفارشی از سوی آن حضرت - آنگونه که در دوران غیبت صغری متداول بود - نمی‌بینند. چرا که در این دوره فترتی که تاریخش را مینویسیم، تمامی اینگونه ارتباطات به‌طور کلی قطع شده است. با این ویژگی این دوران از سایر اعصار عمر اسلام و مسلمین متمایز میشود. پس اختلاف آن با زمان رسول اکرم(ص) و ائمه (ع) و زمان ظهور خود آن حضرت، در این است که در این دورهها زمامدار و رهبر میان مسلمین به سر می‌برد، ولی در زمان غیبت رهبر و پیشوا از مردم پنهان است. و نیز تفاوت آن با غیبت صغری در این است که در آن دوره نمایندگانی از جانب حضرت وجود داشتند و بیانات و توقیعاتی از سوی ایشان صادر می‌شد، ولی در این دوره نه نمایندهای هست و نه توقیعی.
- ویژگی دوم: حاکمیت ظلم و جور در زمین خصیصه دوم، سیادت و حاکمیت ظلم و جور در زمین است. بدین معنی که اسلام با آن نظام عادلانهاش از جوامع بشری رخت برمیبندد و انحرافات و بیراههرویها و ستم‌ها و جنگ‌هایی که امروزه بشریت به خود میبیند روی میدهد. و با این ویژگی، دوران غیبت با زمان آقایی و حاکمیت کامل نظام اسلام در زمان رسول خدا (ص) و برپا شدن دولت حقه توسط آن حضرت و همچنین با زمان ظهور حضرت مهدی (ع) و اقامه دولت حق توسط ایشان، متمایز میگردد. و از سوی دیگر با همین خصیصه با هر یک از زمان‌های کنار افتادن اسلام از پهنه زندگی - اگر چه به‌صورت ناقص و جزئی مانند عصر خلفای اموی و عباسی - مشترک میشود. اگر چه دورههای اخیر زندگی ما از حیث حاکمیت و سیادت مادیگری و ستم و تجاوز و تهدید بشریت به نابودی با جنگ جهانی سوم، از گذشتهها سختتر و دشوارتر است.
- ویژگی سوم: شدت و وضوح امتحان الهی: به‌طورکلی هر انسانی در این دوران با سه لغزشگاه مواجه میشود که دین و دنیای او را تهدید می‌کند و هر فردی بمیزان فداکاری و از خودگذشتگی و نیروی ارادهاش می‌تواند سعادت و آینده نیکو و پیروزی و موفقیتش را در آزمون خداوندی تضمین کند.
- لغزشگاه نخست خواست‌ها و تمایلات طبیعی: این لغزشگاه، آن خواستهها و تمایلات طبیعی است که آدمی جویای تأمین آنهاست و فریاد این کشش‌ها جز با اشباع کامل، خاموشی نگیرد. این تمایلات سیری و اشباع را از هر راهی که باشد خواه‌انند و برای صاحب خویش طریق مشروع را به‌طور خاص معین نمیسازند و بلکه ممکن است عنان وی را نیز بگسلند، که در نتیجه آنچه را از قوانین و عادات مرسومه و احکام دین و حدود و قیود، پیشرو دارد، نادیده انگارد. این لغزشگاه مخصوص عصر غیبت کبری نیست، و لکن در این دوره، به‌جهت فزونی عوامل گمراهی و انحراف، لغزندهتر و خطرناک‌تر است.
- لغزشگاه دوم: رویارویی با سختی در راه ایمان لغزشگاه بعدی رویارویی انسان است با انواع و اقسام فشارها و کینهها و دشواری‌هایی که در راه حقیقت و ایمان با آنها مواجه میشود و برای مبارزه با آنها به از خودگذشتگی و نیرومندی اراده نیازمند است. انسان، با این لغزشگاه، در زمان جدایی و دوری اسلام از متن زندگی روبرو میشود. چنانکه زمان غیبت کبری نیز دارای چنین خصوصیتی است.
- لغزشگاه سوم [وجود شبهات در وجود پیشوا]: این لغزشگاه رویارویی با انواع شبهات و تشکیکاتی است که آدمی در مورد وجود پیشوای خود یعنی حضرت بقیة الله (ع) با آنها روبرو میشود. هر چه زمان بدرازا میکشد و شخص امام از صحنه زندگی واقعی دورتر میشود و جریانات مادیگری - که عالم روح و معنا و هر آنچه را که نامحسوس و نادیدنی است از حساب خویش بیرون و دور مینمایند - بر اندیشه انسانی میشورد و چیرگی می‌یابد، این لغزشگاه وسعت بیشتری پیدا می‌کند. فرد، در دوران غیبت امام (ع) - و بخصوص در عصر غیبت کبری که سفیرانی نیز از سوی امام برگزیده نمیشوند - با این لغزشگاه روبرو میشود، و بالاخص پس از نهضت مادی اروپا (رنسانس) و آغاز عصر استعمار و طغیان جریان مادیگرایی جهانی و همهگیر، این لغزشگاه، لغزندهتر میگردد و به اندازهای که شخص بتواند علیه این جریانات و اندیشه حاکمی که روبرو دارد پافشاری بخرج دهد و فکر و اندیشه خود را رشد داده، بر مفاهیم و براهین اسلام بیندیشد (تعمق کند)، به همان اندازه می‌تواند سعادت دنیا و آخرت خویش را در پیشگاه مقدس پروردگار تضمین نماید.
- هر یک از این لغزشگاه‌های سهگانه، در دوران غیبت کبری، به‌طور روشن و آشکار شدت و دشواری می‌یابد و به همین جهت آزمون الهی برای کسب شایستگیهای اسلامی و نیروهای ایمانی یک انسان مسلمان دشوارتر، و موفقیت در این امتحان مشکلتر میشود. و لذا در برخی از روایاتی که از ائمه معصومین (ع) در پاسخ پرسش از هنگام ظهور حضرت مهدی (ع) رسیده است چنین آمده است که: بخدا سوگند نه، تا آن زمان که پاک و خالص شوید. و بخدا سوگند نه، تا آن زمان که غربال گردید و بیخته شوید. و بخدا سوگند نه، تا آن زمان که هر کس اهل شقاوت و محرومیت است، شقی و محروم گردد و آنکه اهل سعادت است، سعید و نیک‌فرجام گردد».[۱] و این امتحان الهی، جز این نیست که شروع شده و تحقق یافته است «تا هر کس که نابود میشود از روی دلیل و بینه باشد و آنکه حیات می‌یابد نیز»[۲].
- زیرا کسی که شقی و منحرف میشود، فردی است که به صحت رأی و عمل خود قانع و راضی میباشد و در نتیجه با شقاوت و انحراف هلاک میشود و سزاوار لعنت و نفرین الهی و خسران همیشگی میگردد؛ و آن کس که در نتیجه امتحان، بواسطه ایمانش سعادتمند میشود، ایمان او استوار و نیرومند و خالص و ناب است[۳].
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
{{پاسخ پرسش | عنوان پاسخ‌دهنده = ۱. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛ | تصویر = 136863.JPG|بندانگشتی|right|100px|خدامراد سلیمیان]]
- حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «درسنامه مهدویت» در این‌باره گفته است:
- «با پایان یافتن دوران" غیبت صغرا" در سال ۳۲۹ ق و رحلت چهارمین سفیر حضرت مهدی (ع)، "غیبت کبرا" و به بیان توقیع شریف "غیبت تامه"[۴] آغاز شد که تا امروز ادامه داشته و تا فرا رسیدن روز ظهور آن حضرت نیز ادامه خواهد یافت.
- همان‌گونه که اشاره شد، از این دوران در روایات با "غیبت تامه" تعبیر شده و اصطلاح "غیبت کبرا" در روایات نیامده است، اگرچه در برخی روایات اشاره شده است که از دو غیبت حضرت، یکی کوتاه و دیگری درازمدت است.
برخی ویژگی‌های این غیبت که آن را از دوران نخست متفاوت می‌سازد، عبارت است از:
- طولانی بودن و نامعین بودن مدت این دوران: برخلاف غیبت صغرا، این غیبت، زمانی طولانی را در برخواهد گرفت.
- نامشخص بودن پایان آن: دوره غیبت کبرا محدود خواهد بود؛ اما پایان آن نامشخص است و جز خداوند از آن آگاهی ندارد.
- قطع ارتباط ظاهری با امام زمان (ع) در این دوران: به گونه‌ای که ارتباط موجود در زمان غیبت صغرا در این دوران وجود نخواهد داشت.
- عام بودن نیابت در این دوران: برخلاف دوران غیبت صغرا که ارتباط مردم با آن حضرت، از راه نواب خاص صورت می‌گرفت، در این دوران دیگر سفارت و نیابت خاص وجود ندارد و یگانه مرجع مردم، نایبان عام آن حضرت هستند؛ که با ملاک‌هایی که در روایات ذکر شده، قابل تشخیص است. در این دوران مجتهدان جامع شرایط در جایگاه نایب عام، وظیفه اداره جامعه را بر عهده دارند.
- فراگیر شدن حاکمیت ستم و جور در زمین: از ویژگی‌های مهم این دوران، گسترش ستم است. که هرچه به گاه ظهور نزدیک‌تر میشود بر شدت آن افزوده میشود.
- شدید شدن آزمایش‌های الهی: اگرچه از سنت‌های الهی در همه دوران‌ها امتحان و آزمایش بندگان است؛ اما به دلیل‌هایی این امتحان‌ها در دوران غیبت کبرا شدت بیشتری می‌یابد؛ به ویژه در آستانه ظهور، این امتحان‌ها جدی‌تر میشود.
|}
{{پاسخ پرسش | عنوان پاسخ‌دهنده = ۲. حجت الاسلام و المسلمین گرجیان؛ | تصویر = 11429.jpg|100px|right|بندانگشتی|محمد مهدی گرجیان]]
- حجت الاسلام و المسلمین محمد مهدی گرجیان، در مقاله «تحلیل کارآمدی انتظار در حیات طیبه» در این‌باره گفته است:
- «از جمله ویژگی‌های این عصر، "امتحان" مردم در دین دارای است که با فرافکنی و ایجاد شبهه، ایجاد شک و نا امیدی به فرج و گشایش الاهی، ابتلا به انواع سختی‌ها و بلاها متبلور میشود و در ادامه به مهمترین آنها اشاره میشود:
- شک و شبهه افکنی در دل‌های مؤمنان: از جمله ویژگی‌هایی که برای این دوران ذکر شده ایجاد شک در قلوب مؤمنان و افزایش شبهه‌های گوناگون در دین است که باعث میشود مردم پیوسته از دین فاصله بگیرند تا جایی که نگه داشتن دین، سختتر از نگه داشتن آتش در دست، تعبیر شده است. سدیر صیرفی چنین نقل می‌کند: همراه چند نفر از یاران خدمت امام صادق(ع) رسیدیم؛ حضرت در حالی که برخاک نشسته بود، با چشمانی پر از اشک و اندوه، همانند زنی که فرزندش مرده است گریه می‌کرد و می‌فرمود: مولای من! غیبت تو خواب را از چشمان من بریده و استراحت مرا زایل و بلاها را بر من پیاپی گردانیده است. از حضرت پرسیدیم:ای بهترینِ خلق! چه حادثه‌ای روی داده که شما را چنین گریان و نالان می‌بینیم؟! حضرت فرمود: غیبت حضرت صاحب الامر(ع) و ابتلای مؤمنان در زمان طولانی شدن غیبت؛ بسیار شدن شک و شبهه در دل مردم و مرتد شدن اکثر مردم و رویگردانی از اسلام و اطاعت دستورات الاهی، حزن و اندوه را بر من غالب کرده است[۶]. شیخ صدوق نیز از عبدالله بن سنان روایت کرده که اباعبد الله(ع) فرمود: زود است که به شما شبهه می‌رسد و پس بدون راهنما و پیشوای هدایت کننده می‌مانید و نجات نمی‌یابید، مگر اینکه بخوانید دعای غریق را: «يَا اللَّهُ يَا رَحْمَانُ يَا رَحِيمُ يَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ ثَبِّتْ قَلْبِي عَلَى دِينِكَ»[۷]. اگر حیات طیبه را به حیات مؤمنانه‌ای تعبیر کنیم که با عمل صالح تکمیل میشود؛ ایجاد شک و شبهه در عصر انتظار، یکی از دو عنصر اصلی حیات طیبه، یعنی ایمان افراد را نشانه گرفته و در صدد زدودن اعمال صالح است. به همین دلیل، برای رسیدن به حیات طیبه در این عصر که حیات مؤمنانه و توحیدی است، نیازمند افزایش آگاهی و رهایی از شک و شبهه هستیم.
- اختلاف و پراکندگی میان مؤمنان: آفت دیگری که ایمان افراد را در این دوران تهدید کرده و مانع وصول آنها به حیات طیبه میشود؛ پدیدار شدن اختلاف و پراکندگی در میان مؤمنان است. شیخ نعمانی از امام حسین(ع) چنین روایت کرده است: امری که شما منتظر آنید [[[ظهور]]] پیش نخواهد آمد تا اینکه برخی از شما از برخی دیگر بیزاری جوید و گروهی از شما به کفر گروه دیگر گواهی دهد و بعضی افراد بعض دیگر را لعن کنند. عرض کردم: در چنین دورانی خبری وجود ندارد؟ امام حسین(ع) فرمود: همه چیز در آن روزگار است که قائم ما قیام می کند و همه اینها را از میان بر می‌‌دارد[۸]. از آنجا که رسیدن به حیات طیبه، نیازمند علم و آگاهی خاصی است که روح اطاعت و فرمانبرداری از اوامر الاهی و میل به تشکیل حکومت حق و عدالت را در فرد ایجاد کند و مستلزم همبستگی و اتحاد جدی قلوب مؤمنان در تحقق این مسیر است؛ یکی دیگر از امتحانات سخت الاهی در این دوران، وجود اختلاف میان مؤمنان است که در مسیر انتظار موعود می‌تواند به یکدلی و همبستگی بینجامد. در زیارتنامه حضرت صاحب(ع) می‌خوانیم: «السَّلَامُ عَلَى الْمَهْدِيِّ الَّذِي وَعَدَ اللَّهُ بِهِ الْأُمَمَ أَنْ يَجْمَعَ بِهِ الْكَلِمَ وَ يَلُمَّ بِهِ الشَّعَثَ وَ يَمْلَأَ بِهِ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا وَ يُمَكِّنَ لَهُ وَ يُنْجِزَ لَهُ مَا وَعَدَ الْمُؤْمِنِينَ»؛ سلام بر مهدی که خداوند وعده داده است به جمیع امت‌ها که به وجود او جمع کند اختلاف‌ها را و دین یکی شود و پراکندگی‌ها از بین برود و به وسیله او زمین را از عدل و داد پر کند و وعده‌ای را که به مؤمنین داده است، اجرا کند. برقراری حکومت عدل جهانی نیازمند مؤمنانی است عالم، متحد، یکدل، کوشا و خودساخته؛ لذا انتظار فعال و سازنده می‌تواند سبب الفت قلوب مؤمنان برای زمینه‌سازی قیام عدالت جهانی باشد.
- افزایش بلاها، ناامیدی و یأس مؤمنان: یکی دیگر از مظاهر امتحانات الاهی در جهت تحقق حیات طیبه مهدوی، "افزایش بلاها و سختی‌هایی" است که ایمان افراد را نشانه گرفته است؛ آزمایشی که مردم عصر انتظار باید برای روزهای سخت تحقق دولت عدالت مهدوی با آن آبدیده شوند؛ ولی به یأس و ناامیدی مبتلا نشوند. امام باقر(ع) فرموده است: قسم به خدا که امتحان خواهید شد، و جدا خواهید شد تا آنکه از شما مگر اندکی نماند![۹]. بنابراین، برای رسیدن به حیات طیبه عصر انتظار و آمادگی برای تحقق حیات طیبه کامل‌تر مهدوی، نیازمند رهایی از یأس و ناامیدی هستیم. در این دوران پراز محنت و سختی، تنها انتظار و امیدواری به رحمت حق وتحقق وعده‌های الاهی است که می‌تواند قلوب مؤمنان را به ایمان ثابت قدم نگه داشته و آنان را به حیات طیبه مؤمنانه نزدیک سازد. معمر بن خلاد چنین نقل کرده است: ابوالحسن(ع) آیه شریفه ﴿أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ﴾[۱۰] را تلاوت کرده و فرمودند: سپس به من فرمود فتنه چیست؟ عرض کردم: قربانت گردم: آنچه ما می‌‌دانیم امتحان در دین است.حضرت فرمود: امتحان می‌‌شوید چنان که طلا امتحان میشود و باز فرمود: خالص و پاک میشوند، چنان که طلا پاک می شود[۱۱].قیام جهانی مهدوی نیازمند انسان‌های کوه استقامت و قوی دل است، این افراد باید در عصر انتظار آزموده و غربال شوند تا مؤمنان شایسته حیات طیبه توحیدی انتخاب و برای زمینه‌سازی قیام آماده شوند. در حدیث دیگری از امام صادق(ع) به این مضمون آمده است: امر ظهور امام دوازدهم واقع نمی‌شود، مگر اینکه غربال شوید، آزمایش شوید، این امر جز بعد از ناامیدی واقع نشود[۱۲]. بنابراین، انتظار به معنای امیدواری و پایداری که روح ایمان، تلاش برای عمل صالح که مگر مردم پنداشته‌اند به صرف اینکه گویند ایمان داریم رها شوند و امتحان نشوند؟! مقوم ایمان فرد است، مقدمه قیام مهدوی و رسیدن مؤمنان به حیات طیبه وعده داده شده قرآنی است.
- فراموشی هدف و افزایش گناه: یکی دیگر از مختصات عصر انتظار، به دلیل دوری از وجود مبارک امام عصر(ع)، فاصله گرفتن از اهداف متعالی انسانی، عدم انجام دادن معتنا به اعمال صالح و اطاعت از پروردگار بوده که موجب افزایش گناهان است. منفعل شدن منتظران در این عصر، به دلیل دوری از هدف متعالی زندگی و فراموشی حیات طیبه است. نشناختن یا فراموشی هدف که از مختصات انتظار منفعل یا منتظر نبودن است؛ موجب میشود به نسبت افزایش فساد، گناه و ستم، مؤمنان برای تزکیه اعمال خود و دیگران اقدام کافی و وافی نکنند. انتظار فعّال زمانی محقق میشود که انسان به اهداف عالی بیندیشد و به منظور رسیدن به هدف اعلا، تلاش کند. در این صورت، او انتظاری سازنده داشته که محرک وصول به حیات طیبه توحیدی و مطابق با فطرت انسانی است»[۱۳].
|}
{{پاسخ پرسش | عنوان پاسخ‌دهنده = ۳. آقای رضوانی (پژوهشگر حوزه علمیه قم)؛ | تصویر = 15207.jpg|100px|right|بندانگشتی|علی اصغر رضوانی]]
- آقای علی اصغر رضوانی، در کتاب «موعودشناسی و پاسخ به شبهات» در این‌باره گفته است:
- «عصر غیبت کبرا زمانی است که با انتهای غیبت صغرا شروع شده است. انتهایی که توسط اعلان امام زمان (ع) در سال ۳۲۹ هجری صورت گرفت. حضرت در نامه‌ای به علی بن محمد سمری از انتهای سفارت و شروع غیبت کبرا خبر داد. عصر غیبت کبرا دارای شرایط و خصوصیاتی است که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
- مسلمانان در این عصر در ظاهر از رهبر و امام خود جدا شده‌اند، و او را نمی‌بینند و یا اگر می‌بینند او را نمی‌شناسند. و این حکم کلّی برای عموم شیعیان است، گر چه ممکن است برخی به جهت مصالحی، مشرف به لقای حضرت شوند.
- گسترش ظلم و ستم در روی زمین، نیز از ویژگی‌های عصر غیبت کبرا است. و با این ویژگی، بین این زمان و عصر حکومت اسلامی در زمان حیات پیامبر اکرم (ص) تمییز داده میشود.
- تأکید الهی بر امتحان امّت اسلامی در عصر غیبت کبرا؛ زیرا در این عصر مردم با مشکلات بیشتری روبه رو خواهند بود از قبیل:
- گسترش فساد و فحشا در جامعه اسلامی و جهان.
- انواع فشارهای سیاسی و مشکلات که در راه پذیرش حقّ و ایمان است.
- مواجهه انسان با انواع شبهات در وجود امام زمان (ع).
- در نتیجه مشاهده می‌کنیم که امامان (ع) تأکید فراوانی بر این موضوع مهم داشته‌اند. همان گونه که از حضرت موسی بن جعفر(ع) روایت شده که فرمود: ر گاه پنجمین از اولاد هفتمین مفقود شد، پس خدا را، خدا را در ادیانتان، مواظب باشید که معتقدات شما را زایل نکنند، ای فرزندم! به طور حتم برای صاحب این امر غیبتی است به حدّی که معتقدان به آن، از این امر رجوع می‌کنند، و این محنتی است که خداوند به واسطه آن خلقش را امتحان می‌کند...[۱۴]»[۱۵].
|}
- چرا غیبت کبری با اهمیت‌تر از غیبت صغری است؟ (پرسش)
- عصر غیبت کبری چه خصوصیات ویژه‌ای دارد؟ (پرسش)
- آیا دلیل نقلی برای اثبات غیبت امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
- غیبت امام مهدی به چه کیفیتی است؟ (پرسش)
- علت و هدف اصلی از غیبت کبری امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آیا در عصر غیبت کبری نیز نامه‌ای از ناحیه مقدسه صادر شده است؟ (پرسش)
- آیا این گونه غیبت در بین انبیا هم سابقه داشته است؟ (پرسش)
- اعمال شب میلاد امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آیا ممکن است امام مهدی در عصر غیبت دیده شود؟ (پرسش)
- با توجه به اینکه بخشی از شرایط ظهور در حال حاضر محقق نشده است چگونه می‌توان همچنان منتظر بود؟ (پرسش)
- چه محذوری داشت اگر امام مهدی در بین مردم ظاهر میبود؟ (پرسش)
- رهبری امام مهدی در دوران غیبت کبرا به چه شکلی است؟ (پرسش)
- آیا صدقه دادن برای امام مهدی صحیح است؟ (پرسش)
- نماز هدیه به امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- چه کسانی اقامه نماز جمعه را در زمان غیبت امام مهدی حرام دانسته‌اند؟ (پرسش)
- گونه‌های صبر در عصر غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار صدقه دادن برای سلامتی امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آیا غیبت امام مهدی با اعتقاد شیعه که وجود امام را برای بیان احکام دین و راهنمایی مردم لازم می‌دانند تناقض ندارد؟ (پرسش)
- با وجود فقها و محدثین برای بیان مسائل چه نیازی به امام غایب است؟ (پرسش)
- آیا خداوند نمیتوانست امام مهدی را بدون غیبت حفظ نماید؟ (پرسش)
- چرا در کتب روایی شیعی کمتر از امام مهدی روایت شده درحالیکه امام مهدی عمر طولانیتری از دیگر امامان دارد؟ (پرسش)
- برخی روایات روز ظهور را ماه رمضان و برخی روز جمعه معرفی کرده‌اند؛ این تعیین وقت نیست؟ براین اساس معنای انتظار چیست؟ (پرسش)
- آیا غیبت کبری حدی دارد؟ (پرسش)
- حقوق امام مهدی بر شیعیان چیست؟ (پرسش)
- آیا درباره غیبت امام مهدی پیشگویی شده است؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی از تابوت سکینه استفاده می‌کند؟ (پرسش)
- امام مهدی از تخت حضرت سلیمان چه استفاده‌ای می‌کند؟ (پرسش)
- آیا با حضور امام مهدی در بین مردم ممکن نبود که ستمگران تسلیم او گردند؟ (پرسش)
- اگر امام ظاهر بود و با ظالمان زمان خود مصالحه کرده و پیمان عدم تعرض می‌بست چه می‌شد؟ (پرسش)
- این روایت را که امام مهدی در بین ماست و روزی ظهور می‌کند و وجود مبارک آن عزیز را همه میشناسند توضیح دهید و سندش چیست؟
- با توجه به این که دعای معصومین مستجاب است و آنها برای امام مهدی دعا کرده‌اند چرا ظهور تاکنون اتفاق نیافته است؟ (پرسش)
- بسیاری از مردم در حالت انتظار امام مهدی از دنیا رفتند و انتظارشان به ثمر نرسید؟ چه تضمینی هست که به ظهور امام برسیم؟ (پرسش)
- آیا ممکن است حضرت مهدی هیچ‌گاه ظهور نکند و برای همیشه در پشت پرده غیبت بماند؟ (پرسش)
- درباره علت غیبت امام مهدی مسئله حفظ جان ایشان مطرح است چرا امامان گذشته برای حفظ جان خود غایب نشدند؟ (پرسش)
- چه کنیم تا فرزندانمان یاوران امام مهدی باشند؟ (پرسش)
- علل انحراف در جامعه پیش از ظهور چیست؟ (پرسش)
- مؤمنان نسبت به امام مهدی چه وظایفی دارند؟ (پرسش)
- آیا این روایت از امام مهدی است هرکه در جمعی از مردم نام مرا ببرد لعنت خدا بر او باد؟ (پرسش)
- چرا در روایات امام غایب به خورشید پنهان در پس ابر تشبیه است؟ (پرسش)
- دشمنان اسلام برای مخدوش کردن شخصیت امام مهدی و باورناپذیر نمودن وجود آن حضرت در نزد مردم جهان چه کارهایی انجام دادهاند؟ (پرسش)
- وظیفه ما در برابر پیشرفت حرکت صهیونیست‌ها جهت بدبین کردن قیام امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- چگونه میتوانیم جلو اغتشاش فکری و شایعات نادرست در مورد امام مهدی را بگیریم؟ (پرسش)
- آیا وجود دستخط امام مهدی صحت دارد؟ (پرسش)
- جابلقا و جابرسا چه شهرهایی است؟ (پرسش)
- مقصود از بدن هور قلیائی چیست؟ (پرسش)
- اینکه حضرت زهرا الگوی امام مهدی است یعنی چه؟ (پرسش)
- آیا درست است که اعمال بندگان هفته‌ای یک یا دو بار بر آن حضرت عرضه میشود؟ (پرسش)
- چرا ما نمی‌توانیم سرورمان امام مهدی را ببینیم؟ (پرسش)
- اگر خوابی درباره امام مهدی دیده باشیم تعریف کردنش برای دیگران اشکالی دارد؟ (پرسش)
- بیان خواب‌هایی که درباره امام مهدی است برای آگاهی مردم مناسب است؟ (پرسش)
- آیا خود امام مهدی مایل و منتظر ظهور است؟ (پرسش)
- چه بیمارهایی پیش از ظهور امام مهدی رواج می‌یابد؟ (پرسش)
- توجه و عنایت حضرت به مردم و شیعیان در دوران غیبت چگونه است؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی منتظر است و مانند منتظران برای ظهورش تلاش می‌کند؟ (پرسش)
- معنای حدیث اگر حجت خدا نباشد هر آینه زمین اهلش را فرو می‌برد چیست؟ (پرسش)
- چه تناسبی بین خورشید پشت ابر و غیبت امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
- آیا ما در عصر فترت قرار داریم؟ (پرسش)
- محل خلوت کردن امام مهدی کجاست؟ (پرسش)
- چرا از امام مهدی به‌عنوان چراغ مخفی تعبیر شده است؟ (پرسش)
- چه کسانی پیش از امام مهدی قیام می‌کنند؟ (پرسش)
- چگونه می‌توان برای انقلاب امام مهدی زمینه‌سازی کرد؟ (پرسش)
- در چه روزی اعمال مردم به پیشگاه امام مهدی عرضه میشود؟ (پرسش)
- امام مهدی در عصر غیبت چه کارهایی را انجام میدهند؟ (پرسش)
- با غیبت امام مهدی چگونه می‌توان امام مهدی خود را شناخت؟ (پرسش)
- چگونه ممکن است که امام در میان ما باشد ولی او را نشناسیم؟ (پرسش)
- اگر امام ظاهر بود و با ظالمان زمان خود مصالحه کرده و پیمان عدم تعرض می‌بست چه می‌شد؟ (پرسش)
- چه کنیم که ایمانمان به وجود امام مهدی بیشتر شود؟ (پرسش)
- آیا می‌توان به همه کتاب‌های علائم الظهور و ملاحم استناد کرد؟ (پرسش)
- چگونه می‌توان عشق به امام مهدی را در دل مردم زنده کرد؟ (پرسش)
- معنای ترسیدن امام مهدی پیش از قیام چیست؟ (پرسش)
- منظور از حرکت حرب و قیس پیش از قیام امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- چه کسانی پیش از قیام امام مهدی خروج می‌کنند؟ (پرسش)
- کتاب محیی الدین عربی در مورد امام مهدی چقدر قابل استناد است؟ (پرسش)
- آیا در روایات آمده که موقع سلام به امام مهدی سر را تا اندازه رکوع یا کمتر خم کنند؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی به تمام نقاط جهان سر میزنند؟ (پرسش)
- چرا وقتی عدهای امام مهدی را می‌بینند از ابتدا او را نمی‌شناسند؟ (پرسش)
- چرا برای امامان دیگر غیبت مقرر نگردیده است؟ (پرسش)
- آیا حدیث لو أدرکته لخدمته أیام حیاتی دلیل برتری امام مهدی بر سایر ائمه است؟ (پرسش)
- چرا اگر امام مهدی خود را نشناسیم به مرگ جاهلی از دنیا رفتهایم؟ (پرسش)
- آیا قیام قبل از ظهور حجت صحیح است؟ (پرسش)
- شیوه زندگانی امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- چگونه می‌توان به امام مهدی سلام داد؟ (پرسش)
- شاخص‌های دینداری در دوران غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- ظهور صغرا و ظهور کبرای امام مهدی چگونه است و چه چیزی پیش درآمد ظهور کبرا شمرده میشود؟ (پرسش)
- از کجا معلوم میشود که مهدی در عصر غیبت کبری واقعا وجود خارجی دارد و صرفا یک فرضیه نیست؟ (پرسش)
- چرا امتحان به غیبت امام مهدی از شدیدترین امتحانات است؟ (پرسش)
- منظور از تمحیص که در روایات آمده است چیست؟ (پرسش)
- با توجه به احتمال خطای مراجع تقلید و مجتهدان چرا ما از داشتن امام در زمان غیبت محروم هستیم؟ (پرسش)
- چرا خداوند فقط دوازده امام انتخاب کرد تا مجبور شود یکی از آنها را غایب کند و ما بدون سرپرست و بلا تکلیف باشیم؟ (پرسش)
- امام مهدی در زمان غیبت کبری در کجا اقامت دارد؟ ضروریات زندگی خویش را چگونه تهیه مینماید؟ (پرسش)
- آیا برای غیبت کبری حدی تعیین شده است؟ (پرسش)
- مراد از «ناحیه» چیست؟ (پرسش)
- پیش از ظهور چه حوادثی در جهان اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)
- حضرت خضر کیست و در دوران غیبت حضرت مهدی چه نقشی دارد؟ (پرسش)
- مقصود از زمینه‌سازان خاص چیست؟ (پرسش)
- ویژگی‌های اعتقادی زمینه‌سازان ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- ویژگی‌های رفتاری زمینه‌سازان ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- امنیت جهانی در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ (پرسش)
- در روایات چشم‌انداز حکومت‌های پیش از قیام امام مهدی چگونه ترسیم شده است؟ (پرسش)
- چه روزنه‌های برای امیدواری شیعیان و مؤمنین برای آینده جهان وجود دارد؟ (پرسش)
- برای غیبت کبری حدی تعیین شده است؟ (پرسش)
- آگاهی دادن امامان به مردم درباره غایب شدن امام مهدی چگونه بوده است؟ (پرسش)
- چگونه امام مهدی در دوره غیبت از چشم مردم پنهان مانده است؟ (پرسش)
- چرا پیامبران و بقیه امامان مانند امام مهدی غیبت نکردند تا به شهادت نرسند؟ (پرسش)
- گونه‌های مختلف محبت امام مهدی به مردم در چه چیزهای تجلی می‌کند؟ (پرسش)
- امام مهدی درباره جلوه‌های مهربانی خود چه فرموده‌اند؟ (پرسش)
- چه کسانی در زمان غیبت امام مهدی نجات می‌یابند؟ (پرسش)
- دینداری در روزگار غیبت امام مهدی چه فضیلت‌هایی دارد؟ (پرسش)
- مسئولیت امام مهدی در غیبت کبرا چیست؟ (پرسش)
- آیا ظهور امام مهدی ناگهانی اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)
- آیا فقط خداوند از زمان ظهور آگاه است؟ (پرسش)
- روایاتی که قیام در عصر غیبت را ممنوع کرده به چند دسته تقسیم میشوند؟ (پرسش)
- اینکه گفته میشود امام مهدی برای انتقام خون امام حسین ظهور می‌کند به چه معناست؟ (پرسش)
- منظور از آزمایش مردم در دوران غیبت چیست؟ (پرسش)
- آس به چه معناست و چه ارتباطی به ظهور امام مهدی دارد؟ (پرسش)
- چه عواملی سبب شده راه ضرر رسیدن به امام مهدی مسدود باشد؟ (پرسش)
- پیش از ظهور چه حوادثی در ماه شوال اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)
- چه حوادثی پیش از ظهور اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)
- آیا خدا قدرت حفظ امام مهدی را ندارد و نمی‌تواند او را از شر دشمنان حفظ کند؟ (پرسش)
- اگر امام مهدی ظاهر بود آیا ممکن نبود که ستمگران تسلیم او شده و با او بعیت کنند؟ (پرسش)
- اگر امام مهدی ظاهر بود و با ستمگران پیمان عدم تعرض می‌بست چه می‌شد؟ (پرسش)
- اگر امام مهدی خود را به علماء و مؤمنان مورد وثوق ظاهر می‌ساخت چه مشکلی پیش می‌آمد؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی در مناسک حج شرکت می‌کنند؟ (پرسش)
- چه گرفتاری‌هایی در زمان غیبت دامن‌گیر شیعیان شده است؟ (پرسش)
- شکایت از غیبت امام مهدی به چه معناست؟ (پرسش)
- چه شرایطی سبب تحیر امام مهدی شده است؟ (پرسش)
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
- ↑ نص حدیث و توضیحات پیرامون امتحان الهی در ضمن همین کتاب خواهد آمد.
- ↑ انفال، ۴۲: ﴿لِّيَهْلِكَ مَنْ هَلَكَ عَن بَيِّنَةٍ وَيَحْيَى مَنْ حَيَّ عَن بَيِّنَةٍ﴾.
- ↑ صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۲۱.
- ↑ شاید مقصود از" غیبت تامه" این باشد که این پنهان‌زیستی که در دوران کوتاه‌مدت، با ارتباط مردم به واسطه نایب‌های چهارگانه و نیز ملاقات‌هایی، به صورت ناقص بود، با پایان یافتن نیابت خاص و نیز بسته شدن در ملاقات، تمام و کامل شد.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۲۳۷.
- ↑ قمی، شیخ عباس، منتهی الامال، ص۱۱۷۲.
- ↑ قمی، شیخ عباس، منتهی الامال، ص۱۱۷۸.
- ↑ ابن أبی زینب، محمد بن ابراهیم، الغیبه، محقق: علی اکبر غفاری، ص ۲۰۵.
- ↑ قمی، شیخ عباس، منتهی الامال، ص۱۱۷۱.
- ↑ «آیا مردم پنداشته‌اند همان بگویند ایمان آورده‌ایم وانهاده میشوند و آنان را نمی‌آزمایند؟» سوره عنکبوت، آیه ۲.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ترجمه و شرح سید جواد مصطفوی، ج۲، ص۱۹۶.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ترجمه و شرح سید جواد مصطفوی، ص۱۹۶-۱۹۷.
- ↑ گرجیان، محمد مهدی، تحلیل کارآمدی انتظار در حیات طیبه، ص ۱۳-۱۴-۱۵.
- ↑ إذا فُقِدَ الخامِسُ مِن وُلدِ السّابِعِ، فَاللّهَ اللّهَ فی أدیانِکُم لا یُزیلُکُم عَنها أحَدٌ. یا بُنَیَّ! إنَّهُ لا بُدَّ لِصاحِبِ هذَا الأَمرِ مِن غَیبَهٍ، حَتّی یَرجِعَ عَن هذَا الأَمرِ مَن کانَ یَقولُ بِهِ إنَّما هِیَ مِحنَهٌ مِنَ اللّهِ عز و جل امتَحَنَ بِها خَلقَهُ؛ کافی، ج ۱، ص ۳۳۶، ح ۲
- ↑ رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۳۷۳.