چرا امتحان به غیبت امام مهدی از شدیدترین امتحانات است؟ (پرسش)

چرا امتحان به غیبت امام مهدی از شدیدترین امتحانات است؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / غیبت امام مهدی / عصر غیبت کبری
تعداد پاسخ	۱ پاسخ

چرا امتحان به غیبت امام مهدی از شدیدترین امتحانات است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

رحیم کارگر

حجت الاسلام و المسلمین دکتر رحیم کارگر، در کتاب «مهدویت پیش از ظهور» در این‌باره گفته است:

«یکی از حکمت‌‏ها و اسرار غیبت و پنهان‌‏زیستی امام مهدی (ع)، امتحان و آزمایش انسان‌ها -به خصوص شیعیان- است. آنان در این ابتلا و آزمون، باید پایبندی و باور عمیق خود به مهدویت و میزان اخلاص و علاقه خود را نشان دهند. در غیبت امام مهدی (ع) شباهت‏‏‏‌هایی به سایر پیامبران وجود دارد؛ به ‏ویژه آنکه آنها نیز دارای غیبت -کوتاه‏ مدت یا طولانی- بودند. خداوند همان‏طور که با غیبت پیامبران، امت آنان را آزمایش کرده است؛ می‌‏خواهد امت اسلامی را نیز بیازماید و شاید این برابری طول غیبت خاتم الاوصیاء با غیبت مجموع پیامبران، برای این باشد که می‏‌خواهد این امت را با آزمایش‏‏‏‌هایی سخت‏تر از آزمون آنها، بیازماید.

از روایات مختلف، به دست می‌‏‏آید که مؤمنان در دوره غیبت، گرفتار آزمایش‌‏‏های بزرگی خواهند شد؛ چنان‏که امت‌‏های قبلی نیز دچار آزمون‏‏‏‏‌ها و ابتلاهای مختلفی بودند: ﴿أَحَسِبَ النَّاسُ أَن يُتْرَكُوا أَن يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لا يُفْتَنُونَ* وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْكَاذِبِينَ﴾ از آنجایی که غیبت طولانی می‌‏‏شود، عده‏‌ای از مردم دچار تردید، حیرت و ... می‌‏‏شوند و از باور به ظهور منجی موعود، برمی‌‏گردند؟! این آسیب‏‏‏‏‌ها و عوامل مشکل‌‏زا در عصر غیبت، عبارت است از:

1. حیرت و سرگردانی؛ امام عسکری (ع) فرمود: بدانید که فرزندم غیبتی خواهد داشت که نادانان، در آن دچار سرگردانی می‌‏‏شوند؛ و آنها که برای ظهورش از پیش خود وقت تعیین می‌‏کنند، به دروغ‏گویی می‌‏‏افتند. ابن عباس نیز گفته است: پس از یک غیبت طولانی و حیرت ظلمانی، ظاهر می‌‏شود.
2. گمراهی و ضلالت؛ یعنی در این دوران، عده‏‌ای از مردم از مسیر حق برگشته، دچار انحراف و گمراهی می‌‏شوند و از هدایت‏‏‏‏‌های الهی بازمی‌‏‏مانند، پیامبر اکرم (ص) فرموده است: برای او غیبت و برای امت حیرتی خواهد بود که خیلی‏‏‏‏‌ها در آن دوران گمراه خواهند شد سدیر می‌‏‏گوید: امام صادق (ع) فرمود: ... وای بر شما! در کتاب جفر نظر انداختم ... و در ولادت قائم ما و غیبت او و طولانی شدن آن و مدت عمر وی، تأمّل کردم و دیدم که مردم باایمان، گرفتار بلاها و مصیبت‏‏‏‌ها هستند و به جهت طولانی شدن دوران غیبت، در دل‏‏‏‏‌هایشان شک و تردید راه می‌‏یابد و بیشتر آنها از دینشان برمی‌‏گردند ....
3. برگشت از اعتقاد به مهدویت؛ امام رضا (ع) از پدران بزرگوارش از امام علی (ع) نقل می‌‏کند: در دوران غیبت جز دینداران ناب -که یقین در جانشان رسوخ کرده و خداوند از آنان بر ولایت ما پیمان گرفته و ایمان در جانشان ثابت کرده و به دم الهی یاریشان نموده است- کسی بر اعتقاد خود، استوار نخواهد ماند. در همین مضمون از امام عسکری و امام سجاد (ع) نیز روایاتی نقل شده است‏.
4. قساوت و تیره شدن دل‏‏‏‏‌ها؛ به جهت طولانی شدن غیبتش، دل‏‏‏‌ها سخت و تیره می‌‏‏شود و جز آنها که خداوند ایمان به او را در قلوب‏شان نشانده و به دم الهی یاریشان کرده است، کسی دیگر بر اعتقاد او باقی نماند.
5. عدم تحمل و بردباری؛ امام صادق (ع) نیز فرموده است: شتاب مردم برای این کار آنان را هلاک می‌‏‏سازد. خداوند برای شتاب مردم، شتاب نمی‌‏‏کند؛ برای این امر، مدتی هست که باید پایان پذیرد. اگر مدت آن سرآید، نه ساعتی جلو می‌‏افتد و نه ساعتی تأخیر می‌‏‏شود.
6. شک در حیات و زنده بودن حضرت؛ امام صادق (ع) فرموده است: ... جدا مورد آزمایش قرار می‌‏‏گیرید تا جایی که مردم می‌‏گویند: مهدی، مرده یا کشته شده است؛ اگر زنده است، پس کجا است و چه می‌‏‏کند؟! چشمان مؤمنان بر او می‌‏‏گریند و همچون کشتی طوفان‏زده، به اضطراب می‌‏‏افتند؛ به‏جز کسانی که خداوند از آنان پیمان گرفته و به دم الهی یاریشان کرده، کس دیگری رستگار نخواهد شد.
7. انحراف و برگشت از دین؛ یکی از ابتلائات و آسیب‏‏‏‏‌های دوران غیبت، برگشت عده‏‌ای از آیین الهی و ضعف و سستی در دینداری و یگانه‌‏پرستی است. امام کاظم (ع) فرمود: هنگامی که پنجمین فرزند امام هفتم، از دیده‏‏‏‌ها ناپدید شد، از خدا بترسید و به او پناه ببرید و در مورد دین و آیین خود، کسی شما را از دینتان منحرف نکند؛ زیرا برای صاحب این امر غیبتی هست تا آنها که به او عقیده دارند، از اعتقاد خود بازگردند. محمد بن مسلم و ابو بصیر روایت کرده‏‌اند که امام صادق (ع) فرمود: این کار به سامان نمی‌‏رسد و ظهور محقق نمی‌‏‏شود مگر اینکه دو سوم مردم از دین برگردند؛ ما گفتیم: اگر دو سوم مردم از دین برگردند، دیگر چه کسی باقی خواهد ماند؟! امام (ع) فرمود: آیا دوست ندارید در بین یک‏سوم باقی مانده باشید؟.
8. دشواری حفظ ایمان؛ شدت‏‏‏‏‌ها و پیشامدهای ناگوار و تحوّلاتی که روی می‌‏‏دهد، مردم را زیر و رو کرده و حفظ ایمان و استقامت در این راه را دشوار می‌‏‏سازد و ایمان افراد در مخاطرات سخت واقع می‌‏شود! امام باقر (ع) فرموده است: بعد از غیبت و حیرت ظاهر می‌‏‏شود؛ در این دوران تنها کسانی بر دین خود ثابت می‌‏‏مانند که در ایمان خود، مخلص و با روح یقین‏ همراه باشند و آنان کسانی‏اند که خداوند از آنها درباره ولایت ما پیمان گرفته و در دل آنها، ایمان را مستقر ساخته و آنها را با روحی از خود تأیید کرده است.
9. کمبودها و نارسایی‏‏‏‏‌های زندگی؛ یکی از امتحانات مردم در عصر غیبت و ابتلائات شدید آنان، گرانی، کسادی، مرگ‏‌ومیر، جنگ‏‌ها، کمی محصولات کشاورزی، دچار شدن به پادشاهان ستمگر و ... است. امام صادق (ع) خطاب به محمد بن مسلم فرمود: پیش از قیام قائم، نشانه‏‏‏‏‌هایی است که خداوند آنها را ظاهر خواهد ساخت. محمد بن مسلم پرسید: آنها چیست؟ فرمود: خداوند آنها را چنین بیان فرموده است: ﴿وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِّنَ الْخَوْفْ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِّنَ الأَمْوَالِ وَالأنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ﴾ لنبلونّکم، یعنی امتحان می‌‏‏کنیم شما مؤمنان را قبل از خروج قائم (عج). بشی من الخوف؛ یعنی، به وسیله پادشاهان ... در آخر سلطنت آنها. و الجوع؛ یعنی، با گرانی قیمت‏‏‏‌ها. و نقص من الاموال؛ یعنی، با کسادی تجارت و کمی درآمد. و الانفس، یعنی، با کمی رشد زراعت. و بشّر الصابرین، یعنی، نوید بده در آن زمان، صبرپیشگان را با ظهور قائم و آن بعد از یک فتنه سخت و کمرشکن است که هردوستی و خویشی را درهم می‌‏‏ریزد. همسایه به همسا‌یه‌‏اش هجوم برده، گردنش را می‌‏زند! در چنین روزگاری، به زمین بچسبید و دست و پای خود را تکان ندهید. و نیز فرموده است: ترس اهل عراق و بغداد را احاطه می‌‏کند و مرگ ناگهانی و پیاپی در آنجا شایع می‌‏شود و کمبود در اموال، اشخاص و میوه‌‏ها ظاهر می‌‏‏شود و زراعت کمتر رشد می‌‏‏کند
10. اختلاف و تبرّی از همدیگر؛ یکی از آسیب‏‏‏‌های فراروی جوامع اسلامی در این دوران، وجود اختلافات و کشمک‏‏‏‌ها و پراکندگی و دوری مردم از همدیگر است. امیر مؤمنان علی (ع) فرموده است: چه بر شما خواهد گذشت وقتی امام هدایتگر و نشانه حق را به چشم نبینید؟ گروهی از گروه دیگر بیزاری می‌‏‏جویید. امام صادق (ع) نیز می‌‏فرماید: چه بر شما خواهد گذشت، وقتی امام هدایتگر ... را به چشم نبینید، گروهی از گروه دیگر بیزاری می‌‏‏جویید؛ آن‏گاه سخت مورد آزمایش واقع می‌‏‏شوید و ناخالصان شما، از راستان شما، جدا خواهند شد. اول روز در اخبار و آثار اختلاف و مشاجره خواهید داشت و آخر روز، کارتان به کشت و کشتار خواهد کشید .
11. دروغ‏گویی و تعیین وقت ظهور؛ امام صادق (ع) فرموده است: آنان که وقت تعیین کردند، دروغ گفتند ما اهل بیتی هستیم که وقت معین نمی‌‏‏کنیم ....
12. ضعف و سستی در حفظ عقاید حقه؛ عصر غیبت، دوران هجوم شبهات، فزونی انحرافات و اندیشه‏‏‏‏‌های نادرست و باطل و دنیاگرایی‏‏‏‌ها و نادانی‏‏‏‏‌ها است و بدین‏ جهت، پابرجا ماندن بر عقاید درست و حق دشوار است. امام صادق (ع) فرمود: هنگامی که امر غیبت، واقع شود، به آنچه در دست دارید (عقاید حقه) چنگ بزنید تا قضیه آشکار شود و فرمان خدا فرارسد. و نیز: برای مردم روزگاری فرامی‌‏‏رسد که همگان دچار تب و لرز می‌‏‏گردند؛ علم و دانش در آن دوران، در هم پیچیده می‌‏شود؛ آن‏سان که مار در لانه خود به دور خویش می‌‏‏پیچید. در آن هنگام ستاره آنها طلوع می‌‏‏کند. گفته شد: مراد از تب و لرز چیست؟ فرمود: روزهای فترت که همگان دچار ضعف و سستی می‌‏‏گردند؛ در آن ایام بر عقاید خود استوار باشید تا خداوند ستاره شما را ظاهر گرداند.

نتیجه‌‏گیری: با توجه به این آسیب‏‏‏‏‌ها و چالش‏‏‏‏‌ها، روشن می‌‏شود که در عصر غیبت، امتحان و آزمون انسان‏‏‏‌ها بسیار دشوار است و آنان باید از این مراحل سخت و طاقت‏‌فرسا عبور کنند و میزان پایبندی، باورمندی، بردباری و استقامت خود را نشان دهند. به یقین در دورانی که احتمال سرگردانی، گمراهی، تردید و برگشت از اصل مهدویت، قساوت و دلمردگی، بی‌‏اعتمادی به آموزه‏‏‏‌های دینی، انحراف و فسادگری، هواپرستی، مشکلات و کمبودهای زندگی، اختلافات و دشمنی‏‏‏‌ها، دروغ‏گویی و ناراستی، ضعف و سستی در دین‏داری و ... بیشتر از هرعصری وجود دارد؛ باید متدینان و یکتاپرستان در اعتقاد خود به منجی موعود، استوار و پابرجا باشند و از این آزمون سخت، سربلند بیرون آیند. بر این اساس است که پیامبر اکرم (ص) فرمود: ... کسانی که در دوره غیبت حضرت مهدی (ع) بر اعتقاد به او استوار هستند، از کبریت احمر نایاب‏ترند. جابر بن عبد اللّه انصاری بلند شد و گفت: ای رسول خدا! آیا فرزندت قائم غیبت خواهد کرد؟ فرمود: آری به خدا قسم؛ ﴿وَلِيُمَحِّصَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُواْ وَيَمْحَقَ الْكَافِرِينَ﴾ خداوند مؤمنان را جدا می‌‏‏آزماید و کافران را از میان برمی‌‏‏دارد باید برای رستگاری و موفق شدن در این آزمایش‏‏‏‏‌ها، تلاش کرد و آن‏گونه که در روایات آمده، رستگاری کامل جز برای دینداران ناب و مخلص و کسانی که جانشان با یقین درآمیخته و اعتقادشان محکم و شناختشان از نادانی‏‏‏‌ها و نادرستی‏‏‏‌ها پیراسته شده است؛ برای کسی دیگر میسّر نیست.

فقط با داشتن چنین شرایط و حالاتی است که بنده پروردگار، به قضای الهی و حکم پروردگار در تمام امور، خشنود است و نسبت به غیبت و دیگر مسائل مربوط به آن هیچ شک و تردیدی به دل راه نمی‏دهد و بر اعتقاد به امامت امام غایب استوار و ثابت می‌‏‏ماند و همیشه یاد او را در دل دارد و این چیزها جز با تلاش پیگیر و حرکت در راه بندگی حقیقی و خالصانه، از راه دیگری به دست نمی‌‏‏آید».

پرسش‌های وابسته

1. چرا غیبت کبری با اهمیت‌تر از غیبت صغری است؟ (پرسش)
2. عصر غیبت کبری چه خصوصیات ویژه‏‌ای دارد؟ (پرسش)
3. آیا دلیل نقلی برای اثبات غیبت امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
4. غیبت امام مهدی‏ به چه کیفیتی است؟ (پرسش)
5. علت و هدف اصلی از غیبت کبری امام مهدی چیست؟ (پرسش)
6. آیا در عصر غیبت کبری نیز نام‌ه‏ای از ناحیه مقدسه صادر شده است؟ (پرسش)
7. آیا این گونه غیبت در بین انبیا هم سابقه داشته است؟ (پرسش)
8. اعمال شب میلاد امام مهدی چیست؟ (پرسش)
9. آیا ممکن است امام مهدی در عصر غیبت دیده شود؟ (پرسش)
10. با توجه به این‌که بخشی از شرایط ظهور در حال حاضر محقق نشده است چگونه می‌توان همچنان منتظر بود؟ (پرسش)
11. چه محذوری داشت اگر امام مهدی در بین مردم ظاهر می‏‌بود؟ (پرسش)
12. رهبری امام مهدی در دوران غیبت کبرا به چه شکلی است؟ (پرسش)
13. آیا صدقه دادن برای امام مهدی صحیح است؟ (پرسش)
14. نماز هدیه به امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
15. چه کسانی اقامه نماز جمعه را در زمان غیبت امام مهدی حرام دانسته‌اند؟ (پرسش)
16. گونه‌های صبر در عصر غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
17. آثار صدقه دادن برای سلامتی امام مهدی چیست؟ (پرسش)
18. آیا غیبت امام مهدی با اعتقاد شیعه که وجود امام را برای بیان احکام دین و راهنمایی مردم لازم می‌دانند تناقض ندارد؟ (پرسش)
19. با وجود فقها و محدثین برای بیان مسائل چه نیازی به امام غایب است؟ (پرسش)
20. آیا خداوند نمی‌‏توانست امام مهدی‏ را بدون غیبت حفظ نماید؟ (پرسش)
21. چرا در کتب روایی شیعی کمتر از امام مهدی روایت شده درحالی‌‏که امام مهدی عمر طولانی‌‏تری از دیگر امامان دارد؟ (پرسش)
22. برخی روایات روز ظهور را ماه رمضان و برخی روز جمعه معرفی کرده‌اند؛ این تعیین وقت نیست؟ براین اساس معنای انتظار چیست؟ (پرسش)
23. آیا غیبت کبری حدی دارد؟ (پرسش)
24. حقوق امام مهدی بر شیعیان چیست؟ (پرسش)
25. آیا درباره غیبت امام مهدی پیشگویی شده است؟ (پرسش)
26. آیا امام مهدی از تابوت سکینه استفاده می‌کند؟ (پرسش)
27. امام مهدی از تخت حضرت سلیمان چه استفاده‌ای می‌کند؟ (پرسش)
28. آیا با حضور امام مهدی در بین مردم ممکن نبود که ستمگران تسلیم او گردند؟ (پرسش)
29. اگر امام ظاهر بود و با ظالمان زمان خود مصالحه کرده و پیمان عدم تعرض می‏بست چه می‌‏شد؟ (پرسش)
30. این روایت را که امام مهدی در بین ماست و روزی ظهور می‌‏کند و وجود مبارک آن عزیز را همه می‌‏شناسند توضیح دهید و سندش چیست؟
31. با توجه به این که دعای معصومین مستجاب است و آن‌ها برای امام مهدی دعا کرده‌اند چرا ظهور تاکنون اتفاق نیافته است؟ (پرسش)
32. بسیاری از مردم در حالت انتظار امام مهدی از دنیا رفتند و انتظارشان به ثمر نرسید؟ چه تضمینی هست که به ظهور امام برسیم؟ (پرسش)
33. آیا ممکن است حضرت مهدی هیچ‌گاه ظهور نکند و برای همیشه در پشت پرده غیبت بماند؟ (پرسش)
34. درباره علت غیبت امام مهدی مسئله حفظ جان ایشان مطرح است چرا امامان گذشته برای حفظ جان خود غایب نشدند؟ (پرسش)
35. چه کنیم تا فرزندانمان یاوران امام مهدی باشند؟ (پرسش)
36. علل انحراف در جامعه پیش از ظهور چیست؟ (پرسش)
37. مؤمنان نسبت به امام مهدی چه وظایفی دارند؟ (پرسش)
38. آیا این روایت از امام مهدی است هرکه در جمعی از مردم نام مرا ببرد لعنت خدا بر او باد؟ (پرسش)
39. چرا در روایات امام غایب به خورشید پنهان در پس ابر تشبیه است؟ (پرسش)
40. دشمنان اسلام برای مخدوش کردن شخصیت امام مهدی و باورناپذیر نمودن وجود آن حضرت در نزد مردم جهان چه کارهایی انجام داده‏‌اند؟ (پرسش)
41. وظیفه ما در برابر پیشرفت حرکت صهیونیست‌ها جهت بدبین کردن قیام امام مهدی چیست؟ (پرسش)
42. چگونه می‌‏توانیم جلو اغتشاش فکری و شایعات نادرست در مورد امام مهدی را بگیریم؟ (پرسش)
43. آیا وجود دستخط امام مهدی صحت دارد؟ (پرسش)
44. جابلقا و جابرسا چه شهرهایی است؟ (پرسش)
45. مقصود از بدن هور قلیائی چیست؟ (پرسش)
46. اینکه حضرت زهرا الگوی امام مهدی است یعنی چه؟ (پرسش)
47. آیا درست است که اعمال بندگان هفته‌ای یک یا دو بار بر آن حضرت عرضه می‌شود؟ (پرسش)
48. چرا ما نمی‌توانیم سرورمان امام مهدی را ببینیم؟ (پرسش)
49. اگر خوابی درباره امام مهدی دیده باشیم تعریف کردنش برای دیگران اشکالی دارد؟ (پرسش)
50. بیان خواب‌هایی که درباره امام مهدی است برای آگاهی مردم مناسب است؟ (پرسش)
51. آیا خود امام مهدی مایل و منتظر ظهور است؟ (پرسش)
52. چه بیمارهایی پیش از ظهور امام مهدی رواج می‌یابد؟ (پرسش)
53. توجه و عنایت حضرت به مردم و شیعیان در دوران غیبت چگونه است؟ (پرسش)
54. آیا امام مهدی منتظر است و مانند منتظران برای ظهورش تلاش می‌کند؟ (پرسش)
55. معنای حدیث اگر حجت خدا نباشد هر آینه زمین اهلش را فرو می‌برد چیست؟ (پرسش)
56. چه تناسبی بین خورشید پشت ابر و غیبت امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
57. آیا ما در عصر فترت قرار داریم؟ (پرسش)
58. محل خلوت کردن امام مهدی کجاست؟ (پرسش)
59. چرا از امام مهدی به‌عنوان چراغ مخفی تعبیر شده است؟ (پرسش)
60. چه کسانی پیش از امام مهدی قیام می‌کنند؟ (پرسش)
61. چگونه می‌توان برای انقلاب امام مهدی زمینه‌سازی کرد؟ (پرسش)
62. در چه روزی اعمال مردم به پیشگاه امام مهدی عرضه می‌شود؟ (پرسش)
63. امام مهدی‏ در عصر غیبت چه کارهایی را انجام می‏‌دهند؟ (پرسش)
64. با غیبت امام مهدی چگونه می‌توان امام مهدی خود را شناخت؟ (پرسش)
65. چگونه ممکن است که امام در میان ما باشد ولی او را نشناسیم؟ (پرسش)
66. اگر امام ظاهر بود و با ظالمان زمان خود مصالحه کرده و پیمان عدم تعرض می‏‌بست چه می‌‏شد؟ (پرسش)
67. چه کنیم که ایمانمان به وجود امام مهدی‏ بیشتر شود؟ (پرسش)
68. آیا می‌توان به همه کتاب‌های علائم الظهور و ملاحم استناد کرد؟ (پرسش)
69. چگونه می‏‌توان عشق به امام مهدی را در دل مردم زنده کرد؟ (پرسش)
70. معنای ترسیدن امام مهدی پیش از قیام چیست؟ (پرسش)
71. منظور از حرکت حرب و قیس پیش از قیام امام مهدی چیست؟ (پرسش)
72. چه کسانی پیش از قیام امام مهدی خروج می‌کنند؟ (پرسش)
73. کتاب محیی الدین عربی در مورد امام مهدی چقدر قابل استناد است؟ (پرسش)
74. آیا در روایات آمده که موقع سلام به امام مهدی سر را تا اندازه رکوع یا کم‌تر خم کنند؟ (پرسش)
75. آیا امام مهدی‏ به تمام نقاط جهان سر می‏‌زنند؟ (پرسش)
76. چرا وقتی عده‌‏ای امام مهدی را می‌‏بینند از ابتدا او را نمی‌‏شناسند؟ (پرسش)
77. چرا برای امامان دیگر غیبت مقرر نگردیده است؟ (پرسش)
78. آیا حدیث لو أدرکته لخدمته أیام حیاتی دلیل برتری امام مهدی‏ بر سایر ائمه است؟ (پرسش)
79. چرا اگر امام مهدی خود را نشناسیم به مرگ جاهلی از دنیا رفته‏‌ایم؟ (پرسش)
80. آیا قیام قبل از ظهور حجت صحیح است؟ (پرسش)
81. شیوه زندگانی امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
82. چگونه می‌توان به امام مهدی سلام داد؟ (پرسش)
83. شاخص‌های دینداری در دوران غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
84. ظهور صغرا و ظهور کبرای امام مهدی چگونه است و چه چیزی پیش‏ درآمد ظهور کبرا شمرده می‏شود؟ (پرسش)
85. از کجا معلوم می‏شود که مهدی در عصر غیبت کبری واقعا وجود خارجی دارد و صرفا یک فرضیه نیست؟ (پرسش)
86. چرا امتحان به غیبت امام مهدی از شدیدترین امتحانات است؟ (پرسش)
87. منظور از تمحیص که در روایات آمده است چیست؟ (پرسش)
88. با توجه به احتمال خطای مراجع تقلید و مجتهدان چرا ما از داشتن امام در زمان غیبت محروم هستیم؟ (پرسش)
89. چرا خداوند فقط دوازده امام انتخاب کرد تا مجبور شود یکی از آنها را غایب کند و ما بدون سرپرست و بلا تکلیف باشیم؟ (پرسش)
90. امام مهدی در زمان غیبت کبری در کجا اقامت دارد؟ ضروریات زندگی خویش را چگونه تهیه می‌‏نماید؟ (پرسش)
91. آیا برای غیبت کبری حدی تعیین شده است؟ (پرسش)
92. مراد از «ناحیه» چیست؟ (پرسش)
93. پیش از ظهور چه حوادثی در جهان اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)
94. حضرت خضر کیست و در دوران غیبت حضرت مهدی چه نقشی دارد؟ (پرسش)
95. مقصود از زمینه‌سازان خاص چیست؟ (پرسش)
96. ویژگی‌های اعتقادی زمینه‌سازان ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
97. ویژگی‌های رفتاری زمینه‌سازان ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
98. امنیت جهانی در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ (پرسش)
99. در روایات چشم‌انداز حکومت‌های پیش از قیام امام مهدی چگونه ترسیم شده است؟ (پرسش)
100. چه روزنه‌های برای امیدواری شیعیان و مؤمنین برای آینده جهان وجود دارد؟ (پرسش)
101. برای غیبت کبری حدی تعیین شده است؟ (پرسش)
102. آگاهی دادن امامان به مردم درباره غایب شدن امام مهدی چگونه بوده است؟ (پرسش)
103. چگونه امام مهدی در دوره غیبت از چشم مردم پنهان مانده است؟ (پرسش)
104. چرا پیامبران و بقیه امامان مانند امام مهدی غیبت نکردند تا به شهادت نرسند؟ (پرسش)
105. گونه‌های مختلف محبت امام مهدی به مردم در چه چیزهای تجلی می‌کند؟ (پرسش)
106. امام مهدی درباره جلوه‌های مهربانی خود چه فرموده‌اند؟ (پرسش)
107. چه کسانی در زمان غیبت امام مهدی نجات می‌یابند؟ (پرسش)
108. دینداری در روزگار غیبت امام مهدی چه فضیلت‌هایی دارد؟ (پرسش)
109. مسئولیت امام مهدی در غیبت کبرا چیست؟ (پرسش)
110. آیا ظهور امام مهدی ناگهانی اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)
111. آیا فقط خداوند از زمان ظهور آگاه است؟ (پرسش)
112. روایاتی که قیام در عصر غیبت را ممنوع کرده به چند دسته تقسیم می‌شوند؟ (پرسش)
113. اینکه گفته می‌شود امام مهدی برای انتقام خون امام حسین ظهور می‌کند به چه معناست؟ (پرسش)
114. منظور از آزمایش مردم در دوران غیبت چیست؟ (پرسش)
115. آس به چه معناست و چه ارتباطی به ظهور امام مهدی دارد؟ (پرسش)
116. چه عواملی سبب شده راه ضرر رسیدن به امام مهدی مسدود باشد؟ (پرسش)
117. پیش از ظهور چه حوادثی در ماه شوال اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)
118. چه حوادثی پیش از ظهور اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)
119. آیا خدا قدرت حفظ امام مهدی را ندارد و نمی‌تواند او را از شر دشمنان حفظ کند؟ (پرسش)
120. اگر امام مهدی ظاهر بود آیا ممکن نبود که ستمگران تسلیم او شده و با او بعیت کنند؟ (پرسش)
121. اگر امام مهدی ظاهر بود و با ستمگران پیمان عدم تعرض می‌بست چه می‌شد؟ (پرسش)
122. اگر امام مهدی خود را به علماء و مؤمنان مورد وثوق ظاهر می‌ساخت چه مشکلی پیش می‌آمد؟ (پرسش)
123. آیا امام مهدی در مناسک حج شرکت می‌کنند؟ (پرسش)
124. چه گرفتاری‌هایی در زمان غیبت دامن‌گیر شیعیان شده است؟ (پرسش)
125. شکایت از غیبت امام مهدی به چه معناست؟ (پرسش)
126. چه شرایطی سبب تحیر امام مهدی شده است؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع مهدویت

• کتاب‌شناسی مهدویت؛
• مقاله‌شناسی مهدویت؛
• پایان‌نامه‌شناسی مهدویت.