آیا قیام قبل از ظهور حجت صحیح است؟ (پرسش)

آیا قیام قبل از ظهور حجت صحیح است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

آیا قیام قبل از ظهور حجت صحیح است؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / غیبت امام مهدی / عصر غیبت کبری

پاسخ نخست

عبدالله جوادی آملی

آیت‌‌الله عبدالله جوادی آملی، در کتاب «امام مهدی موجود موعود» در این‌باره گفته است:

«امام صادق (ع) فرمودند: "کسی از ما اهل بیت برای دفع ظلمی یا گرفتن حقی قبل از قیام قائم ما، قیام نکرده و نمی‌کند، مگر به مصیبت و بلیه دچار می‌شود و قیامش سبب ازدیاد کراهت و رنج ما و شیعیان ما می‌شود"؛متوکل بن هارون، راوی صحیفه سجادیه چنین می‌گوید: یحیی بن زید بن علی، نوه امام زین العابدین(ع) را ملاقات کردم، در حالی که عازم خراسان بود. به او سلام کردم و از حال پسر عموهایش در مدینه پرسید؛ خصوصاً از عمویش امام باقر (ع) مؤکد سؤال کرد و من وی را از حال ایشان با خبر ساختم و حزن آنان را بر پدرش زید بن علی به او گفتم. یحیی بن زید پرسید: عمویم محمد بن علی الباقر(ع) بر این نظریه بود که پدرم زید خروج نکند، آیا تو پسر عمویم جعفر بن محمد(ع) را ملاقات کرده‌ای؟ گفتم: بله، گفت آیا شنیدی درباره من چیزی بگوید؟ گفتم: آری. گفت: چه چیزی درباره من فرمود؟ من میل نداشتم آنچه شنیده بودم برای او بازگویم؛ ولی با اصرار یحیی گفتم: از ایشان شنیدم که درباره تو می‌فرمود: تو نیز مانند پدرت مقتول و مصلوب می‌شوی. متوکل بن هارون گوید: یحیی بن زید پس از شنیدن خبر مرگ خویش، صحیفه سجادیه را که به املاء امام زین العابدین(ع) و خط پدرش زید بود به من داد و گفت: تا زمان مرگم آن را نگهدار و پس از من به دو پسر عمویم محمد و ابراهیم فرزندان عبدالله بن حسن بن حسن بن علی(ع) بده که آنان پس از من در این امر (نگهداری صحیفه) استوارند. متوکل بن هارون ادامه می‌دهد: پس از قتل یحیی بن زید به نزد امام صادق(ع) رفتم و گفت‌وگویم را با یحیی خدمتشان عرض کردم؛ ایشان گریستند و حزنشان نسبت به یحیی زیاد شد و فرمودند: خدا رحمت کند پسر عمویم را و او را به پدران و اجدادش ملحق کند؛ آن‌گاه فرمودند: مَا خَرَجَ وَ لَا يَخْرُجُ مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ إِلَى قِيَامِ قَائِمِنَا أَحَدٌ لِيَدْفَعَ‏ ظُلْماً أَوْ يَنْعَشَ‏ حَقّاً إلَّا اصْطَلَمَتْهُ‏ الْبَلِيَّةُ، وَ كَانَ‏ قِيَامُهُ‏ زِيَادَةً فِي مَكْرُوهِنَا وَ شِيعَتِنَا‏‏‏‏‏. از این روایت و روایات مشابه برمی‌آید که اگر کسی پیش از قیام قائم بپا خیزد و داعیه امامت داشته باشد و مردم را به خود بخواند یا گرچه داعیه امامت ندارد و مردم را به خویش نمی‌خواند اما شرایط قیامش آماده نباشد، محکوم به شکست است؛ اما آن که مردم را به امام معصوم عصر خویش بخواند خواه آن مجاهد خود، امام معصوم باشد همچون سید الشهداء (ع) و خواه نباشد و از سوی دیگر بر اساس حُضُورُ الْحَاضِرِ وَ قِيَامُ‏ الْحُجَّةِ بِوُجُودِ النَّاصِرِ شرایط قیامش فراهم باشد، حتی اگر چون سید الشهداء به شهادت رسد، دین با قیام و اقدام او رشد یافته و پیشرفت می‌کند، چرا که شهادت با ضرورت قیام و پیروزی مجاهدان در راه خدا منافات ندارد.

شارح صحیفه سجادیه، در مقدمه شرح آن حدیثی را از امام صادق (ع) نقل کرده‌اند که مضمون آن شاهدی بر مشروعیت قیامی است که شرایط پیش‌گفته را دارا باشد، هرچند تعداد مجاهدان چنین قیامی اندک باشند. آن حدیث چنین است: "سدیر صیرفی می‌گوید در ملاقاتی به امام صادق (ع) عرض کردم: به خدا سکوت و نشستن و قیام نکردن دیگر برای شما شایسته نیست. پرسید: چرا؟ گفتم: چون دوستدارانتان، شیعیانتان و یارانتان فراوان شده‌اند به قدری که به خدا قسم اگر امیرمؤمنان علی (ع) از این تعداد یاران برخوردار بود، تیم و عدی در خلافت آن حضرت طمع نمی‌کردند. امام فرمود: فکر می‌کنی این یاران که برشمردی چه مقدارند؟ عرض کردم یکصد هزار نفر، فرمود: یکصد هزار؟ گفتم: بله، بلکه دویست هزار. فرمود: دویست هزار؟ گفتم: بله، بلکه نصف دنیا. آن حضرت دیگر به سخنم اعتنایی نفرمود بعد از لحظاتی فرمود: برایت ممکن است ما را به ینْبُع برسانی گفتم: بله. امام دستور داد تا درازگوشی و اسبی را زین کنند... پس آمدیم تا به سرزمینی رسیدیم که خاک سرخی داشت. در آنجا نگاه امام به جوان چوپانی افتاد که تعدادی بز را می‌چرانید. فرمود: ای سَدِیر به خدا قسم اگر تعداد شیعیانم (که اهل مجاهده و پایمردی باشند) به عدد این بزها بود نشستن و سکوت در برابر طاغوت زمان برایم شایسته نبود. پیاده شدیم و نماز گزاردیم بعد از نماز متوجه شمارش بزها شدم و دیدم که فقط ۱۷ رأس بودند". وجود مبارک سید الساجدین(ع) هنگامی که به دروازه شام رسیده بود، در پاسخ سؤال ابراهیم بن طلحة بن عبیدالله که پرسید: که چه کسی پیروز شد، فرمود: "اگر بخواهی پیروز این میدان را بشناسی، هنگام نماز اذان و اقامه بگو تا ببینی نام چه کسی را بر زبان می‌آوری" یعنی گرچه خاندان عصمت در کربلا بسیاری از عزیزان خود و مجاهدان در راه خدا به ویژه حجت الهی سیدالشهداء را فدا کرد، در نتیجه آن ایثار و نثار، نام مبارک پیامبر (ص) بلکه اصل اسلام را احیاء کرد، بنابراین شهادت یا اسارت نشانه شکست چنین رهبران مجاهد و الهی نیست و شکست ظاهری، دلیلی بر نادرستی و ناروایی قیام نخواهد بود، بلکه به تعبیر قرآن کریم، إِحْدَى الْحُسْنَيَيْنِ است.

چنانچه روایاتی یافت شود که مطلقاً هر قیامی را محکوم به شکست و ناروا بدانند، به دلیل مخالفت با خطوط اصلی معارف قرآن و سنت قطعی معصومان (ع) مورد پذیرش نیست، زیرا آیات و روایات فراوانی در اقامه امر به معروف و نهی از منکر، جهاد فی سبیل الله، اقامه حدود الهی و احیای کلمة الله که منحصر در زمان و مکان خاصی هم نیستند نشان می‌دهد جلوگیری از احیای دین در شرایط مهیا و گاه ضرورت سخنی ناروا و زعمی آفل است. فتوا به حرمت وجود حکومتی دینی در عصر غیبت، فتوا به حاکمیت قوانین غیرالهی و حکومت افراد ناشایست بر امت اسلامی است که قطعاً مرضی خدا و رسول گرامی‌اش نبوده و نخواهد بود».

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. آقای رضوانی (پژوهشگر حوزه علمیه قم)؛

علی اصغر رضوانی آقای علی اصغر رضوانی، در کتاب «موعودشناسی و پاسخ به شبهات» در این‌باره گفته است: «برخی معتقدند که قیام و انقلاب بر ضدّ هر حاکم ظالم و بی دین قبل از ظهور امام زمان (ع) حرام است. آنان به روایاتی در این باره استناد می‌کنند از قبیل آنکه امام صادق (ع) فرمود: کلُّ رَایةٍ تُرْفَعُ قَبْلَ قِیامِ الْقَائِمِ فَصَاحِبُهَا طَاغُوتٌ یعْبَدُ مِنْ دُونِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ . در توجیه این روایات می‌گوییم: این روایات با اصول کلّی شریعت و مبانی قطعی آن، که از جمله ادله امر به معروف و نهی از منکر و جهاد است منافات دارد، زیرا این سه، مراتبی دارد که یکی از آنها قیام است. غالب روایات، مشکل سندی از قبیل ارسال و ضعف راوی دارد. که در جای خود مورد بحث سندی و تضعیف قرار گرفته است. از برخی روایات نیز استفاده می‌شود که امام درصدد خبر از غیب است به این معنا که امام می‌فرماید: این گونه انقلاب‌ها به پیروزی نهایی نمی‌رسد گر چه ممکن است آثار مثبتی بر آن مترتب شود، نه آنکه امام درصدد تخطئه اصل انقلاب باشد، آن گونه که در مورد قیام زید شهید و مختار فرمودند. دعوت انقلابی و انقلاب کننده بر دو گونه است: یکی دعوت به حق که به هدف برپا داشتن حقّ و بازگرداندن زمام امور حکومت به دست اهل بیت (ع) است که البته چنین حکومتی مورد تأیید امامان معصوم (ع) است. دیگری دعوت به باطل که به جهت مطرح کردن خود است. و مقصود از کل رایه گویا همین معنا است. بنابراین قیام‌هایی که درصدد دفاع از حریم شریعت و امامت اهل بیت (ع) است تخصصاً از این روایات خارج می‌باشد. و لذا هنگامی که درباره وظیفه شیعیان در مقابل قیام مختار از امام زین العابدین (ع) سؤال شد، حضرت فرمود: لو أنّ عبداً زنجیّاً تعصّب لنا أهل البیت، لوجب علی الناس مؤازرته. امام صادق (ع) فرمود: يَخْرُجُ اَلْقَائِمُ حَتَّى يَخْرُجَ قَبْلَهُ اِثْنَا عَشَرَ مِنْ بَنِي هَاشِمٍ كُلُّهُمْ يَدْعُو إِلَى نَفْسِهِ ».

1. چرا غیبت کبری با اهمیت‌تر از غیبت صغری است؟ (پرسش)
2. عصر غیبت کبری چه خصوصیات ویژه‏‌ای دارد؟ (پرسش)
3. آیا دلیل نقلی برای اثبات غیبت امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
4. غیبت امام مهدی‏ به چه کیفیتی است؟ (پرسش)
5. علت و هدف اصلی از غیبت کبری امام مهدی چیست؟ (پرسش)
6. آیا در عصر غیبت کبری نیز نام‌ه‏ای از ناحیه مقدسه صادر شده است؟ (پرسش)
7. آیا این گونه غیبت در بین انبیا هم سابقه داشته است؟ (پرسش)
8. اعمال شب میلاد امام مهدی چیست؟ (پرسش)
9. آیا ممکن است امام مهدی در عصر غیبت دیده شود؟ (پرسش)
10. با توجه به این‌که بخشی از شرایط ظهور در حال حاضر محقق نشده است چگونه می‌توان همچنان منتظر بود؟ (پرسش)
11. چه محذوری داشت اگر امام مهدی در بین مردم ظاهر می‏‌بود؟ (پرسش)
12. رهبری امام مهدی در دوران غیبت کبرا به چه شکلی است؟ (پرسش)
13. آیا صدقه دادن برای امام مهدی صحیح است؟ (پرسش)
14. نماز هدیه به امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
15. چه کسانی اقامه نماز جمعه را در زمان غیبت امام مهدی حرام دانسته‌اند؟ (پرسش)
16. گونه‌های صبر در عصر غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
17. آثار صدقه دادن برای سلامتی امام مهدی چیست؟ (پرسش)
18. آیا غیبت امام مهدی با اعتقاد شیعه که وجود امام را برای بیان احکام دین و راهنمایی مردم لازم می‌دانند تناقض ندارد؟ (پرسش)
19. با وجود فقها و محدثین برای بیان مسائل چه نیازی به امام غایب است؟ (پرسش)
20. آیا خداوند نمی‌‏توانست امام مهدی‏ را بدون غیبت حفظ نماید؟ (پرسش)
21. چرا در کتب روایی شیعی کمتر از امام مهدی روایت شده درحالی‌‏که امام مهدی عمر طولانی‌‏تری از دیگر امامان دارد؟ (پرسش)
22. برخی روایات روز ظهور را ماه رمضان و برخی روز جمعه معرفی کرده‌اند؛ این تعیین وقت نیست؟ براین اساس معنای انتظار چیست؟ (پرسش)
23. آیا غیبت کبری حدی دارد؟ (پرسش)
24. حقوق امام مهدی بر شیعیان چیست؟ (پرسش)
25. آیا درباره غیبت امام مهدی پیشگویی شده است؟ (پرسش)
26. آیا امام مهدی از تابوت سکینه استفاده می‌کند؟ (پرسش)
27. امام مهدی از تخت حضرت سلیمان چه استفاده‌ای می‌کند؟ (پرسش)
28. آیا با حضور امام مهدی در بین مردم ممکن نبود که ستمگران تسلیم او گردند؟ (پرسش)
29. اگر امام ظاهر بود و با ظالمان زمان خود مصالحه کرده و پیمان عدم تعرض می‏بست چه می‌‏شد؟ (پرسش)
30. این روایت را که امام مهدی در بین ماست و روزی ظهور می‌‏کند و وجود مبارک آن عزیز را همه می‌‏شناسند توضیح دهید و سندش چیست؟
31. با توجه به این که دعای معصومین مستجاب است و آن‌ها برای امام مهدی دعا کرده‌اند چرا ظهور تاکنون اتفاق نیافته است؟ (پرسش)
32. بسیاری از مردم در حالت انتظار امام مهدی از دنیا رفتند و انتظارشان به ثمر نرسید؟ چه تضمینی هست که به ظهور امام برسیم؟ (پرسش)
33. آیا ممکن است حضرت مهدی هیچ‌گاه ظهور نکند و برای همیشه در پشت پرده غیبت بماند؟ (پرسش)
34. درباره علت غیبت امام مهدی مسئله حفظ جان ایشان مطرح است چرا امامان گذشته برای حفظ جان خود غایب نشدند؟ (پرسش)
35. چه کنیم تا فرزندانمان یاوران امام مهدی باشند؟ (پرسش)
36. علل انحراف در جامعه پیش از ظهور چیست؟ (پرسش)
37. مؤمنان نسبت به امام مهدی چه وظایفی دارند؟ (پرسش)
38. آیا این روایت از امام مهدی است هرکه در جمعی از مردم نام مرا ببرد لعنت خدا بر او باد؟ (پرسش)
39. چرا در روایات امام غایب به خورشید پنهان در پس ابر تشبیه است؟ (پرسش)
40. دشمنان اسلام برای مخدوش کردن شخصیت امام مهدی و باورناپذیر نمودن وجود آن حضرت در نزد مردم جهان چه کارهایی انجام داده‏‌اند؟ (پرسش)
41. وظیفه ما در برابر پیشرفت حرکت صهیونیست‌ها جهت بدبین کردن قیام امام مهدی چیست؟ (پرسش)
42. چگونه می‌‏توانیم جلو اغتشاش فکری و شایعات نادرست در مورد امام مهدی را بگیریم؟ (پرسش)
43. آیا وجود دستخط امام مهدی صحت دارد؟ (پرسش)
44. جابلقا و جابرسا چه شهرهایی است؟ (پرسش)
45. مقصود از بدن هور قلیائی چیست؟ (پرسش)
46. اینکه حضرت زهرا الگوی امام مهدی است یعنی چه؟ (پرسش)
47. آیا درست است که اعمال بندگان هفته‌ای یک یا دو بار بر آن حضرت عرضه می‌شود؟ (پرسش)
48. چرا ما نمی‌توانیم سرورمان امام مهدی را ببینیم؟ (پرسش)
49. اگر خوابی درباره امام مهدی دیده باشیم تعریف کردنش برای دیگران اشکالی دارد؟ (پرسش)
50. بیان خواب‌هایی که درباره امام مهدی است برای آگاهی مردم مناسب است؟ (پرسش)
51. آیا خود امام مهدی مایل و منتظر ظهور است؟ (پرسش)
52. چه بیمارهایی پیش از ظهور امام مهدی رواج می‌یابد؟ (پرسش)
53. توجه و عنایت حضرت به مردم و شیعیان در دوران غیبت چگونه است؟ (پرسش)
54. آیا امام مهدی منتظر است و مانند منتظران برای ظهورش تلاش می‌کند؟ (پرسش)
55. معنای حدیث اگر حجت خدا نباشد هر آینه زمین اهلش را فرو می‌برد چیست؟ (پرسش)
56. چه تناسبی بین خورشید پشت ابر و غیبت امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
57. آیا ما در عصر فترت قرار داریم؟ (پرسش)
58. محل خلوت کردن امام مهدی کجاست؟ (پرسش)
59. چرا از امام مهدی به‌عنوان چراغ مخفی تعبیر شده است؟ (پرسش)
60. چه کسانی پیش از امام مهدی قیام می‌کنند؟ (پرسش)
61. چگونه می‌توان برای انقلاب امام مهدی زمینه‌سازی کرد؟ (پرسش)
62. در چه روزی اعمال مردم به پیشگاه امام مهدی عرضه می‌شود؟ (پرسش)
63. امام مهدی‏ در عصر غیبت چه کارهایی را انجام می‏‌دهند؟ (پرسش)
64. با غیبت امام مهدی چگونه می‌توان امام مهدی خود را شناخت؟ (پرسش)
65. چگونه ممکن است که امام در میان ما باشد ولی او را نشناسیم؟ (پرسش)
66. اگر امام ظاهر بود و با ظالمان زمان خود مصالحه کرده و پیمان عدم تعرض می‏‌بست چه می‌‏شد؟ (پرسش)
67. چه کنیم که ایمانمان به وجود امام مهدی‏ بیشتر شود؟ (پرسش)
68. آیا می‌توان به همه کتاب‌های علائم الظهور و ملاحم استناد کرد؟ (پرسش)
69. چگونه می‏‌توان عشق به امام مهدی را در دل مردم زنده کرد؟ (پرسش)
70. معنای ترسیدن امام مهدی پیش از قیام چیست؟ (پرسش)
71. منظور از حرکت حرب و قیس پیش از قیام امام مهدی چیست؟ (پرسش)
72. چه کسانی پیش از قیام امام مهدی خروج می‌کنند؟ (پرسش)
73. کتاب محیی الدین عربی در مورد امام مهدی چقدر قابل استناد است؟ (پرسش)
74. آیا در روایات آمده که موقع سلام به امام مهدی سر را تا اندازه رکوع یا کم‌تر خم کنند؟ (پرسش)
75. آیا امام مهدی‏ به تمام نقاط جهان سر می‏‌زنند؟ (پرسش)
76. چرا وقتی عده‌‏ای امام مهدی را می‌‏بینند از ابتدا او را نمی‌‏شناسند؟ (پرسش)
77. چرا برای امامان دیگر غیبت مقرر نگردیده است؟ (پرسش)
78. آیا حدیث لو أدرکته لخدمته أیام حیاتی دلیل برتری امام مهدی‏ بر سایر ائمه است؟ (پرسش)
79. چرا اگر امام مهدی خود را نشناسیم به مرگ جاهلی از دنیا رفته‏‌ایم؟ (پرسش)
80. آیا قیام قبل از ظهور حجت صحیح است؟ (پرسش)
81. شیوه زندگانی امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
82. چگونه می‌توان به امام مهدی سلام داد؟ (پرسش)
83. شاخص‌های دینداری در دوران غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
84. ظهور صغرا و ظهور کبرای امام مهدی چگونه است و چه چیزی پیش‏ درآمد ظهور کبرا شمرده می‏شود؟ (پرسش)
85. از کجا معلوم می‏شود که مهدی در عصر غیبت کبری واقعا وجود خارجی دارد و صرفا یک فرضیه نیست؟ (پرسش)
86. چرا امتحان به غیبت امام مهدی از شدیدترین امتحانات است؟ (پرسش)
87. منظور از تمحیص که در روایات آمده است چیست؟ (پرسش)
88. با توجه به احتمال خطای مراجع تقلید و مجتهدان چرا ما از داشتن امام در زمان غیبت محروم هستیم؟ (پرسش)
89. چرا خداوند فقط دوازده امام انتخاب کرد تا مجبور شود یکی از آنها را غایب کند و ما بدون سرپرست و بلا تکلیف باشیم؟ (پرسش)
90. امام مهدی در زمان غیبت کبری در کجا اقامت دارد؟ ضروریات زندگی خویش را چگونه تهیه می‌‏نماید؟ (پرسش)
91. آیا برای غیبت کبری حدی تعیین شده است؟ (پرسش)
92. مراد از «ناحیه» چیست؟ (پرسش)
93. پیش از ظهور چه حوادثی در جهان اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)
94. حضرت خضر کیست و در دوران غیبت حضرت مهدی چه نقشی دارد؟ (پرسش)
95. مقصود از زمینه‌سازان خاص چیست؟ (پرسش)
96. ویژگی‌های اعتقادی زمینه‌سازان ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
97. ویژگی‌های رفتاری زمینه‌سازان ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
98. امنیت جهانی در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ (پرسش)
99. در روایات چشم‌انداز حکومت‌های پیش از قیام امام مهدی چگونه ترسیم شده است؟ (پرسش)
100. چه روزنه‌های برای امیدواری شیعیان و مؤمنین برای آینده جهان وجود دارد؟ (پرسش)
101. برای غیبت کبری حدی تعیین شده است؟ (پرسش)
102. آگاهی دادن امامان به مردم درباره غایب شدن امام مهدی چگونه بوده است؟ (پرسش)
103. چگونه امام مهدی در دوره غیبت از چشم مردم پنهان مانده است؟ (پرسش)
104. چرا پیامبران و بقیه امامان مانند امام مهدی غیبت نکردند تا به شهادت نرسند؟ (پرسش)
105. گونه‌های مختلف محبت امام مهدی به مردم در چه چیزهای تجلی می‌کند؟ (پرسش)
106. امام مهدی درباره جلوه‌های مهربانی خود چه فرموده‌اند؟ (پرسش)
107. چه کسانی در زمان غیبت امام مهدی نجات می‌یابند؟ (پرسش)
108. دینداری در روزگار غیبت امام مهدی چه فضیلت‌هایی دارد؟ (پرسش)
109. مسئولیت امام مهدی در غیبت کبرا چیست؟ (پرسش)
110. آیا ظهور امام مهدی ناگهانی اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)
111. آیا فقط خداوند از زمان ظهور آگاه است؟ (پرسش)
112. روایاتی که قیام در عصر غیبت را ممنوع کرده به چند دسته تقسیم می‌شوند؟ (پرسش)
113. اینکه گفته می‌شود امام مهدی برای انتقام خون امام حسین ظهور می‌کند به چه معناست؟ (پرسش)
114. منظور از آزمایش مردم در دوران غیبت چیست؟ (پرسش)
115. آس به چه معناست و چه ارتباطی به ظهور امام مهدی دارد؟ (پرسش)
116. چه عواملی سبب شده راه ضرر رسیدن به امام مهدی مسدود باشد؟ (پرسش)
117. پیش از ظهور چه حوادثی در ماه شوال اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)
118. چه حوادثی پیش از ظهور اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)
119. آیا خدا قدرت حفظ امام مهدی را ندارد و نمی‌تواند او را از شر دشمنان حفظ کند؟ (پرسش)
120. اگر امام مهدی ظاهر بود آیا ممکن نبود که ستمگران تسلیم او شده و با او بعیت کنند؟ (پرسش)
121. اگر امام مهدی ظاهر بود و با ستمگران پیمان عدم تعرض می‌بست چه می‌شد؟ (پرسش)
122. اگر امام مهدی خود را به علماء و مؤمنان مورد وثوق ظاهر می‌ساخت چه مشکلی پیش می‌آمد؟ (پرسش)
123. آیا امام مهدی در مناسک حج شرکت می‌کنند؟ (پرسش)
124. چه گرفتاری‌هایی در زمان غیبت دامن‌گیر شیعیان شده است؟ (پرسش)
125. شکایت از غیبت امام مهدی به چه معناست؟ (پرسش)
126. چه شرایطی سبب تحیر امام مهدی شده است؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع مهدویت

• کتاب‌شناسی مهدویت؛
• مقاله‌شناسی مهدویت؛
• پایان‌نامه‌شناسی مهدویت.