آشنایی با فرق تسنن (کتاب)
| آشنایی با فرق تسنن | |
|---|---|
 | |
| نویسنده | مهدی فرمانیان |
| موضوع | تسنن، اهل سنت |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | ۱۳۸۷ ش |
| تعداد صفحه | ۲۳۲ |
| شابک | ۹۷۸-۹۶۴-۲۶۳۸-۲۲۲ |
| شماره ملی | ۱۳۳۲۶۴۸ |
آشنایی با فرق تسنن، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی فرقه‌ها و نحلههای مختلف فقهی و کلامی اهل سنت می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این کتاب مهدی فرمانیان است و انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم انتشار آن را به عهده داشته است[۱].
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «معرفی اجمالی فرقه‌ها و نحلههای مختلف فقهی و کلامی اهل سنت است. کتاب حاضر که به عنوان دو واحد درسی در شناسایی فرق تسنن برای طلاب حوزههای علمیه در رشته درسی ادیان و مذاهب تدوین شده است به صورتی گذرا به شناسایی فرقههای مختلف مذهبی و کلامی اهل سنت پرداخته و بزرگان و مشاهیر هر فرقه و مهمترین اندیشه‌های فقهی و کلامی این فرق مورد بررسی قرار گرفته است. نویسنده ابتدا از منظری تاریخی به عوامل فرقه‌گرایی در اسلام و علل تنوع قومی و فرقه‌ای در اهل سنت پرداخته شده و سپس مهمترین فرقههای عقیدتی و فقهی اهل تسنن معرفی گردیده است. نگارنده اصلیترین مسأله در پیدایش فرقههای مختلف در اسلام را مسأله امامت و خلافت و جانشینی پیامبر (ص) عنوان کرده و از منظری سیاسی، اجتماعی و اعتقادی به این مسأله نگریسته است. معرفی فرقههای کلامی مانند معتزله، خوارج (اباضیه)، عثمانیه، قدریه، اشاعره، ماتریدیه، سلفیه، وهابیت، دیوبندیه، قادیانیه و فرقههای مذاهب فقهی اهل سنت مانند مذهب حنفی، مالکی، شافعی و حنبلی و منابع استنباط فقه در فقه اهل سنت و همچنین آشنایی با بزرگان این فرقه‌ها و مهمترین عقاید کلامی و فقهی آنان جوهره اصلی کتاب حاضر را تشکیل میدهد»[۱].
فهرست کتاب
- مقدمه
درس اول: کلیات
- ملل و نحل
- فرق و مذاهی
- مکتب و مقاله
- علل و عوامل فرقه‌گرایی
- اختلاف افکار و سلایق مسلمانان
- زمینه‌ها، اهداف و تحولات سیاسی اجتماعی
- اختلاف پذیری قرآن و قرائت‌های متفاوت از کتاب و سنت
- روابط و تعامل فرهنگی - اجتماعی با غیر مسلمانان
- مهمترین منابع فرقه‌شناسی
- مسائل الامامه
- فرق الشیعه
- المقالات و الفرق
- مقالات الاسلامیین واختلاف المصلین
- الزینه فی الکلمات الاسلامیه العربیه
- التنبیه والرد علی اهل الاهواء والبدع
- الفرق بین الفرق و بیان الفرقه الناجیه منهج
- الفصل فی الملل و الاهواء والنحل
- عقائد الثلاث والسبعین فرقه
- الملل و النحل
- حدیث افتراق
- مفهوم اهل سنت
- تاریخ پیدایش لفظ اهل سنت
- پرسش
- برای مطالع بیشتر
درس دوم: عثمانیه و خوراج
- عثمانیه
- خوارج
- خوارج پس از نهروان
- عقاید خوارج اولیه
- فرق خوراج
- اباضیه در شمال آفریقا
- اعتقادات اباضیه
- پرسش
- برای مطالع بیشتر
درس سوم: مرجئه
- تاریخ پیدایش
- مرجئه در روایات شیعه
- پرسش
- برای مطالع بیشتر
درس چهارم: قدریه
- تاریخ پیدایش
- معبد جهانی پیشواری قدریه بصره
- غیلان دمشقی پیشوای قدریه شام
- قدریه در روایات شیعه
- پرسش
- برای مطالع بیشتر
درس پنجم: معتزله
- تاریخ پیدایش
- معتزله در دوره‌های مختلف تاریخی
- پرسش
- برای مطالع بیشتر
درس ششم: اندیشه‌های کلامی معتزله
- توحید
- تبیین رابطه ذات و صفات الهی در صفات ثبوتی
- مخلوق بودن قرآن
- تأویل صفات خبری
- انکار رؤیت خدا در قیامت
- وعد و وعید
- عدل
- امر به معروف و نهی از منکر
- منزله بین المنزلتین
- امامت و خلافت
- پرسش
- برای مطالعه بیشتر
درس هفدهم: بزرگان معتزله
- پرسش
- برای مطالعه بیشتر
درس هشتم: اصحاب حدیث
- تاریخ پیدایش اصحاب حدیث
- نظام مندی عقاید اصحاب حدیث
- مبانی فکری احمد بن حنبل
- اصحاب حدیث بعد از احمد بن حنبل
- پرسش
- برای مطالعه بیشتر
درس نهم: اشاعره
- تاریخ پیدایش
- روش اشعری
- تالیفات اشعری
- تاریخچه مکتب اشعری
- گسترش مذهبی اشعری در ایران
- گسترش مذهب اشعری در مغرب اسلامی
- اشاعره در رویایی با دیگر مذهب
- ستیزه با کرامیه و حنابله
- برخورد متکلمان معتزلی و امامی با اشاعره
- پرسش
- برای مطالعه بیشتر
درس دهم: عقاید اشاعره
- اثبات ذات خداوند
- امکان شناخت ذات
- طبقه‌بندی صفات خداوند
- صفات خبری (صفات انسان گونه)
- رابطه ذات و صفات
- قدم و حدوث کلام الهی
- حسن و قبح عقلی
- رؤیت خداوند
- نظریه کسب
- ایمان
- ارزیابی کلی مذهبی اشعری
- پرسش
- برای مطالعه بیشتر
درس یازدهم: بزرگان مذهب اشعری
- قاضی ابوبکر باقلانی
- عبدالقاهر بغدادی
- امام الحرمین جوینی
- ابوحامد غزالی
- فخرالدین رازی
- عضدالدین ایجی
- سعدالدین تفتازانی
- پرسش
- برای مطالعه بیشتر
درس دوازدهم: ماتریدیه
- آثار ماتریدی
- تاریخ گسترش ماتریدیه
- تکوین و نضج
- گسترش فرهنگی
- دوره اقتدار و حاکمیت اساسی
- دوره معاصر
- عوامل گسترش ماتریدیه
درس سیزدهم: اندیشه‌های کلامی ماتریدیان
- معرفت‌شناسی
- تعریف ایمان
- براهین خداشناسی
- توحید
- صفات الهی
- صفات ذات و صفات فعل
- صفات خبری
- کلام خدا
- خلق و کسب
- نبوت
- معیارهای پذیرش ادعای ثبوت
- نبوت خاصه
- امامت
- معاد
- پرسش
- برای مطالعه بیشتر
درس چهاردهم: سلفیه
درس پانزدهم: وهابیت
- زندگانی محمد بن عبدالوهاب
- مرحله اول حکومت آل سعود
- وهابیت بعد از محمد بن عبدالوهاب
- مرحله دوم حکومت آل سعود بر عربستان
- وهابیت در عصر کنونی
- عقاید وهابیت
- پرسش
- برای مطالعه بیشتر
درس شانزدهم: دیوبندیه
- مقدمه
- دیوبندیه
- سازمان جماعه اتبلیغ
- عقاید دیوبندیه
- پرسش
- برای مطالعه بیشتر
- پرسش
درس هفدهم: قادیانیه (احمدیه)
- انجمن اشاعه اسلام احمدیه یا لاهوریه
- قادیانیه
- عقاید قادیانیه
- پرسش
- برای مطالعه بیشتر
درس هجدهم: مذاهب فقهی اهل سنت
- مقدمه
- اجتهاد
- اقسام اجتهاد
- تاریخچه فقه
- عصر وحی
- عصر صحابه
- عصر تابعین
- پیدایش مذاهب فقهی
- عوامل پیدایش مذاهبی فقهی
- عصر ظهور مذاهب فقهی
- مذاهب منقرض
- عوامل حصر مذاهب
- پرسش
- برای مطالعه بیشتر
درس نوزدهم: مذاهب اربعه
- مذهب حنفی
- اصول مذهب حنفی
- مهمترین کتب حنفی
- مذهب مالکی
- اصول مذهب مالکی
- مهمترین آثار مالکیه
- مذهب شافعی
- اصول مذهب شافعی
- مذهب قدیم و جدید
- مهمترین کتب شافعیه
- مذهب حنبلی
- اصول مذهب حنبلی
- مهمترین کتب حنابله
- پرسش
- برای مطالعه بیشتر
درس بیستم: منابع استنباط اهل سنت
۱. سنت صحابه
۲. قیاس
- مفهوم قیاس
- اشکالات قیاس مستنبط العله
۳. استحسان
- نقدی بر دلیل «استحسان»
۴. اجماع
- نقد دله اهل سنت بر حجیت اجماع
۵. مصالح مرسله
- آرا و اقوال
۶.سد ذرایع
۷. فتح ذرایع (حیله‌ها)
- پرسش
- برای مطالعه بیشتر
دربارهٔ پدیدآورنده
پانویس