حضرت خضر در معارف مهدویت

مقدمه

در قرآن از وی به عنوان همراه حضرت موسی S در آن داستان معروف یاد شده است^[۱]. از روایات استفاده می‏‌شود علاوه بر آن‏که آن بنده شایسته خداوند، در دوران غیبت حضرت مهدی S مونس تنهایی‌‏های آن امام پنهان خواهد بود^[۲] در دوران حکومت آن حضرت نیز دارای نقش مهمی خواهد بود^[۳].

خضر در موعودنامه

از پیامبران مرسل بود که خداوند او را به قومش مبعوث ساخت، تا آنان را به یکتاپرستی و اقرار به انبیاء و رسل و کتب آسمانی دعوت نماید. معجزه‌اش این بود که هرگاه بر چوبی خشک یا زمین بی‌سبزه‌ای می‌نشست، فوراً چوب، برگ می‌آورد و زمین سرسبز می‌شد و از این جهت وی را "خضر" گویند. نام اصلی‌اش "تالیا بن ملکان بن عابر بن ارفخشد بن سام بن نوح" است.

از امام صادق S آورده‌اند که "... اما آن بنده صالح خدا "خضر"، خداوند عمر او را نه به خاطر رسالتش طولانی گردانید و نه به خاطر کتابی که بدو نازل کند و نه به خاطر این‌که به وسیله او و شریعت او، شریعت پیامبران پیش از او را نسخ کند و نه به خاطر امامتی که بندگانش بدو اقتدا نمایند و نه به خاطر طاعتی که خدا بر او واجب ساخته بود، بلکه خدای جهان‌آفرین، بدان دلیل که اراده فرموده بود عمر گرامی قائم S را در دوران غیبت او بسیار طولانی سازد و می‌دانست که بندگانش بر طول عمر او ایراد و اشکال خواهند نمود، به همین جهت عمر این بنده صالح خویش "خضر" را طولانی ساخت که بدان استدلال شود و عمر قائم S بدان تشبیه گردد و بدین‌وسیله اشکال و ایراد دشمنان و بداندیشان باطل گردد"^[۴]. بدون تردید او زنده است و هم‌اکنون بیش از شش هزار سال از عمر شریفش می‌گذرد^[۵].

زندگی حضرت خضر و رفتنش به بحر ظلمات و خوردنش از آب حیات خود داستان مفصّلی است که در کتب تاریخی و حدیثی به تفصیل از آن بحث شده، علاقمندان به کتب مبسوط‍‌ حدیثی مراجعه فرمایند^[۶].

شرکت حضرت خضر در مراسم عید غدیر در سرزمین غدیر خم و در مراسم سوگواری رسول اکرم a به هنگام رحلت آن حضرت و در سوگ حضرت علی S به هنگام شهادت آن حضرت در کتاب‌های حدیثی مشروحا آمده است.

امام رضا S می‌فرماید: حضرت خضر S از آب حیات خورد، او زنده است و تا دمیده شدن صور از دنیا نمی‌رود، او پیش ما می‌آید و بر ما سلام می‌کند، ما صدایش را می‌شنویم و خودش را نمی‌بینیم، او در مراسم حج شرکت می‌کند و همه مناسک را انجام می‌دهد، در روز عرفه در سرزمین عرفات می‌ایستد و برای دعای مؤمنان آمین می‌گوید. خداوند به وسیله او در زمان غیبت، از قائم ما رفع غربت می‌کند و به وسیله او وحشتش را تبدیل به انس می‌کند^[۷].

از این حدیث استفاده می‌شود که حضرت خضر S جزء سی نفری است که همواره در محضر حضرت بقیة الله S هستند و رتق‌وفتق امور به فرمان آن حضرت در دست آن‌هاست^[۸]^[۹].

خضر در فرهنگنامه آخرالزمان

حضرت خضر S یکی از پیامبران خداست که قبل از نبی مکرم اسلام a مبعوث گردیده است و چون از آب حیات نوشید، زندگی جاودانه یافت. آب حیات چشمه‌ای است در میان ظلمات و کسی که از آن بنوشد تا قیامت باقی خواهد ماند. آب حیات چشمه‌ای است در میان ظلمات و حضرت خضر S زمانی که با ذوالقرنین همراه بود از آن چشمه نوشید. داستان آن در قرآن مجید، آیات سوره کهف در داستان ذوالقرنین آمده است و در کتب تفسیر، روایات آن ذکر شده است^[۱۰].

حضرت خضر S باقی ماند و در زمان بعثت خاتم الانبیاء و امامت ائمه هدی S همراه اهل بیت S بود^[۱۱] و اکنون یکی از افرادی است که همیشه همراه امام زمان S است. نام اصلی او "بلیا" یا "تالیا" است و نواده پنجم حضرت نوح S است. بنابر قولی بدان جهت او را "خضر" نامیده‌اند که چون بر زمینی خشک و بی‌آب و علف جلوس می‌‌نمود، آن سرزمین آباد می‌‌شد و به سبزه‌زار مبدل می‌‌گشت. در میان فرزندان آدم او از طولانی‌ترین زندگانی برخوردار است و عمر شریف او تاکنون حدود شش هزار سال می‌‌باشد^[۱۲]. او جزو برترین یاران امام زمان S است و در گروه اول از همراهان حضرت قرار دارد

امام صادق S در حدیثی مفصل به جناب مفضل می‌‌فرماید:... خداوند زندگانی بنده نیکوکار، جناب خضر S را طولانی نمود، اما نه به خاطر اینکه او را (دوباره) به پیامبری مبعوث نماید، یا اینکه کتابی آسمانی بر او نازل کند، یا این که شریعتی جدید آورده و شریعت‌های قبلی را بدان منسوخ نماید، یا او را امام واجب الاطاعة قرار دهد، بلکه خداوند از آن روی که می‌‌دانست عمر حضرت قائم S در زمان غیبت طولانی می‌‌شود، و مردم این زندگانی طولانی را بعید خواهند دانست و او را انکار خواهند نمود، بنابراین عمر این بنده شایسته خود را فقط به خاطر حجت بر صحت طول عمر حضرت قائم S طولانی قرار داد تا انکار دشمنان (مبنی بر عدم امکان چنین عمری طولانی) را باطل نماید و کسی نتواند بر خداوند حجتی اقامه کند^[۱۳].

امام رضا S در حدیثی فرمود: همانا حضرت خضر S از آب حیات نوشید بنابراین تا هنگام نفخ صور (قبل از قیامت) زنده خواهد بود. او همواره نزد ما می‌‌آید و بر ما سلام می‌‌کند و ما صدای او را می‌‌شنویم ولی وی را نمی‌بینیم. همانا او در مکانی که از او یاد می‌‌شود حضور پیدا می‌‌کند، پس هرگاه او را در جایی یاد نمودید به او سلام کنید. حضرت خضر S هر ساله در مراسم حج شرکت می‌‌نماید و مراسم حج را به جای می‌‌آورد و در صحرای عرفات بر دعای مؤمنان آمین می‌‌گوید. به زودی خداوند او را أنیس حضرت قائم S قرار خواهد داد و تنهایی و وحشت او را با همراهی جناب خضر S برطرف خواهد نمود^[۱۴].^[۱۵]

پرسش مستقیم

حضرت خضر در حکومت امام مهدی چه نقشی دارد؟ (پرسش)

پرسش‌های وابسته

منابع

پانویس

↑ ر. ک: سوره کهف، آیه:۶۵.
↑ «عَنِ الرِّضَا S قَالَ: إِنَ‏ الْخَضِرَ شَرِبَ‏ مِنْ‏ مَاءِ الْحَيَاةِ فَهُوَ حَيٌ‏ لَا يَمُوتُ‏ حَتَّى يُنْفَخَ فِي الصُّورِ وَ إِنَّهُ لَيَأْتِينَا فَيُسَلِّمُ عَلَيْنَا فَنَسْمَعُ صَوْتَهُ وَ لَا نَرَى شَخْصَهُ وَ إِنَّهُ لَيَحْضُرُ حَيْثُ ذُكِرَ فَمَنْ ذَكَرَهُ مِنْكُمْ فَلْيُسَلِّمْ عَلَيْهِ وَ إِنَّهُ لَيَحْضُرُ الْمَوَاسِمَ فَيَقْضِي جَمِيعَ الْمَنَاسِكِ وَ يَقِفُ بِعَرَفَةَ فَيُؤَمِّنُ عَلَى دُعَاءِ الْمُؤْمِنِينَ وَ سَيُؤْنِسُ اللَّهُ بِهِ وَحْشَةَ قَائِمِنَا فِي غَيْبَتِهِ وَ يَصِلُ بِهِ وَحْدَتَهُ‏»، شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۳۹۰، ح ۴
↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۲۱۲ - ۲۱۳.
↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۳، ص ۳۵۷؛ بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۲۲۲.
↑ یوم الخلاص، ص ۱۵۷.
↑ بحار الانوار، ج ۱۲، ص ۱۷۲-۲۱۵ و ج ۱۳، ص ۲۷۸-۳۲۲.
↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۹۰؛ بحار الانوار، ج ۱۳، ص ۲۹۹.
↑ غیبة نعمانی، ص ۹۹؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۸.
↑ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۲۹۹.
↑ کهف / ۸۳.
↑ کمال الدین: ص ۳۹۱.
↑ همان.
↑ کمال الدین: ص ۳۵۷.
↑ کمال الدین: ص ۳۹۰.
↑ حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۲۳۵.

[1] ر. ک: سوره کهف، آیه:۶۵.

[2] «عَنِ الرِّضَا S قَالَ: إِنَ‏ الْخَضِرَ شَرِبَ‏ مِنْ‏ مَاءِ الْحَيَاةِ فَهُوَ حَيٌ‏ لَا يَمُوتُ‏ حَتَّى يُنْفَخَ فِي الصُّورِ وَ إِنَّهُ لَيَأْتِينَا فَيُسَلِّمُ عَلَيْنَا فَنَسْمَعُ صَوْتَهُ وَ لَا نَرَى شَخْصَهُ وَ إِنَّهُ لَيَحْضُرُ حَيْثُ ذُكِرَ فَمَنْ ذَكَرَهُ مِنْكُمْ فَلْيُسَلِّمْ عَلَيْهِ وَ إِنَّهُ لَيَحْضُرُ الْمَوَاسِمَ فَيَقْضِي جَمِيعَ الْمَنَاسِكِ وَ يَقِفُ بِعَرَفَةَ فَيُؤَمِّنُ عَلَى دُعَاءِ الْمُؤْمِنِينَ وَ سَيُؤْنِسُ اللَّهُ بِهِ وَحْشَةَ قَائِمِنَا فِي غَيْبَتِهِ وَ يَصِلُ بِهِ وَحْدَتَهُ‏»، شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۳۹۰، ح ۴

[3] سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۲۱۲ - ۲۱۳.

[4] شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۳، ص ۳۵۷؛ بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۲۲۲.

[5] یوم الخلاص، ص ۱۵۷.

[6] بحار الانوار، ج ۱۲، ص ۱۷۲-۲۱۵ و ج ۱۳، ص ۲۷۸-۳۲۲.

[7] شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۹۰؛ بحار الانوار، ج ۱۳، ص ۲۹۹.

[8] غیبة نعمانی، ص ۹۹؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۸.

[9] تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۲۹۹.

[10] کهف / ۸۳.

[11] کمال الدین: ص ۳۹۱.

[12] همان.

[13] کمال الدین: ص ۳۵۷.

[14] کمال الدین: ص ۳۹۰.

[15] حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۲۳۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]