امام مهدی در زمان غیبت کبری در کجا اقامت دارد؟ ضروریات زندگی خویش را چگونه تهیه مینماید؟ (پرسش)
امام مهدی در زمان غیبت کبری در کجا اقامت دارد؟ ضروریات زندگی خویش را چگونه تهیه مینماید؟ | |
---|---|
موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
مدخل بالاتر | مهدویت / غیبت امام مهدی / عصر غیبت کبری |
تعداد پاسخ | ۲ پاسخ |
امام مهدی در زمان غیبت کبری در کجا اقامت دارد؟ ضروریات زندگی خویش را چگونه تهیه مینماید؟ یکی از پرسشهای مرتبط به بحث مهدویت است که میتوان با عبارتهای متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤالهای مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین علی رضا رجالی تهرانی، در کتاب «یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان» در اینباره گفته است:
«قبل از هر سخنی، لازم به ذکر است که طرح و اثبات اینگونه مسائل در اثبات اصل غیبت امام زمان (ع) مداخلهای ندارد. ولی در مقام پاسخ عرض میکنیم، از برخی روایات و حکایات معتبر چنین استفاده میشود که آن امام (ع) در عصر غیبت کبری، در مکان خاص و شهر معین استقرار دایمی ندارد؛ و به طور ناشناس در بین مردم زندگی و رفتوآمد دارد. چنانکه سدیر صیرفی از امام صادق (ع) روایت میکند که فرمود: صاحب الامر (ع) از این جهت با یوسف (ع) شباهت دارد که برادران یوسف، با اینکه عاقل و دانا بودند و قبلا هم با وی معاشرت داشتند، وقتی به محضرش شرفیاب شدند، تا خودش را معرّفی ننمود، او را نشناختند، و با اینکه بین او و یعقوب (ع)، بیش از هیجده روز راه فاصله نبود، یعقوب از وی اطّلاعی نداشت. پس چرا این مردم انکار میکنند که خداوند همین عمل را نسبت به حجت خویش حضرت صاحب الامر (ع) نیز انجام دهد؟! آن حضرت هم، در بین مردم تردّد کند و در بازارشان راه برود و بر فرشتگان قدم بگذارد، ولی او را نشناسند، و به همین وضع زندگی کند تا هنگامی که خداوند به او اذن معرّفی به مردم را بدهد[۱].
از جمله شهرهایی که به طور مسلّم به مقدم مبارک امام زمان (ع) مزین شده است، مدینه طیبه، مکه معظّمه، نجف اشرف، کوفه، کربلا، کاظمین، سامرا، مشهد، قم[۲] و بغداد است. و نیز مقامها و مکانهایی که آن حضرت تشریففرما شدهاند، متعدّد است، مانند مسجد جمکران، مسجد کوفه، مسجد سهله، مقام حضرت صاحب الامر در وادی السّلام نجف و در حلّه، ولی مکان معین و دایمی نمیتوان برای حضرتش بیان کرد. امّا در این رابطه عدّهای گفتهاند که مکان دایمی امام مهدی (ع) سرداب منزل خود در سامرّا است، و این قول را به شیعه نسبت دادهاند.
چیزیکه مسلّم است این است که شیعه هیچ وقت چنین سخنی را نگفته و این یک دروغ محض، بلکه از روی دشمنی و عناد صادر گردیده است. زیرا در هیچ روایتی گفته نشده است که امام دوازدهم (ع) در سرداب منزل -محلّ غایب شدن حضرتش- زندگی میکند و از آنجا ظهور میکند. بعضی گفتهاند که منزل دایمی امام مهدی (ع) در کوه رضوی یا ذی طوی، قرار دارد، و به این فراز از دعای شریف ندبه استدلال مینمایند که: ای کاش میدانستم که در کدامین زمین قرار داری، آیا به کوه رضوی یا به ذی طوی؟ یا نه اینجا و نه آنجا؟[۳]. در صورتی که امام (ع) نه در کوه رضوی قرار دارد و نه در منطقه ذی طوی، و این جمله نیز پرسش از قرارگاه دایمی آن حضرت نمیباشد، زیرا که برحسب احادیث، کسی بر قرارگاه آن حضرت مطلّع نیست. چنانکه امام صادق (ع) فرمود: هیچکس از دوست و بیگانه بر جایگاه او آگاهی ندارد، مگر آن خدایی که اختیار او را در دست دارد[۴].
پس ارتباط آن حضرت با این دو مکان مانند ارتباط ایشان با سایر اماکن مقدّس دیگر است، که پرستش خداوند در آن مکانها فضیلت دارد، مثل مسجد الحرام و مسجد النبی، مشهد حسینی و مسجد سهله و ... که معلوم شده است حضرت در این اماکن رفت و آمد دارند. در این میان نیز آنچه نظرهای بسیاری را به خود جلب کرده، این است که اقامتگاه آن حضرت در جزیرهای از دریای بزرگ به نام جزیره خضرا میباشد.
امّا راجع به اینکه امام مهدی (ع) در عصر غیبت ضروریات زندگی خویش را از قبیل لباس و غذا و غیره چگونه تهیه میکند، آیا به طور عادی است یا به نحو اعجاز؟ به هردو صورت ممکن است صورت بگیرد. وقتی آن حضرت به طور ناشناس در بین مردم رفتوآمد داشته باشد، مانعی هم ندارد که ضروریات خود را بهطور معمول تهیه نماید، ضمن اینکه در بعضی حکایات نیز به نحو اعجاز انجام گرفته است. چرا که خداوند متعال به عنایت مخصوص خود به حضرت مریم مادر عیسی (ع) از عالم غیب روزی داده است، و هیچ استبعادی ندارد خاتم الاولیاء (ع) را از خزانه غیب خود رزق و روزی دهد»[۵].
پاسخها و دیدگاههای متفرقه
۱. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛ |
---|
حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «درسنامه مهدویت» در اینباره گفته است:
«غیبت کبرا، به مدت زمان پنهانزیستی حضرت مهدی (ع) گفته میشود که با وفات واپسین نایب خاص در سال ۳۲۹ ق آغاز و همچنان ادامه دارد و فقط خداوند متعال است که پایان آن را میداند. این دوران، ویژگیهای خاصی دارد که آن را به طور کامل از دوران غیبت صغرا متمایز میسازد. از این ویژگیها، کامل شدن غیبت آن حضرت است. همانگونه که پنهانزیستی حضرت مهدی (ع) در این دوران به کمال میرسد و نیابت و سفارت، همانند دوران غیبت صغرا وجود ندارد، محل زندگی آن حضرت نیز نامشخصتر میشود. در این دوران است که هرگز نمیتوان به طور قطع مشخص کرد آن حضرت کجا زندگی میکند. البته روایات در اینباره به محلهای گوناگونی اشاره کردهاند که برخی از آنها از این قرارند:
همچنین، در توقیعی که به نام شیخ مفید صادر شده است- اگر صدور آن را بپذیریم- نیز به نامعلوم بودن مکان حضرت مهدی (ع) اشاره شده است. در آن نوشته چنین بیان شده است: با این که ما براساس فرمان خداوند و صلاح واقعی ما و شیعیان مؤمن خود تا زمانی که حکومت در دنیا در اختیار ستمگران است در نقطهای دور و پنهان از دیدهها به سر میبریم[۸]. یادآوری این مطلب لازم است که این نامعلوم بودن محل زندگی آن حضرت در دوران غیبت کبرا، سبب شده است عدهای به گمانهزنیهایی در مواردی سست و واهی بپردازند و به طرح محلهایی که اثبات آنها کاری بس مشکل است، روی آوردند. افسانه جزیره خضرا و مثلث برمودا و مانند آن، حکایتهایی است که در تاریخ پر فراز و فرود این اعتقاد سترگ رخ نموده است؛ ولی همواره روشنگران این عرصه، مردم را از فرو غلطیدن در کجراههها و بیراههها حفظ کردهاند. البته پیش از آن نیز برخی مخالفان شیعه نسبت دادهاند که شیعیان بر این باورند که حضرت مهدی (ع) در دوران غیبت در سرداب سامرا زندگی میکند. در این جا مناسب است اشارهای کوتاه بدان نماییم. از گذشته بیشتر خانهها در مناطق گرمسیر عراق سرداب (زیرزمین) داشت، تا ساکنان خانه، از شدت گرمای تابستان در امان باشند[۹]. خانه حضرت عسکری (ع) در سامرا نیز دارای سرداب بود. این سرداب، محل زندگی و عبادت امام هادی، امام حسن عسکری و حضرت بقیه الله (ع) بود و اغلب دیدارها با حضرت ولی عصر در عهد پدر در همین منزل و در همین سرداب انجام میگرفت؛ به همین سبب شیعیانی که پس از رحلت امام حسن عسکری (ع)، برای زیارت قبر آن امام و پدر بزرگوارش وارد سامرا میشدند، پس از زیارت قبر آن بزرگوار، در محل عبادت سه امام بزرگوار نماز میخواندند و آنجا را زیارت میکردند. اما همانگونه که اشاره شد، متأسفانه برخی دشمنان متعصب، با نسبت دادن تهمتهای ناروا، خواستهاند از این موضوع بهرهبرداریهای نادرست کنند. آنان به شیعه تاخته و معتقدان به غیبت حضرت مهدی (ع) را به استهزا گرفتهاند؛ با این که میدانند حتی یک نفر شیعه راستین را نخواهند یافت که معتقد باشد حضرت مهدی (ع) در سرداب پنهان شده یا در سرداب سکونت و اقامت گزیده است. بنابراین زائران، فقط از آن جهت به این مکان مقدس احترام میگذارند که محل سکونت، زندگی، عبادت، نیایش و تلاوت قرآن انسانهای کامل بوده است. با این بیان، آنجا مکان مقدس و خانه پربرکتی است که خداوند اجازه داده است چنین مکانی، رفعت مقام یابد و در آنجا نام خدا به عظمت برده شود؛ به همین سبب مسلمانان پیرو مذهب خاندان وحی و رسالت، آنجا نماز میخوانند و بر پیامبر و خاندانش (ع) درود میفرستند؛ آنجا را زیارت میکنند و کسی بر این عقیده نیست که امام مهدی (ع) در آن سرداب سکونت دارد یا این که از آنجا ظهور خواهد کرد»[۱۰]. |
- چرا غیبت کبری با اهمیتتر از غیبت صغری است؟ (پرسش)
- عصر غیبت کبری چه خصوصیات ویژهای دارد؟ (پرسش)
- آیا دلیل نقلی برای اثبات غیبت امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
- غیبت امام مهدی به چه کیفیتی است؟ (پرسش)
- علت و هدف اصلی از غیبت کبری امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آیا در عصر غیبت کبری نیز نامهای از ناحیه مقدسه صادر شده است؟ (پرسش)
- آیا این گونه غیبت در بین انبیا هم سابقه داشته است؟ (پرسش)
- اعمال شب میلاد امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آیا ممکن است امام مهدی در عصر غیبت دیده شود؟ (پرسش)
- با توجه به اینکه بخشی از شرایط ظهور در حال حاضر محقق نشده است چگونه میتوان همچنان منتظر بود؟ (پرسش)
- چه محذوری داشت اگر امام مهدی در بین مردم ظاهر میبود؟ (پرسش)
- رهبری امام مهدی در دوران غیبت کبرا به چه شکلی است؟ (پرسش)
- آیا صدقه دادن برای امام مهدی صحیح است؟ (پرسش)
- نماز هدیه به امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- چه کسانی اقامه نماز جمعه را در زمان غیبت امام مهدی حرام دانستهاند؟ (پرسش)
- گونههای صبر در عصر غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار صدقه دادن برای سلامتی امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آیا غیبت امام مهدی با اعتقاد شیعه که وجود امام را برای بیان احکام دین و راهنمایی مردم لازم میدانند تناقض ندارد؟ (پرسش)
- با وجود فقها و محدثین برای بیان مسائل چه نیازی به امام غایب است؟ (پرسش)
- آیا خداوند نمیتوانست امام مهدی را بدون غیبت حفظ نماید؟ (پرسش)
- چرا در کتب روایی شیعی کمتر از امام مهدی روایت شده درحالیکه امام مهدی عمر طولانیتری از دیگر امامان دارد؟ (پرسش)
- برخی روایات روز ظهور را ماه رمضان و برخی روز جمعه معرفی کردهاند؛ این تعیین وقت نیست؟ براین اساس معنای انتظار چیست؟ (پرسش)
- آیا غیبت کبری حدی دارد؟ (پرسش)
- حقوق امام مهدی بر شیعیان چیست؟ (پرسش)
- آیا درباره غیبت امام مهدی پیشگویی شده است؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی از تابوت سکینه استفاده میکند؟ (پرسش)
- امام مهدی از تخت حضرت سلیمان چه استفادهای میکند؟ (پرسش)
- آیا با حضور امام مهدی در بین مردم ممکن نبود که ستمگران تسلیم او گردند؟ (پرسش)
- اگر امام ظاهر بود و با ظالمان زمان خود مصالحه کرده و پیمان عدم تعرض میبست چه میشد؟ (پرسش)
- این روایت را که امام مهدی در بین ماست و روزی ظهور میکند و وجود مبارک آن عزیز را همه میشناسند توضیح دهید و سندش چیست؟
- با توجه به این که دعای معصومین مستجاب است و آنها برای امام مهدی دعا کردهاند چرا ظهور تاکنون اتفاق نیافته است؟ (پرسش)
- بسیاری از مردم در حالت انتظار امام مهدی از دنیا رفتند و انتظارشان به ثمر نرسید؟ چه تضمینی هست که به ظهور امام برسیم؟ (پرسش)
- آیا ممکن است حضرت مهدی هیچگاه ظهور نکند و برای همیشه در پشت پرده غیبت بماند؟ (پرسش)
- درباره علت غیبت امام مهدی مسئله حفظ جان ایشان مطرح است چرا امامان گذشته برای حفظ جان خود غایب نشدند؟ (پرسش)
- چه کنیم تا فرزندانمان یاوران امام مهدی باشند؟ (پرسش)
- علل انحراف در جامعه پیش از ظهور چیست؟ (پرسش)
- مؤمنان نسبت به امام مهدی چه وظایفی دارند؟ (پرسش)
- آیا این روایت از امام مهدی است هرکه در جمعی از مردم نام مرا ببرد لعنت خدا بر او باد؟ (پرسش)
- چرا در روایات امام غایب به خورشید پنهان در پس ابر تشبیه است؟ (پرسش)
- دشمنان اسلام برای مخدوش کردن شخصیت امام مهدی و باورناپذیر نمودن وجود آن حضرت در نزد مردم جهان چه کارهایی انجام دادهاند؟ (پرسش)
- وظیفه ما در برابر پیشرفت حرکت صهیونیستها جهت بدبین کردن قیام امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- چگونه میتوانیم جلو اغتشاش فکری و شایعات نادرست در مورد امام مهدی را بگیریم؟ (پرسش)
- آیا وجود دستخط امام مهدی صحت دارد؟ (پرسش)
- جابلقا و جابرسا چه شهرهایی است؟ (پرسش)
- مقصود از بدن هور قلیائی چیست؟ (پرسش)
- اینکه حضرت زهرا الگوی امام مهدی است یعنی چه؟ (پرسش)
- آیا درست است که اعمال بندگان هفتهای یک یا دو بار بر آن حضرت عرضه میشود؟ (پرسش)
- چرا ما نمیتوانیم سرورمان امام مهدی را ببینیم؟ (پرسش)
- اگر خوابی درباره امام مهدی دیده باشیم تعریف کردنش برای دیگران اشکالی دارد؟ (پرسش)
- بیان خوابهایی که درباره امام مهدی است برای آگاهی مردم مناسب است؟ (پرسش)
- آیا خود امام مهدی مایل و منتظر ظهور است؟ (پرسش)
- چه بیمارهایی پیش از ظهور امام مهدی رواج مییابد؟ (پرسش)
- توجه و عنایت حضرت به مردم و شیعیان در دوران غیبت چگونه است؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی منتظر است و مانند منتظران برای ظهورش تلاش میکند؟ (پرسش)
- معنای حدیث اگر حجت خدا نباشد هر آینه زمین اهلش را فرو میبرد چیست؟ (پرسش)
- چه تناسبی بین خورشید پشت ابر و غیبت امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
- آیا ما در عصر فترت قرار داریم؟ (پرسش)
- محل خلوت کردن امام مهدی کجاست؟ (پرسش)
- چرا از امام مهدی بهعنوان چراغ مخفی تعبیر شده است؟ (پرسش)
- چه کسانی پیش از امام مهدی قیام میکنند؟ (پرسش)
- چگونه میتوان برای انقلاب امام مهدی زمینهسازی کرد؟ (پرسش)
- در چه روزی اعمال مردم به پیشگاه امام مهدی عرضه میشود؟ (پرسش)
- امام مهدی در عصر غیبت چه کارهایی را انجام میدهند؟ (پرسش)
- با غیبت امام مهدی چگونه میتوان امام مهدی خود را شناخت؟ (پرسش)
- چگونه ممکن است که امام در میان ما باشد ولی او را نشناسیم؟ (پرسش)
- اگر امام ظاهر بود و با ظالمان زمان خود مصالحه کرده و پیمان عدم تعرض میبست چه میشد؟ (پرسش)
- چه کنیم که ایمانمان به وجود امام مهدی بیشتر شود؟ (پرسش)
- آیا میتوان به همه کتابهای علائم الظهور و ملاحم استناد کرد؟ (پرسش)
- چگونه میتوان عشق به امام مهدی را در دل مردم زنده کرد؟ (پرسش)
- معنای ترسیدن امام مهدی پیش از قیام چیست؟ (پرسش)
- منظور از حرکت حرب و قیس پیش از قیام امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- چه کسانی پیش از قیام امام مهدی خروج میکنند؟ (پرسش)
- کتاب محیی الدین عربی در مورد امام مهدی چقدر قابل استناد است؟ (پرسش)
- آیا در روایات آمده که موقع سلام به امام مهدی سر را تا اندازه رکوع یا کمتر خم کنند؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی به تمام نقاط جهان سر میزنند؟ (پرسش)
- چرا وقتی عدهای امام مهدی را میبینند از ابتدا او را نمیشناسند؟ (پرسش)
- چرا برای امامان دیگر غیبت مقرر نگردیده است؟ (پرسش)
- آیا حدیث لو أدرکته لخدمته أیام حیاتی دلیل برتری امام مهدی بر سایر ائمه است؟ (پرسش)
- چرا اگر امام مهدی خود را نشناسیم به مرگ جاهلی از دنیا رفتهایم؟ (پرسش)
- آیا قیام قبل از ظهور حجت صحیح است؟ (پرسش)
- شیوه زندگانی امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- چگونه میتوان به امام مهدی سلام داد؟ (پرسش)
- شاخصهای دینداری در دوران غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- ظهور صغرا و ظهور کبرای امام مهدی چگونه است و چه چیزی پیش درآمد ظهور کبرا شمرده میشود؟ (پرسش)
- از کجا معلوم میشود که مهدی در عصر غیبت کبری واقعا وجود خارجی دارد و صرفا یک فرضیه نیست؟ (پرسش)
- چرا امتحان به غیبت امام مهدی از شدیدترین امتحانات است؟ (پرسش)
- منظور از تمحیص که در روایات آمده است چیست؟ (پرسش)
- با توجه به احتمال خطای مراجع تقلید و مجتهدان چرا ما از داشتن امام در زمان غیبت محروم هستیم؟ (پرسش)
- چرا خداوند فقط دوازده امام انتخاب کرد تا مجبور شود یکی از آنها را غایب کند و ما بدون سرپرست و بلا تکلیف باشیم؟ (پرسش)
- امام مهدی در زمان غیبت کبری در کجا اقامت دارد؟ ضروریات زندگی خویش را چگونه تهیه مینماید؟ (پرسش)
- آیا برای غیبت کبری حدی تعیین شده است؟ (پرسش)
- مراد از «ناحیه» چیست؟ (پرسش)
- پیش از ظهور چه حوادثی در جهان اتفاق میافتد؟ (پرسش)
- حضرت خضر کیست و در دوران غیبت حضرت مهدی چه نقشی دارد؟ (پرسش)
- مقصود از زمینهسازان خاص چیست؟ (پرسش)
- ویژگیهای اعتقادی زمینهسازان ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- ویژگیهای رفتاری زمینهسازان ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- امنیت جهانی در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ (پرسش)
- در روایات چشمانداز حکومتهای پیش از قیام امام مهدی چگونه ترسیم شده است؟ (پرسش)
- چه روزنههای برای امیدواری شیعیان و مؤمنین برای آینده جهان وجود دارد؟ (پرسش)
- برای غیبت کبری حدی تعیین شده است؟ (پرسش)
- آگاهی دادن امامان به مردم درباره غایب شدن امام مهدی چگونه بوده است؟ (پرسش)
- چگونه امام مهدی در دوره غیبت از چشم مردم پنهان مانده است؟ (پرسش)
- چرا پیامبران و بقیه امامان مانند امام مهدی غیبت نکردند تا به شهادت نرسند؟ (پرسش)
- گونههای مختلف محبت امام مهدی به مردم در چه چیزهای تجلی میکند؟ (پرسش)
- امام مهدی درباره جلوههای مهربانی خود چه فرمودهاند؟ (پرسش)
- چه کسانی در زمان غیبت امام مهدی نجات مییابند؟ (پرسش)
- دینداری در روزگار غیبت امام مهدی چه فضیلتهایی دارد؟ (پرسش)
- مسئولیت امام مهدی در غیبت کبرا چیست؟ (پرسش)
- آیا ظهور امام مهدی ناگهانی اتفاق میافتد؟ (پرسش)
- آیا فقط خداوند از زمان ظهور آگاه است؟ (پرسش)
- روایاتی که قیام در عصر غیبت را ممنوع کرده به چند دسته تقسیم میشوند؟ (پرسش)
- اینکه گفته میشود امام مهدی برای انتقام خون امام حسین ظهور میکند به چه معناست؟ (پرسش)
- منظور از آزمایش مردم در دوران غیبت چیست؟ (پرسش)
- آس به چه معناست و چه ارتباطی به ظهور امام مهدی دارد؟ (پرسش)
- چه عواملی سبب شده راه ضرر رسیدن به امام مهدی مسدود باشد؟ (پرسش)
- پیش از ظهور چه حوادثی در ماه شوال اتفاق میافتد؟ (پرسش)
- چه حوادثی پیش از ظهور اتفاق میافتد؟ (پرسش)
- آیا خدا قدرت حفظ امام مهدی را ندارد و نمیتواند او را از شر دشمنان حفظ کند؟ (پرسش)
- اگر امام مهدی ظاهر بود آیا ممکن نبود که ستمگران تسلیم او شده و با او بعیت کنند؟ (پرسش)
- اگر امام مهدی ظاهر بود و با ستمگران پیمان عدم تعرض میبست چه میشد؟ (پرسش)
- اگر امام مهدی خود را به علماء و مؤمنان مورد وثوق ظاهر میساخت چه مشکلی پیش میآمد؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی در مناسک حج شرکت میکنند؟ (پرسش)
- چه گرفتاریهایی در زمان غیبت دامنگیر شیعیان شده است؟ (پرسش)
- شکایت از غیبت امام مهدی به چه معناست؟ (پرسش)
- چه شرایطی سبب تحیر امام مهدی شده است؟ (پرسش)
پانویس
- ↑ بحار الانوار، علّامه مجلسی، ج ۵۲، ص ۱۵۴- حقّ الیقین، علّامه مجلسی، ص ۲۴۶
- ↑ تشریف فرمایی امام مهدی (ع) به شهر مقدّس قم، ضمن حکایتی بیان شده که علاقمندان، به کتاب پاسخ به ده پرسش، تألیف صافی گلپایگانی، ص ۳۱، مراجعه فرمایند
- ↑ لیت شعری این استقرّت بک النّوی، بل ای ارض تقلّک او ثری، ابرضوی او غیرها ام ذی طوی
- ↑ غیبت نعمانی، ترجمه غفّاری، باب دهم، ص ۲۵۰
- ↑ یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص ۱۲۰ تا ۱۲۲.
- ↑ نعمانی، الغیبة، ص ۱۸۱.
- ↑ طبری، دلائل الامامة، ص ۲۹۱.
- ↑ علامه مجلسی، بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۱۷۴.
- ↑ فخر الدین طریحی، مجمع البحرین، ج ۱، ص ۴۶۷.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۱۴۸.