منتظران راستین نسبت به حفظ تحکیم ولایت با مؤمنان چه وظیفه‌ای دارند؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
منتظران راستین نسبت به حفظ تحکیم ولایت با مؤمنان چه وظیفه‌ای دارند؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / غیبت امام مهدی / وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت
مدخل اصلیتحکیم ولایت با مؤمنان
تعداد پاسخ۳ پاسخ

منتظران راستین نسبت به حفظ تحکیم ولایت با مؤمنان چه وظیفه‌ای دارند؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ جامع اجمالی

ولایت، امام و مؤمنین

ولایت معانی متعددی دارد که پذیرش امام و اطاعت از ایشان در همۀ امور، از مهمترین آنها است. معنای دیگر ولایت، دوست داشتن امام و نیز سایر مؤمنین است و در زمان غیبت معصوم دوست داشتن منتظران امام زمان (ع) است. در زمان غیبت کبری معصوم ولایت دارد و معنای ولایت آن است که جامعه ای به هم پیوسته و متحد را تشکیل دهد یعنی امام معصوم باید ولایتش را بر جامعه اعمال کند منتها زمانی که امام معصوم حضور نداشته باشد باید کسی باشد که این ولایت را بتواند اعمال کند؛ زیرا جامعۀ بدون اختیارات حکومتی برای فقیه در زمان غیبت جامعه ای است که مردمش از هم پراکنده‌اند و هیچ ارتباطی مردم را به هم وصل نمی‌کند. پس اگر بخواهند به هم بپیوندند باید یک حاکم باشد که دستور دهد و اینها اطاعت کنند و همدیگر را هم در راه این اطاعت نگه دارند و تثبیت کنند. جامعه ای که در آن حکومت وجود دارد از یک طرف با امام پیوند دارد و از طرفی دیگر با مردم. کسانی که می‌‌گویند در زمان غیبت کبری نباید حکومت تشکیل داد یا لازم نیست حکومت داشته باشیم در حقیقت منکرین ولایتند. منکر ولایت نه به معنی ولایت فقیه بلکه به معنای ولایت معصوم[۱].

وظایف منتظران در رابطه با تحکیم ولایت با مؤمنان

بعد از اثبات اینکه جامعۀ منتظر باید دارای حکومت و ولایت باشد باید گفت منتظران راستین نسبت به حفظ تحکیم ولایت با مؤمنان چندین وظیفه دارند که عبارت‌اند از:

  1. پیوند ولایی با مؤمنین: مؤمنین با هم رابطۀ ولایی دارند، همان‌طور که با امام رابطۀ ولایی دارند[۲]. آیات آخر سورۀ انفال، دربارۀ ولایت مؤمنین با یکدیگر می‌‌فرماید: أُولَئِكَ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ[۳] و در مورد کفّار در آیۀ بعد نیز می‌‌فرماید که آنها هم بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ[۴]؛ هم مؤمنین اولیای یکدیگرند و با همدیگر پیوند ولایتی دارند، هم کفّار با یکدیگر پیوند ولایتی دارند. پس این تکلیف است به زبان اِخبار امّا در واقع انشاء است و معنایش این است مؤمن با مؤمن بایستی پیوند ولایتی داشته باشد، و این همان وحدت است[۵].
  2. قطع ولایت با کفار: منتظران راستین برای حفظ تحکیم ولایت با مؤمنان نباید با کفار ولایت داشته باشند. ولایت کفّار، مسلمان‌ها را نابود می‌‌کند مانند ولایتی که برخی از کشورها با رژیم صهیونیستی ایجاد کرده‌اند و به مبادلۀ کلمات محبّت‌آمیز و ارتباطات گوناگون سیاسی و اقتصادی و غیره با آنها پرداخته‌اند. قرآن می‌فرماید: إِلَّا تَفْعَلُوهُ تَكُنْ فِتْنَةٌ فِي الْأَرْضِ وَفَسَادٌ كَبِيرٌ[۶]؛ اگر چنانچه این قطع ولایت بین مؤمنین و کفّار رعایت نشود در زمین، فتنه و فساد کبیر به وجود می‌‌آید[۷].
  3. یاری رساندن به مؤمنین در اطاعت از ولی: ولایت یک رابطه است اما دو نوع رابطه در نتیجۀ ولایت ایجاد می‌‌شود. یک رابطه ولایت طولی و یک رابطه ولایت عرضی. رابطۀ ولایت طولی این است که امام معصوم (ع) ولی جامعه بشود و در نتیجه اطاعت از او بر انسان واجب می‌‌شود. یک رابطه ای هم بین افراد این مجموعه با هم شکل می‌‌گیرد یعنی مردم باید همدیگر را در اطاعت از ولی یاری کنند و همدیگر را در خط اطاعت نگه دارند. افراد جامعه باید یکدیگر را در این خط اطاعت از امام و ولی و فرمانبری کمک کنند و نگه دارند: وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُولَئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ[۸] این دو خط ولایت عرضی و ولایت طولی در این آیه کاملا تبیین شده است. مؤمنون اولیاء بعض هستند[۹].
  4. امر به معروف و نهی از منکر: امر به معروف و نهی از منکر يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ[۱۰] نقش بنیادین و اساسی در شکل‌گیری یک جامعۀ واحد اسلامی دارد. یعنی جامعه ای که امر به معروف و نهی از منکر ندارد نمی‌تواند اسلامی باشد. چون آنچه تار و پود جامعه را ایجاد می‌‌کند امر به معروف و نهی از منکر است که گاهی در آیات قرآن کریم از تواصی به حق و تواصی به صبر از آن تعبیر شده است: وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ[۱۱].[۱۲]

پاسخ‌ها ودیدگاه‌های متفرقه

۱. آیت‌الله خامنه‌ای؛
آیت‌الله سید علی حسینی خامنه‌ای، در بیاناتی با عنوان علائم ایمان در این‌باره گفته است: «در آیات آخر سوره مبارک انفال، آنجایی که بحث ولایت مؤمنین با یکدیگر است [می‌‌فرماید:] أُولَئِكَ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ[۱۳]، [این] راجع به مؤمنین؛ در مورد کفّار در آیه بعد می‌‌فرماید که آنها هم بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ؛ هم مؤمنین اولیای یکدیگرند و با همدیگر پیوند ولایتی دارند، هم کفّار با یکدیگر پیوند ولایتی دارند. پس این تکلیف است به زبان اِخبار،امّا در واقع انشاء است و معنایش این است که مؤمن با مؤمن بایستی پیوند ولایتی داشته باشد، مال هرجای دنیای اسلام که هست باشد؛ این وحدتی که ما می‌گوییم این است. در مقابل، بایستی در جبهه مقابل، کفّار را که ملاحظه می‌‌کند با آنها پیوند نداشته باشد، با آنها ولایت نداشته باشد. ولایت کفّار، مسلمان‌ها را بدبخت می‌‌کند؛ [مثل] این ولایتی که امروز مشاهده می‌کنید و بعضی از کشورها با رژیم صهیونیستی بنا می‌کنند به مبادله کلمات محبّت‌آمیز و ارتباطات گوناگون سیاسی و اقتصادی و غیره. بعد می‌فرماید: إِلَّا تَفْعَلُوهُ تَكُنْ فِتْنَةٌ فِي الْأَرْضِ وَفَسَادٌ كَبِيرٌ[۱۴]؛ اگرچنانچه این ولایت بین مؤمنین و قطع ولایت بین مؤمنین و کفّار رعایت نشود در زمین، فتنه و فساد کبیر به وجود می‌‌آید[۱۵].
۲. آیت‌‌الله اراکی؛
آیت الله محسن اراکی، در بیاناتی با عنوان «فقه حکومتی» در این‌باره گفته است: «در جامعه همین حقیقت وجود دارد که ولایت یک خط، یک نخ و یک رابطه است. دو نوع رابطه در نیتجه ولایت ایجاد می شود. یک رابطه تار و یک رابطه پود. یک رابطه ولایت طولی و یک رابطه ولایت عرضی. رابطه ولایت طولی اینست که مثلا امام معصوم سلام الله علیها بشود ولی جامعه ما و در نتیجه اینکه او می شود ولی اطاعت از او بر ما واجب می شود. این نخ تار به وسیله این وجود اطاعت در جامعه شکل می گیرد. بعد همه اینها که شدند مطیع یک رهبر و ولی و یک امام یک رابطه ای هم بین افراد این مجموعه با هم شکل می گیرد یعنی مردم باید همیدیگر را در اطاعت از ولی یاری کنند و همدیگر را در خط اطاعت نگه دارند. افراد جامعه باید یکدیگر را در این خط اطاعت از امام و ولی و فرمانبری کمک کنند و نگه دارند: وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُولَئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ[۱۶] این دو خط ولایت عرضی و ولایت طولی در این آیه کاملا تبیین شده است. مؤمنون اولیاء بعض هستند. اینجا خط ولایت عرضی تبیین شده این خط ولایت عرضی را فرمودند که: يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ لذا این امر به معروف و نهی از منکر یک نقش بنیادین و اساسی در شکل‌گیری یک جامعه واحد اسلامی دارد. یعنی جامعه ای که امر به معروف و نهی از منکر ندارد نمی تواند اسلامی باشد. چون آنچه این پود این جامعه را ایجاد می کند و خط ولایت عرض را ایجاد می کند همین امر به معروف و نهی از منکر است که گاهی در آیات قرآن کریم از تواصی به حق و تواصی به صبر از آن تعبیر شده است: وَالْعَصْرِ إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِي خُسْرٍ إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ[۱۷] این آمنو و عملوا الصالحات همان بطیعون الله و رسوله است. آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْهِ مِنْ رَبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ كُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ وَقَالُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ[۱۸] این معنای ایمان است. قرآن کریم ایمان را تفسیر کرده است به همین اطعنا. شنیدیم یعنی پذیرفتیم فرمان خدا را و اطاعت کردیم. این اطاعت کردن و پذیرفتن همان أنّ الذین آمنو و عملوا الصالحات است و بعد و تواصوا بالحق و تواصوا بالصبر که همان عبارت اخرای همین آیه است که: وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ[۱۹] با شکل‌گیری جامعه ای که در آن حکومت وجود دارد یک جامعه دارای پیوند طولی و عرضی شکل می گیرد. این پیوند وطولی وعرضی باید شکل بگیرد. یعنی اگر ما اینکار را نکنیم عمل به وظیفه نکرده ایم کسانی که می گویند در زمان غیبت کبری نباید حکومت تشکیل داد یا لازم نیست حکومت داشته باشیم در حقیقت منکرین ولایتند. منکر ولایت نه به معنی ولایت فقیه بلکه به معنای ولایت معصوم هستند. معصوم ولایت دارد یا خیر؟ آیا در زمان غیبت کبری این ولایت از بین می رود؟ اگر جواب اینست که ولایت دارد معنای این ولایت داشتن چیست؟ اینست که ما باید یک جامعه به هم پیوسته داشته باشیم. یعنی باید امام معصوم که ما ولایتش را قبول داریم بتواند ولایتش را بر ما اعمال کند. خب وقتی امام معصوم حضور نداشته باشد باید یک کسی باشد که این ولایت بتواند اعمال شود. نمی توانیم جامعه ولایی داشته باشیم بدون اختیارات حکومتی برای فقیه در زمان غیبت چون جامعه ولایتی نمی توانیم داشته باشیم. جامعه ای که مردمش از هم پراکنده اند و هیچ ارتباطی مردم را به هم وصل نمی کند چون ولایی نیست. بخواهند به هم بپیوندند باید یک حاکم باشد که دستور دهد و اینها اطاعت کنند. و همدیگر را هم در راه این اطاعت نگه دارند و تثبیت کنند»[۲۰].
۳. حجت الاسلام و المسلمین سوزنچی؛
حجت الاسلام و المسلمین حسین سوزنچی، نویسنده مقاله «مهدویت و انتظار در اندیشه شهید مطهری» در این‌باره گفته است: «ولایت هم رابطه با امام است و هم رابطه با برادران دینی. مؤمنین با هم رابطه ولایی دارند، همان‌طور که با امام رابطه ولایی دارند. می‌فرماید: وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُولَئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ[۲۱] مؤمنین با هم رابطه ولایی دارند همانطور که با امامشان رابطه ولایی دارند همان عبارت را آورده و برای مؤمنین به کار برده است. دوتا برادر نسبت به هم دغدغه دارند؛ نه اینکه فقط مواظب باشند دستشان در جیب هم نرود! بلکه واقعاً برادری می‌کنند»[۲۲].

پرسش‌های مصداقی

پرسش‌های وابسته

  1. معنای انتظار چیست؟ (پرسش)
  2. منظور از انتظار به معنای عام چیست؟ (پرسش)
  3. منظور از انتظار به معنای خاص چیست؟ (پرسش)
  4. ارکان انتظار چیست؟ (پرسش)
  5. عناصر و اجزاء انتظار چیستند؟ (پرسش)
  6. هدف از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  7. انتظار فرج چه ضرورتی دارد؟ (پرسش)
    1. ضرورت عقلی انتظار چیست؟ (پرسش)
    2. ضرورت نقلی انتظار چیست؟ (پرسش)
  8. آیا مسئله انتظار قابل تحقق است؟ (پرسش)
  9. جایگاه انتظار در مکاتب فکری غیر دینی چیست؟ (پرسش)
  10. نقش انتظار در حرکت توحیدی چیست؟ (پرسش)
  11. انواع انتظار چیست؟ (پرسش)
  12. شدت انتظار شخص منتظر چگونه در آرزوها و دعاهای او تجلی پیدا می‌کند؟ (پرسش)
  13. لوازم انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
    1. آیا زندگی با یاد امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    2. آیا آرزوی یاری کردن امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    3. آیا ایجاد آمادگی برا پیوستن به امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    4. آیا تربیت منتظران راستین از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
  14. دیدگاه اهل سنت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  15. دیدگاه آیین بودا درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  16. آیا جنیان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
  17. آیا فرشتگان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
  18. چرا گفته می‌شود امام مهدی منتظر ظهور است؟ (پرسش)
  19. دلایل انتظار فرج و امید به آینده چیست؟ (پرسش)
  20. آیا شیعیان در امر انتظار عجول و شتاب‌زده هستند؟ (پرسش)
  21. آیا مسئله انتظار سبب فراگیری ظلم و ستم می‌شود؟ (پرسش)
  22. آیا مسئله انتظار سبب تعطیلی احکام اسلامی می‌شود؟ (پرسش)
  23. آیا اندیشه انتظار موعود در امت‌های پیشین بوده است؟ (پرسش)
  24. آیا انتظار در میان ادیان و ملل گوناگون سابقه‌ای دارد؟ (پرسش)
  25. منشأ نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
  26. آفات نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
  27. گونه‌های احادیث درباره انتظار چیستند؟ (پرسش)
  28. نمادهای انتظار چیستند؟ (پرسش)
    1. آیا دعای ندبه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    2. آیا دعای عهد از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    3. آیا زیارت آل یاسین از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    4. آیا مسجد جمکران از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    5. آیا مسجد کوفه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    6. آیا مسجد صعصعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    7. آیا مسجد سهله از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    8. آیا عید نیمه شعبان از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    9. آیا روز جمعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
  29. چرا کسانی که انتظار امام مهدی را می‌کشیده‌اند بعد از ظهور به مخالفت با ایشان برمی‌خیزند؟ (پرسش)
  30. ویژگی‌های اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  31. شیوه ابراز اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  32. منظور از عمومیت انتظار چیست؟ (پرسش)
  33. مبانی اشتیاق به فرج چیست؟ (پرسش)
  34. چگونه می‌توان انتظار را در جامعه ترویج داد؟ (پرسش)
  35. آیا مراد از انتظار تنها انتظار قلبی است؟ (پرسش)
  36. منظور از انتظار، انتظار فردی است یا انتظار امت؟ (پرسش)
  37. منظور از انتظار امام و امت چیست؟ (پرسش)
  38. شرایط انتظار واقعی چیست؟ (پرسش)
  39. انتظار عملی به چه معناست؟ (پرسش)
  40. آیا انتظار مذهب اعتراض است؟ (پرسش)
  41. آیا انتظار به معنای گوشه‌گیری و احتراز است؟ (پرسش)
  42. آیا انتظار فرج مورد اتفاق همه مسلمین است؟ (پرسش)
  43. مسئولیت اجتماعی مسلمین درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  44. کامل‌ترین شکل انتظار عملی برای مقدمه ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  45. انتظار فرج با سرنوشت بشریت چه پیوندی دارد؟ (پرسش)
  46. مقصود از انتظار مسیحا چیست؟ (پرسش)
  47. منظور از انتظار ویرانگر چیست؟ (پرسش)
  48. منظور از انتظار سازنده چیست؟ (پرسش)
  49. منظور از انتظار مسئولانه چیست؟ (پرسش)
  50. منظور از انتظار غیر مسئولانه چیست؟ (پرسش)
  51. انواع برداشت از انتظار چیست؟ (پرسش)
  52. دیدگاه شیعه درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  53. دیدگاه آیین زرتشت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  54. دیدگاه آیین هندو درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  55. دیدگاه یهود درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  56. دیدگاه مسیحیت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  57. برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  58. علت برداشت‌های انحرافی از انتظار چیست؟ (پرسش)
  59. آیا انتظار امام مهدی واجب است؟ (پرسش)
  60. عوامل ایجاد کننده انتظار چیستند؟ (پرسش)
  61. لوازم تعریف انتظار چیست؟ (پرسش)
  62. نقطه مقابل انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  63. رابطه انتظار با شدت گرفتاری‌ها چیست؟ (پرسش)
  64. امام مهدی منتظر چه چیزی است؟ (پرسش)
  65. آیا انتظار فرج باید با قصد قربت باشد؟ (پرسش)
  66. مراتب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  67. رابطه محبت با انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  68. بالاترین درجه انتظار فرج امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  69. مشاهده وقوع ظلم در زمین چگونه انتظار فرج را در مؤمن تشدید می‌کند؟ (پرسش)
  70. چه رابطه‌ای میان انتظار فرج و ایمان وجود دارد؟ (پرسش)
  71. انتظار منجی در ادوار مختلف دعوت‌های الهی چه معنایی داشته است؟ (پرسش)
  72. اندیشه انتظار موعود در اسلام چگونه است؟ (پرسش)
  73. آیا انتظار فرج افضل الاعمال است؟ (پرسش)
  74. انتظار فرج چیست و چرا بهترین عمل خوانده شده است؟ (پرسش)
  75. برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  76. آیا مکاتب فلسفی نیز انتظار فرج را امری ارزشی می‌‏دانند؟ (پرسش)
  77. آیا در کتاب مقدس یهود سخن از انتظار فرج به میان آمده است؟ (پرسش)
  78. مقصود از روایات مطلق در باب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  79. چه امتیازی در انتظار منجی موجود است؟ (پرسش)
  80. آیا تأخیر در فرج موجب قساوت قلب می‌‏شود؟ (پرسش)
  81. آیا انتظار طولانی فرج خسته کننده و ملالت‌‏آور است؟ (پرسش)
  82. علت سختی انتظار چیست و چرا می‏‌گویند انتظار زیباست؟ زیبایی انتظار در چیست؟ (پرسش)
  83. امام مهدی در قبال منتظران و شیعیان چه عنایاتی دارند؟ (پرسش)
  84. منتظران امام مهدی که در قرن‏های گذشته بدون پاین انتظارشان فوت کرده‌اند؛ چه تضمینی وجود دارد که انتظار ما به ثمر برسد؟ (پرسش)
  85. آیا انتظار موجب انفعال جامعه نمی‌شود؟ (پرسش)
  86. فرج مردم جهان در چیست و چرا انتظار فرج فضیلت و ارزش بیشتری دارد؟ (پرسش)
  87. خاستگاه و منشأ اصلی انتظار ظهور «مصلح و نجات‏‌دهنده بزرگ» چیست؟ (پرسش)
  88. دعا برای تعجیل فرج چه تأثیری در فرج شیعیان دارد؟ (پرسش)
  89. دعای اللهم کن لولیک الحجه بن الحسن به چه منظوری خوانده می‌شود؟ (پرسش)
  90. آیات مربوط به ظهور و انتظار کدامند؟ (پرسش)
  91. انتظار در دیگر روزهای سال چگونه معنا پیدا می‏‌کند؟ (پرسش)
  92. رابطه انتظار با بهداشت روان چیست؟ (پرسش)
  93. رابطه انتظار با آینده جهان چیست؟ (پرسش)
  94. فلسفه انتظار چیست؟ (پرسش)
  95. باور به ظهور امام مهدی چگونه عامل پایداری و استقامت شیعه می‌شود؟ (پرسش)
  96. انتظار فرج چه فضیلتی دارد؟ (پرسش)
  97. جایگاه انتظار در فرهنگ شیعه چیست؟ (پرسش)
  98. چرا انتظار اهمیت و جایگاه ویژه و برجسته‌ای دارد؟ (پرسش)
  99. چرا انتظار فرج افضل اعمال است؟ (پرسش)
  100. ویژگی‌‏های منتظران واقعی در دوران غیبت چیست؟ (پرسش)
  101. انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
  102. چه نوع انتظاری راجح است؟ (پرسش)
  103. دانش ‏آموزان چگونه باید منتظر امام مهدی باشند؟ (پرسش)
  104. رضایت امام مهدی از چه راهی به دست می‌آید؟ (پرسش)
  105. آیا شیعیان و منتظران ظهور افزون‌بر وظایف فردی و دینی تکالیف سیاسی و اجتماعی نیز دارند؟ (پرسش)
  106. آیا برای منتظر واقعی بودن اقدام‌های سیاسی و اجتماعی خاصی باید انجام داد؟ (پرسش)
  107. وظایف ما در دوران غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  108. چه تناسبی میان انتظار موعود و مبارزه با فساد وجود دارد؟ آیا انتظار به معنای ساکت ماندن نیست؟ (پرسش)
  109. چه مقام و منزلتی در روایات برای منتظران بیان شده است؟ (پرسش)
  110. جامعه منتظر دارای چه ویژگی‌هایی است؟ (پرسش)
  111. انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
  112. صرف‏‌نظر از وظایف شخصی در قبال امام مهدی وظایف خود انسان منتظر به‌طور کلی چیست؟ (پرسش)
  113. منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
  114. منتظران راستین امام مهدی دارای چه فضیلت و منزلتی هستند؟
  115. منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
  116. در روایات چه پاداشی برای منتظران امام مهدی بیان شده است؟ (پرسش)
  117. ویژگی‏های منتظران واقعی در این دوران چیست؟ (پرسش)
  118. آیا تنها انتظار فرج برای ظهور امام مهدی کافی است؟ (پرسش)
  119. ویژگی‌های انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  120. ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد اعتقادی چیست؟ (پرسش)
  121. ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد علمی و اخلاقی چیست؟ (پرسش)
  122. فواید و آثار انتظار چیست؟ (پرسش)
  123. آثار فردی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  124. آثار اجتماعی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  125. آثار تربیتی انتظار چیست؟ (پرسش)
  126. چرا انتظار فرج امام مهدی موجب گشایش می‌شود؟ (پرسش)
  127. عنصر انتظار چگونه در آمادگی نظامی منتظران تأثیر دارد؟ (پرسش)
  128. چگونه روحیه انتظار را در خود تقویت کنیم؟ (پرسش)
  129. آیا انتظار فرج منشأ فرج‌های مادی برای منتظر خواهد بود؟ (پرسش)
  130. انتظار چه ابعادی دارد؟ (پرسش)
  131. ابعاد اعتقادی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  132. ابعاد عملی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)

پانویس

  1. ر.ک: اراکی، محسن، مرکز مطالعات راهبردی فقه حکومتی.
  2. ر.ک: سوزنچی، حسین، وبگاه جوان آنلاین.
  3. «کسانی که ایمان آورده و هجرت گزیده‌اند و در راه خداوند با مال و جانشان جهاد کرده‌اند و کسانی که (به آنان) پناه داده و یاری رسانده‌اند دوستان یکدیگرند» سوره انفال، آیه ۷۲.
  4. «آنان دوستان يكديگرند» سوره مائده، آیه ۵۱.
  5. ر.ک: حسینی خامنه‌ای، سید علی، دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
  6. «و کافران (نیز) دوستان یکدیگرند و اگر آن (دستور) را انجام ندهید در زمین، آشوب و تباهی بزرگی رخ خواهد داد» سوره انفال، آیه ۷۳.
  7. ر.ک: حسینی خامنه‌ای، سید علی، دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
  8. «و مردان و زنان مؤمن، دوستان یکدیگرند که به کار شایسته فرمان می‌دهند و از کار ناشایست باز می‌دارند و نماز را برپا می‌دارند و زکات می‌پردازند و از خداوند و پیامبرش فرمان می‌برند، اینانند که خداوند به زودی بر آنان بخشایش می‌آورد، به راستی خداوند پیروزمندی حکیم است» سوره توبه، آیه ۷۱.
  9. ر.ک: اراکی، محسن، مرکز مطالعات راهبردی فقه حکومتی.
  10. «و باید از میان شما گروهی باشند که (مردم را) به نیکی فرا می‌خوانند و به کار شایسته فرمان می‌دهند و از کار ناشایست باز می‌دارند و اینانند که رستگارند» سوره آل عمران، آیه ۱۰۴.
  11. «جز آنان که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند و یکدیگر را به راستی پند داده‌اند و همدیگر را به شکیبایی اندرز داده‌اند» سوره عصر، آیه ۳ ـ ۴
  12. ر.ک: اراکی، محسن، مرکز مطالعات راهبردی فقه حکومتی.
  13. «کسانی که ایمان آورده و هجرت گزیده‌اند و در راه خداوند با مال و جانشان جهاد کرده‌اند و کسانی که (به آنان) پناه داده و یاری رسانده‌اند دوستان یکدیگرند و کسانی که ایمان آورده و هجرت نکرده‌اند شما را با آنان هیچ پیوندی نیست تا آنکه هجرت گزینند و اگر از شما» سوره انفال، آیه 72.
  14. «و کافران (نیز) دوستان یکدیگرند و اگر آن (دستور) را انجام ندهید در زمین، آشوب و تباهی بزرگی رخ خواهد داد» سوره انفال، آیه 73.
  15. حسینی خامنه‌ای، سید علی؛ دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای
  16. «و مردان و زنان با ايمان، دوستان يكديگرند، كه به كارهاى پسنديده وا مى‌دارند، و از كارهاى ناپسند باز مى‌دارند، و نماز را بر پا مى‌كنند و زكات مى‌دهند، و از خدا و پيامبرش فرمان مى‌برند. آنانند كه خدا به زودى مشمول رحمتشان قرار خواهد داد، كه خدا توانا و حكيم است». سوره توبه، آیه 71.
  17. «سوگند به روزگار که آدمی در زیانمندی است جز آنان که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند و یکدیگر را به راستی پند داده‌اند و همدیگر را به شکیبایی اندرز داده‌اند» سوره عصر، آیه۱- 3.
  18. «این پیامبر به آنچه از (سوی) پروردگارش به سوی او فرو فرستاده‌اند، ایمان دارد و همه مؤمنان به خداوند و فرشتگانش و کتاب‌هایش و پیامبرانش، ایمان دارند (و می‌گویند) میان هیچ یک از پیامبران وی، فرق نمی‌نهیم و می‌گویند: شنیدیم و فرمان بردیم؛ پروردگارا! آمرزش» سوره بقره، آیه 285.
  19. «و مردان و زنان مؤمن، دوستان یکدیگرند که به کار شایسته فرمان می‌دهند و از کار ناشایست باز می‌دارند و نماز را برپا می‌دارند و زکات می‌پردازند و از خداوند و پیامبرش فرمان می‌برند، اینانند که خداوند به زودی بر آنان بخشایش می‌آورد، به راستی خداوند پیروزمندی» سوره توبه، آیه 71.
  20. اراکی، محسن؛ مرکز مطالعات راهبردی فقه حکومتی
  21. «و مردان و زنان با ايمان، دوستان يكديگرند، كه به كارهاى پسنديده وا مى‌دارند، و از كارهاى ناپسند باز مى‌دارند، و نماز را بر پا مى‌كنند و زكات مى‌دهند، و از خدا و پيامبرش فرمان مى‌برند. آنانند كه خدا به زودى مشمول رحمتشان قرار خواهد داد، كه خدا توانا و حكيم است.» سوره توبه، آیه 71.
  22. سوزنچی، حسین؛ وبگاه جوان آنلاین