آیا مسئله انتظار قابل تحقق است؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

آیا مسئله انتظار قابل تحقق است؟
آیا مسئله انتظار قابل تحقق است؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / غیبت امام مهدی / وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت / انتظار فرج
مدخل اصلی	؟
تعداد پاسخ	۱ پاسخ
	v; t; e;

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

دیداریویکی‌متن

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۴ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۱:۴۶

آیا مسئله انتظار قابل تحقق است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

آقای دکتر علی قائمی، در کتاب «نگاهی به مسأله انتظار» در این‌باره گفته است:

«اصل وجود مسأله انتظار در ادیان و مکاتب امری مسلم گرفته شده، فقط استبعادی ذهنی در جنبه تحقق آن وجود دارد و ما ذیلاً سعی داریم این استبعاد را از میان برداریم و اما این کار از دیدگاه‌های مختلف بشرح ذیل:

از نظر عقلی: اساس استبعاد درباره این امر آنست که بشر چگونه می‌تواند بر مسائل و مشکلات فائق آید؟ با توجه به این که قدرت تخریبی بشر فوق‌العاده بسیار شده است. در گذشته کار ویرانگری و نابسامانی تا بدین حد نبوده و امروزه امر بسی دشوار شده است. نابسامانی‌های جامعه بسیار و سردرگمی‌ها فراوان است. بشریت راه سر به هوائی را در پیش گرفته و در آشفتگی فکری عظیمی به سر می‌برد، بحث این است که چگونه می‌تواند بر مشکلات فائق آید و نابسامانی‌های حاصله از جهل و غفلت بشر را از میان بردارد؟ در بررسی این نظر باید بدانیم که عقول تحقق آن را منکر نیستند زیرا عقول انسان‌ها را مجبور به اتحاد و پیوند و صلاح همگانی می‌دانند اصل بر اتحاد و هم‌خونی انسان‌هاست. همه از یک پدر و مادر و یک ریشه و یک اصلند. در صفات و ویژگی‌های کلی انسان‌ها با هم مشترکند و اختلافات زائیده تربیت و محیط و امری عارضی و قابل اصلاح است. از دید دیگر عقول از دیدن این اوضاع سرخورده‌اند دلیلش به دنبال این مکتب و آن مکتب دویدن و متوسل به این حزب و آن حزب شدن است. بر این اساس هیچ اشکالی ندارد که آنچه در گذشته عجیب می‌آمد و عمل می‌شد امری عملی و با گذشت زمان از مسائل عادی روز شود. با توجه به این امر که تحقق آن در طول تاریخ در هر روز به سوی عملی نزدیک می‌شد و راه‌های ناهموار هموار می‌گشت می‌توان گفت امروزه راه به سوی همواری است. به ویژه آنکه اعتقاد به خودسازی و محیط‌سازی هم زمینه این امکان را بالاتر می‌برد.
از نظر مکاتب: مکاتب و فلسفه‌های مادی و الهی نیز در این زمینه با هم اشتراک نظر دارند. چند قرن قبل دانته، آن الهی بزرگ و آن دانشمند ایتالیائی می‌گفت: تمام مردم کره زمین باید و می‌توانند تسلیم یک فرمانده شوند و این امکان وجود دارد که صلح برقرار و مردم نسبت به هم برادر شوند... انعکاس این عقیده، یعنی عقیده به انتظار و ظهور و تحقق عدل و حق در نزد فلاسفه ماتریالیست نیز به چشم می‌خورد. آنها هم عقیده دارند که روزی می‌رسد که تضادها از میان برود و سازش و آشتی بر جهان حاکم گردد. فلاسفه ماتریالیست می‌گویند ناموس طبیعت بر حسب فلسفه رشد و ارتقاء در سیر تکاملی است. آدمی از مرحله جماد و حیوان به مرحله انسانی راه یافته و نیز از مرحله بهره‌برداری سنگ و چوب به مرحله استفاده از قوه بخار و رسیده ارتقاء است. این تکامل اگر چه مادی است، می‌تواند نردبانی برای تصاعد و در نتیجه جنبه‌های روانی و عقلانی باشد که نتیجه آن تکامل اخلاق و انسانیت رسیدن به صلح و صفاست. بر این اساس صاحبان اندیشه‌اند و مکتب‌ها هم همین سخن را دارند اگر چه درباره مصداق آن بحثی نکرده‌اند، اصولاً تلاش صاحبان و طرفداران مکاتب در نشر و اشاعه تعلیمات‌شان خود گویای وجود همین فکر و نظر است. اگر آنان را امید و انتظاری به آینده روشن و تحقق آن نباشد چگونه به خود جرات می‌دهند که مردم را به گرد خود جمع کنند و با وعده و وعیدها آنان را به آینده خوشبین سازند.
از نظر ادیان: ادیان الهی قابلیت تحقق این امر است را متفقاً قبول دارند. زیرا نظر ادیان این است که اصالت با عدل و حق است. و ظلم و فساد و تباهی امری عارضی و بیماری‌ها است. اصولاً امور عارضی و بیماری‌ها با برنامه‌ریزی‌ها و تلاش‌ها اصلاح خواهد شد. باطل از بین می‌رود و حق بر جای می‌ماند. ادیان می‌گویند بشریت در سیر تدریجی حیات بالاخره بر سر دوراهی می‌رسد و از این دو یکی را می‌بایست برگزیند، مادیت محض، معنویت محض، اما مادیت همان است که در طول قرون آن را دیده و تجربه‌اش را چشیده است. حاصل آن جز درگیری و نفاق، تصادم و اختلاف، نگرانی و اضطراب نبوده است. اما معنویت ثمرات شیرینش لااقل در عصر حکومت انبیاء و دوران زمامداری آنها به چشم خورده و مردم بر اساس آن چه که تاریخ شهادت آسایش می‌دهد و هم بر آن اساس که بیش یا کم در نزد جوامع مذهبی می‌بینیم آسایش و تنعمی داشته‌اند. ادیان می‌گویند امروزه هم از این بابت منعی نیست، اگرچه تحقق آن به نظر دشوار می‌آید ولی محال نیست که بشریت روزی گرد هم آید و آینده خود را بسازد. گذشت زمان خود را زمینه را برای پیشرفت و توسعه امکانات پدید آورده و آدمی می‌تواند موانع را از سر راه‌ها بردارد.مذاهب هندی مدعی هستند که بشر در سایه فرو رفتن در خود به آن درجه از کمال و امکان می‌رسد که بتواند خود را بکارد و بشناسد و نیز خود را بسازد و شایسته نجات گردد. چون نجات‌ها از درون آغاز می‌گردند. بدین‌سان فراهم آوردن زمینه برای تحقق انتظار و درنتیجه امکان محیط‌سازی وجود دارد.
از نظر اسلام: اسلام به مانند دیگر ادیان آن را امری قابل تحقق و حتی بدیهی می‌داند بگونه‌ای که منعی برای تحقق آن نمی‌بیند. بینش اسلامی براساس احادیث و روایات اینست که وضع موجود جهان، بدین‌گونه که امور براساس هوی و هوس‌ها، خواسته‌ها و تمنیات قدرتمندان باشد پایدار نیست. قدرتمندان همه گاه نمی‌توانند علیه ضعفا بایستند و استثمارشان بپردازند. این امکان وجود دارد که روزی این استضعاف‌ها و استبعادها از میان بروند و بشریت صراط مستقیم خود را طی کند. اسلام می‌گوید قدرتمندان همه گاه نخواهند توانست علیه طبقه مستضعفان بایستند. قدرت مردم در آنگاه که پخته شود و برسد عالی‌ترین و نیرومندترین قدرت‌ها خواهد بود و خواهد توانست هر آنچه که در سر راه است از میان بردارد. امکان تحقق این امر وجود دارد اگرچه برای عده‌ای غیرقابل باور باشد. تعلیمات و تبلیغات اسلامی در طول مدت حیات اسلام بر همین مبنا و اساس بوده است. قابل تحقق دانستن حکومت حق و عدل پیروان را وادار ساخته است که به تلاش و کوشش دامنه‌دار در این زمینه است دست بزنند و با نوید به فتح و پیروزی و ظفر مردم را وادارند که با حقایق حقوق خویش بپردازند»^[۱].

پرسش‌های وابسته

پانویس

↑ قائمی، علی، نگاهی به مسأله انتظار، ص46-50.

[1] قائمی، علی، نگاهی به مسأله انتظار، ص46-50.

[۱]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{پرسش غیرنهایی}}
 {{جعبه اطلاعات پرسش
-| موضوع اصلی        = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]
+| موضوع اصلی = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]
-| موضوع فرعی        = آیا مسئله [[انتظار]] قابل تحقق است؟
+| تصویر = 7626626268.jpg
-| تصویر             = 7626626268.jpg
+| مدخل بالاتر = [[مهدویت]] / [[غیبت امام مهدی]] / [[وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت]] / [[انتظار فرج]]
-| اندازه تصویر      = 200px
+| مدخل اصلی =  [[؟]]
-| مدخل بالاتر      = [[مهدویت]] / [[غیبت امام مهدی]] / [[وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت]] / [[انتظار فرج]]
+| مدخل وابسته =
-| مدخل اصلی    =  [[عمومیت انتظار]]
+| تعداد پاسخ = ۱
-| مدخل وابسته    =
-| پاسخ‌دهنده         =
-| پاسخ‌دهندگان       = ۱ پاسخ
 }}
 '''آیا مسئله [[انتظار]] قابل تحقق است؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.
-==عبارت‌های دیگری از این پرسش==
+== پاسخ نخست ==
+[[پرونده:1130809.jpg|100px|راست|بندانگشتی|[[علی قائمی]]]]
+آقای دکتر '''[[علی قائمی]]'''، در کتاب ''«[[نگاهی به مسأله انتظار (کتاب)|نگاهی به مسأله انتظار]]»'' در این‌باره گفته است:
-== پاسخ نخست==
+«اصل وجود مسأله [[انتظار]] در [[ادیان]] و مکاتب امری [[مسلم]] گرفته شده، فقط استبعادی ذهنی در جنبه تحقق آن وجود دارد و ما ذیلاً سعی داریم این استبعاد را از میان برداریم و اما این کار از دیدگاه‌های مختلف بشرح ذیل:
-[[پرونده:1130809.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[علی قائمی]]]]
+# '''از نظر [[عقلی]]:''' اساس استبعاد درباره این امر آنست که [[بشر]] چگونه می‌تواند بر مسائل و مشکلات فائق آید؟ با توجه به این که [[قدرت]] تخریبی [[بشر]] فوق‌العاده بسیار شده است. در گذشته کار ویرانگری و نابسامانی تا بدین حد نبوده و امروزه امر بسی دشوار شده است. نابسامانی‌های [[جامعه]] بسیار و سردرگمی‌ها فراوان است. [[بشریت]] راه سر به هوائی را در پیش گرفته و در [[آشفتگی]] [[فکری]] عظیمی به سر می‌برد، بحث این است که چگونه می‌تواند بر مشکلات فائق آید و نابسامانی‌های حاصله از [[جهل]] و [[غفلت]] [[بشر]] را از میان بردارد؟ در بررسی این نظر باید بدانیم که [[عقول]] تحقق آن را منکر نیستند زیرا [[عقول]] [[انسان‌ها]] را مجبور به [[اتحاد]] و پیوند و [[صلاح]] همگانی می‌دانند اصل بر [[اتحاد]] و هم‌خونی انسان‌هاست. همه از یک [[پدر]] و [[مادر]] و یک ریشه و یک اصلند. در صفات و ویژگی‌های کلی [[انسان‌ها]] با هم مشترکند و [[اختلافات]] زائیده [[تربیت]] و محیط و امری عارضی و قابل [[اصلاح]] است. از دید دیگر [[عقول]] از دیدن این اوضاع سرخورده‌اند دلیلش به دنبال این [[مکتب]] و آن [[مکتب]] دویدن و [[متوسل]] به این حزب و آن حزب شدن است. بر این اساس هیچ اشکالی ندارد که آنچه در گذشته عجیب می‌آمد و عمل می‌شد امری عملی و با گذشت زمان از مسائل عادی روز شود. با توجه به این امر که تحقق آن در طول [[تاریخ]] در هر روز به سوی عملی نزدیک می‌شد و راه‌های ناهموار هموار می‌گشت می‌توان گفت امروزه راه به سوی همواری است. به ویژه آنکه [[اعتقاد]] به [[خودسازی]] و محیط‌سازی هم زمینه این امکان را بالاتر می‌برد.
-::::::آقای دکتر '''[[علی قائمی]]'''، در کتاب ''«[[نگاهی به مسأله انتظار (کتاب)|نگاهی به مسأله انتظار]]»'' در این‌باره گفته است:
+# '''از نظر مکاتب:''' مکاتب و فلسفه‌های مادی و [[الهی]] نیز در این زمینه با هم اشتراک نظر دارند. چند قرن قبل دانته، آن [[الهی]] بزرگ و آن دانشمند ایتالیائی می‌گفت: تمام [[مردم]] کره [[زمین]] باید و می‌توانند [[تسلیم]] یک [[فرمانده]] شوند و این امکان وجود دارد که [[صلح]] برقرار و [[مردم]] نسبت به هم [[برادر]] شوند... انعکاس این [[عقیده]]، یعنی [[عقیده]] به [[انتظار]] و [[ظهور]] و تحقق [[عدل]] و [[حق]] در نزد [[فلاسفه]] ماتریالیست نیز به چشم می‌خورد. آنها هم [[عقیده]] دارند که روزی می‌رسد که تضادها از میان برود و [[سازش]] و آشتی بر [[جهان]] [[حاکم]] گردد. [[فلاسفه]] ماتریالیست می‌گویند [[ناموس]] [[طبیعت]] بر حسب [[فلسفه]] رشد و ارتقاء در سیر تکاملی است. [[آدمی]] از مرحله جماد و حیوان به مرحله انسانی راه یافته و نیز از مرحله بهره‌برداری سنگ و چوب به مرحله استفاده از [[قوه]] بخار و رسیده ارتقاء است. این [[تکامل]] اگر چه مادی است، می‌تواند نردبانی برای تصاعد و در نتیجه جنبه‌های روانی و [[عقلانی]] باشد که نتیجه آن [[تکامل]] [[اخلاق]] و [[انسانیت]] رسیدن به [[صلح]] و صفاست. بر این اساس صاحبان اندیشه‌اند و مکتب‌ها هم همین سخن را دارند اگر چه درباره مصداق آن بحثی نکرده‌اند، اصولاً تلاش صاحبان و طرفداران مکاتب در نشر و اشاعه تعلیمات‌شان خود گویای وجود همین [[فکر]] و نظر است. اگر آنان را [[امید]] و انتظاری به [[آینده]] روشن و تحقق آن نباشد چگونه به خود جرات می‌دهند که [[مردم]] را به گرد خود جمع کنند و با [[وعده]] و وعیدها آنان را به [[آینده]] خوشبین سازند.
-::::::«اصل وجود مسأله [[انتظار]] در [[ادیان]] و مکاتب امری [[مسلم]] گرفته شده، فقط استبعادی ذهنی در جنبه تحقق آن وجود دارد و ما ذیلاً سعی داریم این استبعاد را از میان برداریم و اما این کار از دیدگاه‌های مختلف بشرح ذیل:
+# '''از نظر [[ادیان]]:''' [[ادیان الهی]] قابلیت تحقق این امر است را متفقاً قبول دارند. زیرا نظر [[ادیان]] این است که اصالت با [[عدل]] و [[حق]] است. و [[ظلم]] و [[فساد]] و [[تباهی]] امری عارضی و [[بیماری‌ها]] است. اصولاً امور عارضی و [[بیماری‌ها]] با برنامه‌ریزی‌ها و تلاش‌ها [[اصلاح]] خواهد شد. [[باطل]] از بین می‌رود و [[حق]] بر جای می‌ماند. [[ادیان]] می‌گویند [[بشریت]] در سیر تدریجی [[حیات]] بالاخره بر سر دوراهی می‌رسد و از این دو یکی را می‌بایست برگزیند، [[مادیت]] محض، [[معنویت]] محض، اما [[مادیت]] همان است که در طول قرون آن را دیده و تجربه‌اش را چشیده است. حاصل آن جز درگیری و [[نفاق]]، تصادم و [[اختلاف]]، نگرانی و [[اضطراب]] نبوده است. اما [[معنویت]] ثمرات شیرینش لااقل در عصر [[حکومت]] [[انبیاء]] و دوران [[زمامداری]] آنها به چشم خورده و [[مردم]] بر اساس آن چه که [[تاریخ]] [[شهادت]] [[آسایش]] می‌دهد و هم بر آن اساس که بیش یا کم در نزد [[جوامع]] مذهبی می‌بینیم [[آسایش]] و تنعمی داشته‌اند. [[ادیان]] می‌گویند امروزه هم از این بابت منعی نیست، اگرچه تحقق آن به نظر دشوار می‌آید ولی محال نیست که [[بشریت]] روزی گرد هم آید و [[آینده]] خود را بسازد. گذشت زمان خود را زمینه را برای [[پیشرفت]] و توسعه امکانات پدید آورده و [[آدمی]] می‌تواند موانع را از سر راه‌ها بردارد.[[مذاهب]] [[هندی]] مدعی هستند که [[بشر]] در سایه فرو رفتن در خود به آن درجه از کمال و امکان می‌رسد که بتواند خود را بکارد و بشناسد و نیز خود را بسازد و [[شایسته]] [[نجات]] گردد. چون نجات‌ها از درون آغاز می‌گردند. بدین‌سان فراهم آوردن زمینه برای تحقق [[انتظار]] و درنتیجه امکان محیط‌سازی وجود دارد.
-:::::#'''از نظر [[عقلی]]:''' اساس استبعاد درباره این امر آنست که [[بشر]] چگونه می‌تواند بر مسائل و مشکلات فائق آید؟ با توجه به این که [[قدرت]] تخریبی [[بشر]] فوق‌العاده بسیار شده است. در گذشته کار ویرانگری و نابسامانی تا بدین حد نبوده و امروزه امر بسی دشوار شده است. نابسامانی‌های [[جامعه]] بسیار و سردرگمی‌ها فراوان است. [[بشریت]] راه سر به هوائی را در پیش گرفته و در [[آشفتگی]] [[فکری]] عظیمی به سر می‌برد، بحث این است که چگونه می‌تواند بر مشکلات فائق آید و نابسامانی‌های حاصله از [[جهل]] و [[غفلت]] [[بشر]] را از میان بردارد؟ در بررسی این نظر باید بدانیم که [[عقول]] تحقق آن را منکر نیستند زیرا [[عقول]] [[انسان‌ها]] را مجبور به [[اتحاد]] و پیوند و [[صلاح]] همگانی می‌دانند اصل بر [[اتحاد]] و هم‌خونی انسان‌هاست. همه از یک [[پدر]] و [[مادر]] و یک ریشه و یک اصلند. در صفات و ویژگی‌های کلی [[انسان‌ها]] با هم مشترکند و [[اختلافات]] زائیده [[تربیت]] و محیط و امری عارضی و قابل [[اصلاح]] است. از دید دیگر [[عقول]] از دیدن این اوضاع سرخورده‌اند دلیلش به دنبال این [[مکتب]] و آن [[مکتب]] دویدن و [[متوسل]] به این حزب و آن حزب شدن است. بر این اساس هیچ اشکالی ندارد که آنچه در گذشته عجیب می‌آمد و عمل می‌شد امری عملی و با گذشت زمان از مسائل عادی روز شود. با توجه به این امر که تحقق آن در طول [[تاریخ]] در هر روز به سوی عملی نزدیک می‌شد و راه‌های ناهموار هموار می‌گشت می‌توان گفت امروزه راه به سوی همواری است. به ویژه آنکه [[اعتقاد]] به [[خودسازی]] و محیط‌سازی هم زمینه این امکان را بالاتر می‌برد.
+# '''از نظر [[اسلام]]:''' [[اسلام]] به مانند دیگر [[ادیان]] آن را امری قابل تحقق و حتی بدیهی می‌داند بگونه‌ای که منعی برای تحقق آن نمی‌بیند. [[بینش]] [[اسلامی]] براساس [[احادیث]] و [[روایات]] اینست که وضع موجود [[جهان]]، بدین‌گونه که امور براساس هوی و [[هوس‌ها]]، [[خواسته‌ها]] و تمنیات قدرتمندان باشد پایدار نیست. قدرتمندان همه گاه نمی‌توانند علیه [[ضعفا]] بایستند و استثمارشان بپردازند. این امکان وجود دارد که روزی این استضعاف‌ها و استبعادها از میان بروند و [[بشریت]] [[صراط مستقیم]] خود را طی کند. [[اسلام]] می‌گوید قدرتمندان همه گاه نخواهند توانست علیه طبقه [[مستضعفان]] بایستند. [[قدرت]] [[مردم]] در آنگاه که پخته شود و برسد عالی‌ترین و نیرومندترین قدرت‌ها خواهد بود و خواهد توانست هر آنچه که در سر راه است از میان بردارد. امکان تحقق این امر وجود دارد اگرچه برای عده‌ای غیرقابل [[باور]] باشد. تعلیمات و تبلیغات [[اسلامی]] در طول مدت [[حیات]] [[اسلام]] بر همین مبنا و اساس بوده است. قابل تحقق دانستن [[حکومت حق]] و [[عدل]] [[پیروان]] را وادار ساخته است که به تلاش و کوشش دامنه‌دار در این زمینه است دست بزنند و با نوید به [[فتح]] و [[پیروزی]] و [[ظفر]] [[مردم]] را وادارند که با حقایق [[حقوق]] خویش بپردازند»<ref>[[علی قائمی|قائمی، علی]]، [[نگاهی به مسأله انتظار (کتاب)|نگاهی به مسأله انتظار]]، ص46-50.</ref>.
-:::::#'''از نظر مکاتب:''' مکاتب و فلسفه‌های مادی و [[الهی]] نیز در این زمینه با هم اشتراک نظر دارند. چند قرن قبل دانته، آن [[الهی]] بزرگ و آن دانشمند ایتالیائی می‌گفت: تمام [[مردم]] کره [[زمین]] باید و می‌توانند [[تسلیم]] یک [[فرمانده]] شوند و این امکان وجود دارد که [[صلح]] برقرار و [[مردم]] نسبت به هم [[برادر]] شوند... انعکاس این [[عقیده]]، یعنی [[عقیده]] به [[انتظار]] و [[ظهور]] و تحقق [[عدل]] و [[حق]] در نزد [[فلاسفه]] ماتریالیست نیز به چشم می‌خورد. آنها هم [[عقیده]] دارند که روزی می‌رسد که تضادها از میان برود و [[سازش]] و آشتی بر [[جهان]] [[حاکم]] گردد. [[فلاسفه]] ماتریالیست می‌گویند [[ناموس]] [[طبیعت]] بر حسب [[فلسفه]] رشد و ارتقاء در سیر تکاملی است. [[آدمی]] از مرحله جماد و حیوان به مرحله انسانی راه یافته و نیز از مرحله بهره‌برداری سنگ و چوب به مرحله استفاده از [[قوه]] بخار و رسیده ارتقاء است. این [[تکامل]] اگر چه مادی است، می‌تواند نردبانی برای تصاعد و در نتیجه جنبه‌های روانی و [[عقلانی]] باشد که نتیجه آن [[تکامل]] [[اخلاق]] و [[انسانیت]] رسیدن به [[صلح]] و صفاست. بر این اساس صاحبان اندیشه‌اند و مکتب‌ها هم همین سخن را دارند اگر چه درباره مصداق آن بحثی نکرده‌اند، اصولاً تلاش صاحبان و طرفداران مکاتب در نشر و اشاعه تعلیمات‌شان خود گویای وجود همین [[فکر]] و نظر است. اگر آنان را [[امید]] و انتظاری به [[آینده]] روشن و تحقق آن نباشد چگونه به خود جرات می‌دهند که [[مردم]] را به گرد خود جمع کنند و با [[وعده]] و وعیدها آنان را به [[آینده]] خوشبین سازند.
-:::::#'''از نظر [[ادیان]]:''' [[ادیان الهی]] قابلیت تحقق این امر است را متفقاً قبول دارند. زیرا نظر [[ادیان]] این است که اصالت با [[عدل]] و [[حق]] است. و [[ظلم]] و [[فساد]] و [[تباهی]] امری عارضی و [[بیماری‌ها]] است. اصولاً امور عارضی و [[بیماری‌ها]] با برنامه‌ریزی‌ها و تلاش‌ها [[اصلاح]] خواهد شد. [[باطل]] از بین می‌رود و [[حق]] بر جای می‌ماند. [[ادیان]] می‌گویند [[بشریت]] در سیر تدریجی حیات بالاخره بر سر دوراهی می‌رسد و از این دو یکی را می‌بایست برگزیند، [[مادیت]] محض، [[معنویت]] محض، اما [[مادیت]] همان است که در طول قرون آن را دیده و تجربه‌اش را چشیده است. حاصل آن جز درگیری و [[نفاق]]، تصادم و [[اختلاف]]، نگرانی و [[اضطراب]] نبوده است. اما [[معنویت]] ثمرات شیرینش لااقل در عصر [[حکومت]] [[انبیاء]] و دوران [[زمامداری]] آنها به چشم خورده و [[مردم]] بر اساس آن چه که [[تاریخ]] [[شهادت]] [[آسایش]] می‌دهد و هم بر آن اساس که بیش یا کم در نزد [[جوامع]] مذهبی می‌بینیم [[آسایش]] و تنعمی داشته‌اند. [[ادیان]] می‌گویند امروزه هم از این بابت منعی نیست، اگرچه تحقق آن به نظر دشوار می‌آید ولی محال نیست که [[بشریت]] روزی گرد هم آید و [[آینده]] خود را بسازد. گذشت زمان خود را زمینه را برای [[پیشرفت]] و توسعه امکانات پدید آورده و [[آدمی]] می‌تواند موانع را از سر راه‌ها بردارد.[[مذاهب]] [[هندی]] مدعی هستند که [[بشر]] در سایه فرو رفتن در خود به آن درجه از کمال و امکان می‌رسد که بتواند خود را بکارد و بشناسد و نیز خود را بسازد و [[شایسته]] [[نجات]] گردد. چون نجات‌ها از درون آغاز می‌گردند. بدین‌سان فراهم آوردن زمینه برای تحقق [[انتظار]] و درنتیجه امکان محیط‌سازی وجود دارد.
-:::::#'''از نظر [[اسلام]]:''' [[اسلام]] به مانند دیگر [[ادیان]] آن را امری قابل تحقق و حتی بدیهی می‌داند بگونه‌ای که منعی برای تحقق آن نمی‌بیند. [[بینش]] [[اسلامی]] براساس [[احادیث]] و [[روایات]] اینست که وضع موجود [[جهان]]، بدین‌گونه که امور براساس هوی و [[هوس‌ها]]، [[خواسته‌ها]] و تمنیات قدرتمندان باشد پایدار نیست. قدرتمندان همه گاه نمی‌توانند علیه [[ضعفا]] بایستند و استثمارشان بپردازند. این امکان وجود دارد که روزی این استضعاف‌ها و استبعادها از میان بروند و [[بشریت]] [[صراط مستقیم]] خود را طی کند. [[اسلام]] می‌گوید قدرتمندان همه گاه نخواهند توانست علیه طبقه [[مستضعفان]] بایستند. [[قدرت]] [[مردم]] در آنگاه که پخته شود و برسد عالی‌ترین و نیرومندترین قدرت‌ها خواهد بود و خواهد توانست هر آنچه که در سر راه است از میان بردارد. امکان تحقق این امر وجود دارد اگرچه برای عده‌ای غیرقابل [[باور]] باشد. تعلیمات و تبلیغات [[اسلامی]] در طول مدت حیات [[اسلام]] بر همین مبنا و اساس بوده است. قابل تحقق دانستن [[حکومت حق]] و [[عدل]] [[پیروان]] را وادار ساخته است که به تلاش و کوشش دامنه‌دار در این زمینه است دست بزنند و با نوید به [[فتح]] و [[پیروزی]] و [[ظفر]]  [[مردم]] را وادارند که با حقایق [[حقوق]] خویش بپردازند»<ref>[[علی قائمی|قائمی، علی]]، [[نگاهی به مسأله انتظار (کتاب)|نگاهی به مسأله انتظار]]، ص: 46-50.</ref>.
+== پرسش‌های وابسته ==
 {{پرسمان انتظار فرج}}
-{{مدخل انتظار}}
+== پانویس ==
+{{پانویس}}
-==منبع‌شناسی جامع مهدویت==
+[[رده:پرسش]]
-{{پرسش‌های وابسته}}
+[[رده:پرسمان مهدویت]]
-{{ستون-شروع|3}}
-* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های مهدویت|کتاب‌شناسی مهدویت]]؛
-* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های مهدویت|مقاله‌شناسی مهدویت]]؛
-* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های مهدویت|پایان‌نامه‌شناسی مهدویت]].
-{{پایان}}
-{{پایان}}
-==پانویس==
-{{یادآوری پانویس}}
-{{پانویس2}}
-[[رده:مهدویت]]
-[[رده:پرسش‌]]
-[[رده:پرسش‌های مهدویت]]
-[[رده:(اا): پرسش‌هایی با ۱ پاسخ]]
 [[رده:(اا): پرسش‌های مهدویت با ۱ پاسخ]]
-[[رده:اتمام لینک داخلی]]
+[[رده:پرسش‌های مربوط به انتظار فرج]]