آیه اولو الارحام
این مدخل از زیرشاخه‌های بحث آیات امامت امام علی و آیات فضائل امام علی است. "آیه اولو الارحام" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
آیه اولو الارحام در قرآن - آیه اولو الارحام در حدیث - آیه اولو الارحام در کلام اسلامی - آیه اولو الارحام در گفتگوهای بین‌المذاهب
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل آیه اولو الارحام (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
- متن آیه: ﴿النَّبِيُّ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَأَزْوَاجُهُ أُمَّهَاتُهُمْ وَأُولُو الْأَرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَى بِبَعْضٍ فِي كِتَابِ اللَّهِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُهَاجِرِينَ إِلَّا أَنْ تَفْعَلُوا إِلَى أَوْلِيَائِكُمْ مَعْرُوفًا كَانَ ذَلِكَ فِي الْكِتَابِ مَسْطُورًا﴾[۱]
مقدمه
- ﴿وَأُوْلُوا الأَرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَى بِبَعْضٍ فِي كِتَابِ اللَّهِ﴾[۲]. یعنی اگر کسی از دنیا برود خویشاوندان نزدیک او وارث او خواهند بود و تا خویشاوندان نزدیک هستند نوبت به خویشاوندان مرتبه بعد نمی‌رسد. این که برتری یاد شده در چه چیز است بیان نشده است، اگر چه گفته شده است شأن نزول آن وراثت در مال است، ولی مورد مخصص نیست، بنابراین همه آن چیزهایی را که وراثت پذیر است شامل می‌شود، خواه از مقوله مال باشد یا غیر مال. مقام امامت و رهبری از اموری است که اگر فردی شرایط آن را داشته باشد می‌تواند وارث امام و رهبر پیش از خود باشد. بر این اساس، علی(ع) وارث مقام امامت پیامبر(ص) بوده است، زیرا او هم صفات امامت را داشت و هم خویشاوند پیامبر(ص) بود و از طرفی ابوبکر علاوه بر این که شرایط امامت را نداشت، خویشاوند نسبی پیامبر(ص) نیز نبود.
- بر این استدلال اشکال شده که مقتضای آن این است که عباس عموی پیامبر(ص) وارث مقام امامت او باشد، زیرا وی در خویشاوندی نسبی بر علی(ع) برتری داشت، چرا که عمو برتر از پسر عمو است. در پاسخ گفته شده است:
- علی(ع) پسر عموی پدری و مادری پیامبر(ص) بود، ولی عباس تنها عموی پدری پیامبر(ص) بود و پسر عموی پدری و مادری بر عموی پدری فقط مقدم است.
- وراثت در امامت مشروط به داشتن صفات امامت است، که عصمت و افضلیت از آن جمله است و عباس فاقد این دو شرط بود. به همین دلیل بود که عباس از علی(ع) خواست دستش را پیش آورد تا با او به عنوان جانشین پیامبر(ص) بیعت کند. این درخواست بیانگر آن است که او علی(ع) را شایسته امامت می‌دانست، نه خود را[۳].[۴].
منابع
پانویس
- ↑ «پیامبر بر مؤمنان از خودشان سزاوارتر است و همسران او، مادران ایشانند و خویشاوندان نسبت به یکدیگر در کتاب خداوند از مؤمنان و مهاجران (به ارث) سزاوارترند مگر آنکه بخواهید به وابستگان خود، نیکی ورزید، این (حکم) در کتاب (خداوند) نگاشته است» سوره احزاب، آیه ۶.
- ↑ «و خویشاوندان نسبت به یکدیگر در کتاب خداوند از مؤمنان و مهاجران سزاوارترند» سوره احزاب، آیه ۶.
- ↑ حلی، حسن بن یوسف، نهج الحق و کشف الصدق، ص۲۰۳؛ فاضل مقداد، جمال الدین، اللوامع الإلهیة، ص۳۴۰؛ مظفر، محمد حسن، دلائل الصدق، ج۲، ص۲۸۷- ۲۹۰؛ جرجانی، میرسید شریف، شرح المواقف، ج۸، ص۳۵۹؛ هیثمی، ابن حجر، الصواعق المحرقة، ص۵۳.
- ↑ ربانی گلپایگانی، علی، امامت امام علی، دانشنامه کلام اسلامی، ج۱، ص ۴۵۱.
