آیه استقامت
این مدخل زیرشاخهٔ بحث آیات امامت امام علی است. آیه استقامت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: آیه استقامت در قرآن - آیه استقامت در حدیث - آیه استقامت در کلام اسلامی - آیه استقامت در گفتگوهای بین‌المذاهب - پرسش مرتبط نداردمتن آیه: ﴿إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ﴾[۱]
مقدمه
﴿إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ﴾[۲].
خوف و حزن دو نگرانی است که در حیات دنیوی همیشه همراه انسان است؛ زیرا انسان تا لحظه مرگ، پیوسته در معرض اغواهای شیطان و در حزن دور افتادن از سعادت ابدی و خوف از خشم الهی و جهنم قرار دارد. خداوند در این آیه به مؤمنین وعده می‌دهد که اگر بر ایمان خود استقامت داشته باشند، خوف و حزنی بر آنان نیست. ایمان به ربوبیت پروردگار هنگامی محقق می‌شود که مؤمن در عمل و نظر، استقامت بر ولایت و ربوبیت الهی داشته باشد. مسلمانان معاصر با نبی مکرم اسلام(ص)، می‌توانستند با اسوه قرار دادن حضرتش به چنین مقامی نائل شوند. ولی با رحلت آن حضرت، اگر جانشینی برای ایشان در میان مردم نباشد که ولایتش نازل‌منزله ولایت پیامبر(ص) محسوب شود، راه نجات مردم از حزن و خوف مسدود می‌گردد. در حالی که خداوند در این آیه و آیات دیگر، به مؤمنین وعده دائمی می‌دهد که اگر استقامت در ایمان داشته باشند، آرامش کامل و همیشگی روزی‌شان خواهد شد. بدین ترتیب چنین رهبری می‌باید مثل پیامبر(ص) معصوم از همه لغزش‌ها و اسوه خلایق بوده و همیشه در میان مردم حضور داشته باشد. از همین روست که در کلمات اولیای الهی(ع)، از استقامت در ایمان، تعبیر به ولایت شده است.
این برهان بر اساس دو معنای از استقامت در دین بعد از ایمان اولیه به رسول خدا(ص) شکل گرفت؛ به این ترتیب که بعد از رحلت رسول خدا(ص)، اگر مسلمانان بخواهند خوف انحراف از دین و حزن وقوع در خشم الهی را نداشته باشند و در نتیجه، در مسیر ایمان ثابت‌قدم بمانند، باید فردی که در علم و عصمت نازل‌منزله رسول خدا(ص) در جامعه است را بشناسند و با تولی به ولایت او، راه خوف و حزن را بر خود ببندند.
شکل منطقی برهان بنا بر معنای اول استقامت به این ترتیب است: اولاً، برای استقرار در ایمان به رسول خدا(ص) و منحرف نشدن از آیین اسلام، باید استقامت بر دین داشت؛ ثانیاً، استقامت در دین، با اقرار به ولایت و هدایت کسانی است که در علم و عصمت نازل‌منزله رسول خدا(ص) باشند.
نتیجه آنکه: برای استقرار بر ایمان و عدم انحراف از اسلام، باید بعد از رحلت رسول خدا(ص) تولّی به ولایت کسانی داشت که در علم و عصمت نازل‌منزله رسول خدا(ص) هستند. بنابر ادله نقلی، مصداق چنین ذوات مقدسی انحصاراً امامان معصوم(ع) بعد از رسول خدا(ص) هستند.
شکل منطقی برهان بنابر معنای دوم استقامت به این ترتیب است: بنابر آنکه استقامت به معنای سیر در مراتب اسلام و ایمان باشد، برای سیر در مراتب ایمان، بعد از رحلت حضرتش(ص) باید شاگردی کسانی را نمود که در علم و عصمت مانند رسول خدا(ص) باشند. چنین ذوات مقدسی منحصر در وجود مبارک امامان(ع) است.
شکل منطقی این بیان را می‌توان به صورت زیر ارائه نمود: اولاً، برای سیر در مراتب ایمان و اسلام باید استقامت در دین داشت؛ ثانیاً، استقامت به این معنا با تولی به ولایت امام معصوم بعد از رحلت رسول خدا(ص) به دست می‌آید.
نتیجه آنکه: سیر در مراتب اسلام و ایمان بعد از رحلت رسول خدا(ص) با تولی به ولایت امامان معصوم(ع) حاصل می‌گردد.[۳]
شأن نزول
پرسش مستقیم
آیه استقامت چگونه نصب الهی امام را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
منابع
آیات امامت و ولایت
- آیات آغاز سوره براءت
- آیه ۲۵ سوره احزاب
- آیه ۲۳ سوره احزاب
- آیات ۵ تا ۱۰ سوره انسان (آیات سوره هل اتی)
- آیات شفاعت
- آیات صراط مستقیم
- آیات صله رحم
- آیات علم غیب امام علی
- آیات هدایت
- آیه فاذا فرغت فانصب
- آیه ابتلا
- آیه اتباع
- آیه اجتباء
- آیه أحسب الناس
- آیه اخوت
- آیه اذان
- آیه اذن واعیه
- آیه استرجاع
- آیه استقامت
- آیه استواء بر سوق (آیه یعجب الزراع)
- آیه اطاعت
- آیه اطعام
- آیه اعتصام (آیه حبل الله)
- آیه اعراف
- آیه أفمن شرح الله
- آیه أفمن کان مؤمناً
- آیه أفمن وعدناه وعدا حسنا
- آیه أفمن یعلم
- آیه اقامه وجه
- آیه اکمال
- آیه ام یحسدون
- آیه امت هادیه
- آیه امر به عدل
- آیه امر به معروف
- آیه ان الذین اجرموا
- آیه انتقام
- آیه انفاق
- آیه اولو الارحام
- آیه اولی‌الامر
- آیه اولئک کتب فی قلوبهم الایمان
- آیه اهل ذکر (آیه سؤال)
- آیه ایتای کتاب
- آیه ایذاء المؤمنین
- آیه بشارت در سوره حج
- آیه بشارت در سوره یونس
- آیه بصیرت
- آیه بیت‌الله الحرام
- آیه بینه و شاهد
- آیه تأذین
- آیه تأویل (آیه راسخون فی العلم)
- آیه تبلیغ
- آیه تراهم رکعاً سجداً
- آیه تزکیه
- آیه تشبیه علی به عیسی
- آیه تطهیر
- آیه تعلیم کتاب و حکمت
- آیه تکریم والدین
- آیه تنازع
- آیه تواصی به صبر
- آیه توبه آدم
- آیه توکل علی الله
- آیه ثم اورثنا الکتاب
- آیه حسن المأب
- آیه حفظ امانت
- آیه حکمت
- آیه خلافت
- آیه خیر البریة
- آیه دعوت بر ولایت
- آیه ذم من کذب النبی
- آیه راکعین
- آیه رب اشرح لی
- آیه ردالامور
- آیه رؤیت اعمال
- آیه سأل سائل
- آیه سفیران الهی
- آیه سقایة الحاج
- آیه سلام علی آل یاسین
- آیه سلام (آیه سلم)
- آیه سی و سه سوره آل عمران
- آیه شهادت
- آیه صاحب فضیلت
- آیه صادقین
- آیه صالح المؤمنین
- آیه صدق
- آیه صدیقون
- آیه صلوات بر نبی
- آیه علم الکتاب
- آیه عم یتسائلون
- آیه فتلقی آدم
- آیه فی مقعد صدق
- آیه کفایت
- آیه لحن القول
- آیه لسان صدق
- آیه مباهله
- آیه محبت
- آیه محسنین
- آیه مرج البحرین
- آیه مسابقه (آیه والسابقون السابقون)
- آیه مسئولون
- آیه مشاقه نبی
- آیه ملک عظیم
- آیه من اتبعک
- آیه من المؤمنین رجال
- آیه من جاء بالحسنة
- آیه من سبقت لهم الحسنی
- آیه من یشری نفسه
- آیه منافقان
- آیه منذر و هادی
- آیه مودت
- آیه مؤذن
- آیه میثاق
- آیه نجم
- آیه نجوی
- آیه نصر
- آیه نصرت
- آیه نعیم
- آیه نفر
- آیه نور
- آیه و اسأل من ارسلنا
- آیه و الشمس و ضحاها
- آیه و انذر عشیرتک الاقربین (آیه لیلة المبیت)
- آیه و انی لغفار
- آیه و لا تقتلوا
- آیه و لسوف یعطیک
- آیه وارثان کتاب
- آیه والسابقون الاولون
- آیه ود
- آیه وزارت
- آیه وعد الله الذین آمنوا
- آیه ولایت
- آیه هذان خصمان
- آیه هفتم سوره انشراح
- آیه هو الذی خلق
- آیه یسقی بماء واحد
- آیه یوم لا یخزی
پانویس
- ↑ «فرشتگان بر آنان که گفتند: پروردگار ما خداوند است سپس پایداری کردند، فرود می‌آیند که نهراسید و اندوهناک نباشید و شما را به بهشتی که وعده می‌دادند مژده باد!» سوره فصلت، آیه ۳۰.
- ↑ «فرشتگان بر آنان که گفتند: پروردگار ما خداوند است سپس پایداری کردند، فرود می‌آیند که نهراسید و اندوهناک نباشید و شما را به بهشتی که وعده می‌دادند مژده باد!» سوره فصلت، آیه ۳۰.
- ↑ فیاض‌بخش و محسنی، ولایت و امامت از منظر عقل و نقل، ج۶ ص ۳۸۳ و ۴۰۱.
