امام مهدی پس از ظهور چه اصلاحاتی در مکه انجام می‌دهند؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
امام مهدی پس از ظهور چه اصلاحاتی در مکه انجام می‌دهند؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / عصر ظهور امام مهدی / کلیات عصر ظهور
تعداد پاسخ۵ پاسخ

امام مهدی (ع) پس از ظهور چه اصلاحاتی در مکه انجام می‌دهند؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

محمد جواد خراسانی

آیت‌‌الله محمد جواد خراسانی، در کتاب «مهدی منتظر» در این‌باره گفته است:

  • «چون مراسم بیعت تمام شود ابتداء کند به بنی شبیه (خدمه و کلیددارهای کعبه) پس دست‌های ایشان را قطع کند برای این‌که ایشان دزدهای خانه خدایند[۱] (حضرت رضا (ع)) دست و پایشان را قطع کند و ایشان را در مکه بگرداند و منادی ندا کند: این هایند دزدان خانه خدا و بر کعبه بیاویزد و بر آن رقعه‌ای بنویسد که این‌هایند دزدان کعبه و به ایشان امر کند که بگویید: ماییم دزدان کعبه، سپس ایشان را در مکه بگردانند و منادی ندا کند؛ این‌هایند دزدان خانه خدا. بعد از آن به قریش بپردازد پس نگیرد از ایشان جز به شمشیر و ندهد جز به شمشیر (امام باقر (ع)[۲] و صادق (ع)[۳]) پس پانصد نفر از قریش را به‌پا دارد و گردن بزند، باز پانصد نفر دیگر را به‌پا دارد و گردن بزند، هم‌چنین تا شش مرتبه‌[۴]
  • خروج از مکه و عزیمت به مدینه‌: پس از تمامیت بیعت و عملیاتی که انجام دهد انتظاری ندارد جز این‌که عدد ده هزار تکمیل شود و چون عدد تکمیل شود حاکمی از طرف خود در مکه بگذارد و با همان ده هزار و سیصد و سیزده تن و مختصری دیگر که به او گرویده‌اند از مکه حرکت کند و میراث‌های پیامبر (ص) را با خود بردارد[۵] و چون اراده خروج کند منادی از طرف او ندا کند: کسی زاد و توشه همراه خود برندارد! پس یاران او با خود بگویند: می‌خواهد ما و چارپایان ما را از گرسنگی و تشنگی بکشد!، پس حجر موسی (ع) را با خود حمل کند، و هرکجا نزول کند چشمه‌ها از او ظاهر شود و هر گرسنه و تشنه که از او بخورد سیر و سیراب گردد، چارپایان ایشان نیز از او بخورند، این‌چنین کند تا وارد نجف شود و همین زاد ایشان باشد تا نجف و چون به ظاهر کوفه رسند از او آب و شیر بیرون آید همیشه، هرکه گرسنه باشد سیر شود و هرکه تشنه باشد سیراب گردد[۶].

و چون با این جمعیت کم از مکه حرکت کند این جمعیت در نظر مردم کم‌تر از سرمه در چشم جلوه کند، پس به حال او گریه کنند و هیچ با خود نمی‌اندیشند جز این‌که ایشان در چنگال دولت‌ها و خروج‌کنندگان ربوده شوند و مع ذلک خداوند به همین جمعیت بلاد مشرق و مغرب را فتح کند[۷].

چون قدری از مکه خارج شود تا برسد به بطن "مر" که موضعی است به فاصله یک مرحله از مکه خبر قتل عامل او به او برسد، پس به مکه برگردد و کشندگان عامل خود را بکشد، و زیاده بر آن کسی را نکشد[۸] (امام باقر (ع)) و چون به مکه برگردد اهل مکه خضوع کنند و بگویند:‌ای مهدی آل محمد! التوبه التوبه، پس ایشان را موعظه کند و بترساند و تحذیر کند، پس خلیفه‌ای بر ایشان بگذارد و بیرون رود دوباره او را بکشند.

پس انصار خود را از جن و نقباء امر کند که بروید و همه را بکشید و باقی نگذارید مگر کسی را که ایمان دارد، پس اگر نبود که رحمت خدا وسعت دارد و من هم یکی از آن رحمت‌ها هستم هرآینه من هم با شما برمی‌گشتم، زیراکه ایشان عذر را بین خود و خدا و بین من قطع کردند. پس آنها می‌آیند و به خدا قسم که از صد یکی بلکه از هزار یکی سالم نمی‌گذارند[۹].

پس حرکت می‌کند و در طی راه هم‌چنان مردم را دعوت می‌کند به کتاب خدا و سنت رسول و ولایت علی بن ابی طالب (ع) و برائت از دشمنان او تا چون به "بیداء" رسد اصحاب خود را نشان دهد موضعی را که لشکر سفیانی بر زمین فرو رفته‌اند[۱۰].

چون به مدینه وارد شود چندی در آن مکث کند و قریش از وی رو پنهان کنند و این است قول امیر المؤمنین (ع) که می‌فرمود: "به خدا قسم دوست دارند قریش در آن وقت که‌ای کاش دنیا به کام ایشان می‌شد اگرچه به قدر کشتن یک قربانی از زمان باشد در مقابل هرچه مالکند و هرچه خورشید بر او طلوع و غروب می‌کند. پس هم‌چنان پنهانند تا این‌که حادثه‌ای احداث کند (بیرون آوردن لات و عزی را) و چون آن حادثه واقع شود قریش بگویند: بیایید تا بیرون شویم به سوی این طاغیه، به خدا که اگر او محمدی بود چنین عملی نمی‌کرد و اگر علوی بود نمی‌کرد و اگر فاطمی بود نمی‌کرد، پس بیرون می‌آیند و با او مبارزه می‌کنند، پس مردان جنگی ایشان را می‌کشد و ذریه ایشان را اسیر می‌کند[۱۱]»[۱۲].

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. آیت‌الله قزوینی؛
آیت‌الله سید محمد کاظم قزوینی، در کتاب «امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور» در این‌باره گفته است:

«بعد از اینکه بیعت با امام زمان (ع) به پایان رسید، ایشان حکومت را در مکه به دست می‌گیرد و هیچ گروهی تاب مقاومت در برابر ایشان را نخواهد داشت و بر تمام شهر مسلط می‌شود؛ در آن جا دست به اقداماتی می‌زند که به بعضی از آنها اشاره می‌نماییم:

  1. برگرداندن مسجدالحرام به حالت قدیم خود: امام صادق (ع) فرمود: "وقتی که قائم (ع) قیام نماید، مسجدالحرام را خراب می‌کند و آن را طبق پایه قبلی خود، بنا می‌نهد و مقام حضرت ابراهیم (ع) را در جایگاهی که قبلاً بوده، انتقال می‌دهد"[۱۳]. بعد از وفات رسول خدا (ص)، مسجدالحرام توسعه یافت و فضاهای فراوانی به آن اضافه گردید؛ ولی با این حال به مکانی که حضرت ابراهیم (ع) برای مسجدالحرام رسم نموده بود، نرسید؛ چون مکان اصلی آن در جایی بین صفا و مروه قرار دارد. امام صادق (ع) در جواب کسی که گفته بود: آیا آنچه به مسجدالحرام اضافه کرده‌اند، جزو آن است، فرمود: "آری! ولی با این حال به خطی که ابراهیم و اسماعیل (ع) ترسیم کرده‌اند، نرسیده است"[۱۴]. خلاصه اینکه مسجدالحرام اصلی، بزرگ‌تر از مسجدالحرام امروزی است؛ وقتی امام زمان (ع) ظهور نماید، دیواری که مسجدالحرام را احاطه نموده، خراب می‌نماید و دیوار جدیدی بر اساس اول، بنا می‌نهد؛ این کار، طواف را برای عده کثیری از حجاج آسان می‌نماید که در عصر ظهور، تعداد حجاج به میلیون‌ها نفر می‌رسد.
  2. باز گرداندن مقام ابراهیم (ع) به مکان اول خود: همانطوری که فرموده امام صادق (ع) را خواندید: "وقتی که قائم (ع) قیام نماید، مسجدالحرام را خراب می‌کند و آن را طبق پایه قبلی خود، بنا می‌نهد و مقام حضرت ابراهیم (ع) را در جایگاهی که قبلاً بوده، انتقال می‌دهد"[۱۵]. مقام ابراهیم (ع)، همان صخره‌ای است که حضرت ابراهیم (ع)، هنگام بنای کعبه، روی آن ایستاد و مقام حضرت ابراهیم (ع) در زمان رسول خدا (ص)، نزدیکی کعبه بوده است و هنگامی که عمر بن خطاب خلیفه شد، مقام را منتقل نمود و جایش را تغییر داد. وقتی امام علی (ع)، زمام حکومت را بعد از قتل عثمان به دست گرفت، دستور داد هر گونه اضافه یا بدعتی که شده، به حالت اول برگردد؛ همان گونه که در زمان رسول خدا (ص) بوده است. از جمله وقتی می‌خواست مقام را به مکان اول خود در جوار کعبه برگرداند، منافقان با امیرالمؤمنین مخالفت کردند و امام علی (ع)، این مسئله را مسکوت گذاشت؛ لذا مقام ابراهیم (ع) در غیر جای خودش تا به امروز باقی مانده است. از جمله اقدامات امام زمان (ع) در مکه، برگرداندن مقام ابراهیم (ع) به جایگاه اصلی خود در جوار کعبه است و این کار، طواف حجاج به دور کعبه را آسان می‌نماید؛ چرا که طواف بین رکن و مقام جایز نمی‌باشد؛ بلکه طواف دور کعبه لازم است، گرچه طبق فتوای برخی مجتهدان، طواف میان رکن و مقام واجب است که این فتوا با برگرداندن مقام ابراهیم (ع) به جای خود، تغییر می‌یابد.
  3. نهی از طواف مستحب: امام صادق (ع) فرمود: "اولین نشانه عدالت قائم (ع)، این است که ندا دهنده‌ای می‌گوید: هر کس طواف واجب خود را انجام داد، جای خود را در طواف و در کنار حجرالاسود به کسانی بدهد که می‌خواهند، طواف واجب انجام دهند"[۱۶]. مسجدالحرام در فصل حج، شاهد ازدحام فراوان مردم در حال طواف است که در اثر ازدحام، تعدادی کشته می‌شوند؛ در عصر امام مهدی (ع)، تمام قوانین وضعی مرتبط به مقدمات سفر، جواز سفر (ویزا) و امثال آنها برداشته می‌شود. طبیعی است که حج بدون هیچ قید و شرطی، آسان می‌شود و در نتیجه تعداد حجاج چندین برابر می‌شود به طوری که نمی‌توانیم تعداد آنان را محاسبه نماییم! وبه این ترتیب طواف و استلام حجر الاسود دشوار می‌شود، به خصوص اینکه بعضی از حجاج به طواف واجب اکتفا نمی‌نمایند؛ بلکه طواف مستحبی هم انجام می‌دهند به این سبب، امام زمان (ع) دستور به کوتاه نمودن طواف واجب و ترک طواف‌های مستحبی می‌دهد تا مجالی برای طواف واجب برای دیگران مهیا شود.
  4. قطع دستان بنی شیبه: امام صادق (ع) فرمود: "اما زمانی که قائم ما (ع) قیام نمود، بنی شیبه را می‌گیرد و دستان آنها را قطع می‌کند و می‌فرماید: اینها دزدان اموال خداوند هستند"[۱۷]. در روایت دیگری ایشان می‌فرماید: "اینان دزدان کعبه هستند"[۱۸]. بنی شیبه، کسانی هستند که کلیدهای کعبه، نسل اندر نسل در دست آنهاست و آنها اموال و ذخایر هدیه شده به کعبه را به سرقت می‌برند و هر طور که دوست دارند در آنها دخل و تصرف می‌نمایند از همین رو، امام (ع) آنان را سارقان اموال خانه خدا نامید. امام زمان (ع) به قطع دستان بنی شیبه اکتفا نمی‌نماید؛ بلکه دستور می‌دهد، آنها را در شهر بگردانند تا این کارها به منزله انذار و هشدار به سارقان و به همه کسانی که در اموالی، تصرف غیر مشروع دارند، باشد. بدین وسیله امام زمان (ع)، حد سرقت را برای هر تصرف غیر مشروع در اموال، املاک، اوقاف و غیره جاری می‌کند. این کارها، بعضی از اقدامات امام زمان (ع) در مکه می‌باشد»[۱۹].
۲. حجت الاسلام و المسلمین یوسفیان؛
حجت الاسلام و المسلمین دکتر مهدی یوسفیان، در کتاب «رخدادهای ظهور» در این‌باره گفته است:

«در برخی روایات مهدوی، مطرح شده است که امام زمان (ع) پس از ظهور، اصلاحاتی را در مکه انجام می‌دهند. البته از آن جا که به زمان انجام اصلاحات، اشاره‌ای نشده، این احتمال موجود است که مربوط به دوران پس از استقرارِ حکومتِ ایشان باشد.

  1. اصلاح امر طواف: با توجه به گسترش جمعیت و محدودیت مکانیِ اطرافِ کعبه، امر طواف در مواردی با کندی و مشکل رو به رو می‌شود و طواف کنندگان نمی‌توانند به صورت صحیح، به این عبادت ارزشمند اقدام کنند. با این اوصاف، اگر طواف کنندگان، مُحرِم باشند و بخواهند طواف واجب انجام دهند، طبیعی است که ازدحام جمعیت، کار را بر آنان دشوار می‌سازد و حتی ممکن است در انجام این عمل واجب، دچار اشکال شوند. از این رو، یکی از اولین اقدامات حضرت، تسهیل امر طواف برای افراد محرم می‌باشد. در این زمینه، از امام صادق (ع) روایت شده است: "اول چیزی که قائم (ع) از عدل خود نشان می‌دهد، این است که شخصی از جانب او ندا می‌دهد: کسانی که طواف مستحب انجام می‌دهند، حجر الاسود و (محل) طواف را به طواف کنندگان واجب تسیلم کنند"[۲۰]
  2. حفظ اموال عمومی: از دیگر اموری که حضرت قائم (ع)به آن همت می‌گمارد، توجه به اموالی است که مربوط به عموم مردم می‌باشد و باید منفعت و سود آن در راه استفاده عموم قرار گیرد. از جمله این اموال، هر آن چیزی است که مربوط به خانه خدا باشد؛ که باید تحت سرپرستی ولیّ خدا و در راه رضایت خدا به مصرف برسد. به نظر می‌آید با توجه به حکومت حاکمان ظلم و جور در دوره‌های مختلف، برخی از متولیان مسجد الحرام، دستِ تعدی به طرف این اموال، دراز، و آنها را سرقت می‌کرده اند. اما با ظهور حجت خدا و تسلط او بر مکه، جلوگیری از سرقت این اموال و اجرای حد بر سارقان، در دستور کار ایشان قرار می‌گیرد. در روایتی از امام صادق (ع) پیرامون اقدامات امام زمان (ع)آمده است: "او اول کاری که می‌کند، با بنی شیبه است. دست‌های آنان را می‌بُرد؛ از درِ کعبه آویزان می‌کند و منادی او ندا می‌دهد: اینان سارقان (خانه) خدایند"[۲۱]. در روایتی از سدیر صیرفی به نمونه‌ای از این سرقت‌ها اشاره شده است. وی از یکی از اهالی جزیره نقل کرده است: "من کنیزی را نذر خانه خدا کرده و او را به مکه آورده بودم. از این رو، پرده داران خانه خدا را ملاقات، و آنها را از نذر خود آگاه می‌کردم. مطلب را که برای هر کدام از آنان، بیان می‌کردم، می‌گفت: کنیز را نزد من بیاور؛ خدا نذرت را خواهد پذیرفت. پس وحشت شدیدی مرا فرا گرفت. جریان را با یکی از یارانم که اهل مکه بود در میان گذاشتم. او گفت: به این مرد که روبروی حجرالاسود نشسته است، بنگر. او ابو جعفر، محمد بن علی، امام باقر (ع) است. نزد او برو و جریان نذر و کلام پرده داران را تعریف کن. سپس من نزد امام رفتم و با ایشان صحبت کردم. امام پس از اطلاع از موضوع، فرمود: بنده خدا! همانا خانه خدا نه چیزی می‌خورد و نه می‌آشامد. پس کنیز خود را بفروش و در میان همشریانت که به زیارت این خانه آمده‌اند، جستجو کن. سپس آن مبلغ را به هر کدام از آنان که پولش تمام گشته بده؛ تا قادر به بازگشت به شهر خود باشد. من نیز همان کار را کردم و بعد از آن، هیچ یک از پرده داران را ملاقات نمی‌کردم، مگر این که وقتی از جریان آگاه می‌شد، می‌گفت: او مردی دروغگو و ناآگاه است. من گفته آنان را به امام باقر (ع) اطلاع دادم. ایشان فرمود: سخن آنان را به من گفتی. آیا سخن مرا نیز به آنها می‌رسانی؟ گفتم: آری. فرمود: به آنها بگو، ابوجعفر برای شما پیام داد، چگونه خواهید بود اگر دست‌ها و پاهایتان بریده شود و درِ کعبه آویخته گردد. سپس به شما گفته شود: فریاد کنید که ما دزدان کعبه‌ایم. هنگامی‌ که خواستم برخیزم، ایشان دوباره فرمود: البته من آن کار را نمی‌کنم؛ بلکه آن را مردی از خاندان من، انجام خواهد داد"[۲۲]
  3. بازسازی مسجد الحرام: مسجد الحرام، در طول تاریخ بنای خود، بارها توسط سیل یا حمله و درگیری، ویران، و مجدداً بازسازی شده؛ که در طی این دوره‌ها، تغییرات اندکی نیز در آن ایجاد شده است. از این رو، گویا یکی از برنامه‌های اصلاحی امام زمان (ع) برگرداندن مسجد الحرام و خانه کعبه، به حالت اولیه آن است. چنان چه امام صادق (ع) فرموده‌اند: "قائم (ع) مسجد النبی و مسجد الحرام را خراب می‌کند و به صورت نخستینِ آنها می‌سازد و کعبه را به موضع اصلیِ خود برمی‌گرداند"[۲۳]»[۲۴].
3. حجت الاسلام و المسلمین صمدی؛
حجت الاسلام و المسلمین قنبر علی صمدی، در کتاب «آخرین منجی» در این‌باره گفته است:

«شهر مقدس مکه، بر خلاف مدینه منوره و شهرهای عراق، بدون جنگ و خون ریزی تسلیم حضرت می‌شود؛ زیرا اهالی مکه اگرچه در ابتدا با امام مهدی (ع) مخالفت و کارشکنی می‌کنند و پیام رسان حضرت؛ یعنی نفس زکیه را به قتل می‌رسانند، اما اندکی بعد، با مشاهده آثار حقانیت و غلبه حضرت، با ایشان بیعت می‌کنند. پس از بیعت مردم مکه و فروپاشی نظام حاکم بر آن، حضرت مهدی (ع) کنترل کامل این شهر را در دست می‌گیرد و به اصلاح امور می‌پردازد:

  1. مجازات مجرمان خانه خدا: از جمله اقدامات اصلاحی حضرت مهدی (ع) بعد از آزادی شهر مکه، دستگیری و تنبیه مجرمانی است که در زمان سلطه بر مکه، مرتکب انواع جرایم و جنایات شده‌اند. آن حضرت، افراد خیانت کاری که با نقاب تقدس، اموال فقرا و مساکین و سایر مردم را چپاول کرده‌اند، معرفی و رسوا نموده و بر آنها حد جاری می‌سازد. در روایتی که ابوبصیر از امام صادق (ع) نقل کرده، آمده است: "حضرت قائم (ع) در حالی قیام می‌کند که خون خواه و خشمگین و به خاطر غضب خداوند، غضبناک است. او پیراهن رسول الله (ص) را که در روز احد به تن داشت پوشیده و عمامه آن حضرت به نام سحاب و زره آن حضرت به نام سابغه و شمشیر آن حضرت به نام ذوالفقار را به همراه دارد. شمشیر خود را آماده کرده و هجده ماه آن را بر دوش دارد. پس اولین کسانی که به حساب آنها می‌رسد، بنی شیبه خواهند بود. حضرت دستان آنها را قطع و در کعبه آویزان می‌کند و منادی حضرت فریاد می‌زند: اینها دزدان حرم خداوندی هستند. سپس سراغ قریش می‌رود و با شمشیر با آنها معامله می‌کند"[۲۵]؛ این حرکت عبرت آموز حضرت، صرفاً برای اجرای حدشرعی بر یک دزد نیست؛ بلکه انگیزه دیگری نیز در آن به چشم می‌خورد و آن معرفی افرادی است که در طول تاریخ اسلام به عنوان کلید دار و خادم خانه خدا، هدایا و نذورات و موقوفات کعبه و بلکه اموال زائران خانه خدا را جمع و صرف خواسته‌های شهوانی خود کرده‌اند؛ به همین جهت امام (ع) آنان را که فریبکارانه در پوشش خدمت به حرم خانه خدا، دین خدا را پایمال می‌کنند به عنوان دزدان خدا معرفی می‌کند. عبدالله بن مغیره نقل می‌کند که امام صادق (ع) فرمود: "آنگاه که قائم آل محمد ظهور کرد پانصد نفر از قریش را می‌آورد و گردن می‌زند، سپس پانصد نفر دیگر را، تا شش بار این کار را تکرار می‌کند. من عرض کردم: آیا دسته‌های بعدی هم پانصد نفرند؟ فرمود: آری و همه آنها از قریش و دوستان آنها می‌باشند"[۲۶]؛
  2. اصلاح بنای مسجد الحرام: از اقدامات دیگر آن حضرت، بازگرداندن مسجدالحرام به حدود اصلی آن است. ابا بصیر از امام صادق (ع) روایت کرده است که فرمود: "هنگامی که حضرت قائم (ع) به پا می‌خیزد، مسجدالحرام را به حدود اصلی آن و مقام (ابراهیم (ع)) را بجای اولی خود که در آن بوده بازگرداند و دست‌های قبیله بنی شیبه (نماد کلید داری کعبه) را ببرد و بر در کعبه بیاویزد با این نوشته که این‌هایند دزدان کعبه"[۲۷]؛
  3. تسهیل در مراسم حج: از جمله اقدامات اصلاحی حضرت در مکه، ممانعت از طواف‌های مستحبی است که مزاحم طواف واجب دیگران می‌شود. روشن است که در عصر ظهور امام مهدی (ع) تمامی موانع و مقررات دست و پا گیر مربوط به مقدمات حج الغا می‌شود و سفر به بیت الله برای همگان، بدون هیچ قید و شرطی میسر خواهد شد. طبیعی است که در آن وقت، شمار زائران، به طور بی‌سابقه‌ای رو به افزایش می‌گذارد و آن گاه است که طواف بر گرد کعبه و حجرالاسود سخت می‌شود؛ به ویژه آن که برخی از زائران به اعمال واجب بسنده نمی‌کنند و برای ثواب و پاداش بیشتر می‌خواهند طواف و نماز مستحبی نیز انجام دهند. به همین جهت است که امام مهدی (ع) با وضع مقررات خاص، به زائران خانه خدا دستور می‌دهد که به طواف واجب بسنده کنند و میدان را برای دیگران جهت انجام واجبات حج باز بگذارند. امام صادق (ع) در این زمینه می‌فرماید: "اولین آثار و نشانه‌های عدالت مهدی (ع) در مکه این است که از طرف او اعلان می‌شود: ای مردم! هر کس طواف واجب خویش را انجام داده است، جای خود را در طواف و کنار حجرالاسود به کسانی که می‌خواهند طواف واجب انجام دهند، واگذار کند"[۲۸]؛
  4. تعیین فرماندار مکه: یکی از اقدامات مهم حضرت در مکه، تعیین فرماندار جدید برای اداره این شهر و کنترل امورات سرزمین وحی است. حضرت بعد از اخذ بیعت از اهالی مکه، شخصی را به عنوان حاکم و فرماندار، تعیین و خود همراه با یاران خویش به سوی مدینه حرکت می‌کند تا مردم مدینه را از چنگال ستمکاران سفیانی رهایی بخشد؛ اما پس از خروج حضرت از این شهر، دشمنان به ظاهرخاموش دست به شورش زده و فرماندار حضرت را به شهادت می‌رساند، در حالی که امام (ع) در میان راه مدینه است از مکه گزارش می‌رسد که برخی از دشمنان حضرت، علیه حاکم منصوب وی شورش نموده و در یک اقدام جنایتکارانه کارگزار ایشان را به قتل رسانده‌اند. امام (ع) با شنیدن این خبر ناگوار، مجبور به بازگشت به مکه می‌شود تا شورشیان را سرکوب کرده، ریشه فتنه را از بن بر کند. ابو خالد کابلی نقل می‌کند که امام باقر (ع) فرمود: "قائم (ع) پس از اخذ بیعت از اهالی مکه در پیروی از کتاب و سنت، برای اهل مکه کارگزار تعیین می‌نماید و خود همراه با یاران خویش به سوی مدینه حرکت می‌کند. بعد از خروج حضرت از مکه، به ایشان گزارش می‌رسد که والی و نماینده ایشان، توسط مخالفان حضرت کشته شده است. امام به سوی آنها برمی‌گردد و فقط جنگاوران آنان را به قتل می‌رساند و به دیگران کاری ندارد. سپس مردم را در میان دو مسجد به کتاب خدا و سنت پیامبر (ص) و ولایت علی (ع) و تبری از دشمنان او، دعوت می‌کند"[۲۹]»[۳۰].
4. آقای السادة (پژوهشگر معارف مهدویت)؛
آقای سید مجتبی السادة، در کتاب «شش ماه پایانی» در این‌باره گفته است:
  • «امام مهدی در مکه هم دست به برخی اقدامات می‌زنند که به‌طور خلاصه از این قرارند:
  1. بازگرداندن محدوده مسجد الحرام به همان حدودی که حضرت ابراهیم (ع) برای آن‌ تعیین کرده بود[۳۱].
  2. بازگرداندن مقام حضرت ابراهیم‌(ع) به جای اصلی و اولیه خویش همان‌طور که در زمان رسول خدا (ص) به کعبه چسبیده بود[۳۲].
  3. ممانعت به عمل آوردن از طواف مستحبی تا آنها که طواف واجب دارند، بتوانند به مناسک خویش بپردازند.
  4. بریدن دستان قبیله بنی شیبه‌[۳۳] که از کعبه دزدی کرده‌اند[۳۴].
پس از تکمیل سپاه ده هزار نفری حضرت رو به مدینه می‌کنند و پس از آن ایران (منطقه اصطخر) و به دنبال آن، عراق که کوفه را در آنجا پایتخت خویش قرار داده و در نهایت متوجه بیت المقدس می‌شوند تا دست اشرار را از آنجا کوتاه کنند»[۳۵].

پرسش‌های وابسته

  1. در احادیث دوران نزدیک به ظهور چگونه توصیف شده است؟ (پرسش)
  2. ویژگی‌های عصر ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  3. آیا امام مهدی در سال فرد ظهور می‌کند؟ (پرسش)
  4. در روایات چه توصیف‌هایی برای سال ظهور ذکر شده است؟ (پرسش)
  5. حضور امام مهدی میان مردم و امرار معاش آن حضرت چگونه است؟ (پرسش)
  6. چه کسانی از پیامبران الهی با امام مهدی همراه می‏‌شوند؟ (پرسش)
    1. آیا حضرت الیاس هنگام ظهور امام مهدی در کنار او خواهد بود؟ (پرسش)
  7. امام مهدی بعد از ظهور چه نوع لباسی می‌پوشد؟ (پرسش)
  8. وضعیت افتاء و مرجعیت در جهان تشیع بعد از ظهور امام مهدی چگونه خواهد شد؟ (پرسش)
  9. محل زندگی امام مهدی بعد از ظهورشان کجا خواهد بود؟ (پرسش)
  10. امام علی زمان بعد از ظهور را چگونه ترسیم کرده است؟ (پرسش)
  11. حادثه دهکده افیق چه ارتباطی با ظهور امام مهدی دارد؟ (پرسش)
  12. آیا بعد از ظهور امام مهدی نیز عالم برزخ وجود دارد یا خیر؟ (پرسش)
  13. آیا اجرای انقلاب جهانی توسط یک فرد (امام مهدی) ممکن است؟ (پرسش)
  14. آیا انگشتر حضرت سلیمان نزد امام مهدی است؟ (پرسش)
  15. نقش نگین انگشتر امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  16. ایام الله چه روزهایی است؟ (پرسش)
  17. امام مهدی بعد از خروج در کوفه چه کارهایی انجام می‌دهد؟ (پرسش)
  18. آیا از زنان هنگام ظهور امام مهدی زنده می‌شوند؟ (پرسش)
  19. چه کسانی هنگام ظهور از همراهان امام مهدی هستند؟ (پرسش)
  20. سن امام مهدی هنگام ظهور چقدر است؟ (پرسش)
  21. در عصر ظهور امام مهدی شیعیان چه جایگاهی دارند؟ (پرسش)
  22. آیا هنگام ظهور جنیان امام مهدی را یاری می کنند؟ (پرسش)
  23. چه کسانی شاهد خروج امام مهدی هستند؟ (پرسش)
  24. نخستین رویارویی امام مهدی با چه کسی است؟ (پرسش)
  25. شیوه داوری و قضاوت امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  26. مردمان چه سرزمین‌هایی با امام مهدی به نبرد می‌پردازند؟ (پرسش)
  27. امام مهدی با چه طوایفی به نبرد می‌پردازد؟ (پرسش)
  28. مرکبی که جبرئیل در آستانه ظهور برای امام مهدی می‌آورد چیست؟ (پرسش)
  29. امام مهدی وقتی که می‌‏آید اولین کاری که می‌‏کند چیست؟ (پرسش)
  30. آیا امام مهدی هنگام ظهور اموال ثروت‏مندان را علی‌‏رغم میل باطنی آنها بین فقرا تقسیم می‏‌کند؟ (پرسش)
  31. هنگام ظهور امام مهدی چه کسانی از پیامبران امامان و دیگر افراد ایشان را همراهی می‌‏کنند؟ (پرسش)
  32. چرا امام حسین حضرت عیسی و حضرت خضر در زمان ظهور امام مهدی می‌‏آیند؟ (پرسش)
  33. کشور امام مهدی کدام است؟ آیا ایران کشور امام مهدی است؟ (پرسش)
  34. کشور ایران تا قبل از ظهور چگونه باید باشد؟ (پرسش)
  35. روایتی که می‌‏‏فرماید: مردی از قم مردم را به سوی خدا دعوت می‌‏کند نسبت به چه کسی می‌‏‏باشد؟ (پرسش)
  36. حضور ایرانیان در دوره ظهور چگونه است؟ (پرسش)
  37. آیا ایرانیان در دوران غیبت و ظهور امام مهدی نقشی دارند؟ (پرسش)
  38. آیا در زمان ظهور حضرت آیت الله خامنه‌‏ای رهبر ایران است؟ (پرسش)
  39. کشور عزیزمان ایران چندمین کشوری است که امام مهدی در آن ظهور می‌‏کند؟ (پرسش)
  40. چرا امام مهدی ظهور می‏‌کند؟ (پرسش)
  41. وضعیت شیعه در عصر امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  42. آس به چه معناست و چه ارتباطی به ظهور امام مهدی دارد؟ (پرسش)
  43. آیا ظهور امام مهدی با قیامت همراه است؟ (پرسش)
  44. علت این‏که ظهور امام مهدی را روز قیامت یا یوم المحشر می‌‏خوانند چیست؟ (پرسش)
  45. چگونه می‌‏توان پس از ظهور امام مهدی به مکه رفت؟ (پرسش)
  46. چرا امامان قبل از امام مهدی برای تشکیل حکومت قیام مسلحانه انجام ندادند ولی امام مهدی این کار را انجام می‌دهد؟ (پرسش)
  47. چگونه امام مهدی در عصری که فساد و تباهی همه عالم را فراگرفته و جز عده کمی بر اصول خود باقی نمانده‏‌اند ظهور می‌‏کند؟ (پرسش)
  48. آیا امام مهدی عصا هم دارند؟ (پرسش)
  49. آیا امام زمان از وسائل ارتباط جمعی استفاده می‌کنند یا به گونه‌ای دیگر پیام خود را به مردم می‌رسانند؟ (پرسش)
  50. امام مهدی برای برآوردن نیازهای زندگی خود و یارانش در دوران قیام چه کار خواهد کرد؟ (پرسش)
  51. آیا امام مهدی هنگام ظهور بر سر قبر مادرش فاطمه حاضر می‌‏شود و آن را به مردم نشان می‌‏دهد؟ (پرسش)
  52. آیا صحیح است که مدعیان اسلام و ایمان هنگام ظهور حضرت با مشاهده اسلام راستینی که حضرت برای مسلمین می‌‏آورد با ایشان مخالفت می‌‏کنند؟ (پرسش)
  53. در قرآن آمده است که ابلیس از خداوند تا روز قیامت مهلت خواست اما خداوند فرمود الی یوم الوقت المعلوم منظور از آن کدام روز و وقت است؟ (پرسش)
  54. وضعیت کشاورزی در عصر ظهور چگونه است؟ (پرسش)
  55. وضعیت مسکن در عصر ظهور چگونه است؟ (پرسش)
  56. وضعیت بیکاری در عصر ظهور چگونه است؟ (پرسش)
  57. امام مهدی در آستانه مبارزه خود از کدام یک از امدادهای الهی برخوردار است؟ (پرسش)
  58. آیا دین ما همان دینی است که پیامبر آورده و امام مهدی به آن معتقد است و آیا در طول زمان تحریف نشده است؟ (پرسش)
  59. علت ترس بعضی افراد از ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  60. چگونه می‌توان فهمید شخص ظهور کرده امام مهدی است؟ (پرسش)
  61. درباره ظهور امام مهدی چه استدلال عقلی یا آیات و روایاتی وجود دارد؟ (پرسش)
  62. از کجا که مهدی موعود ظهور نکرده باشد؟ (پرسش)
  63. امام مهدی چگونه از زمان مناسب ظهور خود آگاهی می‏‌یابد؟ (پرسش)
  64. آیا ممکن است امام مهدی را در شکل و قیافه شخص دیگری ببینیم؟ (پرسش)
  65. آیا فعالیت‌های غرب در روند ظهور تأثیری دارد؟ اصولاً غربیان چه نقشی در جریان ظهور امام مهدی دارند؟ (پرسش)
  66. امام مهدی با چه هیئتی ظهور می‌کند؟ (پرسش)
  67. در روایت آمده است امام مهدی چهار مسجد را تخریب می‌کند آن مساجد کدامند و چرا تخریب می‌شوند؟ (پرسش)
  68. اولین شخص بیعت کننده با امام مهدی چه کسی است؟ (پرسش)
  69. بیعت جبرئیل با امام مهدی چه معنایی دارد؟ (پرسش)
  70. رهاورد بیعت جبرئیل هنگام ظهور با امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  71. شیوه بیعت امام مهدی با اصحابش چگونه است؟ (پرسش)
  72. شرایط بیعت با امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  73. در زمان ظهور آیا انسان به محض کوچک‌ترین اشتباه و خطا مجازات می‌شود؟ اصولاً امام مهدی درباره چه گناهانی اقدام به مجازات می‌کند؟ (پرسش)
  74. صدای حضرت در زمان ظهور چگونه به گوش همه می‌رسد؟ (پرسش)
  75. چه کسانی مقابل حضرت ایستاده با او به مبارزه مسلحانه بر می‌خیزند؟ (پرسش)
  76. آیا زمان ظهور از وسایل پیشرفته استفاده می‌شود؟ (پرسش)
  77. آیا با ظهور امام مهدی همه انسان‌های کافر کشته خواهند شد و فقط یاران واقعی آن حضرت باقی می‌مانند؟ (پرسش)
  78. آیا صحیح است که در عصر ظهور پستی و بلندی‌های زمین رفع شده بعد مسافت مانع دید نخواهد شد؟ (پرسش)
  79. امام مهدی هنگام ظهور با چه موانع و مشکلاتی روبه رو خواهد شد؟ (پرسش)
  80. ظهور امام مهدی در چه روزی است؟ (پرسش)
  81. آیا امام مهدی سوار بر ابر می‌شود؟ (پرسش)
  82. نظر اهل سنت در مورد ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  83. در روز ظهور امام مهدی چگونه خود را به جهانیان و اطرافیان معرفی می‏‌کند؟ (پرسش)
  84. آیا در عصر ظهور حضرت حجت باید تمام جهان مسلمان باشند؟ (پرسش)
  85. باورهای دینی در عصر ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  86. کارگزاران دولت امام مهدی چه کسانی هستند؟ (پرسش)
  87. برپایه روایات یکی از وقایع بعد از ظهور انتقام امام مهدی از دو خلیفه اول است؛ در ابن باره توضیح دهید؟ (پرسش)
  88. چرا حضرت در مکه ظهور می‌کند؟ (پرسش)
  89. ظهور امام مهدی چه رابطه‏‌ای با قیامت دارد و زندگی مردم در دوران ظهور چگونه است؟ (پرسش)
  90. این‏که امام مهدی در نخستین اقدام از یاران خود بیعت می‌‏گیرد به چه معناست؟ (پرسش)
  91. این‏که از جبرئیل نخستین بیعت ‏کننده امام مهدی است به چه معناست؟ (پرسش)
  92. چه کسانی هنگام ظهور امام مهدی زنده می‏‌شوند؟ (پرسش)
  93. ظهور صغرا و ظهور کبرای امام مهدی چگونه است و چه چیزی پیش‌‏درآمد ظهور کبرا شمرده می‌‏شود؟ (پرسش)
  94. آیا صحیح است که می‏‌گویند اگر سیصد و سیزده نفر یاور حضرت داشته باشند ظهور می‌‏کنند؟ (پرسش)
  95. امام مهدی در ظاهر با چه سنی ظهور می‏‌کنند؟ (پرسش)
  96. خصوصیات جسمی امام مهدی هنگام ظهور چگونه است؟ (پرسش)
  97. یکی از باورهای شیعه این است که در عصر ظهور امام مهدی انسان‌هایی دوباره زنده خواهند شد آیا این حقیقت دارد؟ (پرسش)
  98. اول کسی که با امام مهدی‏ بیعت می‌‏کند چه کسی است؟ (پرسش)
  99. امام مهدی کجا ظهور می‏‌کند و آیا از همان ابتدا دست به قیام می‌‏زند؟ چرا و چه موقع به شهر قم و کوه خضر خواهد آمد؟ (پرسش)
  100. هنگام ظهور امام مهدی صدای آسمانی چگونه شنیده می‏‌شود؟ (پرسش)
  101. در عصر ظهور کدامین مذهب حاکم است؟ (پرسش)
  102. آیا جبرئیل بعد از وفات رسول خدا عهد کرده که بر زمین نازل نشود؟ (پرسش)
  103. مقصود از اصلاح امر امام مهدی در یک شب چیست؟ (پرسش)
  104. غلبه بر جهان با یاران اندک چگونه ممکن است؟ (پرسش)
  105. آیا پیروزی امام مهدی‏ بر مخالفان و گسترش حکومتش همراه با اعجاز است؟ (پرسش)
  106. آیا قاتلان و کشندگان امام حسین به دست امام مهدی کشته خواهند شد؟ (پرسش)
  107. مطابق روایات شیعه قتل‏‌ها در چه وقتی خواهد بود؟ (پرسش)
  108. شیوه و رفتار امام مهدی با ظالمان و دشمنان چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
  109. آیا بیشتر قتل‌‏ها که توسط امام مهدی انجام می‌‏گیرد از مسلمانان است؟ (پرسش)
  110. اینکه امام مهدی‏ هنگام ‏ظهور بر عرب شدید است به چه معناست؟ (پرسش)
  111. آیا امام مهدی در مقابله خود با منحرفان از منحرفان شیعه شروع می‌‏کند؟ (پرسش)
  112. آیا امام مهدی در مقابله خود با منحرفان از منحرفان شیعه شروع می‌‏کند؟ (پرسش)
  113. باورهای دینی در عصر ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  114. آیا در دولت امام مهدی جز مسلمان روی زمین باقی نمی‌‏ماند؟ (پرسش)
  115. آیا در عصر ظهور زندگی بشر سامان می‌‏یابد؟ (پرسش)
  116. سرلوحه برنامه‌‏های امام مهدی‏ چیست؟ (پرسش)
  117. امام مهدی‏ در تقسیم اموال چگونه رفتار خواهد کرد؟ (پرسش)
  118. وضعیت مردم در عصر ظهور از حیث رفاه اقتصادی چگونه است؟ (پرسش)
  119. کثرت اموال در عصر ظهور از چه راهی حاصل می‌‏شود؟ (پرسش)
  120. در عصر ظهور وضع مساجد چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
  121. آیا امام مهدی‏ بعد از ظهور مسجد الحرام و مسجد النبی را تغییر خواهد داد؟ (پرسش)
  122. بین ظهور امام مهدی و برپایی قیامت چه مقدار فاصله است؟ (پرسش)
  123. آیا امام مهدی‏ بعد از ظهور تکنولوژی کنونی را گسترش می‌‏دهد؟ (پرسش)
  124. چگونه یک فرد می‌‏تواند عهده‏‌دار یک تحول بسیار بزرگ گردد؟ (پرسش)
  125. از آنجایی که می دانم امام مهدی انسان های بد را به سزای اعمال شان می رساند آیا باید از ایشان بترسم چون احتمال است من هم جزو آنها باشم؟ (پرسش)
  126. در روز ظهور امام مهدی چگونه خود را به جهانیان و اطرافیان معرفی می‌‏کند؟ (پرسش)
  127. آیا در عصر ظهور حضرت حجت باید تمام جهان مسلمان باشند؟ (پرسش)
  128. آیا هنگامی که امام مهدی ظهور می‏‌کنند تجهیزات امروزی به همین شکل باقی می‏‌مانند؟ (پرسش)
  129. بعضی می‏‌گویند وقتی که امام مهدی ظهور می‌‏فرمایند خیلی از علماء به مخالفت با ایشان برمی‏‌خیزند آیا سند روایی دارد؟ (پرسش)
  130. ظهور امام مهدی چه رابطه‏ای با قیامت دارد و زندگی مردم در دوران ظهور چگونه است؟ (پرسش)
  131. ظرفیت کلی برای ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  132. کارگزاران دولت امام مهدی چه کسانی هستند؟ (پرسش)
  133. باورهای دینی در عصر ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  134. خداوند متعال چه عنایتی به جهت پیروزی امام مهدی هنگام ظهور انجام خواهد داد؟ (پرسش)
  135. بهره مردم دوره ظهور از اجتهاد چگونه و به چه میزان خواهد بود؟ (پرسش)
  136. مطابق قواعد مدت حیات بشریت بعد از ظهور چه مقداری باید باشد؟ (پرسش)
  137. چرا هنگام شنیدن نام امام مهدی بلند می‌‏شوند؟ (پرسش)
  138. آیا درست است که پیرزنی امام مهدی را شهید می‌‏کند و آیا پیرزن از افراد مدینه فاضله امام است؟ (پرسش)
  139. چگونه یک فرد می‏‌تواند عهده‏ دار یک تحول بسیار بزرگ گردد؟ (پرسش)
  140. چه کسانی در هنگام قیام امام مهدی از قبر خود برانگیخته می‌‏شوند؟ (پرسش)
  141. چه تحولاتی در زمان امام مهدی رخ می‏‌دهد؟ (پرسش)
  142. چه کسانی هنگام ظهور زنده می‌‏شوند؟ (پرسش)
  143. آیا ایرانیان در دوران غیبت و ظهور امام مهدی نقشی دارند؟ (پرسش)
  144. امام مهدی از چه کسانی انتقام می‏‌گیرد؟ (پرسش)
  145. چه نشانه‌هایی از پیامبران در امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
  146. آیا میراث پیامبران نزد امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
  147. وضعیت جهان در آستانه ظهور چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
  148. سرنوشت حضرت عیسی در زمان ظهور امام مهدی چگونه رقم می‌خورد؟ (پرسش)
  149. امام مهدی هنگام ظهور به چه زبانی صحبت می‌کنند؟ (پرسش)
  150. امام مهدی هنگام ظهور چه میراثی از انبیاء را به همراه دارد؟ (پرسش)
  151. اولین ملاقات امام مهدی با یاران پس از ظهور در کجاست؟ (پرسش)
  152. کیفیت اعلام ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  153. امام مهدی پس از ظهور چه اصلاحاتی در مکه انجام می‌دهند؟ (پرسش)
  154. پس از ظهور امام مهدی چه حوادثی در کوفه اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)

پانویس

  1. عیون اخبار الرضا، ج ۱، ۲۷۳، ح ۵.
  2. بحارالانوار، ج ۵۲، ۳۴۹، ح ۱۰۲.
  3. روضة الواعظین، ج ۲، ۲۶۵.
  4. بحارالانوار، ج ۵۲، ۳۳۸، ح ۷۹.
  5. بخار ۵۲، ۳۰۷، ح ۸۱.
  6. بحارالانوار، ج ۵۲، ۳۲۴، ح ۳۷.
  7. غیبت طوسی، ص ۴۶۴.
  8. بحارالانوار، ج ۱، ۴۰۷.
  9. الزام الناصب، ج ۲، ۲۶۰.
  10. بحارالانوار، ج ۵۲، ۳۰۸، ح ۸۳.
  11. بحارالانوار، ج ۵۲، ۳۴۲، ح ۹۱.
  12. خراسانی، محمد جواد، مهدی منتظر، ص ۲۷۴.
  13. " إِذَا قَامَ‏ الْقَائِمُ‏ هَدَمَ‏ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ‏ حَتَّى‏ يَرُدَّهُ‏ إِلَى‏ أَسَاسِهِ‏ وَ حَوَّلَ الْمَقَامَ إِلَى الْمَوْضِعِ الَّذِي كَانَ فِيهِ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"بحارالأنوار؛ علامه مجلسی، ج ۵۲، ص ۳۳۸.
  14. " نَعَمْ إِنَّهُمْ‏ لَمْ‏ يَبْلُغُوا بَعْدُ مَسْجِدَ إِبْرَاهِيمَ‏ وَ إِسْمَاعِيلَ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ وسائل الشیعه؛ حر عاملی، ج ۵، ص ۲۷۷.
  15. " إِذَا قَامَ‏ الْقَائِمُ‏ هَدَمَ‏ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ‏ حَتَّى‏ يَرُدَّهُ‏ إِلَى‏ أَسَاسِهِ‏ وَ حَوَّلَ الْمَقَامَ إِلَى الْمَوْضِعِ الَّذِي كَانَ فِيهِ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"بحارالأنوار؛ علامه مجلسی، ج ۵۲، ص ۳۳۸.
  16. " أَوَّلُ‏ مَا يُظْهِرُ الْقَائِمُ‏ مِنَ‏ الْعَدْلِ‏ أَنْ‏ يُنَادِيَ‏ مُنَادِيهِ‏ أَنْ يُسَلِّمَ صَاحِبُ النَّافِلَةِ لِصَاحِبِ الْفَرِيضَةِ- الْحَجَرَ الْأَسْوَدَ وَ الطَّوَافَ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ بحار؛ مجلسی؛ ج ۵۲، ص ۳۷۴.
  17. " أَمَا إِنَّ قَائِمَنَا لَوْ قَدْ قَامَ لَقَدْ أَخَذَهُمْ وَ قَطَعَ‏ أَيْدِيَهُمْ‏ وَ طَافَ‏ بِهِمْ‏ وَ قَالَ هَؤُلَاءِ سُرَّاقُ اللَّهِ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ کافی؛ ج ۴، ص ۲۴۳.
  18. ارشاد؛ شیخ مفید.
  19. قزوینی، سید محمد کاظم، امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور، ص۴۰۱-۴۰۵
  20. " أَوَّلُ‏ مَا يُظْهِرُ الْقَائِمُ‏ مِنَ‏ الْعَدْلِ‏ أَنْ‏ يُنَادِيَ‏ مُنَادِيهِ‏ أَنْ‏ يُسَلِّمَ‏ صَاحِبُ‏ النَّافِلَةِ لِصَاحِبِ‏ الْفَرِيضَةِ- الْحَجَرَ الْأَسْوَدَ وَ الطَّوَاف‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ کافی، ج۴، ص۴۲۷، ح۱؛ معجم احادیث امام مهدی، ج۴، ص۶۴، ح۱۱۳۷؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۳۷۴، ح۱۶۹.
  21. " يَبْدَأُ بِبَنِي‏ شَيْبَةَ فَيَقْطَعُ‏ أَيْدِيَهُمْ‏ لِأَنَّهُمْ‏ سُرَّاقُ‏ بَيْتِ‏ اللَّهِ‏ تَعَالَى‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ غیبت نعمانی، ب۱۹، ح۲؛ معجم احادیث امام مهدی، ج۳، ص۳۸۶، ح۹۴۰؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۳۶۰، ح۱۲۹.
  22. غیبت نعمانی، ب۱۳، ح۲۵؛ معجم احادیث امام مهدی، ج۳، ص۳۰۴، ح۸۴۳؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۳۴۹، ح۱۰۲.
  23. " الْقَائِمُ‏ يَهْدِمُ‏ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ‏ حَتَّى‏ يَرُدَّهُ‏ إِلَى‏ أَسَاسِهِ‏ وَ مَسْجِدَ الرَّسُولِ‏ (ص) إِلَى أَسَاسِهِ وَ يَرُدُّ الْبَيْتَ إِلَى مَوْضِعِهِ وَ أَقَامَهُ عَلَى أَسَاسِه‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ غیبت طوسی، ص۴۷۲، ش۴۹۲؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۳۳۲، ح۵۷؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۳۳۸، ح۸۰؛ ارشاد، ص۳۶۴، ح۳.
  24. یوسفیان، مهدی؛ رخدادهای ظهور، ص ۵۹ - ۶۴.
  25. "إِنَّهُ يَخْرُجُ مَوْتُوراً غَضْبَانَ أَسِفاً لِغَضَبِ اللَّهِ عَلَى هَذَا الْخَلْقِ يَكُونُ عَلَيْهِ قَمِيصُ رَسُولِ اللَّهِ (ص) الَّذِي عَلَيْهِ يَوْمَ أُحُدٍ وَ عِمَامَتُهُ السَّحَابُ وَ دِرْعُهُ دِرْعُ رَسُولِ اللَّهِ (ص) السَّابِغَةُ وَ سَيْفُهُ سَيْفُ رَسُولِ اللَّهِ (ص) ذُو الْفَقَارِ يُجَرِّدُ السَّيْفَ عَلَى عَاتِقِهِ ثَمَانِيَةَ أَشْهُرٍ يَقْتُلُ هَرْجاً فَأَوَّلُ مَا يَبْدَأُ بِبَنِي شَيْبَةَ فَيَقْطَعُ أَيْدِيَهُمْ وَ يُعَلِّقُهَا فِي الْكَعْبَةِ وَ يُنَادِي مُنَادِيهِ هَؤُلَاءِ سُرَّاقُ اللَّهِ ثُمَّ يَتَنَاوَلُ قُرَيْشاً فَلَا يَأْخُذُ مِنْهَا إِلَّا السَّيْفَ وَ لَا يُعْطِيهَا إِلَّا السَّيْفَ "؛ الغیبة، نعمانی، ص۳۰۸؛ بحار الانوار، ج۵۲، ص۳۶۱.
  26. "ِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: إِذَا قَامَ الْقَائِمُ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ (ع) أَقَامَ خَمْسَمِائَةٍ مِنْ قُرَيْشٍ فَضَرَبَ أَعْنَاقَهُمْ ثُمَّ أَقَامَ خَمْسَمِائَةٍ فَضَرَبَ أَعْنَاقَهُمْ ثُمَّ أَقَامَ خَمْسَمِائَةٍ أُخْرَى حَتَّى يَفْعَلَ ذَلِكَ سِتَّ مَرَّاتٍ قُلْتُ وَ يَبْلُغُ عَدَدُ هَؤُلَاءِ هَذَا قَالَ نَعَمْ مِنْهُمْ وَ مِنْ مَوَالِيهِمْ"؛ بحار الانوار، ج۵۲، ص۳۳۸.
  27. " إِذَا قَامَ الْقَائِمُ هَدَمَ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ حَتَّى يَرُدَّهُ إِلَى أَسَاسِهِ وَ حَوَّلَ الْمَقَامَ إِلَى الْمَوْضِعِ الَّذِي كَانَ فِيهِ وَ قَطَعَ أَيْدِيَ بَنِي شَيْبَةَ وَ عَلَّقَهَا بِالْكَعْبَةِ وَ قَالَ هَؤُلَاءِ سُرَّاقُ الْكَعْبَةِ"؛ الارشاد، ج۲، ص۳۸۳؛ بحار الانوار، ج۵۲، ص۳۳۸.
  28. "عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: أَوَّلُ مَا يُظْهِرُ الْقَائِمُ مِنَ الْعَدْلِ أَنْ يُنَادِيَ مُنَادِيهِ أَنْ يُسَلِّمَ صَاحِبُ النَّافِلَةِ لِصَاحِبِ الْفَرِيضَةِ- الْحَجَرَ الْأَسْوَدَ وَ الطَّوَافَ"؛ بحار الانوار، ج۵۲، ص۳۷۴.
  29. "يُبَايَعُ الْقَائِمُ بِمَكَّةَ عَلَى كِتَابِ اللَّهِ وَ سُنَّةِ رَسُولِهِ وَ يَسْتَعْمِلُ عَلَى مَكَّةَ ثُمَّ يَسِيرُ نَحْوَ الْمَدِينَةِ فَيَبْلُغُهُ أَنَّ عَامِلَهُ قُتِلَ فَيَرْجِعُ إِلَيْهِمْ فَيَقْتُلُ الْمُقَاتِلَةَ وَ لَا يَزِيدُ عَلَى ذَلِكَ ثُمَّ يَنْطَلِقُ فَيَدْعُو النَّاسَ بَيْنَ الْمَسْجِدَيْنِ إِلَى كِتَابِ اللَّهِ وَ سُنَّةِ رَسُولِهِ وَ الْوَلَايَةِ لِعَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ وَ الْبَرَاءَةِ مِنْ عَدُوِّهِ"؛ بحار الانوار، ج۵۲، ص۳۰۸.
  30. صمدی، قنبر علی، آخرین منجی، ص 245 - 249.
  31. برای به دست آوردن این محدوده ر.ک: روضة المتقین، ج ۲، ص ۹۴ و من لا یحضره الفقیه، ج ۱، ص ۱۴۹.
  32. ر.ک: الارشاد، ص ۳۶۴؛ الغیبة نعمانی، ص ۱۷۱؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۲.
  33. شیبه، در فتح کعبه مسلمان گشت و پیامبر (ص) او را کلیددار خانه کعبه کرد و طایفه بنی شیبه تا مدتها کلیددار و پرده‌دار خانه خدا بودند. (اسد الغابة، ج ۳، ص ۷، ۳۷۲ به نقل از چشم‌اندازی به حکومت جهانی مهدی (ع)، (نجم الدین طبسی)، ص ۱۴۰).
  34. ر.ک: الغیبة نعمانی، ص ۱۶۵؛ بحار الانوار، ج ۵۲، صص ۳۵۱ و ۳۶۱.
  35. الساده، مجتبی، شش ماه پایانی، ص ۱۸۸ - ۱۸۹.