نظر اهل سنت درباره ولادت امام مهدی چیست؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نظر اهل سنت درباره ولادت امام مهدی چیست؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / آشنایی با امام مهدی / معرفت امام مهدی (شناخت امام مهدی) / ولادت امام مهدی
مدخل وابستهولادت امام مهدی از دیدگاه اهل سنت
تعداد پاسخ۳ پاسخ

نظر اهل سنت درباره ولادت امام مهدی (ع) چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

خدامراد سلیمیان

حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در دو کتاب «فرهنگنامه مهدویت» و «درسنامه مهدویت» در این‌باره گفته است:

«بیشتر اهل سنت به تولد حضرت مهدی (ع) اعتقادی ندارند؛ اما دانشمندانی چند از آنان، افزون بر اشاره به ولادت آن حضرت در سال ۲۵۵ ق، آن حضرت را همان موعود مورد اشاره در کلام پیامبر اکرم (ص) دانسته‏‌اند[۱]. کسانی که در نوشته‏‌های خود به ولادت مهدی (ع) اشاره کرده‌‏اند را می‌‏توان به دو دسته تقسیم کرد[۲]:

کسانی که ولادت امام مهدی (ع) را گزارش کرده‌‏اند، ولی بر موعود بودن آن حضرت، ساکت مانده‏‌اند[۳].

  1. ابن اثیر جزری، در کتاب الکامل فی التاریخ درباره حوادث سال ۲۶۰ ق چنین نوشته است: در این سال، ابو محمد علوی عسکری وفات کرد. او یکی از دوازده امام مذهب امامیه و پدر محمّد است که معتقدند او منتظر می‏‌باشد[۴].
  2. ابن خلکان در کتاب وفیات الاعیان گوید: ابو القاسم محمد بن حسن عسکری، فرزند علی الهادی، فرزند محمد الجواد که پیشینیان او ذکر شد، بر اساس اعتقاد امامیه دوازدهمین از دوازده امام، و معروف به الحجة است ... ولادتش، روز جمعه نیمه شعبان سال ۲۵۵ بود[۵].
  3. ذهبی در کتاب العبر گوید: و در آن سال "یعنی ۲۵۶ ق" محمّد، فرزند حسن فرزند علی الهادی فرزند محمد الجواد، فرزند علی الرضا، فرزند موسی الکاظم، فرزند جعفر الصادق علوی حسینی، ابو القاسم به دنیا آمد که رافضی‌‏ها او را الخلف الحجه و مهدی منتظر و صاحب الزمان لقب داده‌‏اند و او، واپسین از دوازده امام است[۶].

کسانی که افزون بر گزارش ولادت آن حضرت، به موعود بودن او تصریح کرده‏‌اند[۷]:

  1. کمال الدین محمد بن طلحه شافعی در کتاب "مطالب السؤول" گوید: ابو القاسم محمد بن حسن خالص، پسر علی متوکل، پسر قانع، پسر علی الرضا، پسر موسی الکاظم، پسر جعفر الصادق، پسر محمد الباقر، پسر علی زین العابدین، پسر حسین الزکی، پسر علی المرتضی امیر المؤمنین، پسر ابو طالب، مهدی، حجّت، خلف، صالح، منتظر و رحمت و برکات خداوند سبحانه و تعالی بر او باد[۸].
  2. نور الدین علی بن محمد بن صباغ مالکی فصل دوازدهم از کتابش الفصول المهمّه را با این عنوان آورده است: "در شرح حال ابو القاسم حجه، خلف صالح، پسر ابو محمد حسن خالص، او امام دوازدهم است" در این فصل، به گفته کنجی شافعی چنین احتجاج می‏‌کند: از چیزهایی که دلالت می‌‏کند مهدی از هنگام غیبتش تاکنون زنده و باقی است، کتاب و سنّت می‌‏باشد و در بقای او هیچ مانعی نیست؛ همانند باقی ماندن عیسی بن مریم و حضرت خضر و حضرت الیاس از اولیای خدا و دجال کور و ابلیس ملعون از دشمنان خدا. سپس دلیل‌‏های خود را از کتاب و سنّت بیان می‌‏کند و تاریخ ولادت، دلیل‌‏های امامت، گوشه‏‌هایی از اخبار زندگانی، غیبت، مدت دولت کریمه، کنیه، خاندان و مطالب دیگری از حضرت مهدی محمد بن حسن عسکری را به تفصیل ذکر می‏‌کند[۹].

البته کسانی که به این حقیقت اعتراف کرده‌‏اند، بسیار بیش از افراد مورد اشاره‌‏اند. علاقه‌‏مندان، لازم است به کتاب‏‌های مفصل مراجعه کنند»[۱۰]»[۱۱].

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. حجت الاسلام و المسلمین مقامی؛
حجت الاسلام و المسلمین مهدی مقامی، در کتاب «درسنامه امام‌شناسی» در این‌باره گفته است:

«بیشتر اهل سنت به تولد حضرت مهدی (ع) اعتقادی ندارند؛ اما دانشمندانی چند از آنان، افزون بر اشاره به ولادت آن حضرت در سال ۲۵۵ ق، آن حضرت را همان موعود مورد اشاره در کلام پیامبر اکرم (ص) دانسته‏‌اند[۱۲]. کسانی که در نوشته‏‌های خود به ولادت مهدی (ع) اشاره کرده‌‏اند را می‌‏توان به دو دسته تقسیم کرد[۱۳]:

  1. کسانی که ولادت امام مهدی (ع) را گزارش کرده‌‏اند، ولی بر موعود بودن آن حضرت، ساکت مانده‏‌اند[۱۴].
  2. ابن اثیر جزری، در کتاب الکامل فی التاریخ درباره حوادث سال ۲۶۰ ق چنین نوشته است: در این سال، ابو محمد علوی عسکری وفات کرد. او یکی از دوازده امام مذهب امامیه و پدر محمّد است که معتقدند او منتظر می‏‌باشد[۱۵].
  3. ابن خلکان در کتاب فیات الاعیان گوید: ابو القاسم محمد بن حسن عسکری، فرزند علی الهادی، فرزند محمد الجواد که پیشینیان او ذکر شد، بر اساس اعتقاد امامیه دوازدهمین از دوازده امام، و معروف به الحجة است ... ولادتش، روز جمعه نیمه شعبان سال ۲۵۵ بود[۱۶].
  4. ذهبی در کتاب العبر گوید: و در آن سال "یعنی ۲۵۶ ق" محمّد، فرزند حسن فرزند علی الهادی فرزند محمد الجواد، فرزند علی الرضا، فرزند موسی الکاظم، فرزند جعفر الصادق علوی حسینی، ابو القاسم به دنیا آمد که رافضی‌‏ها او را الخلف الحجه و مهدی منتظر و صاحب الزمان لقب داده‌‏اند و او، واپسین از دوازده امام است[۱۷].

کسانی که افزون بر گزارش ولادت آن حضرت، به موعود بودن او تصریح کرده‏‌اند[۱۸]:

  1. کمال الدین محمد بن طلحه شافعی در کتاب "مطالب السؤول" گوید: ابو القاسم محمد بن حسن خالص، پسر علی متوکل، پسر قانع، پسر علی الرضا، پسر موسی الکاظم، پسر جعفر الصادق، پسر محمد الباقر، پسر علی زین العابدین، پسر حسین الزکی، پسر علی المرتضی امیر المؤمنین، پسر ابو طالب، مهدی، حجّت، خلف، صالح، منتظر و رحمت و برکات خداوند سبحانه و تعالی بر او باد[۱۹].
  2. نور الدین علی بن محمد بن صباغ مالکی فصل دوازدهم از کتابش الفصول المهمّه را با این عنوان آورده است: "در شرح حال ابو القاسم حجه، خلف صالح، پسر ابو محمد حسن خالص، او امام دوازدهم است" در این فصل، به گفته کنجی شافعی چنین احتجاج می‏‌کند: از چیزهایی که دلالت می‌‏کند مهدی از هنگام غیبتش تاکنون زنده و باقی است، کتاب و سنّت می‌‏باشد و در بقای او هیچ مانعی نیست؛ همانند باقی ماندن عیسی بن مریم و حضرت خضر و حضرت الیاس از اولیای خدا و دجال کور و ابلیس ملعون از دشمنان خدا. سپس دلیل‌‏های خود را از کتاب و سنّت بیان می‌‏کند و تاریخ ولادت، دلیل‌‏های امامت، گوشه‏‌هایی از اخبار زندگانی، غیبت، مدت دولت کریمه، کنیه، خاندان و مطالب دیگری از حضرت مهدی محمد بن حسن عسکری را به تفصیل ذکر می‏‌کند[۲۰].

البته کسانی که به این حقیقت اعتراف کرده‌‏اند، بسیار بیش از افراد مورد اشاره‌‏اند. علاقه‌‏مندان، لازم است به کتاب‏‌های مفصل مراجعه کنند[۲۱]. بیشتر اهل سنت، تولّد حضرت مهدی (ع) را نپذیرفته و بر این باورند که مهدی موعودی (ع) که در احادیث اسلامی به آن نوید داده شده، هنوز چشم به جهان نگشوده است و در آخرالزمان به دنیا خواهد آمد. با اینکه بیشتر اهل سنت به تولد مهدی موعود (ع) اعتقادی ندارند، ولی بسیاری از آنان به دنیا آمدن فرزند امام عسکری (ع) را به گونه‌ای پذیرفته‌اند، یا از آن به شکل گزارش تاریخی یاد کرده‌اند. برخی از نویسندگان نام این دسته‌اند عالمان اهل سنت را ۱۳۵ نفر دانسته‌اند[۲۲].

برای نمونه می‌توان به چند نفر از برجسته‌ترین آنها اشاره نمود:

  1. ابن اثیر جزری در الکامل فی التاریخ می‌نویسد: و فیها سنة ۲۶۰ ق توفی الحسن‌ بن علی‌ بن محمّد و هو والد محمّد الذی یعتقدونة المنتظر بسرداب سامراء[۲۳].
  2. سبط ابن‌جوزی آورده است: فصل فی ذکر الحجة المهدی هو محمد بن الحسن علی... و هو الخلف الحجة صاحب الزمان، القائم المنتظر و التالی، و هو آخر الأئمة...[۲۴].
  3. گنجی شافعی فصل آخر کتاب البیان فی اخبار صاحب الزمان را با عنوان "فی الدلالة علی جواز بقاء المهدی حیاً"، تنظیم کرده و در این بخش، دلیل‌های متعددی برای امکان زنده بودن و ادامه حیات امام مهدی (ع) بیان کرده است. وی می‌گوید: همان‌گونه که عیسی و خضر و الیاس (ع) صدها سال است که زنده‌اند، امکان زنده بودن امام مهدی (ع) نیز هست[۲۵].
  4. علی بن محمد بن صباغ مالکی باب دوازدهم کتاب الفصول المهمه را با این عنوان آغازیده است: فی ذکر ابی القاسم محمّد الحجة الخلف الصالح ابن ابی محمّد الحسن الخالص. نویسنده در این فصل، برای اثبات حیات و زنده بودن امام مهدی (ع) دلایلی آورده است[۲۶].
  5. شمس‌الدین ذهبی در چهار کتاب خود، تولد محمد بن الحسن العسکری (ع) را یاد کرده است؛ از جمله در "العبر فی خبر من غبر" می‌نویسد: الحسن بن علی الجواد بن محمد... احد الائمّة الاثنی عشر الذین تعتقد الرافضة فیهم العصمة و هو والد المنتظر محمّد، صاحب السرداب[۲۷].
  6. خیرالدین زرکلی می‌نویسد: محمد بن الحسن العسکری (الخالص) بن علی الهادی، ابوالقاسم: آخر الأئمّة الاثنی عشر عند الامامیّة و هو المعروف عندهم بالمهدی، و صاحب الزمان، و المنتظر، والحجة و صاحب السرداب، ولد فی سامرّاء و مات ابوه و له من العمر نحو خمس سنین...[۲۸].
  7. احمد بن ابوالحسن بن محمد بن جریر، ملقّب به "شیخ جام"، یکی از شخصیت‌های معروف و ادبای شاخص اهل سنت است که اقرار می‌کند: مهدی موعودی (ع) متولّد شده و روزی برای اصلاح جهان ظهور خواهد کرد[۲۹].
۲. نویسندگان کتاب آفتاب مهر؛
نویسندگان کتاب «آفتاب مهر» در این‌باره گفته‌اند:

«میان عامه درباره این موضوع دو دیدگاه وجود دارد:

  1. اکثر آنان ولادت امام مهدی (ع) را قبول ندارند؛ بلکه معتقدند او در آخر الزمان به دنیا می‌آید.
  2. برخی از آنان، ولادت حضرت را پذیرفته‌اند؛ برای نمونه، موارد زیر ارائه می‌شود:
    1. محمد بن یوسف شافعی در کتاب "البیان فی اخبار صاحب الزمان"، می‌گوید: در تألیف کتاب، اخبار و روایات مربوط به مهدی صاحب الزمان را از غیر از طرق شیعه نقل کرده‌ام؛ هرچند آنچه که شیعه در این زمینه معتقد است و پذیرفته است، صحیح و نقل آن، درست است.[۳۰]
    2. محمد بن طلحه شافعی در کتاب "مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول" می‌گوید: مهدی منتظر، در سال ۲۵۸ق، در سامرا متولد شد. پدرش، حسن بن علی بن محمد بن علی الرضا بن موسی الکاظم بن جعفر الصادق بن محمد الباقر بن علی زین العابدین بن حسین بن علی المرتضی (ع) است. نام او محمد و کنیه‌اش ابوالقاسم و از القاب او حجت و خلف صالح و منتظر است.[۳۱]
    3. سبط ابن جوزی حنفی در کتاب "تذکره الخواص" می‌گوید: حضرت حجت مهدی، محمد بن حسن بن علی بن محمد بن علی بن موسی بن جعفر بن محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب (ع) است. کنیه او، ابوعبدالله و ابوالقاسم است و او است حضرت حجت و صاحب الزمان و قائم منتظر.[۳۲]
    4. عبدالوهاب شعرانی در کتاب "الیواقیت و الجواهر"[۳۳]، فصلی را به وقایعی که پیش از روز رستاخیز و در پایان دنیا حتماً اتفاق می‌افتد، اختصاص داده است و از قول برخی از اکابر علمای اهل سنت، نقل می‌کند: "مهدی (ع)، فرزند حسن عسکری (ع) است که در نیمه شعبان سال ۲۵۵ق متولد شد و زنده باقی خواهد ماند، تا با عیسی (ع) ظهور کند و اکنون که سال ۹۵۸ هجری است، ۷۰۳ سال از عمر شریف او می‌گذرد".[۳۴]
  • ما به ذکر همین چند نمونه بسنده می‌کنیم.[۳۵]»[۳۶].
  1. چرا اهل تسنن معتقدند امام مهدی هنوز به دنیا نیامده است؟ (پرسش)
  2. نظر اهل سنت درباره ولادت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  3. وضع سیاسی بعد از شهادت امام عسکری چگونه بوده است؟ (پرسش)
  4. وضعیت سیاسی در عصر امام عسکری‏ و ولادت امام مهدی‏ چگونه بوده است؟ (پرسش)
  5. چرا هیچ یک از امامان هویت شخصی امام مهدی‏ را بیان نکرده‌‏اند؟ (پرسش)
  6. با وجود ضعف دولت عباسی چگونه مسأله خوف بر جان امام مهدی‏ توجیه می‌‏شود؟ (پرسش)
  7. امام مهدی چه تدابیری برای اختفای خود از دشمنان داشته است؟ (پرسش)
  8. چه کسانی از تولد امام مهدی با خبر بوده‌اند؟ (پرسش)
  9. سن دقیق امام مهدی چقدر است؟ (پرسش)
  10. ویژگی‌های میلاد امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  11. دلایل فرزند داشتن امام حسن عسکری چیست؟ (پرسش)
  12. آیه‌‏ای که امام مهدی پس از تولد تلاوت کرده‏‌اند چیست و در کدام سوره است؟ (پرسش)
  13. آیا برخی از شیعیان بعد از شهادت امام عسکری‏ قائل به توقف شدند؟ (پرسش)
  14. آیا اعتقاد به ولادت امام مهدی‏ و وجود او تا این زمان از ضروریات ایمان است؟ (پرسش)
  15. چه ضرورت دارد انسانی در گذشته دور برای آینده‏‌ای دورتر به دنیا آمده باشد؟ (پرسش)
  16. آیا ممکن است با سری بودن ولادت امام مهدی ادعای تواتر و اجماع در موضوع ولادت نمود؟ (پرسش)
  17. آیا اختلاف در امر ولادت امام مهدی سبب وهن در آن می‏‌شود؟ (پرسش)
  18. امام مهدی در چه شهری به دنیا آمد؟ (پرسش)
  19. ذکر سجده امام مهدی بعد از تولد چه بود؟ (پرسش)
  20. چه کسانی بر جنازه امام حسن عسکری نماز خوانده‌اند؟ (پرسش)
  21. آیا بعد از وفات امام عسکری‏ عصر حیرت بوده است؟ (پرسش)
  22. دوران حیرت مومنین بعد از شهادت امام حسن عسکری به چه معناست؟ (پرسش)
  23. برای رفع حیرت از جامعه شیعی علما و اصحاب چه کارهایی انجام دادند؟ (پرسش)
  24. آیا در عصرهای مختلف در جهت رفع حیرت در امر ولادت و وجود امام مهدی کتاب تألیف شده است؟ (پرسش)
  25. چه کسی بر جنازه امام عسکری نماز اقامه کرد؟ (پرسش)
  26. هدف امام مهدی از اقامه نماز بر جنازه امام حسن عسکری چه بود؟ (پرسش)
  27. آیا پنهان بودن ولادت از نشانه‌های مهدی موعود است؟ (پرسش)
  28. آیا امام مهدی در روز وفات امام حسن عسکری حاضر بودند؟ (پرسش)
  29. چه کسانی قصد آسیب زدن به امام مهدی را داشتند؟ (پرسش)
  30. آیا امام عسکری‏ قبل از شهادت خود به مادرش وصیت کرده است؟ (پرسش)
  31. آیا بزرگان طایفه امامیه بعد از وفات امام عسکری‏ بر ولادت امام مهدی اتفاق داشتند؟ (پرسش)
  32. حکم کسی که ایمان به ولادت امام مهدی‏ ندارد چیست؟ (پرسش)
  33. چه کسانی در مدت پنج سال آخر حیات امام عسکری‏ امام مهدی را دیده‌‏اند؟ (پرسش)
  34. آیا علمای ‏انساب به ولادت فرزند امام ‏عسکری اعتراف نموده‏‌اند؟ (پرسش)
  35. آیا جعفر عموی امام مهدی‏ منکر ولادت ایشان بوده است؟ (پرسش)
  36. چرا جعفر به دروغگو معروف شده است؟ (پرسش)
  37. کارهای ناشایست جعفر چه بوده است؟ (پرسش)
  38. چرا امام مهدی عمویش جعفر را به برادران یوسف‏ تشبیه کرد؟ (پرسش)
  39. چرا فرزندان برخی از پیامبران یا امامان نااهل شدند؟ (پرسش)
  40. محل ولادت و زندگی امام مهدی در دوران کودکی کجا بوده است؟ (پرسش)
  41. آیا شیعیان بعد از شهادت امام عسکری‏ به جعفر تعزیت و تهنیت گفتند؟ (پرسش)
  42. محل ولادت و زندگی امام مهدی در دوران کودکی کجا و چگونه بوده است؟ (پرسش)
  43. آیه‏ای که امام مهدی پس از تولد تلاوت کرده‏اند چیست و در کدام سوره است؟ (پرسش)
  44. اکثر مذاهب و ادیان معتقدند که منجی آخر الزمان هنوز متولد نشده است در رد قول این گروه چه جوابهایی می‏توان ارایه کرد؟ (پرسش)
  45. امام مهدی چگونه و در چه شرایطی متولد شد؟ (پرسش)
  46. زمان و مکان ولادت امام مهدی کجاست؟ (پرسش)
  47. جعفر کذاب کیست؟ (پرسش)
    1. سرانجام کار جعفر کذاب چیست؟ (پرسش)
  48. چرا قرآن به طور رسمی به مسأله ولادت و وجود امام مهدی‏ اشاره نکرده است؟ (پرسش)
  49. امام حسن عسکری برای اعلام ولادت امام مهدی چه برنامه‌ای داشت؟ (پرسش)
  50. ماجرای سخن گفتن امام مهدی در آغاز تولد چیست؟ (پرسش)
  51. اهل بیت چه پیشگویی درباره ولادت امام مهدی داشته‌اند؟ (پرسش)
  52. آیا کسی امام مهدی را در دوران کودکی‌‏اش دیده است؟ (پرسش)
  53. آیا به نظر اهل سنت امام مهدی متولد شده ‏است؟ (پرسش)
  54. چه کسانی در خلافت عباسی قصد از میان برداشتن امام مهدی را داشتند؟ (پرسش)
  55. چرا امام عسکری فرزندش را از مردم پنهان کرد؟ (پرسش)
  56. مسئولیت امام عسکری پس از تولد امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  57. نقش امام حسن عسکری در اعلام ولادت امام مهدی چه بود؟ (پرسش)
  58. فضائل نیمه شعبان چیست؟ (پرسش)

پانویس

  1. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۰ - ۱۰۲.
  2. این‏جا فقط به موارد اندکی اشاره شد.برای تفصیل بیشتر ر. ک: لطف اللّه صافی گلپایگانی، منتخب الاثر؛ سیّد ثامر هاشم العمیدی، مهدی منتظر در اندیشه اسلامی، ص ۱۸۵- ۲۰۰؛ همو، در انتظار ققنوس، ترجمه و تحقیق مهدی علی زاده، ص ۱۸۸ تا ۱۹۸
  3. یادآوری: برخی از اهل سنّت که ولادت حضرت مهدی علیه السّلام را گزارش کرده‏‌اند، آن را از دیدگاه شیعه بیان کرده‏اند؛ در حالی که عده‏ای گمان کرده‏اند تمام کسانی که ولادت آن حضرت را نقل کرده‌‏اند، بر این باور هستند که آن حضرت به دنیا آمده است
  4. سیّد ثامر هاشم العمیدی، مهدی منتظر در اندیشه اسلامی، ص ۱۸۶، به نقل از: الکامل فی التاریخ، ج ۷، ص ۲۷۴ در پایان حوادث سال ۲۶۰ ق
  5. به نقل از: وفیات الاعیان، ج ۴، ص ۱۷۶، ح ۵۶۲
  6. به نقل از: وفیات الاعیان، ج ۴، ص ۱۷۶، ح ۵۶۲
  7. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۰ - ۱۰۲.
  8. مطالب السؤول، ج ۲، ص ۷۹، باب ۱۲
  9. ابن صباغ مالکی، الفصول المهمة، ص ۲۸۷
  10. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۰ - ۱۰۲.
  11. سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص۱۹۰، ۱۹۱.
  12. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۰ - ۱۰۲.
  13. این‏جا فقط به موارد اندکی اشاره شد.برای تفصیل بیشتر ر. ک: لطف اللّه صافی گلپایگانی، منتخب الاثر؛ سیّد ثامر هاشم العمیدی، مهدی منتظر در اندیشه اسلامی، ص ۱۸۵- ۲۰۰؛ همو، در انتظار ققنوس، ترجمه و تحقیق مهدی علی زاده، ص ۱۸۸ تا ۱۹۸
  14. یادآوری: برخی از اهل سنّت که ولادت حضرت مهدی علیه السّلام را گزارش کرده‏‌اند، آن را از دیدگاه شیعه بیان کرده‏اند؛ در حالی که عده‏ای گمان کرده‏اند تمام کسانی که ولادت آن حضرت را نقل کرده‌‏اند، بر این باور هستند که آن حضرت به دنیا آمده است
  15. سیّد ثامر هاشم العمیدی، مهدی منتظر در اندیشه اسلامی، ص ۱۸۶، به نقل از: الکامل فی التاریخ، ج ۷، ص ۲۷۴ در پایان حوادث سال ۲۶۰ ق
  16. به نقل از: وفیات الاعیان، ج ۴، ص ۱۷۶، ح ۵۶۲
  17. به نقل از: وفیات الاعیان، ج ۴، ص ۱۷۶، ح ۵۶۲
  18. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۰ - ۱۰۲.
  19. مطالب السؤول، ج ۲، ص ۷۹، باب ۱۲
  20. ابن صباغ مالکی، الفصول المهمة، ص ۲۸۷
  21. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۰ - ۱۰۲.
  22. ر.ک: در انتظار ققنوس، ص۱۸۸-۱۹۸. بررسی تطبیقی مهدویت، ص۲۰۵.
  23. الکامل فی التاریخ، ج۶، ص۳۲۰.
  24. تذکرة الخواص، ص۳۲۵-۳۲۶.
  25. البیان فی اخبار صاحب الزمان، ص۹۷.
  26. الفصول المهمة فی معرفة احوال الائمه، ص۲۸۱.
  27. العبر فی خبر من غبر، ج۱، ص۳۷۳.
  28. الاعلام، ج۶، ص۸۰.
  29. مقامی، مهدی، درسنامه امام‌شناسی، ص:۱۹۰-۱۹۳.
  30. این کتاب، مشتمل بر ۲۵ فصل است که در هر فصل، تنها روایاتی را که از دیدگاه اهل سنت معتبر است، نقل می‌کند. برخی از فصل‌های کتاب عبارت است از: مهدی (ع) در آخر الزمان خروج می‌کند؛ مهدی (ع) از نسل فاطمه زهرا (س) است؛ حضرت عیسی (ع) در آخر الزمان به او اقتدا می‌کند؛ نام و کنیه‌اش، همانند پیامبر اکرم (ص) است؛ صفات و رنگ و چهره حضرت مهدی (ع)؛ مهدی (ع)، امام صالحی است که خلیفه الله است. فصل بیست و پنجم این کتاب، در این زمینه است که [[امام مهدی|مهدی (ع) از زمان غیبتش که در سرداب سامرا اتفاق افتاد، تاکنون زنده و باقی است. او، به اشکالاتی که در زمینه طول عمر حضرت و غیبت آن بزرگوار وجود دارد، پاسخ می‌دهد.
  31. او سپس روایاتی را از پیامبر (ص) درباره مهدی موعود (ع) نقل می‌کند مبنی بر این که: "مهدی، از نسل من و از فرزندان فاطمه (س) و هم نام من است؛ در آخر الزمان قیام می‌کند و زمین را از عدل و داد پر می‌کند، بعد از آن که از ظلم و جور پر شده است. این قیام، حتمی‌است، حتی اگر یک روز از عمر دنیا بیش تر باقی نمانده باشد". وی پس از ذکر این روایات، آن ها را بر همان ابوالقاسم محمد بن حسن بن علی علی بن ابی طالب (ع) متولد ۲۵۵ق تطبیق می‌کند و به اشکال‌ها و شبهاتی که در این باره ممکن است مطرح شود، پاسخ می‌دهد.
  32. عبدالله بن عمر در روایتی نقل می‌کند که رسول گرامی‌ اسلام (ص) فرمود: در آخر الزمان، مردی از فرزندان من قیام می‌کند که نام او همانند نام من و کنیه‌اش همانند کنیه من است و زمین را از عدل و داد پر می‌کند پس از آن که از ظلم و جور پر شده است.
  33. این کتاب در بیان آرای بزرگان علمای اهل سنت در مسایل مختلف عقیدتی است.
  34. نیز از قول شیخ محیی الدین عربی چنین نقل می‌کند: "خروج مهدی (ع)، حتمی‌است بعد از آن که زمین از ظلم و جور پر شود؛ به گونه‌ای که حتی اگر یک روز از عمر دنیا بیش تر باقی نمانده باشد، حتماً مهدی (ع) قیام می‌کند و زمین را از عدل و داد پر می‌کند. او، از نسل پیامبر اکرم (ص) و فاطمه (س) است و جدش، حسین بن علی بن ابی طالب (ع) است و پدرش حسن عسکری، فرزند علی النقی، فرزند محمد التقی، فرزند علی الرضا، فرزند موسی الکاظم، فرزند جعفر الصادق، فرزند محمد الباقر، فرزند زین العابدین علی، فرزند حسین، فرزند امام علی بن ابی طالب (ع)، است. اسمش، اسم رسول خدا (ص) و چهره‌اش، شبیه رسول خدا (ص) است و …، الیواقیت و الجواهر، ج ۲، ص ۱۴۳.
  35. برای اطلاع بیش تر مراجعه کنید به: کفایه الموحدین نوشته شیخ طبرسی و الامام المهدی، اثر سید محمدکاظم قزوینی.
  36. آفتاب مهر، ج۱، ص ۳۳ - ۳۷.