وراثت از پیامبر: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==امام [[وارث]] [[علم]] انبیاء== | ==امام [[وارث]] [[علم]] انبیاء== | ||
* از منابع [[علم امامان]]{{ع}} [[وصایت]] و [[وراثت]] [[انبیاء]] و [[پیامبر اکرم]]{{صل}} است،<ref>ر.ک. عسکری امام | *از منابع [[علم امامان]]{{ع}} [[وصایت]] و [[وراثت]] [[انبیاء]] و [[پیامبر اکرم]]{{صل}} است،<ref>ر.ک. [[عسکری امام‌خان|امام‌خان، عسکری]]، [[منشأ و قلمرو علم امام (پایان‌نامه)|منشأ و قلمرو علم امام]]، فصل چهارم، صفحه؟؟؟؛ [[منصف علی مطهری|مطهری، منصف علی]]، [[علم ائمه از نظر عقل و نقل (پایان‌نامه)|علم ائمه از نظر عقل و نقل]]، ص ۶۴؛ [[محمد نظیر عرفانی|عرفانی، محمد نظیر]]، [[بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین (پایان‌نامه)|بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین]]، ص ۱۸۱؛ [[ناصرالدین اوجاقی|اوجاقی، ناصرالدین]]، [[علم امام از دیدگاه کلام امامیه (کتاب)|علم امام از دیدگاه کلام امامیه]]، ص ۶۴ ـ ۶۸؛ [[زهرا خطیبی|خطیبی، زهرا]] و [[اعلا تورانی|تورانی، اعلا]]، [[علم امام در آینه حکمت متعالیه (مقاله)|علم امام در آینه حکمت متعالیه]]، ص ۵۹</ref> [[امام]] از نظر [[کمالات وجودی]]، [[تالی]] تلو [[نبی]] بوده، و [[امامت]]، با [[نبوت]] اتصال و ارتباط [[بلافصل]] دارد لذا [[امام]]، [[وارث]] انبیاست<ref>ر.ک. [[محمد مولوی|مولوی، محمد]]، [[نیاز جهان به امام زمان (کتاب)|نیاز جهان به امام زمان]]، ص ۲۰ ـ ۲۲</ref> در [[اصل]] تمام [[علوم]] [[انبیای گذشته]] به [[پیامبر اسلام]] به [[ارث]] رسیده و ایشان هم، همۀ [[معارف]] و [[علوم]] خود را به اولین [[وصی]] خود، [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} [[تعلیم]] داده و [[امام علی]]{{ع}} نیز به فرزندانش تا [[امام زمان]]{{ع}} منتقل کردند.<ref>ر.ک. [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[امامت و رهبری (کتاب)|امامت و رهبری]]، ص ۲۹؛ [[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی (کتاب)|کلام نوین اسلامی]]، ج ۲، ص ۳۹۱ و ۳۹۲؛ [[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]، [[علم غیب امام (مقاله)|علم غیب امام]]، ص ۳۴۸؛ [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص ۱۵۰</ref> | ||
*مطابق [[آیات]] و [[روایات]] [[علم غیب]] یکی از این [[علوم]] است، زیرا طبق آیۀ: | *مطابق [[آیات]] و [[روایات]] [[علم غیب]] یکی از این [[علوم]] است، زیرا طبق آیۀ: {{عربی|اندازه=100%|﴿{{متن قرآن|عَالِمُ الْغَیْبِ فَلَا یُظْهِرُ عَلیَ غَیْبِهِ أَحَدًا *إِلَّا مَنِ ارْتَضیَ مِن رَّسُولٍ}}﴾}}<ref>سورۀ جن، آیۀ ۲۶ و ۲۷</ref> [[خداوند]] [[علم غیب]] را به [[پیامبر]] و هر کسی که از او راضی باشد [[تعلیم]] داده است، در روایتی از [[امام رضا]]{{ع}} آمده است:<ref>مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج ۶۴، ص ۲۸۱، باب ۱۴</ref> «[[رسول الله]]{{صل}} که مرضیّ نزد [[خدا]] است [[غیب]] می‌داند، ما هم ورثۀ همان رسولی هستیم که [[خدا]] او را به هر مقدار از [[غیب]] خود خواسته [[آگاه]] کرده، پس ما هم می‌دانیم آنچه شده و آنچه تا [[روز قیامت]] خواهد شد».<ref>ر.ک. [[علی اکبر لاری|لاری، علی اکبر]]، فی کیفیة علم الامام و منابع ذلک العلم، ص ۲۵۸؛ [[داوود خوش‌باور|خوش‌باور، داوود]]، [[علم غیب از دیدگاه فریقین (پایان‌نامه)|علم غیب از دیدگاه فریقین]]، ص ۱۵۲</ref> [[علم غیب]] اختصاص به [[خداوند]] دارد و اگر برای [[پیامبر]] اثبات شده به واسطۀ [[تعلیم]] [[خداوند]] است از [[راه وحی]] و برای [[امامان]]{{ع}} نیز از راه [[وراثت از پیامبر]] ثابت میشود.<ref>ر.ک [[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، اسلام و انسان معاصر، ص ۱۹۸ و ۲۰۸ ـ ۲۱۱؛ [[داوود خوش‌باور|خوش‌باور، داوود]]، [[علم غیب از دیدگاه فریقین (پایان‌نامه)|علم غیب از دیدگاه فریقین]]، ص ۱۵۲</ref> | ||
==دلیل به [[ارث]] رسیدن [[علم]] غیب== | ==دلیل به [[ارث]] رسیدن [[علم]] غیب== | ||
*یکی از [[دلایل]] به [[ارث]] رسیدن [[علوم]] و از جمله [[علم غیب]] آن است که [[علم]] از طرف [[خداوند]] است و اگر به [[ارث]] نرسد [[مردم]] [[جاهل]] مانده، [[نظام]] خلق فاسد می‌گردد و [[خداوند]] نیز حجّتی بر [[مردم]] نخواهد داشت بلکه بر عکس خواهد بود، بنابراین چون [[خداوند]] [[حکیم]] است، [[حکمت]] او مقتضی توارث [[علم]] و دوام [[عالم]] است تا [[حجت]] بر [[مردم]] تمام گردد.<ref>ر.ک. | *یکی از [[دلایل]] به [[ارث]] رسیدن [[علوم]] و از جمله [[علم غیب]] آن است که [[علم]] از طرف [[خداوند]] است و اگر به [[ارث]] نرسد [[مردم]] [[جاهل]] مانده، [[نظام]] خلق فاسد می‌گردد و [[خداوند]] نیز حجّتی بر [[مردم]] نخواهد داشت بلکه بر عکس خواهد بود، بنابراین چون [[خداوند]] [[حکیم]] است، [[حکمت]] او مقتضی توارث [[علم]] و دوام [[عالم]] است تا [[حجت]] بر [[مردم]] تمام گردد.<ref>ر.ک. [[قاسم علی شیخ‌زاده|شیخ‌زاده، قاسم علی]]، [[رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا (پایان‌نامه)|رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا]] ص ۷۱ ـ ۷۳</ref> [[علم]] [[ائمه اطهار]]، علومی الهی است که نسل به نسل از [[رسول خدا]]{{صل}} به [[ارث]] برده‌اند و [[علوم]] ایشان [[اجتهاد]] و [[استنباط]] مصطلح نیست،<ref>ر.ک. [[محمد حسین نصیری|نصیری، محمد حسین]]، [[گستره علم امام از دیدگاه آیات و روایات (پایان‌نامه)|گستره علم امام از دیدگاه آیات و روایات]]، صفحه؟؟؟</ref> لذا می‌توان [[کلام]] یکی از آنها را به دیگری نسبت داد.<ref>ر.ک. [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، علم موروثی، علم لدنی، پیشگویی‌های امام علی، صفحه؟؟؟</ref> اصولاً از آنجایی که [[امامت]] در راستای [[خاتمیت]] [[پیامبر اکرم]]{{صل}} قرار گرفته، [[وراثت]] معنای خاصی دارد که به معنای شرح آموزه‌های [[پیامبر]] در راستای نیاز [[مردم]] است.<ref>ر.ک. [[حسین حجامی|حجامی، حسین]]، علم امام وحی و خاتمیت، پایگاه اطلاع رسانی مؤسسۀ آینده روشن </ref> | ||
==راه به [[ارث]] رسیدن [[علوم]] [[انبیا]] و مصادیق آن== | ==راه به [[ارث]] رسیدن [[علوم]] [[انبیا]] و مصادیق آن== | ||
*[[ارث]] رسیدن [[دانش]] [[پیامبر]]{{صل}} به [[امامان]]{{ع}} از دو راه بوده است: | *[[ارث]] رسیدن [[دانش]] [[پیامبر]]{{صل}} به [[امامان]]{{ع}} از دو راه بوده است: | ||
#از راه عادی که همان [[تعلیم]] و تعلم است: [[حضرت علی]]{{ع}} می‌فرمایند: | #از راه عادی که همان [[تعلیم]] و تعلم است: [[حضرت علی]]{{ع}} می‌فرمایند: {{عربی|کنت ادخل [[علی]] [[رسول الله]] کُلَّ یَوْمٍ دَخْلَةً وَ کُلَّ لَیْلَةٍ دَخْلَة... إِذَا سَأَلْتُهُ أَجَابَنِی وَ إِذَا سَکَتُّ وَ فَنِیَتْ مَسَائِلِی ابْتَدَأَنِی}}<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۶۴</ref> | ||
#راه دیگر [[تعلیم]] از راه غیر عادی و از راه القاء و عنایت خداوندی است، [[امام علی]]{{ع}} آنگاه که به [[دستور پیامبر]]{{صل}} عازم [[یمن]] شد، از ایشان درباره پرسش‌هایی که [[مردم]] [[یمن]] درباره قضا از او میکنند، [[راهنمایی]] خواست. [[پیامبر]] فرمودند:<ref>ر.ک. ابن حیون، نعمان بن محمد، شرح الاخبار فی فضائل الائمة الاطهار{{ع}}، ج ۲، ص ۳۰۱</ref> | #راه دیگر [[تعلیم]] از راه غیر عادی و از راه القاء و عنایت خداوندی است، [[امام علی]]{{ع}} آنگاه که به [[دستور پیامبر]]{{صل}} عازم [[یمن]] شد، از ایشان درباره پرسش‌هایی که [[مردم]] [[یمن]] درباره قضا از او میکنند، [[راهنمایی]] خواست. [[پیامبر]] فرمودند:<ref>ر.ک. ابن حیون، نعمان بن محمد، شرح الاخبار فی فضائل الائمة الاطهار{{ع}}، ج ۲، ص ۳۰۱</ref> {{عربی|ادن، فدنوت فضرب بیده [[علی]] صدری ثم قال: "اللهم ثبت لسانه واهد قلبه" فلا والذی فلق الحبة و برء النسمة ما شککت فی قضاء بین اثنین بعد}}.<ref>ر.ک. [[سید حسن مصطفوی|مصطفوی، سید حسن]]، [[احمد مروی|مروی، احمد]]، [[دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم (مقاله)|دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم]]، فصلنامه قبسات، ص۳۰</ref> | ||
*[[وراثت]] [[امامان]]{{ع}} از [[انبیاء]] و [[پیامبر اکرم]]{{صل}} در دو موضوع بوده است: | *[[وراثت]] [[امامان]]{{ع}} از [[انبیاء]] و [[پیامبر اکرم]]{{صل}} در دو موضوع بوده است: | ||
#[[وراثت]] اعتباری؛ یعنی اموری که مربوط به آثار ظاهری [[نبوت]] است، مانند [[پیراهن حضرت یوسف]](ع)، [[عصای موسی]](ع) و...، و بیشتر برای ابراز [[حق]] در مواردی که مسئله [[امامت]] ایشان مشتبه می‌شده و داشتن آثار ظاهری [[انبیاء]] نشانه [[حقانیت]] ایشان معرفی شده است به [[ارث]] برده‌اند.<ref>ر.ک. تحریری، | #[[وراثت]] اعتباری؛ یعنی اموری که مربوط به آثار ظاهری [[نبوت]] است، مانند [[پیراهن حضرت یوسف]](ع)، [[عصای موسی]](ع) و...، و بیشتر برای ابراز [[حق]] در مواردی که مسئله [[امامت]] ایشان مشتبه می‌شده و داشتن آثار ظاهری [[انبیاء]] نشانه [[حقانیت]] ایشان معرفی شده است به [[ارث]] برده‌اند.<ref>ر.ک. [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|جلوه‌های لاهوتی]]، ج ۱، ص ۳۶۳ ـ ۳۶۵؛ [[سید علی حسینی میلانی|حسینی میلانی، سید علی]]، [[با پیشوایان هدایتگر (کتاب)|با پیشوایان هدایتگر]]، ج ۲، ص ۲۶۰</ref> | ||
#[[وراثت]] حقیقی؛ یعنی [[علوم]] و حکمت‌ها و [[کمالات]] و [[سجایای اخلاقی]] که در هر [[پیامبری]] به صورتی [[ظهور]] نموده است به [[ارث]] | #[[وراثت]] حقیقی؛ یعنی [[علوم]] و حکمت‌ها و [[کمالات]] و [[سجایای اخلاقی]] که در هر [[پیامبری]] به صورتی [[ظهور]] نموده است به [[ارث]] برده‌اند،<ref>ر.ک. [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|جلوه‌های لاهوتی]]، ج ۱، ص ۳۶۳ ـ ۳۶۵؛ [[سید علی حسینی میلانی|حسینی میلانی، سید علی]]، [[با پیشوایان هدایتگر (کتاب)|با پیشوایان هدایتگر]]، ج ۲، ص ۲۶۰</ref> و از همین باب است [[وراثت کتب انبیاء]] سابق<ref>ر.ک. [[محمد بیابانی اسکوئی|بیابانی اسکوئی، محمد]]، [[امامت ۵ (کتاب)|امامت]]، صفحه؟؟؟</ref> و انتقال برخی کتب مانند [[جفر]] و [[جامعه]] و... میان ایشان،<ref>ر.ک. [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی]]، ص ۱۸۰</ref> چنان‌که در روایتی از [[امام صادق]]{{ع}} [[سؤال]] میشود:<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، توحید، ص ۲۷۵</ref> آیا [[تورات]] و [[انجیل]] و [[کتب انبیاء]] نزد شما است؟ حضرت فرمود: «آنها در نزد ما به صورت [[وراثت]] از ایشان به ما رسیده است و همان‌گونه که آنها قرائت می‌کردند ما نیز آنها را می‌خوانیم و همان‌گونه که آنها از آن کتاب‌ها سخن می‌گفتند ما نیز از آنها سخن می‌گوییم، به [[راستی]] [[خداوند]] حجتی را در زمینش قرار نمی‌دهد که از او چیزی [[سؤال]] شود و او بگوید: نمی‌دانم».<ref>ر.ک. [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|جلوه‌های لاهوتی]]، ج ۱، ص ۳۶۳ ـ ۳۶۵</ref> | ||
==روایات | ==بررسی روایات== | ||
*[[روایات]] فراوانی که از حد شمارش بیرون است،<ref>ر.ک. طباطبایی، | *[[روایات]] فراوانی که از حد شمارش بیرون است،<ref>ر.ک. [[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، ترجمۀ تفسیر المیزان، ج۲۰، ص ۹۱</ref> از [[شیعه]] و [[اهل سنت]] در این زمینه وارد شده است<ref>ر.ک. [[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی (کتاب)|کلام نوین اسلامی]]، ج ۲، ص ۳۹۱ و ۳۹۲</ref> و مفهوم آنها این است که [[علم ائمه]]{{ع}} بالوراثه از [[رسول]] خداست.<ref>ر.ک. [[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، ترجمۀ تفسیر المیزان، ج۲۰، ص ۹۱؛ [[محمد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد]]، [[شهاب‌الدین اشراقی|اشراقی، شهاب‌الدین]]، [[پاسداران وحی (کتاب)|پاسداران وحی]]، ص ۱۹۳؛ [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، علم موروثی، علم لدنی، پیشگویی‌های امام علی{{ع}}، صفحه؟؟؟؛ [[سید محمد مهدی میرباقری|میرباقری، سید محمد مهدی]]، حقیقت علم امیرالمؤمنین{{ع}}، فرهنگستان علوم اسلامی قم؛ [[محمد حسن نادم|نادم، محمد حسن]]، [[سید ابراهیم افتخاری|افتخاری، سید ابراهیم]]، [[منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد (مقاله)|منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد]]، ص ۶۲؛ [[حسین گنجی|گنجی، حسین]]، امام‌شناسی، ج ۱، ص ۱۶۲؛ [[عین‌الله زرین‌جویی|زرین‌جویی، عین الله]]، [[مسئله علم امام در آثار دانشمندان معاصر شیعی (پایان‌نامه)|مسئله علم امام در آثار دانشمندان معاصر شیعی]]، ص ۷۶ ـ ۷۷</ref> و نیز [[روایات]] متعددی<ref>مانند: محمد بن حسن صفار؛ بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد{{ع}}؛ ص ۲۹۰ ـ ۲۹۶</ref> دلالت میکنند هر امامی از [[امام]] پیشین، دانش‌هایی را فرا می‌گرفته است.<ref>ر.ک. [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[علم امام تام یا محدود؟ (مقاله)|علم امام تام یا محدود؟]]، صفحه؟؟؟</ref> برخی از این [[روایات]] عبارتند از:<ref>ر.ک. [[محمد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد]]، [[شهاب‌الدین اشراقی|اشراقی، شهاب‌الدین]]، [[پاسداران وحی (کتاب)|پاسداران وحی]]، ص ۱۹۳؛ [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، علم موروثی، علم لدنی، پیشگویی‌های امام علی{{ع}}، صفحه؟؟؟؛ [[ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم]]، [[بررسی مسائل کلی امامت (کتاب)|بررسی مسائل کلی امامت]]، ص ۲۴۷؛ [[محمد حسن نادم|نادم، محمد حسن]]، [[سید ابراهیم افتخاری|افتخاری، سید ابراهیم]]، [[منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد (مقاله)|منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد]]، ص ۶۲؛ [[سید ابراهیم افتخاری|افتخاری، سید ابراهیم]]، [[بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد (پایان‌نامه)|بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد]]، ص ۶۵ ـ ۷۰؛ [[خلیل منصوری رامسری|منصوری رامسری، خلیل]]، [[بی‌کرانگی علم امام معصوم (مقاله)|بی‌کرانگی علم امام معصوم]] وبگاه سماموس؛ [[محمد بیابانی اسکوئی|بیابانی اسکوئی، محمد]]، [[امامت ۵ (کتاب)|امامت]]، صفحه؟؟؟؛ [[مهدی رستم‌نژاد|رستم‌نژاد، مهدی]]، سخنرانی با موضوع: یکی از استلزامات علم لدنی، عصمت است، خبرگزاری ابنا؛ مشکی، محمد، بررسی علم امام از دیدگاه شیخ مفید، فصلنامه فلسفی کلامی، ش ۴۵، ص ۳۰۴ و ۳۰۵؛ [[محمد حسین نصیری|نصیری، محمد حسین]]، [[گستره علم امام از دیدگاه آیات و روایات (پایان‌نامه)|گستره علم امام از دیدگاه آیات و روایات]]، صفحه؟؟؟؛ [[عسکری امام‌خان|امام‌خان، عسکری]]، [[منشأ و قلمرو علم امام (پایان‌نامه)|منشأ و قلمرو علم امام]]، فصل چهارم، صفحه؟؟؟؛ [[محمد زمان رستمی|رستمی، محمد زمان]]، [[طاهره آل‌بویه|آل‌بویه، طاهره]]، [[علم امام ۲ (کتاب)|علم امام]]، وبگاه راسخون؛ [[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]، [[علم غیب امام (مقاله)|علم غیب امام]]، ص ۳۴۸؛ [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|آفاق علم امام در الکافی]]، صفحه؟؟؟؛ [[منصف علی مطهری|مطهری، منصف علی]]، [[علم ائمه از نظر عقل و نقل (پایان‌نامه)|علم ائمه از نظر عقل و نقل]]، ص ۶۴؛ [[محمد نظیر عرفانی|عرفانی، محمد نظیر]]، [[بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین (پایان‌نامه)|بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین]]، ص ۱۸۱؛ [[محمد مولوی|مولوی، محمد]]، [[نیاز جهان به امام زمان (کتاب)|نیاز جهان به امام زمان]]، ص ۲۰ ـ ۲۲؛ [[قاسم علی شیخ‌زاده|شیخ‌زاده، قاسم علی]]، [[رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا (پایان‌نامه)|رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا]]، ص ۷۱ ـ ۷۳؛ [[جواد رنجبر|رنجبر، جواد]]، کنکاشی در کیفیت و سرچشمه‌های علم امام، صفحه؟؟؟؛ [[حسن صادقی|صادقی، حسن]]، [[مقایسه پیامبر و امام از دیدگاه امام رضا (مقاله)|مقایسه پیامبر و امام از دیدگاه امام رضا]]، ص ۸۳؛ [[گل‌افشان پارسانسب|پارسانسب، گل‌افشان]]، [[پژوهشی در مقام علمی و مقام تحدیث حضرت فاطمه زهرا (پایان‌نامه)|پژوهشی در مقام علمی و مقام تحدیث حضرت فاطمه زهرا]]، ص ۳۶ و ۳۷</ref> | ||
#[[محمد]] بن [[فضل]] [[هاشمی]] از [[امام رضا]]{{ع}} [[روایت]] کرده،<ref>راوندی، قطب الدین، الخرائج و الجرائح، ج ۱، ص ۳۴۳</ref> آن جناب نظر کرد به ابن هذاب، و سپس فرمود: «اگر به تو خبر دهم در این روزها یکی از بستگان تو کشته خواهد شد آیا گفته مرا [[تصدیق]] می‌کنی؟» عرض کرد خیر، زیرا جز [[خداوند متعال]] کسی [[علم غیب]] نمی‌داند. [[امام رضا]]{{ع}} آیۀ: | #[[محمد]] بن [[فضل]] [[هاشمی]] از [[امام رضا]]{{ع}} [[روایت]] کرده،<ref>راوندی، قطب الدین، الخرائج و الجرائح، ج ۱، ص ۳۴۳</ref> آن جناب نظر کرد به ابن هذاب، و سپس فرمود: «اگر به تو خبر دهم در این روزها یکی از بستگان تو کشته خواهد شد آیا گفته مرا [[تصدیق]] می‌کنی؟» عرض کرد خیر، زیرا جز [[خداوند متعال]] کسی [[علم غیب]] نمی‌داند. [[امام رضا]]{{ع}} آیۀ: {{عربی|اندازه=100%|﴿{{متن قرآن|عَالِمُ الْغَیْبِ فَلَا یُظْهِرُ عَلیَ غَیْبِهِ أَحَدًا إِلَّا مَنِ ارْتَضیَ مِن رَّسُولٍ}}﴾}} را تلاوت نموده و بعد فرمودند: [[رسول خدا]]{{صل}} مورد [[رضا]] و پسند خداست و ما [[وارثان]] همین [[رسول]] هستیم که [[خداوند]] او را بر [[غیب]] خود که می‌خواهد [[آگاه]] نموده و آن حضرت [[علم]] به وقایع گذشته و بعد تا [[روز قیامت]] را به ما آموخت».<ref>ر.ک. [[حسین حجامی|حجامی، حسین]]، علم امام وحی و خاتمیت، پایگاه اطلاع رسانی مؤسسۀ آینده روشن </ref> | ||
#[[مفضل بن عمر]] [[روایت]] کرده [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب کافی، ج ۱، ص ۲۲۴</ref> «[[سلیمان]] از [[داود]] [[ارث]] برد و [[محمد]]{{صل}} از [[سلیمان]] [[ارث]] برد و ما از [[محمد]]{{صل}} [[ارث]] بردیم. [[علم]] [[تورات]] و انجیل و [[زبور]] و [[تفسیر]] [[الواح]] نزد ماست. [[مفضل]] عرض کرد: [[علم]] زیادی است! [[امام]] فرمودند: این [[علم]] چندان مهم نیست بلکه [[علم]] مهم، علمی است که در هر روز و در هر ساعت به ما داده میشود».<ref>ر.ک. امینی، | #[[مفضل بن عمر]] [[روایت]] کرده [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب کافی، ج ۱، ص ۲۲۴</ref> «[[سلیمان]] از [[داود]] [[ارث]] برد و [[محمد]]{{صل}} از [[سلیمان]] [[ارث]] برد و ما از [[محمد]]{{صل}} [[ارث]] بردیم. [[علم]] [[تورات]] و انجیل و [[زبور]] و [[تفسیر]] [[الواح]] نزد ماست. [[مفضل]] عرض کرد: [[علم]] زیادی است! [[امام]] فرمودند: این [[علم]] چندان مهم نیست بلکه [[علم]] مهم، علمی است که در هر روز و در هر ساعت به ما داده میشود».<ref>ر.ک. [[ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم]]، [[بررسی مسائل کلی امامت (کتاب)|بررسی مسائل کلی امامت]]، ص ۲۴۷</ref> | ||
#[[زراره]] از [[امام باقر]]{{ع}} [[نقل]] می‌کند:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۲۲۲</ref> «علمی که همراه [[حضرت آدم]] نازل شد، به [[علی]]{{ع}} به [[ارث]] رسید، و هیچ کدام از ما [[امامان]] از [[دنیا]] نمی‌رویم مگر اینکه یک نفر از [[اهل بیت]] ما، آن [[علم]] را یا هر گونه که [[ | #[[زراره]] از [[امام باقر]]{{ع}} [[نقل]] می‌کند:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۲۲۲</ref> «علمی که همراه [[حضرت آدم]] نازل شد، به [[علی]]{{ع}} به [[ارث]] رسید، و هیچ کدام از ما [[امامان]] از [[دنیا]] نمی‌رویم مگر اینکه یک نفر از [[اهل بیت]] ما، آن [[علم]] را یا هر گونه که [[خدا]] بخواهد، به [[ارث]] می‌بریم».<ref>ر.ک. [[سید ابراهیم افتخاری|افتخاری، سید ابراهیم]]، [[بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد (پایان‌نامه)|بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد]]، ص ۶۵ ـ ۷۰</ref> | ||
==نتیجه گیری== | ==نتیجه گیری== | ||
*در نتیجه [[علوم]] انبیای گدشته، [[پیامبر اکرم]]{{صل}} و [[امامان]] قبلی و از جمله [[علم غیب]] به [[امامان]]{{ع}} به [[ارث]] رسیده است و یکی از راه‌های [[علوم]] آموزی [[اهل بیت]] از این راه است. | *در نتیجه [[علوم]] انبیای گدشته، [[پیامبر اکرم]]{{صل}} و [[امامان]] قبلی و از جمله [[علم غیب]] به [[امامان]]{{ع}} به [[ارث]] رسیده است و یکی از راه‌های [[علوم]] آموزی [[اهل بیت]] از این راه است. | ||
== پرسش‌های وابسته == | == پرسش‌های وابسته == | ||
* [[رابطه وراثت از پیامبر یا امام پیشین با علم غیب معصوم چیست؟ (پرسش)]] | * [[رابطه وراثت از پیامبر یا امام پیشین با علم غیب معصوم چیست؟ (پرسش)]] | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۴: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{پرسش‌های وابسته}} | |||
{{ستون-شروع|2}} | |||
* [[پرونده:426310763.jpg|22px]] [[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی (کتاب)|'''کلام نوین اسلامی''']]؛ | |||
* [[پرونده:89913604.jpg|22px]] [[منصف علی مطهری|مطهری، منصف علی]]، [[علم ائمه از نظر عقل و نقل (پایان‌نامه)|'''علم ائمه از نظر عقل و نقل''']]؛ | |||
* [[پرونده:10068737.jpg|22px]] [[محمد مولوی|مولوی، محمد]]، [[نیاز جهان به امام زمان (کتاب)|'''نیاز جهان به امام زمان''']]؛ | |||
* [[پرونده:1368101.jpg|22px]] [[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]، [[علم غیب امام (مقاله)|'''علم غیب امام''']]؛ | |||
* [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|'''علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن''']]؛ | |||
* [[پرونده:29048600800.jpg|22px]] [[ناصرالدین اوجاقی|اوجاقی، ناصرالدین]]، [[علم امام از دیدگاه کلام امامیه (کتاب)|'''علم امام از دیدگاه کلام امامیه''']]؛ | |||
* [[پرونده:lahuti1.jpg|22px]] [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|'''جلوه‌های لاهوتی''']]؛ | * [[پرونده:lahuti1.jpg|22px]] [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|'''جلوه‌های لاهوتی''']]؛ | ||
* [[پرونده:5433913604.jpg|22px]] [[عسکری امام‌خان|امام‌خان، عسکری]]، [[منشأ و قلمرو علم امام (پایان‌نامه)|'''منشأ و قلمرو علم امام''']]؛ | |||
* [[پرونده:امامت_و_رهبری_1.jpg |22px]] [[مرتضی مظهری|مطهری، مرتضی]]، [[امامت و رهبری (کتاب)|'''امامت و رهبری''']]؛ | |||
* [[پرونده:113.jpg|22px]] [[محمد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد]]، [[شهاب‌الدین اشراقی|اشراقی، شهاب‌الدین]]، [[پاسداران وحی (کتاب)|'''پاسداران وحی''']]؛ | |||
* [[پرونده:5604.jpg|22px]] [[سید علی حسینی میلانی|حسینی میلانی، سید علی]]، [[با پیشوایان هدایتگر (کتاب)|با پیشوایان هدایتگر]]؛ | |||
* [[پرونده:1368251.jpg|22px]] [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|'''ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی''']]؛ | |||
* [[پرونده:مشرق موعود.jpg|22px]] [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[علم امام تام یا محدود؟ (مقاله)|'''علم امام تام یا محدود؟''']]؛ | |||
* [[پرونده:3984848.jpg|22px]] [[حسین گنجی|گنجی، حسین]]، [[امام‌شناسی ۱ (کتاب)|'''امام‌شناسی''']]؛ | |||
* [[پرونده:89913604.jpg|22px]] [[قاسم علی شیخ‌زاده|شیخ‌زاده، قاسم علی]]، [[رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا (پایان‌نامه)|'''رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا''']]؛ | |||
* [[پرونده:34567.jpg|22px]] [[ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم]]، [[بررسی مسائل کلی امامت (کتاب)|'''بررسی مسائل کلی امامت''']]؛ | |||
* [[پرونده:Mar.jpg|22px]] [[حسن صادقی|صادقی، حسن]]، [[مقایسه پیامبر و امام از دیدگاه امام رضا (مقاله)|'''مقایسه پیامبر و امام از دیدگاه امام رضا''']]؛ | |||
* [[پرونده:Daneshgaheqom.jpg|22px]] [[عین‌الله زرین‌جویی|زرین‌جویی، عین‌الله]]، [[مسئله علم امام در آثار دانشمندان معاصر شیعی (پایان‌نامه)|'''مسئله علم امام در آثار دانشمندان معاصر شیعی''']]؛ | |||
* [[پرونده:11279.jpg|22px]] [[محمد حسن نادم|نادم، محمد حسن]]، [[سید ابراهیم افتخاری|افتخاری، سید ابراهیم]]، [[منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد (مقاله)|'''منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد''']]؛ | |||
* [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[سید ابراهیم افتخاری|افتخاری، سید ابراهیم]]، [[بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد (پایان‌نامه)|'''بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد''']]؛ | |||
* [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[گل‌افشان پارسانسب|پارسانسب، گل‌افشان]]، [[پژوهشی در مقام علمی و مقام تحدیث حضرت فاطمه زهرا (پایان‌نامه)|'''پژوهشی در مقام علمی و مقام تحدیث حضرت فاطمه زهرا''']]؛ | |||
* [[پرونده:1103985.jpg|22px]] [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|'''آفاق علم امام در الکافی''']]؛ | |||
* [[پرونده:B1771.JPG|22px]] [[محمد زمان رستمی|رستمی، محمد زمان]]، [[طاهره آل‌بویه|آل‌بویه، طاهره]]، [[علم امام ۲ (کتاب)|'''علم امام''']]؛ | |||
* [[پرونده:Daneshgahemaaref.jpg|22px]] [[محمد حسین نصیری|نصیری، محمد حسین]]، [[گستره علم امام از دیدگاه آیات و روایات (پایان‌نامه)|'''گستره علم امام از دیدگاه آیات و روایات''']]؛ | |||
* [[پرونده:11790.jpg|22px]] [[خلیل منصوری رامسری|منصوری رامسری، خلیل]]، [[بی‌کرانگی علم امام معصوم (مقاله)|'''بی‌کرانگی علم امام معصوم''']]؛ | |||
* [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[داوود خوش‌باور|خوش‌باور، داوود]]، [[علم غیب از دیدگاه فریقین (پایان‌نامه)|'''علم غیب از دیدگاه فریقین''']]؛ | |||
* [[پرونده:Qabasat.jpg|22px]] [[سید حسن مصطفوی|مصطفوی، سید حسن]]، [[احمد مروی|مروی، احمد]]، [[دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم (مقاله)|'''دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم''']]؛ | |||
* [[پرونده:2827942009809428.jpg|22px]] [[محمد بیابانی اسکوئی|بیابانی اسکوئی، محمد]]، [[امامت ۵ (کتاب)|'''امامت''']]؛ | |||
{{پایان}} | |||
{{پایان}} | |||
| خط ۶۸: | خط ۹۷: | ||
[[رده:مدخل برگرفته از پرسمان]] | [[رده:مدخل برگرفته از پرسمان]] | ||
[[رده:مدخل برگرفته از پرسمان علم معصوم]] | [[رده:مدخل برگرفته از پرسمان علم معصوم]] | ||
[[رده:اتمام لینک داخلی]] | |||
نسخهٔ ۲۸ مهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۱۱:۱۷
 | این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید. |
- اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث علم معصوم است. "وراثت از پیامبر" از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل علم معصوم (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
امام وارث علم انبیاء
- از منابع علم امامان(ع) وصایت و وراثت انبیاء و پیامبر اکرم(ص) است،[۱] امام از نظر کمالات وجودی، تالی تلو نبی بوده، و امامت، با نبوت اتصال و ارتباط بلافصل دارد لذا امام، وارث انبیاست[۲] در اصل تمام علوم انبیای گذشته به پیامبر اسلام به ارث رسیده و ایشان هم، همۀ معارف و علوم خود را به اولین وصی خود، امیرالمؤمنین(ع) تعلیم داده و امام علی(ع) نیز به فرزندانش تا امام زمان(ع) منتقل کردند.[۳]
- مطابق آیات و روایات علم غیب یکی از این علوم است، زیرا طبق آیۀ: ﴿﴿عَالِمُ الْغَیْبِ فَلَا یُظْهِرُ عَلیَ غَیْبِهِ أَحَدًا *إِلَّا مَنِ ارْتَضیَ مِن رَّسُولٍ﴾﴾[۴] خداوند علم غیب را به پیامبر و هر کسی که از او راضی باشد تعلیم داده است، در روایتی از امام رضا(ع) آمده است:[۵] «رسول الله(ص) که مرضیّ نزد خدا است غیب می‌داند، ما هم ورثۀ همان رسولی هستیم که خدا او را به هر مقدار از غیب خود خواسته آگاه کرده، پس ما هم می‌دانیم آنچه شده و آنچه تا روز قیامت خواهد شد».[۶] علم غیب اختصاص به خداوند دارد و اگر برای پیامبر اثبات شده به واسطۀ تعلیم خداوند است از راه وحی و برای امامان(ع) نیز از راه وراثت از پیامبر ثابت میشود.[۷]
دلیل به ارث رسیدن علم غیب
- یکی از دلایل به ارث رسیدن علوم و از جمله علم غیب آن است که علم از طرف خداوند است و اگر به ارث نرسد مردم جاهل مانده، نظام خلق فاسد می‌گردد و خداوند نیز حجّتی بر مردم نخواهد داشت بلکه بر عکس خواهد بود، بنابراین چون خداوند حکیم است، حکمت او مقتضی توارث علم و دوام عالم است تا حجت بر مردم تمام گردد.[۸] علم ائمه اطهار، علومی الهی است که نسل به نسل از رسول خدا(ص) به ارث برده‌اند و علوم ایشان اجتهاد و استنباط مصطلح نیست،[۹] لذا می‌توان کلام یکی از آنها را به دیگری نسبت داد.[۱۰] اصولاً از آنجایی که امامت در راستای خاتمیت پیامبر اکرم(ص) قرار گرفته، وراثت معنای خاصی دارد که به معنای شرح آموزه‌های پیامبر در راستای نیاز مردم است.[۱۱]
راه به ارث رسیدن علوم انبیا و مصادیق آن
- از راه عادی که همان تعلیم و تعلم است: حضرت علی(ع) می‌فرمایند: کنت ادخل علی رسول الله کُلَّ یَوْمٍ دَخْلَةً وَ کُلَّ لَیْلَةٍ دَخْلَة... إِذَا سَأَلْتُهُ أَجَابَنِی وَ إِذَا سَکَتُّ وَ فَنِیَتْ مَسَائِلِی ابْتَدَأَنِی[۱۲]
- راه دیگر تعلیم از راه غیر عادی و از راه القاء و عنایت خداوندی است، امام علی(ع) آنگاه که به دستور پیامبر(ص) عازم یمن شد، از ایشان درباره پرسش‌هایی که مردم یمن درباره قضا از او میکنند، راهنمایی خواست. پیامبر فرمودند:[۱۳] ادن، فدنوت فضرب بیده علی صدری ثم قال: "اللهم ثبت لسانه واهد قلبه" فلا والذی فلق الحبة و برء النسمة ما شککت فی قضاء بین اثنین بعد.[۱۴]
- وراثت امامان(ع) از انبیاء و پیامبر اکرم(ص) در دو موضوع بوده است:
- وراثت اعتباری؛ یعنی اموری که مربوط به آثار ظاهری نبوت است، مانند پیراهن حضرت یوسف(ع)، عصای موسی(ع) و...، و بیشتر برای ابراز حق در مواردی که مسئله امامت ایشان مشتبه می‌شده و داشتن آثار ظاهری انبیاء نشانه حقانیت ایشان معرفی شده است به ارث برده‌اند.[۱۵]
- وراثت حقیقی؛ یعنی علوم و حکمت‌ها و کمالات و سجایای اخلاقی که در هر پیامبری به صورتی ظهور نموده است به ارث برده‌اند،[۱۶] و از همین باب است وراثت کتب انبیاء سابق[۱۷] و انتقال برخی کتب مانند جفر و جامعه و... میان ایشان،[۱۸] چنان‌که در روایتی از امام صادق(ع) سؤال میشود:[۱۹] آیا تورات و انجیل و کتب انبیاء نزد شما است؟ حضرت فرمود: «آنها در نزد ما به صورت وراثت از ایشان به ما رسیده است و همان‌گونه که آنها قرائت می‌کردند ما نیز آنها را می‌خوانیم و همان‌گونه که آنها از آن کتاب‌ها سخن می‌گفتند ما نیز از آنها سخن می‌گوییم، به راستی خداوند حجتی را در زمینش قرار نمی‌دهد که از او چیزی سؤال شود و او بگوید: نمی‌دانم».[۲۰]
بررسی روایات
- روایات فراوانی که از حد شمارش بیرون است،[۲۱] از شیعه و اهل سنت در این زمینه وارد شده است[۲۲] و مفهوم آنها این است که علم ائمه(ع) بالوراثه از رسول خداست.[۲۳] و نیز روایات متعددی[۲۴] دلالت میکنند هر امامی از امام پیشین، دانش‌هایی را فرا می‌گرفته است.[۲۵] برخی از این روایات عبارتند از:[۲۶]
- محمد بن فضل هاشمی از امام رضا(ع) روایت کرده،[۲۷] آن جناب نظر کرد به ابن هذاب، و سپس فرمود: «اگر به تو خبر دهم در این روزها یکی از بستگان تو کشته خواهد شد آیا گفته مرا تصدیق می‌کنی؟» عرض کرد خیر، زیرا جز خداوند متعال کسی علم غیب نمی‌داند. امام رضا(ع) آیۀ: ﴿﴿عَالِمُ الْغَیْبِ فَلَا یُظْهِرُ عَلیَ غَیْبِهِ أَحَدًا إِلَّا مَنِ ارْتَضیَ مِن رَّسُولٍ﴾﴾ را تلاوت نموده و بعد فرمودند: رسول خدا(ص) مورد رضا و پسند خداست و ما وارثان همین رسول هستیم که خداوند او را بر غیب خود که می‌خواهد آگاه نموده و آن حضرت علم به وقایع گذشته و بعد تا روز قیامت را به ما آموخت».[۲۸]
- مفضل بن عمر روایت کرده امام صادق(ع) فرمودند:[۲۹] «سلیمان از داود ارث برد و محمد(ص) از سلیمان ارث برد و ما از محمد(ص) ارث بردیم. علم تورات و انجیل و زبور و تفسیر الواح نزد ماست. مفضل عرض کرد: علم زیادی است! امام فرمودند: این علم چندان مهم نیست بلکه علم مهم، علمی است که در هر روز و در هر ساعت به ما داده میشود».[۳۰]
- زراره از امام باقر(ع) نقل می‌کند:[۳۱] «علمی که همراه حضرت آدم نازل شد، به علی(ع) به ارث رسید، و هیچ کدام از ما امامان از دنیا نمی‌رویم مگر اینکه یک نفر از اهل بیت ما، آن علم را یا هر گونه که خدا بخواهد، به ارث می‌بریم».[۳۲]
نتیجه گیری
- در نتیجه علوم انبیای گدشته، پیامبر اکرم(ص) و امامان قبلی و از جمله علم غیب به امامان(ع) به ارث رسیده است و یکی از راه‌های علوم آموزی اهل بیت از این راه است.
پرسش‌های وابسته
جستارهای وابسته
منبع‌شناسی جامع علم معصوم
منبع‌شناسی جامع وراثت از پیامبر
منبع‌شناسی جامع علم برگرفته از وراثت از پیامبر
- کتاب‌شناسی علم برگرفته از وراثت از پیامبر؛
- مقاله‌شناسی علم برگرفته از وراثت از پیامبر؛
- پایان‌نامه‌شناسی علم برگرفته از وراثت از پیامبر.
منابع
خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی؛
مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل؛
مولوی، محمد، نیاز جهان به امام زمان؛
یوسفیان، حسن، علم غیب امام؛
مهدی‌فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن؛
اوجاقی، ناصرالدین، علم امام از دیدگاه کلام امامیه؛
تحریری، محمد باقر، جلوه‌های لاهوتی؛
امام‌خان، عسکری، منشأ و قلمرو علم امام؛
مطهری، مرتضی، امامت و رهبری؛
فاضل لنکرانی، محمد، اشراقی، شهاب‌الدین، پاسداران وحی؛
حسینی میلانی، سید علی، با پیشوایان هدایتگر؛
هاشمی، سید علی، ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی؛
هاشمی، سید علی، علم امام تام یا محدود؟؛
گنجی، حسین، امام‌شناسی؛- شیخ‌زاده، قاسم علی، رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا؛
امینی، ابراهیم، بررسی مسائل کلی امامت؛
صادقی، حسن، مقایسه پیامبر و امام از دیدگاه امام رضا؛
زرین‌جویی، عین‌الله، مسئله علم امام در آثار دانشمندان معاصر شیعی؛
نادم، محمد حسن، افتخاری، سید ابراهیم، منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد؛- افتخاری، سید ابراهیم، بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد؛
- پارسانسب، گل‌افشان، پژوهشی در مقام علمی و مقام تحدیث حضرت فاطمه زهرا؛
غلامی، اصغر، آفاق علم امام در الکافی؛
رستمی، محمد زمان، آل‌بویه، طاهره، علم امام؛
نصیری، محمد حسین، گستره علم امام از دیدگاه آیات و روایات؛
منصوری رامسری، خلیل، بی‌کرانگی علم امام معصوم؛- خوش‌باور، داوود، علم غیب از دیدگاه فریقین؛
مصطفوی، سید حسن، مروی، احمد، دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم؛
بیابانی اسکوئی، محمد، امامت؛
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ ر.ک. امام‌خان، عسکری، منشأ و قلمرو علم امام، فصل چهارم، صفحه؟؟؟؛ مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص ۶۴؛ عرفانی، محمد نظیر، بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین، ص ۱۸۱؛ اوجاقی، ناصرالدین، علم امام از دیدگاه کلام امامیه، ص ۶۴ ـ ۶۸؛ خطیبی، زهرا و تورانی، اعلا، علم امام در آینه حکمت متعالیه، ص ۵۹
- ↑ ر.ک. مولوی، محمد، نیاز جهان به امام زمان، ص ۲۰ ـ ۲۲
- ↑ ر.ک. مطهری، مرتضی، امامت و رهبری، ص ۲۹؛ خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج ۲، ص ۳۹۱ و ۳۹۲؛ یوسفیان، حسن، علم غیب امام، ص ۳۴۸؛ مهدی‌فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، ص ۱۵۰
- ↑ سورۀ جن، آیۀ ۲۶ و ۲۷
- ↑ مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج ۶۴، ص ۲۸۱، باب ۱۴
- ↑ ر.ک. لاری، علی اکبر، فی کیفیة علم الامام و منابع ذلک العلم، ص ۲۵۸؛ خوش‌باور، داوود، علم غیب از دیدگاه فریقین، ص ۱۵۲
- ↑ ر.ک طباطبایی، سید محمد حسین، اسلام و انسان معاصر، ص ۱۹۸ و ۲۰۸ ـ ۲۱۱؛ خوش‌باور، داوود، علم غیب از دیدگاه فریقین، ص ۱۵۲
- ↑ ر.ک. شیخ‌زاده، قاسم علی، رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا ص ۷۱ ـ ۷۳
- ↑ ر.ک. نصیری، محمد حسین، گستره علم امام از دیدگاه آیات و روایات، صفحه؟؟؟
- ↑ ر.ک. جوادی آملی، عبدالله، علم موروثی، علم لدنی، پیشگویی‌های امام علی، صفحه؟؟؟
- ↑ ر.ک. حجامی، حسین، علم امام وحی و خاتمیت، پایگاه اطلاع رسانی مؤسسۀ آینده روشن
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۶۴
- ↑ ر.ک. ابن حیون، نعمان بن محمد، شرح الاخبار فی فضائل الائمة الاطهار(ع)، ج ۲، ص ۳۰۱
- ↑ ر.ک. مصطفوی، سید حسن، مروی، احمد، دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم، فصلنامه قبسات، ص۳۰
- ↑ ر.ک. تحریری، محمد باقر، جلوه‌های لاهوتی، ج ۱، ص ۳۶۳ ـ ۳۶۵؛ حسینی میلانی، سید علی، با پیشوایان هدایتگر، ج ۲، ص ۲۶۰
- ↑ ر.ک. تحریری، محمد باقر، جلوه‌های لاهوتی، ج ۱، ص ۳۶۳ ـ ۳۶۵؛ حسینی میلانی، سید علی، با پیشوایان هدایتگر، ج ۲، ص ۲۶۰
- ↑ ر.ک. بیابانی اسکوئی، محمد، امامت، صفحه؟؟؟
- ↑ ر.ک. هاشمی، سید علی، ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی، ص ۱۸۰
- ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، توحید، ص ۲۷۵
- ↑ ر.ک. تحریری، محمد باقر، جلوه‌های لاهوتی، ج ۱، ص ۳۶۳ ـ ۳۶۵
- ↑ ر.ک. طباطبایی، سید محمد حسین، ترجمۀ تفسیر المیزان، ج۲۰، ص ۹۱
- ↑ ر.ک. خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج ۲، ص ۳۹۱ و ۳۹۲
- ↑ ر.ک. طباطبایی، سید محمد حسین، ترجمۀ تفسیر المیزان، ج۲۰، ص ۹۱؛ فاضل لنکرانی، محمد، اشراقی، شهاب‌الدین، پاسداران وحی، ص ۱۹۳؛ جوادی آملی، عبدالله، علم موروثی، علم لدنی، پیشگویی‌های امام علی(ع)، صفحه؟؟؟؛ میرباقری، سید محمد مهدی، حقیقت علم امیرالمؤمنین(ع)، فرهنگستان علوم اسلامی قم؛ نادم، محمد حسن، افتخاری، سید ابراهیم، منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد، ص ۶۲؛ گنجی، حسین، امام‌شناسی، ج ۱، ص ۱۶۲؛ زرین‌جویی، عین الله، مسئله علم امام در آثار دانشمندان معاصر شیعی، ص ۷۶ ـ ۷۷
- ↑ مانند: محمد بن حسن صفار؛ بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد(ع)؛ ص ۲۹۰ ـ ۲۹۶
- ↑ ر.ک. هاشمی، سید علی، علم امام تام یا محدود؟، صفحه؟؟؟
- ↑ ر.ک. فاضل لنکرانی، محمد، اشراقی، شهاب‌الدین، پاسداران وحی، ص ۱۹۳؛ جوادی آملی، عبدالله، علم موروثی، علم لدنی، پیشگویی‌های امام علی(ع)، صفحه؟؟؟؛ امینی، ابراهیم، بررسی مسائل کلی امامت، ص ۲۴۷؛ نادم، محمد حسن، افتخاری، سید ابراهیم، منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد، ص ۶۲؛ افتخاری، سید ابراهیم، بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد، ص ۶۵ ـ ۷۰؛ منصوری رامسری، خلیل، بی‌کرانگی علم امام معصوم وبگاه سماموس؛ بیابانی اسکوئی، محمد، امامت، صفحه؟؟؟؛ رستم‌نژاد، مهدی، سخنرانی با موضوع: یکی از استلزامات علم لدنی، عصمت است، خبرگزاری ابنا؛ مشکی، محمد، بررسی علم امام از دیدگاه شیخ مفید، فصلنامه فلسفی کلامی، ش ۴۵، ص ۳۰۴ و ۳۰۵؛ نصیری، محمد حسین، گستره علم امام از دیدگاه آیات و روایات، صفحه؟؟؟؛ امام‌خان، عسکری، منشأ و قلمرو علم امام، فصل چهارم، صفحه؟؟؟؛ رستمی، محمد زمان، آل‌بویه، طاهره، علم امام، وبگاه راسخون؛ یوسفیان، حسن، علم غیب امام، ص ۳۴۸؛ غلامی، اصغر، آفاق علم امام در الکافی، صفحه؟؟؟؛ مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص ۶۴؛ عرفانی، محمد نظیر، بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین، ص ۱۸۱؛ مولوی، محمد، نیاز جهان به امام زمان، ص ۲۰ ـ ۲۲؛ شیخ‌زاده، قاسم علی، رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا، ص ۷۱ ـ ۷۳؛ رنجبر، جواد، کنکاشی در کیفیت و سرچشمه‌های علم امام، صفحه؟؟؟؛ صادقی، حسن، مقایسه پیامبر و امام از دیدگاه امام رضا، ص ۸۳؛ پارسانسب، گل‌افشان، پژوهشی در مقام علمی و مقام تحدیث حضرت فاطمه زهرا، ص ۳۶ و ۳۷
- ↑ راوندی، قطب الدین، الخرائج و الجرائح، ج ۱، ص ۳۴۳
- ↑ ر.ک. حجامی، حسین، علم امام وحی و خاتمیت، پایگاه اطلاع رسانی مؤسسۀ آینده روشن
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب کافی، ج ۱، ص ۲۲۴
- ↑ ر.ک. امینی، ابراهیم، بررسی مسائل کلی امامت، ص ۲۴۷
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۲۲۲
- ↑ ر.ک. افتخاری، سید ابراهیم، بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد، ص ۶۵ ـ ۷۰