آیه نجوی: تفاوت میان نسخه‌ها
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
[[علامه طباطبایی]] می‌گوید: عبارت {{متن قرآن|ذَلِكَ خَيْرٌ لَكُمْ وَأَطْهَرُ}} برای تعلیل [[تشریع حکم]] است، مانند: {{متن قرآن|وَأَنْ تَصُومُوا خَيْرٌ لَكُمْ}}<ref>«و اگر بدانید روزه داشتن برای شما بهتر است» سوره بقره، آیه ۱۸۴.</ref> به این معنا که می‌فرماید: این کار برای [[نفوس]] ایشان بهتر و برای قلوبشان پاک‌تر است. علت این بیان، آن است که [[ثروتمندان]] به علت کثرت [[مناجات]] با [[رسول خدا]]{{صل}}، اظهار نوعی [[تقرب]] و خصوصیت با [[حضرت]] می‌نمودند و در نتیجه باعث [[غم]] و [[اندوه]] [[فقرا]] و [[دل]] شکستن آنان می‌شدند؛ لذا به ایشان دستور داده شد تا پیش از نجوایشان به فقرا صدقه بدهند. خداوند با این دستور، زمینه [[ارتباط]] نفوس و [[برانگیختن]] [[رحمت]] و [[شفقت]] و [[دوستی]] و نزدیکی [[دل‌ها]] و از میان رفتن [[کینه]] و [[نفرت]] را فراهم آورد<ref>المیزان، ج۱۹، ص۲۱۷.</ref>.<ref>[[محمود سرمدی|سرمدی، محمود]]، [[آیه نجوی (مقاله)|مقاله «آیه نجوی»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]]</ref> | [[علامه طباطبایی]] می‌گوید: عبارت {{متن قرآن|ذَلِكَ خَيْرٌ لَكُمْ وَأَطْهَرُ}} برای تعلیل [[تشریع حکم]] است، مانند: {{متن قرآن|وَأَنْ تَصُومُوا خَيْرٌ لَكُمْ}}<ref>«و اگر بدانید روزه داشتن برای شما بهتر است» سوره بقره، آیه ۱۸۴.</ref> به این معنا که می‌فرماید: این کار برای [[نفوس]] ایشان بهتر و برای قلوبشان پاک‌تر است. علت این بیان، آن است که [[ثروتمندان]] به علت کثرت [[مناجات]] با [[رسول خدا]]{{صل}}، اظهار نوعی [[تقرب]] و خصوصیت با [[حضرت]] می‌نمودند و در نتیجه باعث [[غم]] و [[اندوه]] [[فقرا]] و [[دل]] شکستن آنان می‌شدند؛ لذا به ایشان دستور داده شد تا پیش از نجوایشان به فقرا صدقه بدهند. خداوند با این دستور، زمینه [[ارتباط]] نفوس و [[برانگیختن]] [[رحمت]] و [[شفقت]] و [[دوستی]] و نزدیکی [[دل‌ها]] و از میان رفتن [[کینه]] و [[نفرت]] را فراهم آورد<ref>المیزان، ج۱۹، ص۲۱۷.</ref>.<ref>[[محمود سرمدی|سرمدی، محمود]]، [[آیه نجوی (مقاله)|مقاله «آیه نجوی»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]]</ref> | ||
==شأن نزول== | |||
{{اصلی|شأن نزول آیه نجوی}} | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
| خط ۲۷: | خط ۳۰: | ||
#[[پرونده:10524027.jpg|22px]] [[محمود سرمدی|سرمدی، محمود]]، [[آیه نجوی (مقاله)|مقاله «آیه نجوی»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|'''دانشنامه معاصر قرآن کریم''']] | #[[پرونده:10524027.jpg|22px]] [[محمود سرمدی|سرمدی، محمود]]، [[آیه نجوی (مقاله)|مقاله «آیه نجوی»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|'''دانشنامه معاصر قرآن کریم''']] | ||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
{{آیات امامت}} | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
نسخهٔ ۲۲ ژوئن ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۴۵
این مدخل زیرشاخهٔ بحث آیات امامت امام علی است. آیه نجوی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: آیه نجوی در قرآن - پرسش مرتبط نداردمقدمه
واژه نجوا یازده بار در قرآن کریم به کار رفته که پنج مورد آن در سوره مجادله به چشم می‌خورد که یک مورد آن در آیه 
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نَاجَيْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيْ نَجْوَاكُمْ صَدَقَةً ذَلِكَ خَيْرٌ لَكُمْ وَأَطْهَرُ فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ
[۱] در رابطه با رسول خدا(ص) است. در این آیه از مؤمنان خواسته شده تا پیش از نجوای با رسول صدقه بدهند، لذا آن را "آیه نجوا" خوانده‌اند.
به گزارش صاحب تفسیر کشف الاسرار، امام علی(ع) و عبدالله بن عمر نیز، این آیه را آیه مناجات نجوا خوانده‌اند[۲]. نجوا از ریشه نَجَو/ نجا، اسمی است که در جایگاه مصدر قرار گرفته و در باب مفاعله (مناجات) به معنی سخن گفتن رازگونه یا آهسته با درگوشی با کسی سخن گفتن است که نفر سوم آن را نشنود. نیز مناجی و نجیّ به یک معناست و مانند نجوا برای مفرد و جمع، یکسان به کار می‌رود: "هو نجوى و هم نجوى"؛ "و قرّبناه نجياً؛ خلَصوا نجيّا"[۳].
در سبب نزول این آیه گفته‌اند: برخی از ثروتمندان صحابه، نزد پیامبر رفته و در مجلس او، به مدت طولانی می‌نشستند و در نجوا / مناجات (یا سخن درگوشی گفتن) با آن حضرت افراط می‌نمودند و این کار باعث رنجش خاطر رسول خدا(ص) و ناراحتی مستمندان می‌شد؛ به این جهت، آیه مزبور نازل شد و دستور داد که پیش از نجوای با پیامبر باید به فقرا صدقه بدهند. ثروتمندان چون این‌گونه دیدند، دیگر به نجوای با پیامبر نمی‌آمدند؛ در نتیجه آیه بعد نازل شد و آنها را سرزنش نموده و حکم آیه پیشین را فسخ کرد و به همگان اجازه نجوا با رسول خدا(ص) را داد[۴].
به نظر طبرسی، آیه می‌گوید: ای مؤمنان، هرگاه سخنی سرّی با رسول داشتید، پیش از گفتن سخن سرّی، صدقه بدهید. قصد خداوند در این بیان، بزرگداشت مقام پیامبر و نیز واداشتن مؤمنان به دادن صدقه و کسب ثواب است. پس چون از نجوا نهی شدند مگر آن‌که صدقه بدهند، خسّت به خرج داده و از نجوا کردن خودداری نمودند و هیچ کس جز علی بن ابی طالب با وی نجوا ننمود[۵].
در اغلب تفاسیر شیعه و اهل سنت چنین گزارش کرده‌اند که اولین کسی که به این آیه عمل کرد، امیر مؤمنان علی(ع) بود که خود حضرت می‌فرماید: "در کتاب خدا آیه‌ای وجود دارد که پیش از من کسی به آن عمل ننموده و پس از من نیز کسی به آن عمل نخواهد کرد و آن، آیه مناجات است. من یک دینار داشتم و آن را به ده درهم تبدیل کردم و هرگاه می‌خواستم با رسول خدا نجوا کنم، یک درهم صدقه می‌دادم تا آن‌که این حکم منسوخ گشت". آورده‌اند که عبدالله بن عمر میگفت: علی بن ابی طالب سه چیز داشت که اگر هریک از آنها را من داشتم از شتران سرخ‌موی نزد من محبوب‌تر بود: ازدواج با فاطمه(س)، دادن پرچم سپاه به او در روز جنگ خیبر و عمل کردن به آیه نجوا.
گزارش کرده‌اند که رسول خدا(ص) به علی(ع) فرمود: ای علی، به نظر تو هر فردی پیش از نجوا چه مقدار صدقه دهد؟ یک دینار؟ علی گفت: ایشان توانایی پرداخت آن را ندارند؛ رسول خدا(ص) فرمود: نیم دینار؟ گفت: نمی‌توانند؛ پس فرمود: به نظر تو چه قدر بدهند؟ گفت: یک حبّه یا یک دانه جو؛ پیامبر فرمود: به راستی که تو مردی بسیار زاهد / کم‌بضاعت هستی! سپس علی(ع) فرمود: خداوند به خاطر من به این امت تخفیف داد.
روایت شده است که دستور پرداخت صدقه پیش از نجوا با پیامبر خدا، ساعتی از روز یا ده شب بیشتر دوام نداشت و سپس با نزول آیه بعدی و دستور پرداخت زکات، نسخ شد[۶]. ذَلِكَ خَيْرٌ لَكُمْ وَأَطْهَرُ، یعنی پرداخت این صدقه برای شما بهتر از بُخل و خسّت است و مایه پاکی درون شما و دوری از گناهان می‌گردد. فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ، یعنی اگر چیزی نداشتید که صدقه بدهید، خداوند آن را بر شما میبخشد، چون خداوند بی‌بضاعتی و نیت خیر و پاک شما را می‌داند و با مهربانی به شما وسعت می‌دهد[۷].
علامه طباطبایی می‌گوید: عبارت ذَلِكَ خَيْرٌ لَكُمْ وَأَطْهَرُ برای تعلیل تشریع حکم است، مانند: وَأَنْ تَصُومُوا خَيْرٌ لَكُمْ[۸] به این معنا که می‌فرماید: این کار برای نفوس ایشان بهتر و برای قلوبشان پاک‌تر است. علت این بیان، آن است که ثروتمندان به علت کثرت مناجات با رسول خدا(ص)، اظهار نوعی تقرب و خصوصیت با حضرت می‌نمودند و در نتیجه باعث غم و اندوه فقرا و دل شکستن آنان می‌شدند؛ لذا به ایشان دستور داده شد تا پیش از نجوایشان به فقرا صدقه بدهند. خداوند با این دستور، زمینه ارتباط نفوس و برانگیختن رحمت و شفقت و دوستی و نزدیکی دل‌ها و از میان رفتن کینه و نفرت را فراهم آورد[۹].[۱۰]
شأن نزول
منابع
آیات امامت و ولایت
- آیات آغاز سوره براءت
- آیه ۲۵ سوره احزاب
- آیه ۲۳ سوره احزاب
- آیات ۵ تا ۱۰ سوره انسان (آیات سوره هل اتی)
- آیات شفاعت
- آیات صراط مستقیم
- آیات صله رحم
- آیات علم غیب امام علی
- آیات هدایت
- آیه فاذا فرغت فانصب
- آیه ابتلا
- آیه اتباع
- آیه اجتباء
- آیه أحسب الناس
- آیه اخوت
- آیه اذان
- آیه اذن واعیه
- آیه استرجاع
- آیه استقامت
- آیه استواء بر سوق (آیه یعجب الزراع)
- آیه اطاعت
- آیه اطعام
- آیه اعتصام (آیه حبل الله)
- آیه اعراف
- آیه أفمن شرح الله
- آیه أفمن کان مؤمناً
- آیه أفمن وعدناه وعدا حسنا
- آیه أفمن یعلم
- آیه اقامه وجه
- آیه اکمال
- آیه ام یحسدون
- آیه امت هادیه
- آیه امر به عدل
- آیه امر به معروف
- آیه ان الذین اجرموا
- آیه انتقام
- آیه انفاق
- آیه اولو الارحام
- آیه اولی‌الامر
- آیه اولئک کتب فی قلوبهم الایمان
- آیه اهل ذکر (آیه سؤال)
- آیه ایتای کتاب
- آیه ایذاء المؤمنین
- آیه بشارت در سوره حج
- آیه بشارت در سوره یونس
- آیه بصیرت
- آیه بیت‌الله الحرام
- آیه بینه و شاهد
- آیه تأذین
- آیه تأویل (آیه راسخون فی العلم)
- آیه تبلیغ
- آیه تراهم رکعاً سجداً
- آیه تزکیه
- آیه تشبیه علی به عیسی
- آیه تطهیر
- آیه تعلیم کتاب و حکمت
- آیه تکریم والدین
- آیه تنازع
- آیه تواصی به صبر
- آیه توبه آدم
- آیه توکل علی الله
- آیه ثم اورثنا الکتاب
- آیه حسن المأب
- آیه حفظ امانت
- آیه حکمت
- آیه خلافت
- آیه خیر البریة
- آیه دعوت بر ولایت
- آیه ذم من کذب النبی
- آیه راکعین
- آیه رب اشرح لی
- آیه ردالامور
- آیه رؤیت اعمال
- آیه سأل سائل
- آیه سفیران الهی
- آیه سقایة الحاج
- آیه سلام علی آل یاسین
- آیه سلام (آیه سلم)
- آیه سی و سه سوره آل عمران
- آیه شهادت
- آیه صاحب فضیلت
- آیه صادقین
- آیه صالح المؤمنین
- آیه صدق
- آیه صدیقون
- آیه صلوات بر نبی
- آیه علم الکتاب
- آیه عم یتسائلون
- آیه فتلقی آدم
- آیه فی مقعد صدق
- آیه کفایت
- آیه لحن القول
- آیه لسان صدق
- آیه مباهله
- آیه محبت
- آیه محسنین
- آیه مرج البحرین
- آیه مسابقه (آیه والسابقون السابقون)
- آیه مسئولون
- آیه مشاقه نبی
- آیه ملک عظیم
- آیه من اتبعک
- آیه من المؤمنین رجال
- آیه من جاء بالحسنة
- آیه من سبقت لهم الحسنی
- آیه من یشری نفسه
- آیه منافقان
- آیه منذر و هادی
- آیه مودت
- آیه مؤذن
- آیه میثاق
- آیه نجم
- آیه نجوی
- آیه نصر
- آیه نصرت
- آیه نعیم
- آیه نفر
- آیه نور
- آیه و اسأل من ارسلنا
- آیه و الشمس و ضحاها
- آیه و انذر عشیرتک الاقربین (آیه لیلة المبیت)
- آیه و انی لغفار
- آیه و لا تقتلوا
- آیه و لسوف یعطیک
- آیه وارثان کتاب
- آیه والسابقون الاولون
- آیه ود
- آیه وزارت
- آیه وعد الله الذین آمنوا
- آیه ولایت
- آیه هذان خصمان
- آیه هفتم سوره انشراح
- آیه هو الذی خلق
- آیه یسقی بماء واحد
- آیه یوم لا یخزی
پانویس
- ↑ «ای مؤمنان! چون می‌خواهید با پیامبر رازگویی کنید پیش از رازگویی‌تان صدقه‌ای بپردازید، این برای شما بهتر و پاکیزه‌تر است ولی اگر (چیزی) نیابید بی‌گمان خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره مجادله، آیه ۱۲.
- ↑ کشف الاسرار.
- ↑ مفردات، ص۷۹۳.
- ↑ مجمع البیان، ج۹، ص۲۵۲.
- ↑ مجمع البیان، ج۹، ص۲۵۳.
- ↑ جامع البیان، ج۲۸، ص۲۱؛ تفسیر القمی، ج۲، ص۳۵۷؛ الدر المنثور، ج۶، ص۱۸۵؛ الکشاف، ج۲، ص۴۴۳؛ مجمع البیان، ج۹، ص۲۵۳.
- ↑ مجمع البیان، ج۹، ص۲۵۳.
- ↑ «و اگر بدانید روزه داشتن برای شما بهتر است» سوره بقره، آیه ۱۸۴.
- ↑ المیزان، ج۱۹، ص۲۱۷.
- ↑ سرمدی، محمود، مقاله «آیه نجوی»، دانشنامه معاصر قرآن کریم