مذهب جعفری اثناعشری

نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط Bahmani (بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ‏۲۸ اکتبر ۲۰۲۰، ساعت ۲۰:۰۶ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل مذهب جعفری (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

شیعیان در طول تاریخ به فرقه‌های متعددی منشعب شده‌اند؛ اما کامل‌ترین آنان "جعفری اثنی عشریه" است. به شیعیان و پیروان اهل بیت(ع) که به امامت بلافصل امیر المؤمنین(ع) پس از رسول خدا(ص) عقیده دارند و امامت را منصب الهی می‌شمارند که با نصب الهی و نص خدا و رسول تعیین می‌شود، جعفری اثنی عشری یا امامیه گفته می‌شود. براساس آیات قرآن و احادیث رسول، امامیه معتقد به وجوب امامت ائمۀ دوازده گانه و عصمت ایشان هستند و در امام، شرایطی همچون عصمت، نص، اعلم و افضل بودن و... را قائلند، همچنین امامت را در فرزندان علی(ع) می‌دانند و به امام غایب منتظر عقیده دارند.

تعریف امامیه و عناوین مختلف آن

تاریخچه امامیه

اعتقادات امامیه اثنی عشریه

ارتباط امامیه اثنی عشریه با مهدویت

امامیه در نظریه نصب الهی امام معصوم در تاریخ تفکر امامیه

امامیه برگرفته از “امام” و چنان‌که گفته شد، به معنای پیشوا می‌باشد که “یاء” آخر آن، یاء نسبت است و چون صفت فرقه است، به صورت مؤنث به کار می‌رود، بنابراین منظور از آن، “مکتب امامیه” می‌باشد. برخی، اصطلاح امامیه را بر شیعیان دوازده امامی اطلاق کرده، برخی نیز امامیه را اعم از آن دانسته‌اند. مثلاً ابوالحسن مسعودی می‌گوید: “امام حسن عسکری... پدر مهدی منتظر و امام دوازدهم، قطعیّه از فِرَق امامیه است که اکثریت شیعه هستند”[۲۹]. شهرستانی نیز “اثناعشری” را فرقه‌ای از فرقه‌های امامیه دانسته، معتقد است که اثناعشری، گروهی از امامیه هستند که بعد از رحلت امام کاظم(ع) به امامت حضرت رضا، امام هادی، امام عسکری و حضرت مهدی(ع) معتقد شده‌اند. وی “امامیه” را کسانی می‌داند که به امامان تعیین شده از سوی پیامبر(ص) معتقدند و از زمان امام محمد باقر(ع) به بعد، مطرح شده، و شامل فرقه‌های مختلف از جمله “اثناعشری” می‌شود[۳۰]. چنان‌که اشاره شد، برخی نیز امامیه را همان معتقدان به دوازده امام پس از نبی اکرم(ص) (اثناعشری) دانسته‌اند: شیخ مفید در بیان تفاوت میان امامیه و فرقه‌های دیگر بر این باور است که امامیه کسانی هستند که به وجود امام در هر زمانی معتقدند. ایشان نص آشکار، عصمت و کمال را برای امام لازم می‌دانند و بر این مطلب، اعتقاد به اجماع دارند که امامان بعد از نبی اکرم(ص) دوازده نفرند و مقام امامت به علی بن ابی‌طالب، امام حسن، امام حسین و فرزندان امام حسین(ع) اختصاص دارد[۳۱].

عمادالدین طبری، امامان دوازده‌گانه مورد نظر امامیه را از امیرمؤمنان(ع) تا حضرت مهدی(ع) یک به یک نام برده، قائلان به امامت ایشان را شیعه، امامیه و اثناعشری خوانده است[۳۲]. به هر حال، بسیاری از نویسندگان، عنوان امامیه را به خصوص پس از عصر امامان شیعی، به همان معنای فرقه “اثناعشری” دانسته‌اند[۳۳]. در کتاب فرهنگ شیعه آمده است: امامیّه در گذشته نام عمومی مذاهبی بوده است که به امامت و خلافت بلافصل حضرت علی بن ابی‌طالب(ع) و امامت فرزندانش معتقد بوده‌اند؛ اما امروزه بر یک مذهب اطلاق می‌شود که آن را مذهب جعفری با اثناعشری نیز گویند.... امامیه معتقد است که حضرت علی(ع) و یازده تن از نسل او (تا حضرت مهدی(ع)) به نص پیامبر(ص) و نصب الهی، امام و پیشوای مسلمانان‌اند. حضرت مهدی(ع) واپسین امام، در آخرالزّمان ظهور می‌کند و جهان را به عدل و داد راه می‌نماید[۳۴][۳۵].

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب؛ طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ماده امام.
  2. ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۷۲؛ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۱۰۰.
  3. ر.ک: اشعری، علی بن اسماعیل، مقالات الاسلامیین، ج۱، ص۵.
  4. ر.ک: ربانی گلپایگانی،علی، دانشنامه کلام اسلامی، ج۱، ص۴۷۴.
  5. ر.ک: فرهنگ شیعه، ص۱۳۰.
  6. ر.ک: مطهری، آشنایی با علوم اسلامی، مدخل امامت.
  7. ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۲۷۸؛ حسینی، سید احمد، نظریه نصب الهی امام معصوم در تاریخ تفکر امامیه، ص ۴۸.
  8. «الْأَئِمَّةُ مِنْ بَعْدِی اثْنَا عَشَرَ». بحارالأنوار، ج۳۶، ص۲۲۶.
  9. ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۱۹.
  10. ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۲۷۸.
  11. ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۵۳۶.
  12. البته از نگاه پیروان اهل بیت، منصب امامت با خلافت تفاوت دارد؛ به همین جهت، برای به خلافت رسیدن یک امام منصوب الهی، بیعت (مقبولیت) مردم ضروری است.
  13. ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۱۰۰.
  14. «و نزدیک‌ترین خویشاوندانت را بیم ده!» سوره شعراء، آیه ۲۱۴.
  15. ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۲۷۹.
  16. ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۲۸۰.
  17. ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۲۸۰-۲۸۱.
  18. ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۱۳۱.
  19. ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۱۳۱.
  20. ر.ک: فرق الشیعة، ۱۰۹؛ المقالات والفرق‌، ۱۰۳؛ دائرة المعارف تشیع‌، ۲/ ۳۳۱.
  21. ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۱۳۰.
  22. ر.ک: دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۰/ ۱۶۲؛ فرهنگ فرق اسلامی، ۳۳- ۳۱.
  23. ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۱۳۱.
  24. ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۱۳۱.
  25. ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۱۳۱.
  26. به خلاف اهل سنت که هر چند قائل به ظهور فردی از نسل پیامبر در آخر الزمان هستند؛ لکن به متولد شدن حضرت مهدی(ع) و زندگی حضرت در پس پرده غیبت اعتقاد ندارند. آنان بر این نظر هستند که امام مهدی(ع) به هنگام ظهور متولد خواهد شد.
  27. ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه: ص ۴۴۵.
  28. ر.ک: حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص ۳۹۰؛ حسینی، سید احمد، نظریه نصب الهی امام معصوم در تاریخ تفکر امامیه، ص ۴۸.
  29. ابوالحسن مسعودی، مروج الذهب، ج۴، ص۱۱۲.
  30. محمد بن عبدالکریم شهرستانی، الملل و النحل، ج۱، ص۱۹۸-۱۹۹؛ همچنین ر.ک: عبدالرزاق لاهیجی، گوهر مراد، ص۵۸۴.
  31. محمد بن محمد بن نعمان (شیخ مفید)، اوائل المقالات، ص۳۸.
  32. عمادالدین طبری، کامل بهائی، ص۱۷-۱۸.
  33. عبدالرحمان بن محمد ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۲۵۲؛ محمدحسین آل کاشف الغطاء، اصل الشیعه و اصولها، ص۷۰.
  34. پژوهشکده تحقیقات اسلامی، فرهنگ شیعه، ص۱۳۰.
  35. حسینی، سید احمد، نظریه نصب الهی امام معصوم در تاریخ تفکر امامیه، ص ۴۸.