رابطه انتظار با آینده جهان: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۰۶

مقدمه

این گونه اعتقاد به سنت الهی - اگر چه از آن، گاهی بطور صحیح بهره‌برداری نمی‌شود و انقلابی‌نماها هم آن را وسیله قرار می‌دهند - اصل است و حقیقت؛ و در زبان قرآن کریم و احادیث شریفه به تعبیرات وافی و صحیح‌تر و الفاظ کافی‌تر شرح و بیان شده است؛ که از جمله این آیات، واقعی‌ترین تعبیرات و شرح و تفسیر این مسأله است: ﴿قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ اسْتَعِينُوا بِاللَّهِ﴾^[۱]. ﴿وَأَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِينَ كَانُوا يُسْتَضْعَفُونَ...﴾^[۲]. ﴿بَلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَى الْبَاطِلِ فَيَدْمَغُهُ فَإِذَا هُوَ زَاهِقٌ﴾^[۳]. ﴿يُرِيدُونَ لِيُطْفِئُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَاللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ﴾^[۴].

موضوع انتظار حضرت صاحب الامر (ع) و ایمان به ظهور مهدی موعود مبنای این وعده الهی است و با سنت الهی و آنچه در کتب آسمانی ثبت شده، کاملاً مطابق است. در قرآن مجید می‌فرماید: ﴿وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ﴾^[۵]. شیعه و تمام مسلمانان بر اساس این عقیده سازنده و تحول‌آور، ایمان دارند که تاریخ در مسیر عدالت و به سوی عدالت جلو می‌رود و توقف نمی‌کند و زمین را بندگان صالح و شایسته خدا به ارث می‌برند. و سرانجام حق در همه جا حاکم و پیروز می‌شود؛ و این سنت خدا و قانون خدا و خواست او است که می‌فرماید: ﴿وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ...﴾^[۶]. خدا چنین اراده کرده است که قدرت خود را به دست طبقه ضعیف آشکار سازد و طبقه استثمارگر قوی و غالب و ظالم را به دست آنان که استضعاف شده‌اند بکوبد و مغلوب نماید.

این ایمان، جزء عقاید شیعه و بلکه هر مسلمان است که به هر نحو و هر طور که اوضاع به نفع ستمگران و فرعونیان استعباد پیشه قرار بگیرد، عاقبت با انقلاب مستضعفان شایسته و پرهیزکاران مجاهد، نظم و عدالت، حاکم و برقرار می‌شود. این عقیده از نظر اجتماعی، بسیار مهم و انقلابی و مترقی است و مردم را به کار و تلاش و نهضت و قیام و فعالیت، تشویق می‌کند و از سستی و ترک وظایف، و تسلیم زبونی و ذلیل شدن، باز می‌دارد. حضرت امیرالمؤمنین (ع) می‌فرماید: «"لَتَعْطِفَنَّ اَلدُّنْيَا عَلَيْنَا بَعْدَ شِمَاسِهَا عَطْفَ اَلضَّرُوسِ عَلَى وَلَدِهَا وَ تَلاَ عَقِيبَ ذَلِكَ- وَ نُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى اَلَّذِينَ اُسْتُضْعِفُوا فِي اَلْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ اَلْوٰارِثِينَ "»^[۷].

مضمون این سخنان امیدبخش و مژده‌دهنده این است: این دنیایی که مانند مرکبی چموش و سرکش، از سواری دادن به صاحب خودش خودداری می‌کند و با ما خاندان پیامبر ناسازگاری پیشه کرده و بر ما سخت و تنگ گرفته است؛ و حزب خدا و اهل بیت و خاندان رسالت و شیعیانشان را در فشار ظلم و استبداد غاصبان و مرتجعان گذارده، و آنان را از حقوقشان محروم، و گرفتار شکنجه و زندان، و قطع دست و پا و گوش و بینی، و کشته شدن ساخته است؛ بعد از این همه ناسازگاری‌ها و ظلم و جور و غصب حقوق، البته و حتماً - مانند شتر بدخو و گزنده‌ای که به بچه اش مهربان و مایل می‌شود، به ما مایل گردیده و رام اهل حق و شایستگان و مستضعفان خواهد شد. چون خدا در قرآن خبر داده است، خواستش این است که بر آن کسان که در زمین مورد استضعاف قرار گرفته‌اند منت گذارد، و آنان را امامان و پیشوایان و وارثان زمین فرماید.

معلوم است در هنگامی که ابرهای مأیوس‌کننده فتنه‌های بزرگ، و تسلط غاصبان زمامداری و مقام رهبری جامعه اسلامی بر سر مردم و اهل حق، باران بلا و ناامیدی می‌باریده است، با این کلمات امیدوار کننده و انتظار بخش، علی (ع) دلهای مردم را محکم کرده و به این حقیقت بزرگ و وعده تخلف ناپذیر الهی مژده داده و آنان را به فتح و ظفری که حزب خدا و حامیان حق در جلو دارند نوید داده و به استقامت و پایداری تشویق فرموده است. این کلام در عین حال که خبری از آینده و غیب، و پیشگویی قاطع است، همین مسأله سنت خدا (یا به زبان دیگر، وعده الهی) را که علی (ع) از آن آگاهی کامل داشته است، اعلام می‌کند. آری، ولی خدا و کسی که مصداق ﴿وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ﴾^[۸] است، به سنن الهی عالم و واقف است و از خواست خدا و نظامات و قواعدی که در جهان ماده و مجردات قرار داده، به اذن خدا و به تعلیم او با اطلاع است.

علاوه بر این آیه کریمه، در سوره قصص در ضمن داستان استعلا و گردنکشی فرعون، این خواست و سنت خدا را صریحاً بیان فرموده است؛ چون معلوم است که این سنت الهی فقط در مورد موسی و فرعون نیست بلکه سنت عام الیه است و در مورد هر گروه مستضعف و مؤمن، و شخص یا دسته استضعاف‌گر در هر عصر و زمانی صادق است؛ اگر چه مصادیق آن، همه در یک ردیف نباشند و صدق این آیه و تطبیق آن و ظهور این سنت و قاعده، بر موردی ظاهرتر و آشکارتر از موارد دیگر می‌باشد. و لذا علی (ع) بعد از اینکه خبر از یک تحول بزرگ و انقلاب جهانی به نفع حزب حق و پیروان مکتب ولایت می‌دهد، این آیه را نیز تلاوت می‌فرماید؛ چون چنان‌که گفته شد، مفهوم آیه، اختصاص به عصر موسی و فرعون ندارد و عام و کلی است^[۹]. و ظاهرترین مصداق این آیه در تاریخ همان انقلابی است که به رهبری حضرت مهدی، قائم آل محمد (ع) بر پا می‌شود. انقلابی که حتماً واقع خواهد شد و خواست خدا و سنت الهی است. ﴿وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِيلًا﴾^[۱۰].

بنابر آنچه بیان شد، معلوم می‌شود که انتظار و عقیده به ظهور مهدی فکر و اندیشه را چگونه آینده‌گرا می‌سازد و مسلمان را برای مقاومت، استقامت، پایداری، مبارزه با باطل و جهل و فساد، آماده و مصمم می‌کند و او را با این فلسفه مهم تاریخ در ضمن اصطلاحات دینی و قرآنی که کامل‌تر و صحیح‌تر از هر منطق دیگر بازگو کرده است، آشنا می‌نماید^[۱۱].

پرسش مستقیم

رابطه انتظار با آینده جهان چیست؟ (پرسش)

پرسش‌های وابسته

منابع

صافی گلپایگانی، لطف‌الله، سلسله مباحث امامت و مهدویت

پانویس

↑ «موسی به قوم خود گفت: از خداوند یاری بخواهید...» سوره اعراف، آیه ۱۲۸.
↑ «و قومی را که (از سوی فرعونیان) ناتوان شمرده می‌شدند وارث شرق و غرب آن سرزمین کردیم» سوره اعراف، آیه ۱۳۷.
↑ «بلکه، راستی را بر ناراستی می‌افکنیم که آن را درهم می‌شکند؛ و خود ناگهان از میان می‌رود» سوره انبیاء، آیه ۱۸.
↑ «بر آنند که نور خداوند را با دهانهاشان خاموش کنند و خداوند کامل‌کننده نور خویش است هر چند کافران نپسندند» سوره صف، آیه ۸.
↑ «و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.
↑ «و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.
↑ نهج البلاغه فیض الاسلام، کلمات قصار ۲۰۰.
↑ «و کسی که دانش کتاب نزد اوست» سوره رعد، آیه ۴۳.
↑ از عالی‌ترین بیانات راجع به این سنت و وعده الهی و فلسفه تاریخ، بیانات حضرت زینب (س) است که در خطبه تاریخی و بی‌نظیر که در مجلس یزید انشا فرمود، تذکر داد. در این مجلس که با برنامه و تشریفات بسیار جبارانه و مستکبرانه ترتیب یافته و وحشت و رعب آن، دل افراد عادی را می‌لرزاند و توانائی سخن گفتن را از آنها می‌گرفت، ابراز مخالفت و توبیخ و سرزنش و تحقیر یزید و اعلان رسمی محکومیت و انقراض حکومت او که خطر اعدام فوری داشت، از جانب یک نفر خانم اسیر و داغ دیده و مصیبت دیده، از معجزات بود. چنان‌که آن بلاغت و از قرآن مجید الهام گرفتن، سنجیده و به سامان گفتن، یزید و چاپلوسان درباری و مزدوران خود فروخته دستگاه را تحت تأثیر قرار دادن، کرامت و حقانیت اسلام و اهل بیت را اثبات نمودن، ستمگران و مستبدان را حقیر و پست شمردن، آن پیشگویی‌ها و خبر از آینده دادن و متلاشی شدن نظام یزیدی گفتن که هر جامعه‌شناس و روانشناس را مات و متحیر می‌سازد، از معجزات است. اگر کسی در این اعجاز تردید دارد، به او پیشنهاد می‌کنیم و از تمام بلغا و سخنوران ماهر می‌خواهیم که از این خطبه تاریخی و سخنان عقیله قریش، خطبه‌ای کوبنده‌تر، قاطع‌تر، محکوم‌کننده‌تر و مناسب‌تر با آن مجلس و موقف انشا نمایند. الحق این خطبه از نشانه‌های درخشان جلالت، حقیقت، فضیلت و عظمت اهل بیت رسالت است، و از خدا می‌خواهم که شرحی بر این خطبه بنگارم و به افتخار خدمتی به آن حضرت سرافراز گردم. در این خطبه قانون و سنت و وعده تخلف‌ناپذیر الهی (و به اصطلاح بعضی، فلسفه تاریخ) را زینب مطرح ساخته و در موقعی که به حسب ظاهر همه چیز تمام شده و بسیاری مأیوس و ناامید و تسلیم وضع حاکم می‌شوند و یزید بر اوضاع مسلط گردیده، در نهایت استبداد و استعباد سلطنت می‌نماید، طرفداران حق و حزب حق و شیعیان اهل بیت را از یأس و ناامیدی نجات می‌دهد و اهل بیت و هدف‌ها و مقاصدشان را فاتح و پیروز، و بنی امیه و حزب استعبادگر را مغلوب و شکست خورده معرفی می‌فرماید و اعلام می‌کند که از کرامت اهل حق چیزی کم نشد و بر اهل باطل چیزی افزوده نگشت و هر چه یزید کوشش و تلاش کند و اهل حق را بکشد و از میان بردارد و بر کید و کینه و ستمگری بیفزاید، نمی‌تواند ارتجاع و ارتداد جاهلیت را تجدید کند و از پیشرفت انقلاب اسلام جلوگیری نماید و نور خدا را خاموش سازد. آری، زینب به آینده درخشان اسلام و اهل بیت و آثار نجات بخش انقلاب برادرش حسین (ع) صد در صد اطمینان داشت و می‌دانست راهی را که برادرش رفته است راه خدا، راه حق و راه تاریخ است. در کربلا روز یازدهم محرم، در آن هنگامی که او را به اسارت عازم کوفه کرده بودند و ابدان پاک شهدای راه حق روی زمین افتاده بود، همین خبر را می‌داد و آینده را می‌دید. در مجلس یزید نیز با همین منطق محکم، مجلس را قبضه کرد و یزید را چنان کوبید و در آن دادگاه تاریخ، چنان محکوم کرد که یزید نتوانست یک کلمه از خود دفاع نماید، یا آنکه غیظ و خشم خود را با تصمیم جنایت دیگر فرو بنشاند. اینک این قسمتی از خطبه را که خطاب به یزید است بخوانید و در معنی انتظار، تأمل فرمایید:"ثُمَّ كِدْ كَيْدَكَ وَ اِجْهَدْ جُهْدَكَ فَوَ اَللَّهِ اَلَّذِي شَرَّفَنَا بِالْوَحْيِ وَ اَلْكِتَابِ وَ اَلنُّبُوَّةِ وَ اَلاِنْتِخَابِ لاَ تُدْرِكُ أَمَدَنَا وَ لاَ تَبْلُغُ غَايَتَنَا وَ لاَ تَمْحُو ذِكْرَنَا وَ لاَ يُرْحَضُ عَنْكَ عَارُنَا"؛ پس تمام مکر و حیله ات را بکار گیر و تمام کوششت را انجام ده، که قسم به خدایی که ما را مشرف به وحی و کتاب و نبوت و انتخاب نمود هرگز نمی‌توانی عمق و نهایت ما را درک کنی و ذکر و یاد ما را محو نمایی، و آن عاری که بر ما وارد نمودی از تو زدوده نخواهد شد. (الاحتجاج طبرسی، چاپ بیروت، ص۳۰۹). و به این قاعده الهی و قانون تاریخ، شخص امام (ع) نیز در ضمن جریان نهضت کربلا مکرر تصریح فرمود، که شرح و تفصیل آن از حدود این مقاله مختصر خارج است
↑ «و برای سنّت خداوند هرگز دگر کردنی نخواهی یافت» سوره احزاب، آیه ۶۲.
↑ صافی گلپایگانی، لطف‌الله، سلسله مباحث امامت و مهدویت، ج۲، ص۳۴-۴۰.

[1] «موسی به قوم خود گفت: از خداوند یاری بخواهید...» سوره اعراف، آیه ۱۲۸.

[2] «و قومی را که (از سوی فرعونیان) ناتوان شمرده می‌شدند وارث شرق و غرب آن سرزمین کردیم» سوره اعراف، آیه ۱۳۷.

[3] «بلکه، راستی را بر ناراستی می‌افکنیم که آن را درهم می‌شکند؛ و خود ناگهان از میان می‌رود» سوره انبیاء، آیه ۱۸.

[4] «بر آنند که نور خداوند را با دهانهاشان خاموش کنند و خداوند کامل‌کننده نور خویش است هر چند کافران نپسندند» سوره صف، آیه ۸.

[5] «و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.

[6] «و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.

[7] نهج البلاغه فیض الاسلام، کلمات قصار ۲۰۰.

[8] «و کسی که دانش کتاب نزد اوست» سوره رعد، آیه ۴۳.

[9] از عالی‌ترین بیانات راجع به این سنت و وعده الهی و فلسفه تاریخ، بیانات حضرت زینب (س) است که در خطبه تاریخی و بی‌نظیر که در مجلس یزید انشا فرمود، تذکر داد. در این مجلس که با برنامه و تشریفات بسیار جبارانه و مستکبرانه ترتیب یافته و وحشت و رعب آن، دل افراد عادی را می‌لرزاند و توانائی سخن گفتن را از آنها می‌گرفت، ابراز مخالفت و توبیخ و سرزنش و تحقیر یزید و اعلان رسمی محکومیت و انقراض حکومت او که خطر اعدام فوری داشت، از جانب یک نفر خانم اسیر و داغ دیده و مصیبت دیده، از معجزات بود. چنان‌که آن بلاغت و از قرآن مجید الهام گرفتن، سنجیده و به سامان گفتن، یزید و چاپلوسان درباری و مزدوران خود فروخته دستگاه را تحت تأثیر قرار دادن، کرامت و حقانیت اسلام و اهل بیت را اثبات نمودن، ستمگران و مستبدان را حقیر و پست شمردن، آن پیشگویی‌ها و خبر از آینده دادن و متلاشی شدن نظام یزیدی گفتن که هر جامعه‌شناس و روانشناس را مات و متحیر می‌سازد، از معجزات است. اگر کسی در این اعجاز تردید دارد، به او پیشنهاد می‌کنیم و از تمام بلغا و سخنوران ماهر می‌خواهیم که از این خطبه تاریخی و سخنان عقیله قریش، خطبه‌ای کوبنده‌تر، قاطع‌تر، محکوم‌کننده‌تر و مناسب‌تر با آن مجلس و موقف انشا نمایند. الحق این خطبه از نشانه‌های درخشان جلالت، حقیقت، فضیلت و عظمت اهل بیت رسالت است، و از خدا می‌خواهم که شرحی بر این خطبه بنگارم و به افتخار خدمتی به آن حضرت سرافراز گردم. در این خطبه قانون و سنت و وعده تخلف‌ناپذیر الهی (و به اصطلاح بعضی، فلسفه تاریخ) را زینب مطرح ساخته و در موقعی که به حسب ظاهر همه چیز تمام شده و بسیاری مأیوس و ناامید و تسلیم وضع حاکم می‌شوند و یزید بر اوضاع مسلط گردیده، در نهایت استبداد و استعباد سلطنت می‌نماید، طرفداران حق و حزب حق و شیعیان اهل بیت را از یأس و ناامیدی نجات می‌دهد و اهل بیت و هدف‌ها و مقاصدشان را فاتح و پیروز، و بنی امیه و حزب استعبادگر را مغلوب و شکست خورده معرفی می‌فرماید و اعلام می‌کند که از کرامت اهل حق چیزی کم نشد و بر اهل باطل چیزی افزوده نگشت و هر چه یزید کوشش و تلاش کند و اهل حق را بکشد و از میان بردارد و بر کید و کینه و ستمگری بیفزاید، نمی‌تواند ارتجاع و ارتداد جاهلیت را تجدید کند و از پیشرفت انقلاب اسلام جلوگیری نماید و نور خدا را خاموش سازد. آری، زینب به آینده درخشان اسلام و اهل بیت و آثار نجات بخش انقلاب برادرش حسین (ع) صد در صد اطمینان داشت و می‌دانست راهی را که برادرش رفته است راه خدا، راه حق و راه تاریخ است. در کربلا روز یازدهم محرم، در آن هنگامی که او را به اسارت عازم کوفه کرده بودند و ابدان پاک شهدای راه حق روی زمین افتاده بود، همین خبر را می‌داد و آینده را می‌دید. در مجلس یزید نیز با همین منطق محکم، مجلس را قبضه کرد و یزید را چنان کوبید و در آن دادگاه تاریخ، چنان محکوم کرد که یزید نتوانست یک کلمه از خود دفاع نماید، یا آنکه غیظ و خشم خود را با تصمیم جنایت دیگر فرو بنشاند. اینک این قسمتی از خطبه را که خطاب به یزید است بخوانید و در معنی انتظار، تأمل فرمایید:"ثُمَّ كِدْ كَيْدَكَ وَ اِجْهَدْ جُهْدَكَ فَوَ اَللَّهِ اَلَّذِي شَرَّفَنَا بِالْوَحْيِ وَ اَلْكِتَابِ وَ اَلنُّبُوَّةِ وَ اَلاِنْتِخَابِ لاَ تُدْرِكُ أَمَدَنَا وَ لاَ تَبْلُغُ غَايَتَنَا وَ لاَ تَمْحُو ذِكْرَنَا وَ لاَ يُرْحَضُ عَنْكَ عَارُنَا"؛ پس تمام مکر و حیله ات را بکار گیر و تمام کوششت را انجام ده، که قسم به خدایی که ما را مشرف به وحی و کتاب و نبوت و انتخاب نمود هرگز نمی‌توانی عمق و نهایت ما را درک کنی و ذکر و یاد ما را محو نمایی، و آن عاری که بر ما وارد نمودی از تو زدوده نخواهد شد. (الاحتجاج طبرسی، چاپ بیروت، ص۳۰۹). و به این قاعده الهی و قانون تاریخ، شخص امام (ع) نیز در ضمن جریان نهضت کربلا مکرر تصریح فرمود، که شرح و تفصیل آن از حدود این مقاله مختصر خارج است

[10] «و برای سنّت خداوند هرگز دگر کردنی نخواهی یافت» سوره احزاب، آیه ۶۲.

[11] صافی گلپایگانی، لطف‌الله، سلسله مباحث امامت و مهدویت، ج۲، ص۳۴-۴۰.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

@@ خط ۲: / خط ۲: @@
 {{درباره ۲|رابطه انتظار با آینده جهان|اطلاع از مباحث کلی این موضوع، مدخل|آینده پژوهی| }}
-==مقدمه==
+== مقدمه ==
 این گونه [[اعتقاد]] به [[سنت الهی]] - اگر چه از آن، گاهی بطور صحیح بهره‌برداری نمی‌شود و انقلابی‌نماها هم آن را وسیله قرار می‌دهند - اصل است و [[حقیقت]]؛ و در [[زبان قرآن]] کریم و [[احادیث]] شریفه به تعبیرات وافی و صحیح‌تر و الفاظ کافی‌تر شرح و بیان شده است؛ که از جمله این [[آیات]]، واقعی‌ترین تعبیرات و شرح و [[تفسیر]] این مسأله است: {{متن قرآن|قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ اسْتَعِينُوا بِاللَّهِ}}<ref>«موسی به قوم خود گفت: از خداوند یاری بخواهید...» سوره اعراف، آیه ۱۲۸.</ref>. {{متن قرآن|وَأَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِينَ كَانُوا يُسْتَضْعَفُونَ...}}<ref>«و قومی را که (از سوی فرعونیان) ناتوان شمرده می‌شدند وارث شرق و غرب آن سرزمین کردیم» سوره اعراف، آیه ۱۳۷.</ref>. {{متن قرآن|بَلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَى الْبَاطِلِ فَيَدْمَغُهُ فَإِذَا هُوَ زَاهِقٌ}}<ref>«بلکه، راستی را بر ناراستی می‌افکنیم که آن را درهم می‌شکند؛ و خود ناگهان از میان می‌رود» سوره انبیاء، آیه ۱۸.</ref>. {{متن قرآن|يُرِيدُونَ لِيُطْفِئُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَاللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ}}<ref>«بر آنند که نور خداوند را با دهانهاشان خاموش کنند و خداوند کامل‌کننده نور خویش است هر چند کافران نپسندند» سوره صف، آیه ۸.</ref>.
-موضوع [[انتظار]] [[حضرت صاحب الامر]] {{ع}} و [[ایمان]] به [[ظهور]] [[مهدی موعود]] مبنای این [[وعده الهی]] است و با [[سنت الهی]] و آنچه در [[کتب آسمانی]] ثبت شده، کاملاً مطابق است. در [[قرآن مجید]] می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>«و در زبور  پس از تورات  نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.</ref>. [[شیعه]] و تمام [[مسلمانان]] بر اساس این [[عقیده]] سازنده و تحول‌آور، [[ایمان]] دارند که [[تاریخ]] در مسیر [[عدالت]] و به سوی [[عدالت]] جلو می‌رود و توقف نمی‌کند و [[زمین]] را [[بندگان]] [[صالح]] و [[شایسته]] [[خدا]] به [[ارث]] می‌برند. و سرانجام [[حق]] در همه جا [[حاکم]] و پیروز می‌شود؛ و این [[سنت]] [[خدا]] و [[قانون خدا]] و خواست او است که می‌فرماید: {{متن قرآن|وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ...}}<ref>«و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند  منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.</ref>. [[خدا]] چنین [[اراده]] کرده است که [[قدرت]] خود را به دست طبقه ضعیف آشکار سازد و طبقه استثمارگر قوی و غالب و [[ظالم]] را به دست آنان که [[استضعاف]] شده‌اند بکوبد و مغلوب نماید.
+موضوع [[انتظار]] [[حضرت صاحب الامر]] {{ع}} و [[ایمان]] به [[ظهور]] [[مهدی موعود]] مبنای این [[وعده الهی]] است و با [[سنت الهی]] و آنچه در [[کتب آسمانی]] ثبت شده، کاملاً مطابق است. در [[قرآن مجید]] می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>«و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.</ref>. [[شیعه]] و تمام [[مسلمانان]] بر اساس این [[عقیده]] سازنده و تحول‌آور، [[ایمان]] دارند که [[تاریخ]] در مسیر [[عدالت]] و به سوی [[عدالت]] جلو می‌رود و توقف نمی‌کند و [[زمین]] را [[بندگان]] [[صالح]] و [[شایسته]] [[خدا]] به [[ارث]] می‌برند. و سرانجام [[حق]] در همه جا [[حاکم]] و پیروز می‌شود؛ و این [[سنت]] [[خدا]] و [[قانون خدا]] و خواست او است که می‌فرماید: {{متن قرآن|وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ...}}<ref>«و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.</ref>. [[خدا]] چنین [[اراده]] کرده است که [[قدرت]] خود را به دست طبقه ضعیف آشکار سازد و طبقه استثمارگر قوی و غالب و [[ظالم]] را به دست آنان که [[استضعاف]] شده‌اند بکوبد و مغلوب نماید.
 این [[ایمان]]، جزء [[عقاید شیعه]] و بلکه هر [[مسلمان]] است که به هر نحو و هر طور که اوضاع به نفع [[ستمگران]] و فرعونیان استعباد پیشه قرار بگیرد، [[عاقبت]] با [[انقلاب]] [[مستضعفان]] [[شایسته]] و [[پرهیزکاران]] [[مجاهد]]، [[نظم]] و [[عدالت]]، [[حاکم]] و برقرار می‌شود. این [[عقیده]] از نظر [[اجتماعی]]، بسیار مهم و انقلابی و مترقی است و [[مردم]] را به کار و [[تلاش]] و [[نهضت]] و [[قیام]] و فعالیت، [[تشویق]] می‌کند و از [[سستی]] و ترک [[وظایف]]، و [[تسلیم]] زبونی و ذلیل شدن، باز می‌دارد. [[حضرت امیرالمؤمنین]] {{ع}} می‌فرماید: {{متن حدیث|"لَتَعْطِفَنَّ اَلدُّنْيَا عَلَيْنَا بَعْدَ شِمَاسِهَا عَطْفَ اَلضَّرُوسِ عَلَى وَلَدِهَا وَ تَلاَ عَقِيبَ ذَلِكَ- وَ نُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى اَلَّذِينَ اُسْتُضْعِفُوا فِي اَلْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ اَلْوٰارِثِينَ "}}<ref>نهج البلاغه فیض الاسلام، کلمات قصار ۲۰۰.</ref>.
@@ خط ۱۳: / خط ۱۳: @@
 معلوم است در هنگامی که ابرهای مأیوس‌کننده فتنه‌های بزرگ، و تسلط غاصبان [[زمامداری]] و [[مقام]] [[رهبری جامعه اسلامی]] بر سر [[مردم]] و [[اهل حق]]، [[باران]] بلا و [[ناامیدی]] می‌باریده است، با این کلمات امیدوار کننده و [[انتظار]] بخش، [[علی]] {{ع}} دلهای [[مردم]] را محکم کرده و به این [[حقیقت]] بزرگ و [[وعده]] تخلف ناپذیر [[الهی]] مژده داده و آنان را به [[فتح]] و ظفری که حزب [[خدا]] و حامیان [[حق]] در جلو دارند نوید داده و به [[استقامت]] و [[پایداری]] [[تشویق]] فرموده است. این [[کلام]] در عین حال که خبری از آینده و [[غیب]]، و [[پیشگویی]] [[قاطع]] است، همین مسأله [[سنت]] [[خدا]] (یا به زبان دیگر، [[وعده الهی]]) را که [[علی]] {{ع}} از آن [[آگاهی]] کامل داشته است، اعلام می‌کند. آری، [[ولی خدا]] و کسی که مصداق {{متن قرآن|وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}}<ref>«و کسی که دانش کتاب نزد اوست» سوره رعد، آیه ۴۳.</ref> است، به [[سنن الهی]] عالم و واقف است و از خواست [[خدا]] و نظامات و قواعدی که در [[جهان]] ماده و مجردات قرار داده، به [[اذن]] [[خدا]] و به [[تعلیم]] او با اطلاع است.
-علاوه بر این [[آیه کریمه]]، در سوره قصص در ضمن داستان استعلا و گردنکشی [[فرعون]]، این خواست و [[سنت]] [[خدا]] را صریحاً بیان فرموده است؛ چون معلوم است که این [[سنت الهی]] فقط در مورد [[موسی]] و [[فرعون]] نیست بلکه [[سنت]] عام الیه است و در مورد هر گروه [[مستضعف]] و [[مؤمن]]، و شخص یا دسته استضعاف‌گر در هر عصر و زمانی [[صادق]] است؛ اگر چه مصادیق آن، همه در یک ردیف نباشند و [[صدق]] این [[آیه]] و تطبیق آن و [[ظهور]] این [[سنت]] و قاعده، بر موردی ظاهرتر و آشکارتر از موارد دیگر می‌باشد. و لذا [[علی]] {{ع}} بعد از اینکه خبر از یک تحول بزرگ و [[انقلاب جهانی]] به نفع حزب [[حق]] و [[پیروان]] [[مکتب]] [[ولایت]] می‌دهد، این [[آیه]] را نیز [[تلاوت]] می‌فرماید؛ چون چنان‌که گفته شد، مفهوم [[آیه]]، اختصاص به عصر [[موسی]] و [[فرعون]] ندارد و عام و کلی است<ref>از عالی‌ترین بیانات راجع به این [[سنت]] و [[وعده الهی]] و [[فلسفه]] [[تاریخ]]، بیانات [[حضرت]] [[زینب]] {{س}} است که در [[خطبه]] تاریخی و بی‌نظیر که در مجلس [[یزید]] انشا فرمود، تذکر داد.در این مجلس که با برنامه و تشریفات بسیار جبارانه و مستکبرانه ترتیب یافته و [[وحشت]] و [[رعب]] آن، [[دل]] افراد عادی را می‌لرزاند و توانائی سخن گفتن را از آنها می‌گرفت، ابراز [[مخالفت]] و توبیخ و سرزنش و [[تحقیر]] [[یزید]] و اعلان رسمی محکومیت و انقراض [[حکومت]] او که خطر اعدام فوری داشت، از جانب یک نفر خانم [[اسیر]] و داغ دیده و [[مصیبت]] دیده، از [[معجزات]] بود. چنان‌که آن [[بلاغت]] و از [[قرآن مجید]] [[الهام]] گرفتن، سنجیده و به سامان گفتن، [[یزید]] و چاپلوسان درباری و مزدوران خود فروخته دستگاه را تحت تأثیر قرار دادن، [[کرامت]] و [[حقانیت]] [[اسلام]] و [[اهل بیت]] را اثبات نمودن، [[ستمگران]] و مستبدان را حقیر و [[پست]] شمردن، آن [[پیشگویی‌ها]] و خبر از آینده دادن و متلاشی شدن [[نظام]] یزیدی گفتن که هر جامعه‌شناس و روانشناس را مات و متحیر می‌سازد، از [[معجزات]] است. اگر کسی در این [[اعجاز]] [[تردید]] دارد، به او پیشنهاد می‌کنیم و از تمام بلغا و سخنوران ماهر می‌خواهیم که از این [[خطبه]] تاریخی و سخنان عقیله [[قریش]]، خطبه‌ای کوبنده‌تر، قاطع‌تر، محکوم‌کننده‌تر و مناسب‌تر با آن مجلس و موقف انشا نمایند. الحق این [[خطبه]] از نشانه‌های درخشان جلالت، [[حقیقت]]، [[فضیلت]] و [[عظمت]] [[اهل بیت]] [[رسالت]] است، و از [[خدا]] می‌خواهم که شرحی بر این [[خطبه]] بنگارم و به افتخار خدمتی به آن [[حضرت]] سرافراز گردم. در این [[خطبه]] [[قانون]] و [[سنت]] و [[وعده]] تخلف‌ناپذیر [[الهی]] (و به اصطلاح بعضی، [[فلسفه]] [[تاریخ]]) را [[زینب]] مطرح ساخته و در موقعی که به حسب ظاهر همه چیز تمام شده و بسیاری مأیوس و [[ناامید]] و [[تسلیم]] وضع [[حاکم]] می‌شوند و [[یزید]] بر اوضاع مسلط گردیده، در نهایت [[استبداد]] و استعباد [[سلطنت]] می‌نماید، طرفداران [[حق]] و حزب [[حق]] و [[شیعیان]] [[اهل بیت]] را از [[یأس]] و [[ناامیدی]] [[نجات]] می‌دهد و [[اهل بیت]] و [[هدف‌ها]] و مقاصدشان را فاتح و پیروز، و [[بنی امیه]] و حزب استعبادگر را مغلوب و [[شکست]] خورده معرفی می‌فرماید و اعلام می‌کند که از [[کرامت]] [[اهل حق]] چیزی کم نشد و بر [[اهل باطل]] چیزی افزوده نگشت و هر چه [[یزید]] کوشش و [[تلاش]] کند و [[اهل حق]] را بکشد و از میان بردارد و بر کید و [[کینه]] و [[ستمگری]] بیفزاید، نمی‌تواند ارتجاع و [[ارتداد]] [[جاهلیت]] را تجدید کند و از [[پیشرفت]] [[انقلاب]] [[اسلام]] جلوگیری نماید و [[نور]] [[خدا]] را خاموش سازد. آری، [[زینب]] به آینده درخشان [[اسلام]] و [[اهل بیت]] و آثار [[نجات]] بخش [[انقلاب]] برادرش [[حسین]] {{ع}} صد در صد [[اطمینان]] داشت و می‌دانست راهی را که برادرش رفته است [[راه خدا]]، راه [[حق]] و راه [[تاریخ]] است.در [[کربلا]] روز یازدهم [[محرم]]، در آن هنگامی که او را به [[اسارت]] عازم [[کوفه]] کرده بودند و ابدان [[پاک]] شهدای راه [[حق]] روی [[زمین]] افتاده بود، همین خبر را می‌داد و آینده را می‌دید.در مجلس [[یزید]] نیز با همین منطق محکم، مجلس را قبضه کرد و [[یزید]] را چنان کوبید و در آن دادگاه [[تاریخ]]، چنان محکوم کرد که [[یزید]] نتوانست یک کلمه از خود [[دفاع]] نماید، یا آنکه غیظ و [[خشم]] خود را با تصمیم جنایت دیگر فرو بنشاند.اینک این قسمتی از [[خطبه]] را که خطاب به [[یزید]] است بخوانید و در معنی [[انتظار]]، تأمل فرمایید:{{عربی|"ثُمَّ كِدْ كَيْدَكَ وَ اِجْهَدْ جُهْدَكَ فَوَ اَللَّهِ اَلَّذِي شَرَّفَنَا بِالْوَحْيِ وَ اَلْكِتَابِ وَ اَلنُّبُوَّةِ وَ اَلاِنْتِخَابِ لاَ تُدْرِكُ أَمَدَنَا وَ لاَ تَبْلُغُ غَايَتَنَا وَ لاَ تَمْحُو ذِكْرَنَا وَ لاَ يُرْحَضُ عَنْكَ عَارُنَا"}}؛ پس تمام مکر و حیله ات را بکار گیر و تمام کوششت را انجام ده، که قسم به خدایی که ما را مشرف به [[وحی]] و کتاب و [[نبوت]] و [[انتخاب]] نمود هرگز نمی‌توانی عمق و نهایت ما را [[درک]] کنی و ذکر و یاد ما را محو نمایی، و آن عاری که بر ما وارد نمودی از تو زدوده نخواهد شد. ([[الاحتجاج]] [[طبرسی]]، چاپ بیروت، ص۳۰۹). و به این قاعده [[الهی]] و [[قانون]] [[تاریخ]]، شخص [[امام]] {{ع}} نیز در ضمن جریان [[نهضت]] [[کربلا]] مکرر تصریح فرمود، که شرح و تفصیل آن از حدود این مقاله مختصر خارج است</ref>.
+علاوه بر این [[آیه کریمه]]، در سوره قصص در ضمن داستان استعلا و گردنکشی [[فرعون]]، این خواست و [[سنت]] [[خدا]] را صریحاً بیان فرموده است؛ چون معلوم است که این [[سنت الهی]] فقط در مورد [[موسی]] و [[فرعون]] نیست بلکه [[سنت]] عام الیه است و در مورد هر گروه [[مستضعف]] و [[مؤمن]]، و شخص یا دسته استضعاف‌گر در هر عصر و زمانی [[صادق]] است؛ اگر چه مصادیق آن، همه در یک ردیف نباشند و [[صدق]] این [[آیه]] و تطبیق آن و [[ظهور]] این [[سنت]] و قاعده، بر موردی ظاهرتر و آشکارتر از موارد دیگر می‌باشد. و لذا [[علی]] {{ع}} بعد از اینکه خبر از یک تحول بزرگ و [[انقلاب جهانی]] به نفع حزب [[حق]] و [[پیروان]] [[مکتب]] [[ولایت]] می‌دهد، این [[آیه]] را نیز [[تلاوت]] می‌فرماید؛ چون چنان‌که گفته شد، مفهوم [[آیه]]، اختصاص به عصر [[موسی]] و [[فرعون]] ندارد و عام و کلی است<ref>از عالی‌ترین بیانات راجع به این [[سنت]] و [[وعده الهی]] و [[فلسفه]] [[تاریخ]]، بیانات [[حضرت]] [[زینب]] {{س}} است که در [[خطبه]] تاریخی و بی‌نظیر که در مجلس [[یزید]] انشا فرمود، تذکر داد. در این مجلس که با برنامه و تشریفات بسیار جبارانه و مستکبرانه ترتیب یافته و [[وحشت]] و [[رعب]] آن، [[دل]] افراد عادی را می‌لرزاند و توانائی سخن گفتن را از آنها می‌گرفت، ابراز [[مخالفت]] و توبیخ و سرزنش و [[تحقیر]] [[یزید]] و اعلان رسمی محکومیت و انقراض [[حکومت]] او که خطر اعدام فوری داشت، از جانب یک نفر خانم [[اسیر]] و داغ دیده و [[مصیبت]] دیده، از [[معجزات]] بود. چنان‌که آن [[بلاغت]] و از [[قرآن مجید]] [[الهام]] گرفتن، سنجیده و به سامان گفتن، [[یزید]] و چاپلوسان درباری و مزدوران خود فروخته دستگاه را تحت تأثیر قرار دادن، [[کرامت]] و [[حقانیت]] [[اسلام]] و [[اهل بیت]] را اثبات نمودن، [[ستمگران]] و مستبدان را حقیر و [[پست]] شمردن، آن [[پیشگویی‌ها]] و خبر از آینده دادن و متلاشی شدن [[نظام]] یزیدی گفتن که هر جامعه‌شناس و روانشناس را مات و متحیر می‌سازد، از [[معجزات]] است. اگر کسی در این [[اعجاز]] [[تردید]] دارد، به او پیشنهاد می‌کنیم و از تمام بلغا و سخنوران ماهر می‌خواهیم که از این [[خطبه]] تاریخی و سخنان عقیله [[قریش]]، خطبه‌ای کوبنده‌تر، قاطع‌تر، محکوم‌کننده‌تر و مناسب‌تر با آن مجلس و موقف انشا نمایند. الحق این [[خطبه]] از نشانه‌های درخشان جلالت، [[حقیقت]]، [[فضیلت]] و [[عظمت]] [[اهل بیت]] [[رسالت]] است، و از [[خدا]] می‌خواهم که شرحی بر این [[خطبه]] بنگارم و به افتخار خدمتی به آن [[حضرت]] سرافراز گردم. در این [[خطبه]] [[قانون]] و [[سنت]] و [[وعده]] تخلف‌ناپذیر [[الهی]] (و به اصطلاح بعضی، [[فلسفه]] [[تاریخ]]) را [[زینب]] مطرح ساخته و در موقعی که به حسب ظاهر همه چیز تمام شده و بسیاری مأیوس و [[ناامید]] و [[تسلیم]] وضع [[حاکم]] می‌شوند و [[یزید]] بر اوضاع مسلط گردیده، در نهایت [[استبداد]] و استعباد [[سلطنت]] می‌نماید، طرفداران [[حق]] و حزب [[حق]] و [[شیعیان]] [[اهل بیت]] را از [[یأس]] و [[ناامیدی]] [[نجات]] می‌دهد و [[اهل بیت]] و [[هدف‌ها]] و مقاصدشان را فاتح و پیروز، و [[بنی امیه]] و حزب استعبادگر را مغلوب و [[شکست]] خورده معرفی می‌فرماید و اعلام می‌کند که از [[کرامت]] [[اهل حق]] چیزی کم نشد و بر [[اهل باطل]] چیزی افزوده نگشت و هر چه [[یزید]] کوشش و [[تلاش]] کند و [[اهل حق]] را بکشد و از میان بردارد و بر کید و [[کینه]] و [[ستمگری]] بیفزاید، نمی‌تواند ارتجاع و [[ارتداد]] [[جاهلیت]] را تجدید کند و از [[پیشرفت]] [[انقلاب]] [[اسلام]] جلوگیری نماید و [[نور]] [[خدا]] را خاموش سازد. آری، [[زینب]] به آینده درخشان [[اسلام]] و [[اهل بیت]] و آثار [[نجات]] بخش [[انقلاب]] برادرش [[حسین]] {{ع}} صد در صد [[اطمینان]] داشت و می‌دانست راهی را که برادرش رفته است [[راه خدا]]، راه [[حق]] و راه [[تاریخ]] است. در [[کربلا]] روز یازدهم [[محرم]]، در آن هنگامی که او را به [[اسارت]] عازم [[کوفه]] کرده بودند و ابدان [[پاک]] شهدای راه [[حق]] روی [[زمین]] افتاده بود، همین خبر را می‌داد و آینده را می‌دید. در مجلس [[یزید]] نیز با همین منطق محکم، مجلس را قبضه کرد و [[یزید]] را چنان کوبید و در آن دادگاه [[تاریخ]]، چنان محکوم کرد که [[یزید]] نتوانست یک کلمه از خود [[دفاع]] نماید، یا آنکه غیظ و [[خشم]] خود را با تصمیم جنایت دیگر فرو بنشاند. اینک این قسمتی از [[خطبه]] را که خطاب به [[یزید]] است بخوانید و در معنی [[انتظار]]، تأمل فرمایید:{{عربی|"ثُمَّ كِدْ كَيْدَكَ وَ اِجْهَدْ جُهْدَكَ فَوَ اَللَّهِ اَلَّذِي شَرَّفَنَا بِالْوَحْيِ وَ اَلْكِتَابِ وَ اَلنُّبُوَّةِ وَ اَلاِنْتِخَابِ لاَ تُدْرِكُ أَمَدَنَا وَ لاَ تَبْلُغُ غَايَتَنَا وَ لاَ تَمْحُو ذِكْرَنَا وَ لاَ يُرْحَضُ عَنْكَ عَارُنَا"}}؛ پس تمام مکر و حیله ات را بکار گیر و تمام کوششت را انجام ده، که قسم به خدایی که ما را مشرف به [[وحی]] و کتاب و [[نبوت]] و [[انتخاب]] نمود هرگز نمی‌توانی عمق و نهایت ما را [[درک]] کنی و ذکر و یاد ما را محو نمایی، و آن عاری که بر ما وارد نمودی از تو زدوده نخواهد شد. ([[الاحتجاج]] [[طبرسی]]، چاپ بیروت، ص۳۰۹). و به این قاعده [[الهی]] و [[قانون]] [[تاریخ]]، شخص [[امام]] {{ع}} نیز در ضمن جریان [[نهضت]] [[کربلا]] مکرر تصریح فرمود، که شرح و تفصیل آن از حدود این مقاله مختصر خارج است</ref>.
 و ظاهرترین مصداق این [[آیه]] در [[تاریخ]] همان انقلابی است که به [[رهبری]] [[حضرت مهدی]]، [[قائم آل محمد]] {{ع}} بر پا می‌شود. انقلابی که حتماً واقع خواهد شد و خواست [[خدا]] و [[سنت الهی]] است. {{متن قرآن|وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِيلًا}}<ref>«و برای سنّت خداوند هرگز دگر کردنی نخواهی یافت» سوره احزاب، آیه ۶۲.</ref>.
-بنابر آنچه بیان شد، معلوم می‌شود که [[انتظار]] و [[عقیده]] به [[ظهور مهدی]] [[فکر]] و [[اندیشه]] را چگونه آینده‌گرا می‌سازد و [[مسلمان]] را برای [[مقاومت]]، [[استقامت]]، [[پایداری]]، [[مبارزه]] با [[باطل]] و [[جهل]] و [[فساد]]، آماده و مصمم می‌کند و او را با این [[فلسفه]] مهم [[تاریخ]] در ضمن اصطلاحات [[دینی]] و [[قرآنی]] که کامل‌تر و صحیح‌تر از هر منطق دیگر بازگو کرده است، آشنا می‌نماید<ref>[[لطف‌الله صافی گلپایگانی|صافی گلپایگانی، لطف‌الله]]، [[سلسله مباحث امامت و مهدویت (کتاب)|سلسله مباحث امامت و مهدویت]]،ج۲، ص۳۴-۴۰.</ref>.
+بنابر آنچه بیان شد، معلوم می‌شود که [[انتظار]] و [[عقیده]] به [[ظهور مهدی]] [[فکر]] و [[اندیشه]] را چگونه آینده‌گرا می‌سازد و [[مسلمان]] را برای [[مقاومت]]، [[استقامت]]، [[پایداری]]، [[مبارزه]] با [[باطل]] و [[جهل]] و [[فساد]]، آماده و مصمم می‌کند و او را با این [[فلسفه]] مهم [[تاریخ]] در ضمن اصطلاحات [[دینی]] و [[قرآنی]] که کامل‌تر و صحیح‌تر از هر منطق دیگر بازگو کرده است، آشنا می‌نماید<ref>[[لطف‌الله صافی گلپایگانی|صافی گلپایگانی، لطف‌الله]]، [[سلسله مباحث امامت و مهدویت (کتاب)|سلسله مباحث امامت و مهدویت]]، ج۲، ص۳۴-۴۰.</ref>.
-==پرسش مستقیم==
+== پرسش مستقیم ==
 * [[رابطه انتظار با آینده جهان چیست؟ (پرسش)]]
@@ خط ۳۲: / خط ۳۲: @@
 {{پانویس}}
-{{انتظار ظهور امام مهدی}}
+[[رده:امام مهدی]]
-[[رده:رابطه انتظار با آینده جهان]]
-[[رده:مدخل]]