حج: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
جز (جایگزینی متن - 'امام معصوم' به 'امام معصوم')
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۱: خط ۳۱:
*چه سکویی رفیع‌تر از مواقف حج؟! و چه بلندگویی رساتر از [[مسجدالحرام]] و منا و [[عرفات]]!.. [[امام]]، چه خوب و صریح و [[ظریف]] و عمیق، انگشت روی نقاط حسّاس و [[سرنوشت]] ساز مسائل گذاشته، برای [[آگاهی]] بخشی و [[منفعت]] آفرینیِ [[زیارت]] [[کعبه]] برای [[مصالح]] [[مسلمین]]، می‌‌گوید: "... ای مسلمانانی که در کنار [[خانه خدا]]، به [[دعا]] نشسته‌اید، به ایستادگان در مقابل [[آمریکا]] و سایر ابرقدرت‌ها [[دعا]] کنید..."<ref>صحیفه نور، ج ۱۳، ص ۸۴.</ref> و با اظهار شگفتی از خامیِ [[روحانی]] نمایان وابسته به [[حکّام]] [[جور]]، نسبت به مسائل [[اسلام]]، می‌‌فرماید: "... نمی‌دانم [[ائمه]] [[جماعت]] حرمین شریفین، از [[اسلام]] چه برداشت کرده‌اند و از حج [[بیت الله الحرام]] که سرتاسر آن مشحون به [[سیاست]]، و سرلوحه آن، [[قیام]] [[انسان‌ها]] به [[قسط]] و رفع [[ستمگری‌ها]] و چپاولگری‌هاست که سیاستِ کلّیِ انبیای عظام و خصوص، [[پیامبر خاتم|حضرت رسول خاتم]]{{صل}} است، چه فهمیده‌اند، که زائرین حرمین شریفین را به اسم [[اسلام]] از دخالت در [[سیاست]] و حتی از [[شعار]] [[علیه]][[اسرائیل]] و [[آمریکا]] منع می‌‌کنند؟... اگر [[دولت]] [[حجاز]] از این [[فریضه]] عبادی [[سیاسی]] که هر سال در مواقف کریمه حرمینِ شریفین، با حضور میلیونی [[مسلمانان]] تشکیل می‌شود استفاده [[سیاسی]] [[اسلام]] می‌‌نمود، احتیاج به [[آمریکا]] و هواپیماهای "آواکس" آن و سایر ابرقدرت‌ها نداشت... در مرکز [[سیاست]] [[اسلام]]، [[مسلمین]] به حکمِ وعّاظ السلاطین با دخالت در [[سیاست]]، بلکه با [[شعار]] [[علیه]][[دشمنان]] خونخوار [[قرآن]] [[کریم]] و [[اسلام]] [[عزیز]]، [[مجرم]] شناخته می‌شوند و به حبس و [[شکنجه]] کشیده می‌گردند... از [[حجاج]] [[بیت الله الحرام]] تقاضا داریم که برای [[پیروزی اسلام]]، در مواقف شریفه [[دعا]] کنند و [[پیام]] [[ملت]] [[ایران]] و ندای "یا للمسلمینِ" این [[امّت]] [[مظلوم]] را به کشورهای خود برسانند..."<ref>صحیفه نور، ج ۱۵، ص ۱۸۶.</ref> در همین [[پیام]] است که [[امام]] [[امت]]، با اشاره به محتوای [[آگاهی]] بخش و [[وحدت]] آفرین و بیدارگر حج، اظهار [[تأسف]] می‌‌کنند از اینکه: "... ملاذ و ملجائی چون حرمین شریفین، که در [[عهد]] [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} مرکز [[عبادت]] و [[سیاست]] [[اسلامی]] بوده و پس از [[رحلت]] آن بزرگوار، مدت‌ها نیز چنین بوده است و طرح [[فتوحات]] و [[سیاست]] از آن دو مرکز بزرگ [[سیاسی]] عبادی ریخته می‌‌شده است، اکنون به واسطه کج فهمی‌ها و غرض ورزی‌ها و تبلیغات وسیع ابرقدرت‌ها، کار را به آنجا بکشانند که دخالت در [[امور سیاسی]] و [[اجتماعی]]، که مورد احتیاج مبرم و از اهمّ امور [[مسلمین]] است، در حرمین شریفین، [[جرم]] شناخته شود... [[جرم]] این [[مسلمانان]]، [[شعار]] بر ضدّ [[آمریکا]] و [[اسرائیل]]، این [[دشمنان]] [[خدا]] و [[رسول]] بوده است..."<ref>صحیفه نور، ج ۱۵، ص ۱۸۶.</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۱۳۵-۱۴۰.</ref>.   
*چه سکویی رفیع‌تر از مواقف حج؟! و چه بلندگویی رساتر از [[مسجدالحرام]] و منا و [[عرفات]]!.. [[امام]]، چه خوب و صریح و [[ظریف]] و عمیق، انگشت روی نقاط حسّاس و [[سرنوشت]] ساز مسائل گذاشته، برای [[آگاهی]] بخشی و [[منفعت]] آفرینیِ [[زیارت]] [[کعبه]] برای [[مصالح]] [[مسلمین]]، می‌‌گوید: "... ای مسلمانانی که در کنار [[خانه خدا]]، به [[دعا]] نشسته‌اید، به ایستادگان در مقابل [[آمریکا]] و سایر ابرقدرت‌ها [[دعا]] کنید..."<ref>صحیفه نور، ج ۱۳، ص ۸۴.</ref> و با اظهار شگفتی از خامیِ [[روحانی]] نمایان وابسته به [[حکّام]] [[جور]]، نسبت به مسائل [[اسلام]]، می‌‌فرماید: "... نمی‌دانم [[ائمه]] [[جماعت]] حرمین شریفین، از [[اسلام]] چه برداشت کرده‌اند و از حج [[بیت الله الحرام]] که سرتاسر آن مشحون به [[سیاست]]، و سرلوحه آن، [[قیام]] [[انسان‌ها]] به [[قسط]] و رفع [[ستمگری‌ها]] و چپاولگری‌هاست که سیاستِ کلّیِ انبیای عظام و خصوص، [[پیامبر خاتم|حضرت رسول خاتم]]{{صل}} است، چه فهمیده‌اند، که زائرین حرمین شریفین را به اسم [[اسلام]] از دخالت در [[سیاست]] و حتی از [[شعار]] [[علیه]][[اسرائیل]] و [[آمریکا]] منع می‌‌کنند؟... اگر [[دولت]] [[حجاز]] از این [[فریضه]] عبادی [[سیاسی]] که هر سال در مواقف کریمه حرمینِ شریفین، با حضور میلیونی [[مسلمانان]] تشکیل می‌شود استفاده [[سیاسی]] [[اسلام]] می‌‌نمود، احتیاج به [[آمریکا]] و هواپیماهای "آواکس" آن و سایر ابرقدرت‌ها نداشت... در مرکز [[سیاست]] [[اسلام]]، [[مسلمین]] به حکمِ وعّاظ السلاطین با دخالت در [[سیاست]]، بلکه با [[شعار]] [[علیه]][[دشمنان]] خونخوار [[قرآن]] [[کریم]] و [[اسلام]] [[عزیز]]، [[مجرم]] شناخته می‌شوند و به حبس و [[شکنجه]] کشیده می‌گردند... از [[حجاج]] [[بیت الله الحرام]] تقاضا داریم که برای [[پیروزی اسلام]]، در مواقف شریفه [[دعا]] کنند و [[پیام]] [[ملت]] [[ایران]] و ندای "یا للمسلمینِ" این [[امّت]] [[مظلوم]] را به کشورهای خود برسانند..."<ref>صحیفه نور، ج ۱۵، ص ۱۸۶.</ref> در همین [[پیام]] است که [[امام]] [[امت]]، با اشاره به محتوای [[آگاهی]] بخش و [[وحدت]] آفرین و بیدارگر حج، اظهار [[تأسف]] می‌‌کنند از اینکه: "... ملاذ و ملجائی چون حرمین شریفین، که در [[عهد]] [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} مرکز [[عبادت]] و [[سیاست]] [[اسلامی]] بوده و پس از [[رحلت]] آن بزرگوار، مدت‌ها نیز چنین بوده است و طرح [[فتوحات]] و [[سیاست]] از آن دو مرکز بزرگ [[سیاسی]] عبادی ریخته می‌‌شده است، اکنون به واسطه کج فهمی‌ها و غرض ورزی‌ها و تبلیغات وسیع ابرقدرت‌ها، کار را به آنجا بکشانند که دخالت در [[امور سیاسی]] و [[اجتماعی]]، که مورد احتیاج مبرم و از اهمّ امور [[مسلمین]] است، در حرمین شریفین، [[جرم]] شناخته شود... [[جرم]] این [[مسلمانان]]، [[شعار]] بر ضدّ [[آمریکا]] و [[اسرائیل]]، این [[دشمنان]] [[خدا]] و [[رسول]] بوده است..."<ref>صحیفه نور، ج ۱۵، ص ۱۸۶.</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۱۳۵-۱۴۰.</ref>.   
*از بیانات فراوان [[امام]] [[امت]] در بعد [[سیاسی]] حج و دستورالعمل بهره برداری صحیح از این [[فریضه]]، به همین مقدار- هرچند به طول انجامید- بسنده می‌کنیم<ref>سخنان امام در این باره بسیار است. از جمله به موارد زیر، می‌‌توانید مراجعه نمایید: صحیفه نور، ج۱، ص ۱۵۶، ۱۹۴؛ ج۳، ص ۱۲۳؛ ج۹، ص ۲۳۵؛ ج۱۰، ص ۲۲۲؛ ج۱۳، ص ۸۰، ۱۲۳، ۱۶۳، ۱۵۴، ۱۵۵.</ref>  این همه، برای نشان دادن این جهت در حج بود که: مرتبط است با [[وضعیت اجتماعی]] و [[سرنوشت]] [[سیاسی]] [[مسلمین]]. [[حاکم]] بر [[حق]] [[اسلامی]] هم نمی‌تواند نسبت به آن بی‌تفاوت باشد. از این رو، حج، برای احیای امر [[ائمه]]{{عم}} و نشر [[حق]] و [[دفاع]] از [[فضیلت‌ها]] و [[مبارزه]] با [[طاغوت‌ها]]، سنگری برای [[رهبری]] و [[ولایت]] است. که هم [[امام]] [[مسلمین]] به آن توجه دارد و هم [[پیروان]] [[قرآن]] باید از آن، در جهت [[حق]]، بهره بگیرند<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۱۳۵-۱۴۰.</ref>.
*از بیانات فراوان [[امام]] [[امت]] در بعد [[سیاسی]] حج و دستورالعمل بهره برداری صحیح از این [[فریضه]]، به همین مقدار- هرچند به طول انجامید- بسنده می‌کنیم<ref>سخنان امام در این باره بسیار است. از جمله به موارد زیر، می‌‌توانید مراجعه نمایید: صحیفه نور، ج۱، ص ۱۵۶، ۱۹۴؛ ج۳، ص ۱۲۳؛ ج۹، ص ۲۳۵؛ ج۱۰، ص ۲۲۲؛ ج۱۳، ص ۸۰، ۱۲۳، ۱۶۳، ۱۵۴، ۱۵۵.</ref>  این همه، برای نشان دادن این جهت در حج بود که: مرتبط است با [[وضعیت اجتماعی]] و [[سرنوشت]] [[سیاسی]] [[مسلمین]]. [[حاکم]] بر [[حق]] [[اسلامی]] هم نمی‌تواند نسبت به آن بی‌تفاوت باشد. از این رو، حج، برای احیای امر [[ائمه]]{{عم}} و نشر [[حق]] و [[دفاع]] از [[فضیلت‌ها]] و [[مبارزه]] با [[طاغوت‌ها]]، سنگری برای [[رهبری]] و [[ولایت]] است. که هم [[امام]] [[مسلمین]] به آن توجه دارد و هم [[پیروان]] [[قرآن]] باید از آن، در جهت [[حق]]، بهره بگیرند<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۱۳۵-۱۴۰.</ref>.
==حج در فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱==
#{{متن قرآن|وَأَذَانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الْأَكْبَرِ أَنَّ اللَّهَ بَرِيءٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ وَرَسُولُهُ فَإِنْ تُبْتُمْ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللَّهِ وَبَشِّرِ الَّذِينَ كَفَرُوا بِعَذَابٍ أَلِيمٍ}}<ref>«و (این) اعلامی‌از سوی خداوند و پیامبر او در روز حجّ اکبر به مردم است که خداوند و پیامبرش از مشرکان بیزارند پس اگر توبه کنید برای شما بهتر است  و اگر روی بگردانید بدانید که شما خداوند را به ستوه نمی‌توانید آورد و کافران را به عذابی دردناک نوید ده!» سوره توبه، آیه ۳.</ref>
#{{متن قرآن|لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيَا بِالْحَقِّ ۖ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُءُوسَكُمْ وَمُقَصِّرِينَ لَا تَخَافُونَ ۖ فَعَلِمَ مَا لَمْ تَعْلَمُوا فَجَعَلَ مِنْ دُونِ ذَٰلِكَ فَتْحًا قَرِيبًا}}<ref>«البته خدا صدق و حقیقت خواب رسولش را آشکار و محقق ساخت که در عالم رؤیا دید شما مؤمنان به خواست خدا البته به مسجد الحرام با دل ایمن وارد شوید و سرها بتراشید و اعمال تقصیر بی ترس و هراس به جای آرید، و خدا آنچه را (از مصالح صلح حدیبیه) شما نمی‌دانستید می‌دانست و قبل از آن (که فتح مکه کنید) فتح نزدیک (حدیبیّه و خیبر) را مقرر داشت» سوره فتح، آیه ۲۷.</ref>
#{{متن قرآن|وَأَذِّنْ فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجَالًا وَعَلَى كُلِّ ضَامِرٍ يَأْتِينَ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٍ}}<ref>«و در میان مردم به حجّ بانگ بردار تا پیاده و سوار بر هر شتر تکیده‌ای که از هر راه دوری می‌رسند، نزد تو آیند» سوره حج، آیه ۲۷.</ref>
#{{متن قرآن|ٌ الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ دِينِكُمْ فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا}}<ref>«مردار و خون و گوشت خوک و آنچه جز به نام خداوند ذبح شده باشد و مرده با خفگی و مرده با ضربه و مرده با افتادن از بلندی و مرده از شاخ زدن حیوان دیگر و آنچه درندگان نیم‌خور کرده باشند- جز آن را که (تا زنده است) ذبح کرده‌اید- و آنچه بر روی سنگ‌های مقدّس (برای» سوره مائده، آیه ۳.</ref>
#{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ}}<ref>«ای پیامبر!  آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان و اگر نکنی پیام او را نرسانده‌ای؛ و خداوند تو را از (گزند) مردم در پناه می‌گیرد، خداوند گروه کافران را راهنمایی نمی‌کند» سوره مائده، آیه ۶۷.</ref>
نتیجه: در [[آیات]]: این موضوعات مطرح گردیده است:
#ایام حج [[فرصت]] مناسبی برای اعلام [[برائت]] [[خدا]] و [[پیامبر]] از [[مشرکین]]: {{متن قرآن|وَأَذَانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الْأَكْبَرِ أَنَّ اللَّهَ بَرِيءٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ}}<ref>«و (این) اعلامی‌از سوی خداوند و پیامبر او در روز حجّ اکبر به مردم است که خداوند و پیامبرش از مشرکان بیزارند پس اگر توبه کنید برای شما بهتر است  و اگر روی بگردانید بدانید که شما خداوند را به ستوه نمی‌توانید آورد و کافران را به عذابی دردناک نوید ده!» سوره توبه، آیه ۳.</ref>.
#رؤیای صادقانه [[پیامبر اسلام]] نسبت به حج و اجرای [[مناسک]] آن از سوی [[مسلمانان]] با [[امنیت]] کامل: {{متن قرآن|لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيَا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ آمِنِينَ}}<ref>«خداوند، به حق رؤیای پیامبرش را راست گردانیده است؛  شما اگر خداوند بخواهد با ایمنی، در حالی که سرهای خود را تراشیده و موها را کوتاه کرده‌اید، بی‌آنکه بهراسید به مسجد الحرام وارد می‌شوید بنابراین او چیزی را می‌دانست که شما نمی‌دانید، از این رو پیش از آن پ» سوره فتح، آیه ۲۷.</ref>
#[[دعوت پیامبر]] از [[مردم]] برای بجا آوردن حج: {{متن قرآن|وَأَذِّنْ فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ}}<ref> سوره حج، آیه ۲۷.</ref>.
#اعلام [[امامت]] وجانشینی [[امام علی]] از سوی [[پیامبر]] در [[حجة‌الوداع]]: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ}}<ref>«ای پیامبر!  آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان و اگر نکنی پیام او را نرسانده‌ای؛ و خداوند تو را از (گزند) مردم در پناه می‌گیرد، خداوند گروه کافران را راهنمایی نمی‌کند» سوره مائده، آیه ۶۷.</ref>..... {{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ}}<ref>«مردار و خون و گوشت خوک و آنچه جز به نام خداوند ذبح شده باشد و مرده با خفگی و مرده با ضربه و مرده با افتادن از بلندی و مرده از شاخ زدن حیوان دیگر و آنچه درندگان نیم‌خور کرده باشند- جز آن را که (تا زنده است) ذبح کرده‌اید- و آنچه بر روی سنگ‌های مقدّس (برای» سوره مائده، آیه ۳.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر، محمد جعفر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی، سید محمد علی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۴۴۲.</ref>.


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
خط ۵۰: خط ۳۷:
# [[پرونده:81.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|'''فرهنگ زیارت''']]
# [[پرونده:81.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|'''فرهنگ زیارت''']]
# [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']]
# [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']]
# [[پرونده:55210091.jpg|22px]] [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم''']]


==پانویس==
==پانویس==

نسخهٔ ‏۳۰ آوریل ۲۰۲۰، ساعت ۰۷:۲۱

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل حج (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

حج یکی از واجبات دینی مسلمانان است و بر عهده کسانی است که توانایی مالی و جسمی داشته باشد. حجّ، آهنگ خانه خدا کردن و به زیارت کعبه رفتن است که در زمان خاصّ و با اعمال و آداب خاصّی برگزار می‌شود. در این سفر، زائران پس از پوشیدن جامه احرام و گفتن "لبّیک" به مسجد الحرام رفته و کعبه را هَفت دور طواف می‌کنند و نماز می‌خوانند. اعمال دیگری چه در خود حرم و چه در صحرای "منا" و "عرفات" واجب است که جزئیات آن در کتاب‌های خاصّ حج نوشته شده است. حج، یکی از پرشکوه‌ترین اجتماعات دینی سالانه مسلمانان در کنار کعبه مقدّس و مظهر وحدت و همبستگی آنان است و دیدار قبله و مسجد الحرام و سپس به زیارت مرقد رسول خدا(ص) رفتن بنیان‌های اعتقادی مسلمانان را تقویت می‌کند. پیامبران گذشته نیز خانه خدا را زیارت می‌کردند.حضرت ابراهیم(ع) به کمک فرزندش اسماعیل، این خانه را بازسازی کرد و مسلمانان با رفتن به حج، با ابراهیم بت‌شکن، تجدید پیمان می‌کنند. حج، از باارزش‌ترین عبادت‌هاست و موجب آمرزش گناهان می‌شود. کسی که به این سفر می‌رود، "حاجی" می‌شود. "حج"، نام یکی از سوره‌های قرآن نیز می‌باشد[۱].

رابطه حج با زیارت

حج، عبادتی سیاسی

جستارهای وابسته

منابع

  1. محدثی، جواد، فرهنگ زیارت
  2. محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۸۱.
  2. « إِذَا أَرَدْتَ الْحَجَّ فَجَرِّدْ قَلْبَكَ لِلَّهِ مِنْ قَبْلِ عَزْمِكَ مِنْ كُلِّ شَاغِلٍ وَ حِجَابِ كُلِّ حَاجِبٍ وَ فَوِّضْ أُمُورَكَ كُلَّهَا إِلَى خَالِقِكَ وَ تَوَكَّلْ عَلَيْهِ فِي جَمِيعِ مَا يَظْهَرُ مِنْ حَرَكَاتِكَ وَ سَكَنَاتِك‏»بحار الأنوار، ج۹۶، ص۱۲۴.
  3. محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۱۱۳-۱۱۵.
  4. بحار الأنوار، ج۹۶، ص۳۱۵.
  5. محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۱۱۳-۱۱۵.
  6. محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۱۱۳-۱۱۵.
  7. کتاب حج مجموعه مقالات چاپ وزارت ارشاد، ص۲۱. متن این حدیث طولانی را به نقل از مستدرک الوسائل بیان کرده است. ناصرخسرو هم در قصیده معروف خود حاجیان آمدند با تعظیم... آن را به نظم درآورده است.
  8. بقره، آیه۱۴۴.
  9. محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۱۱۳-۱۱۵.
  10. محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۱۳۳-۱۳۵.
  11. کتاب البیع، امام خمینی چاپ اسماعیلیان، ج۲، ص۴۶۰.
  12. محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۱۳۳-۱۳۵.
  13. نهج البلاغه، فیض الاسلام، نامه۶۷.
  14. محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۱۳۳-۱۳۵.
  15. آیات ۹۷ مائده،۲۵ حج،۹۶ آل عمران، ۱۲۵ و ۱۵۹ بقره مطالعه شود.
  16. محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۱۳۳-۱۳۵.
  17. بحار الأنوار، ج۲۷، ص ۱۷۹.
  18. محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۱۴۸، ۱۴۹.
  19. از جمله می‌توانید به بحار الأنوار، ج ۲۷، باب هفتم «انّه لا تقبل الأعمال الا بالولایه» ص ۱۶۶؛ و همچنین: اصول کافی عربی، ج۱، ص ۳۹۲باب لزوم رفتن پیش ائمه پس از مناسک حج جهت آموختن دین و اعلام ولایت و ص ۴۱۲به بعد، مربوط به ولایت در قرآن کریم، مراجعه کنید.
  20. محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۱۴۸، ۱۴۹.
  21. وسائل الشیعه، ج۱، ص۷.
  22. کتاب حج مجموعه مقالات انتشارات وزارت ارشاد، ص ۶۰، مقاله آیۀالله جوادی آملی.
  23. محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۱۴۸، ۱۴۹.
  24. محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۱۳۵-۱۴۰.
  25. خط امام، کلام امام، ج۲، ص۱۰۵.
  26. صحیفه نور، ج۹، ص۱۳۷.
  27. صحیفه نور، ج۹، ص۲۰۴.
  28. صحیفه نور، ج۹، ص۲۲۳.
  29. محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۱۳۵-۱۴۰.
  30. پیام حجّ امام، در ۱۵ شهریور ۶۰.
  31. صحیفه نور، ج۹، ص۲۲۱، پیام امام به مناسبت روز عرفه
  32. صحیفه نور،ج۸، ص ۲۶۴.
  33. محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۱۳۵-۱۴۰.
  34. صحیفه نور،ج ۹، ص ۱۷۶.
  35. صحیفه نور، ج ۱۰، ص ۱۱۶.
  36. محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۱۳۵-۱۴۰.
  37. صحیفه نور، ج ۱۳، ص ۸۴.
  38. صحیفه نور، ج ۱۵، ص ۱۸۶.
  39. صحیفه نور، ج ۱۵، ص ۱۸۶.
  40. محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۱۳۵-۱۴۰.
  41. سخنان امام در این باره بسیار است. از جمله به موارد زیر، می‌‌توانید مراجعه نمایید: صحیفه نور، ج۱، ص ۱۵۶، ۱۹۴؛ ج۳، ص ۱۲۳؛ ج۹، ص ۲۳۵؛ ج۱۰، ص ۲۲۲؛ ج۱۳، ص ۸۰، ۱۲۳، ۱۶۳، ۱۵۴، ۱۵۵.
  42. محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۱۳۵-۱۴۰.