یاران امام مهدی چه تعداد است؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
جز (جایگزینی متن - 'آقای حیدر کامل؛' به 'آقای کامل (پژوهشگر معارف مهدویت)؛')
خط ۱۶۳: خط ۱۶۳:
[[پرونده:9030760879.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[سید محمد جواد فاضلیان]]]]
[[پرونده:9030760879.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[سید محمد جواد فاضلیان]]]]
::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[سید محمد جواد فاضلیان]]'''، در مقاله ''«[[قیام (مقاله)|قیام]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[سید محمد جواد فاضلیان]]'''، در مقاله ''«[[قیام (مقاله)|قیام]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«درباره شمار [[یاران]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} نیز باید گفت، چنان که [[پیامبران]]{{عم}} به یارانی الهی داشتند، [[امام مهدی|امام عصر]]{{ع}} نیز چنین یارانی دارد. پیدایش این [[یاران]] به معنای فراهم آمدن زمینه [[قیام]] است. [[قرآن]] درباره [[انبیا]]{{عم}} می‌فرماید: {{متن قرآن| وَكَأَینْ مِنْ نَبِی قَاتَلَ مَعَهُ رِبِّیونَ كَثِیرٌ فَمَا وَهَنُوا لِمَا أَصَابَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَمَا ضَعُفُوا وَمَا اسْتَكَانُوا وَاللَّهُ یحِبُّ الصَّابِرِینَ}}<ref>چه بسیار پیامبرانی که مردان الهی فراوانی به همراه آنان جنگ کردند. آن‌ها هیچ گاه در برابر آنچه در راه خدا به آنان می‌رسید، سست و ناتوان نشدند [و تن به تسلیم ندادند]، و خداوند استفامت کنندگان را دوست دارد؛ سوره آل عمران، آیه ۱۴۶.</ref>. شمار [[یاران]] [[امام مهدی|حضرت حجت]]{{ع}} را ۳۱۳ تن ذکر کردند. برای آشنایی با [[فلسفه]] یاد کرد این عدد، توجه به برخی [[آیات]] سوره مدثر سودمند می‌نماید: {{متن قرآن |لَوَّاحَةٌ لِلْبَشَرِ* عَلَیهَا تِسْعَةَ عَشَرَ* وَمَا جَعَلْنَا أَصْحَابَ النَّارِ إِلَّا مَلَائِكَةً وَمَا جَعَلْنَا عِدَّتَهُمْ إِلَّا فِتْنَةً لِلَّذِینَ كَفَرُوا لِیسْتَیقِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْكِتَابَ وَیزْدَادَ الَّذِینَ آمَنُوا إِیمَانًا وَلَا یرْتَابَ الَّذِینَ أُوتُوا الْكِتَابَ وَالْمُؤْمِنُونَ وَلِیقُولَ الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَالْكَافِرُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَذَا مَثَلًا كَذَلِكَ یضِلُّ اللَّهُ مَنْ یشَاءُ وَیهْدِی مَنْ یشَاءُ وَمَا یعْلَمُ جُنُودَ رَبِّكَ إِلَّا هُوَ وَمَا هِی إِلَّا ذِكْرَى لِلْبَشَرِ}}؛<ref>جهنم پوست تن را به کلی دگرگون می‌کند. نوزده نفر از فرشتگان عذاب بر آن گمارده شده‌اند. مأموران دوزخ را فقط فرشتگان عذاب قرار دادیم و تعداد آن‌ها را جز برای آزمایش کافران معین نکردیم، تا اهل کتاب (= یهود و نصاری) یقین پیدا کنند و بر ایمان مؤمنان بیفزاید و اهل کتاب و مؤمنان (در حقانیت این کتاب آسمانی) تردید به خود راه ندهند و بیمار دلان و کافران بگویند: خدا از این توصیف چه منظوری دارد؟! آری، این گونه خداوند هر کس را بخواهد گمراه می‌سازد و هر کس را بخواهد هدایت می‌کند و لشکریانِ پروردگارت را جز او کسی نمی‌داند و این جز هشدار و تذکری برای انسان‌ها نیست. سوره مدثر، آیات ۲۹ - ۳۱ .</ref>. چنانکه ملاحظه می‌شود، [[خدای متعال]] شمار [[فرشتگان]] [[عذاب]] [[دوزخ]] را ذکر فرموده است. ذکر این امر و دانستن و ندانستن آن در حیات دنیوی یا اخروی دینداران هیچ تأثیری ندارد؛ تنها کارکرد آن و گزاره‌های مشابه، [[شناخت]] [[کافران]]، بیماردلان و [[مؤمنان]] است. بنابراین شمار [[یاران]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} نیز برای سنجش [[کفر]] و [[ایمان]] ذکر شده است.
::::::«درباره شمار [[یاران]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} نیز باید گفت، چنان که [[پیامبران]]{{عم}} به یارانی الهی داشتند، [[امام مهدی|امام عصر]]{{ع}} نیز چنین یارانی دارد. پیدایش این [[یاران]] به معنای فراهم آمدن زمینه [[قیام]] است. [[قرآن]] درباره [[انبیا]]{{عم}} می‌فرماید: {{متن قرآن|وَكَأَيِّن مِّن نَّبِيٍّ قَاتَلَ مَعَهُ رِبِّيُّونَ كَثِيرٌ فَمَا وَهَنُواْ لِمَا أَصَابَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَمَا ضَعُفُواْ وَمَا اسْتَكَانُواْ وَاللَّهُ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ}}<ref>چه بسیار پیامبرانی که مردان الهی فراوانی به همراه آنان جنگ کردند. آن‌ها هیچ گاه در برابر آنچه در راه خدا به آنان می‌رسید، سست و ناتوان نشدند [و تن به تسلیم ندادند]، و خداوند استفامت کنندگان را دوست دارد؛ سوره آل عمران، آیه ۱۴۶.</ref>. شمار [[یاران]] [[امام مهدی|حضرت حجت]]{{ع}} را ۳۱۳ تن ذکر کردند. برای آشنایی با [[فلسفه]] یاد کرد این عدد، توجه به برخی [[آیات]] سوره مدثر سودمند می‌نماید: {{متن قرآن |لَوَّاحَةٌ لِّلْبَشَرِ* عَلَيْهَا تِسْعَةَ عَشَرَ* وَمَا جَعَلْنَا أَصْحَابَ النَّارِ إِلاَّ مَلائِكَةً وَمَا جَعَلْنَا عِدَّتَهُمْ إِلاَّ فِتْنَةً لِّلَّذِينَ كَفَرُوا لِيَسْتَيْقِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ وَيَزْدَادَ الَّذِينَ آمَنُوا إِيمَانًا وَلا يَرْتَابَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ وَالْمُؤْمِنُونَ وَلِيَقُولَ الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ وَالْكَافِرُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَذَا مَثَلا كَذَلِكَ يُضِلُّ اللَّهُ مَن يَشَاء وَيَهْدِي مَن يَشَاء وَمَا يَعْلَمُ جُنُودَ رَبِّكَ إِلاَّ هُوَ وَمَا هِيَ إِلاَّ ذِكْرَى لِلْبَشَرِ}}؛<ref>جهنم پوست تن را به کلی دگرگون می‌کند. نوزده نفر از فرشتگان عذاب بر آن گمارده شده‌اند. مأموران دوزخ را فقط فرشتگان عذاب قرار دادیم و تعداد آن‌ها را جز برای آزمایش کافران معین نکردیم، تا اهل کتاب (= یهود و نصاری) یقین پیدا کنند و بر ایمان مؤمنان بیفزاید و اهل کتاب و مؤمنان (در حقانیت این کتاب آسمانی) تردید به خود راه ندهند و بیمار دلان و کافران بگویند: خدا از این توصیف چه منظوری دارد؟! آری، این گونه خداوند هر کس را بخواهد گمراه می‌سازد و هر کس را بخواهد هدایت می‌کند و لشکریانِ پروردگارت را جز او کسی نمی‌داند و این جز هشدار و تذکری برای انسان‌ها نیست. سوره مدثر، آیات ۲۹ - ۳۱ .</ref>. چنانکه ملاحظه می‌شود، [[خدای متعال]] شمار [[فرشتگان]] [[عذاب]] [[دوزخ]] را ذکر فرموده است. ذکر این امر و دانستن و ندانستن آن در حیات دنیوی یا اخروی دینداران هیچ تأثیری ندارد؛ تنها کارکرد آن و گزاره‌های مشابه، [[شناخت]] [[کافران]]، بیماردلان و [[مؤمنان]] است. بنابراین شمار [[یاران]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} نیز برای سنجش [[کفر]] و [[ایمان]] ذکر شده است.
:::::*در [[فرهنگ]] دینی، اعدادی به چشم می‌خورند که شاخصند؛ برای مثال هفت، [[چهل]]، هفتاد، صد و هزار. آیا این اعداد با معدودشان ارتباط منطقی واقعی، ذاتی و [[نفس]] الامری دارند؟ در پاسخ بدین پرسش باید یادآور شد، در [[علوم]] تجربی مانند: فیزیک، شیمی و ریاضی ارتباط عدد و معدود، واقعی و از نوع رابطه علت و معلول است؛ یعنی اگر عدد تغییر یابد، معدود نیز دگرگون می‌شود؛ برای مثال، در گزاره‌های زیر:
:::::*در [[فرهنگ]] دینی، اعدادی به چشم می‌خورند که شاخصند؛ برای مثال هفت، [[چهل]]، هفتاد، صد و هزار. آیا این اعداد با معدودشان ارتباط منطقی واقعی، ذاتی و [[نفس]] الامری دارند؟ در پاسخ بدین پرسش باید یادآور شد، در [[علوم]] تجربی مانند: فیزیک، شیمی و ریاضی ارتباط عدد و معدود، واقعی و از نوع رابطه علت و معلول است؛ یعنی اگر عدد تغییر یابد، معدود نیز دگرگون می‌شود؛ برای مثال، در گزاره‌های زیر:
::::#[[آب]] از دو اتم هیدروژن و یک اتم اکسیژن ساخته می‌شود؛  
::::#[[آب]] از دو اتم هیدروژن و یک اتم اکسیژن ساخته می‌شود؛  

نسخهٔ ‏۵ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۰۹:۰۴

الگو:پرسش غیرنهایی

یاران امام مهدی چه تعداد است؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / عصر ظهور امام مهدی / یاران امام مهدی / تعداد یاران امام مهدی
مدخل اصلییاران امام مهدی

یاران امام مهدی(ع) چه تعداد است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

پاسخ نخست

سید محمد صدر
آیت‌ الله شهید سید محمد صدر در کتاب «تاریخ پس از ظهور» در این‌باره گفته‌ است:
«بنا بر روایات مستفیض و نزدیک به تواتر، شمار آنها به تعداد یاران پیامبر (ص) در غزوه بدر، یعنی سیصد و سیزده نفر میباشد[۱]. همچنین روایاتی وجود دارد که یاران امام (ع) را دست کم ده هزار نفر میداند. این اختلاف به تفاوت درجات اخلاص آنها برمی‌گردد که پیش از این درباره اقسام چهارگانه آن سخن گفته‌ایم[۲].
[اجمالا] شمار افراد موفق در برنامه کلی الهی در هر درجهای تفاوت دارد؛ زیرا بدیهی است لازمه ارتقای درجات اخلاص، شایستگیهای بیشتر و بینش عمیقتر است و پیداست که در جهان، شمار چنین افرادی زیاد نیست. از روایات برمیآید آن مخلصان آزموده که در درجه اول از درجات چهارگانه اخلاص قرار دارند، همان سیصد و سیزده نفری هستند که حضرت بقیة الله (ع) در زمان آنان ظهور خواهد کرد. در عین حال موفقشدگان در امتحانات الهی که در درجه دوم اخلاص قرار دارند، اگر بیش از ده هزار نفر نباشند، کمتر نیستند. دلیل تفاوت شمار یاران امام در این اخبار، جز این نیست. آنها به سرعت به امام عصر (ع) ملحق میشوند؛ به طوری که همه سیصد و سیزده نفر هنگام سخنرانی امام (ع) و نخستین مرحله بیعت، در مسجد الحرام حضور دارند. باقی یاران نیز تا چند روز پس از این رویداد وارد مکه میشوند. در بعضی روایات آمده است حضرت در مکه میماند تا شمار یارانش به ده هزار نفر برسد»[۳].

پاسخ‌های دیگر

 با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:  

پرسش‌های وابسته

منبع‌شناسی جامع مهدویت

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. ابن اثیر آورده است: شمار یاران پیامبر (ص) در جنگ بدر سیصد و سیزده نفر بوده است. عده‌ای آن را سیصد و چهارده و سیصد و هجده نفر نیز گفته‌اند. اما همان تعداد نخست صحیح می‌باشد و از صدر اسلام تا کنون مشهور بین مسلمانان همان عدد بوده است. ر.ک: الکامل فی التاریخ؛ ج ۲، ص ۸۲.
  2. الصدر، سید محمد، تاریخ الغیبة الکبری؛ ص ۲۴۸ به بعد.
  3. صدر، سید محمد، تاریخ پس از ظهور، ص۲۳۱، ۲۳۲.
  4. معجم احادیث امام مهدى (ع)، ۳۴- ۲۷، ح ۱۴۵۸؛ دلائل الامامة، ص ۵۵۴- ۵۶۲، ح ۱۳۵۲۶.
  5. معجم احادیث امام مهدى (ع)، ۱۷۵، ح ۱۶۰۱؛ بحار، ج ۵۲، ب ۲۵، ح ۲۴.
  6. موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج۲، ص۱۰۹-۱۱۱.
  7. دلائل الامامه، ص ۳۰۷.
  8. دلائل الامامه، ص ۳۰۷.
  9. بشارة الاسلام، ص ۲۰۹.
  10. دلائل الامامه، ص ۳۰۷.
  11. همان.
  12. بشارة الاسلام، ص ۲۰۹.
  13. دلائل الامامه، ص ۳۰۷.
  14. بشارة الاسلام، ص ۲۰۹.
  15. مروجی طبسی، محمد جواد، بامداد بشریت، ص ۱۳۵-۱۳۸.
  16. دلائل الامامه، ص ۳۲۰؛ المحجّه، ص ۴۶
  17. کمال الدین، ج ۲، ص ۶۵۴؛ عیاشی، تفسیر، ج ۲، ص ۵۶؛ نورالثقلین، ج ۱، ص ۱۳۹ وج ۴، ص ۹۴؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۲۳
  18. عیون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۵۹؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۱۰
  19. مجمع الزوائد، ج ۷، ص ۳۱۵
  20. ابن طاووس، ملاحم، ص ۶۴؛ الفتاوی الحدیثیه، ج ۳۱
  21. کمال الدین، ج ۲، ص ۶۷۱؛ بصائر الدرجات، ص ۳۱۱؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۸۶
  22. دلائل الامامه، ص ۲۴۸؛ اثبات الهداة، ج ۳، ص ۵۷۳
  23. روضة الواعظین، ص ۲۶۶؛ اثبات الهداة، ج ۳، ص ۵۵
  24. درر الاخبار، ج ۱، ص ۲۵۸
  25. کمال الدین، ج ۲، ص ۶۵۴؛ عیاشی، تفسیر، ج ۱، ص ۱۳۴؛ نورالثقلین، ج ۴، ص ۹۸؛ ج ۱، ص ۳۴۰؛ العدد القویه، ص ۶۵؛ اثبات الهداة، ج ۳، ص ۵۴۸
  26. المستجاد، ص ۵۱۱
  27. ابن طاووس، ملاحم، ص ۶۵
  28. نعمانی، غیبة، ص ۳۰۷؛ اثبات الهداة، ج ۳، ص ۵۴۵
  29. اثبات الهداة، ج ۳، ص ۵۷۸؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۷، ۳۶۷؛ بشارة الاسلام، ص ۱۹۰
  30. ابن حمّاد، فتن، ص ۱۰۶؛ عقد الدرر، ص ۱۴۳
  31. طبسی؛ نجم‌الدین، چشم اندازی به حکومت مهدی، ص ۷۲ - ۷۴.
  32. چه بسیار پیامبرانی که مردان الهی فراوانی به همراه آنان جنگ کردند. آن‌ها هیچ گاه در برابر آنچه در راه خدا به آنان می‌رسید، سست و ناتوان نشدند [و تن به تسلیم ندادند]، و خداوند استفامت کنندگان را دوست دارد؛ سوره آل عمران، آیه ۱۴۶.
  33. جهنم پوست تن را به کلی دگرگون می‌کند. نوزده نفر از فرشتگان عذاب بر آن گمارده شده‌اند. مأموران دوزخ را فقط فرشتگان عذاب قرار دادیم و تعداد آن‌ها را جز برای آزمایش کافران معین نکردیم، تا اهل کتاب (= یهود و نصاری) یقین پیدا کنند و بر ایمان مؤمنان بیفزاید و اهل کتاب و مؤمنان (در حقانیت این کتاب آسمانی) تردید به خود راه ندهند و بیمار دلان و کافران بگویند: خدا از این توصیف چه منظوری دارد؟! آری، این گونه خداوند هر کس را بخواهد گمراه می‌سازد و هر کس را بخواهد هدایت می‌کند و لشکریانِ پروردگارت را جز او کسی نمی‌داند و این جز هشدار و تذکری برای انسان‌ها نیست. سوره مدثر، آیات ۲۹ - ۳۱ .
  34. فاضلیان، سید محمد جواد؛ قیام، ص ۲۹۵ - ۲۹۷.
  35. به سوی او اجتماع می‌کنند به تعداد اهل بدر، ۳۱۳ نفر از اطراف زمین و این، معنای قول خدا است که «هرکجا باشید، خدا شما را می‌آورد، همگی را؛ به درستی که خدا بر هرکاری قدرت دارد». هنگامی‌که برای او این عده از اهل اخلاص جمع شد، خدا امر او را ظاهر می‌کند؛ زمانی که برای او عقد کامل شد و آن، گروه ده هزار نفری است، به اذن خدا خروج می‌کند؛ کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ب۳۷، ح۲.
  36. یوسفیان، مهدی؛ شرایط ظهور، ص ۴۲ - ۴۴.
  37. بصائر الدرجات، ص۳۱۱؛ کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۶۵۴؛ الخصال، ص۶۴۹.
  38. "أَصْحَابُهُ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلًا عِدَّةُ أَهْلِ بَدْرٍ "؛ کمال الدین و تمام النعمه، ص۶۷۳؛ الخصال، ص۶۴۹؛ بصائر الدرجات، ص۳۱۱؛ بحار الانوار، ج۵۲، ص۳۲۶.
  39. " لَا يَخْرُجُ الْقَائِمُ(ع) حَتَّى يَكُونَ تَكْمِلَةُ الْحَلْقَةِ قُلْتُ وَ كَمْ تَكْمِلَةُ الْحَلْقَةِ قَالَ عَشَرَةُ آلَاف‏"؛ الغیبة، نعمانی، ص۳۲۰؛ اثبات الهداة، ج۳، ص۵۴۵.
  40. ر.ک: کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۶۵۴؛ نور الثقلین، ج۴، ص۹۸؛ العدد القویه، ص۶۵.
  41. ملاحم ابن طاووس، ص۶۵.
  42. بحار الانوار، ج۵۲، ص۳۰۷و۳۶۷؛ بشارة الاسلام، ص۱۹۰؛ اثبات الهداة، ج۳، ص۵۷۸.
  43. "َ يَجْتَمِعُ إِلَيْهِ مِنْ أَصْحَابِهِ عِدَّةُ أَهْلِ بَدْرٍ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلًا مِنْ أَقَاصِي الْأَرْضِ وَ ذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَيْنَ ما تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعاً إِنَّ اللَّهَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ فَإِذَا اجْتَمَعَتْ لَهُ هَذِهِ الْعِدَّةُ مِنْ أَهْلِ الْإِخْلَاصِ أَظْهَرَ اللَّهُ أَمْرَهُ فَإِذَا كَمَلَ لَهُ الْعَقْدُ وَ هُوَ عَشَرَةُ آلَافِ رَجُلٍ خَرَجَ بِإِذْنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَلَا يَزَالُ يَقْتُلُ أَعْدَاءَ اللَّهِ حَتَّى يَرْضَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ"؛ الإحتجاج، ج۲، ص۴۴۹.
  44. "إِذَا أَذِنَ اللَّهُ عَزَّ اسْمُهُ لِلْقَائِمِ فِي الْخُرُوجِ ... وَ قَدْ وَافَاهُ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ بِضْعَةَ عَشَرَ رَجُلًا فَيُبَايِعُوهُ وَ يُقِيمُ بِمَكَّةَ حَتَّى يَتِمَّ أَصْحَابُهُ عَشْرَةَ آلَافِ نَفْسٍ ثُمَّ يَسِيرُ مِنْهَا إِلَى الْمَدِينَةِ"؛ الإرشاد، ج ۲، ص ۳۸۳.
  45. ر.ک: دلائل الإمامة، ص۳۲۰؛ المحجه، ص۴۶.
  46. صمدی، قنبر علی، آخرین منجی؛ ص:205- 208
  47. المیزان، جلد ۱۰، صفحه ۱۵۵.
  48. المیزان، جلد ۱۰، صفحه ۱۸۱؛ به نقل از الغیبه للنعمانی، صفحه ۲۴۱؛تفسیر قمی، جلد ۱، صفحه ۳۲۳؛ تفسیر عیاشی، جلد ۲، صفحه ۵۶ و ۱۴۰؛الکافی، جلد ۸، صفحه ۳۱۳.
  49. المیزان، جلد ۱۰، صفحه ۱۸۱.
  50. مجمع البیان فی تفسیر القرآن، جلد ۵، صفحه ۲۱۸.
  51. «و اگر ببینی، هنگامی که کفار به فزع می‌‌افتند، پس هیچ راه فراری ندارند و هیچ چیز از خدا فوت نمی‌‌شود بلکه از مکانی نزدیک گرفتار می‌شوند». سبأ: ۵۱.
  52. المیزان، جلد ۱۶، صفحه ۳۹۳ به نقل از: تفسیر قمی، جلد ۲، صفحه ۲۰۴ تا ۲۰۵.
  53. مهرتابان (طبع قدیم)، صفحه ۲۲۶؛ رساله لب اللباب (طبع جدید)، صفحه ۲۷۷.
  54. تفسیر العیاشی، جلد ۱، صفحه ۶۴؛بحارالانوار، جلد ۵۲، صفحه ۲۲۳.
  55. البته بعضی برخلاف بیان فوق معتقدند که از تعبیر «فیهم» که در روایت آمده است استفاده می‌شود که پنجاه زن مذکور در روایت جزء سیصد و سیزده نفر می‌‌باشند و تعبیر رجل در ثلاثمائه و بضعه عشر رجلا از باب تغلیب می‌‌باشد. موعود شناسی، صفحه ۵۹۴.
  56. امامی میبدی، علی رضا، آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی، ص ۲۲۷.
  57. و اگر عذاب را از آنان چندگاهی پس افکنیم به یقین می‌گویند: چه آن را باز داشت؟ آگاه باشید روزی که به آنان برسد از ایشان بازگردانده نمی‌شود و آنچه به ریشخند می‌گرفتند آنها را فرا می‌گیرد؛ سوره هود، آیه: ۸.
  58. " أُمَّةٍ مَعْدُودَةٍ يَعْنِي‏ عِدَّةً كَعِدَّةِ بَدْرٍ قَالَ‏ يَجْمَعُونَ‏ لَهُ‏ فِي‏ سَاعَةٍ وَاحِدَةٍ قَزَعاً كَقَزَعِ‏ الْخَرِيفِ‏‏‏ ‏‏"، محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۵۵، ح ۴۲؛ نیز: ر.ک: نعمانی، الغیبة، ص ۲۴۱
  59. محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۸
  60. سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص ۴۹۴.
  61. سوره هود آیه ۸
  62. ینابیع الموده، ص ۵‌۰۹، چاپ نجف
  63. اعلام الوری، ص ۴۳۳
  64. موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۵۸۸.
  65. حطیم: بخشی از مسجد الحرام که میان حجر الاسود و درِ کعبه و چاه زمزم واقع شده و به دلیل ازدحام مردم و له کردن یکدیگر، چنین نامیده شده است.
  66. الإرشاد، ج ۲، ص ۳۸۲.
  67. المستدرک علی الصحیحین، ج ۴، ص ۵۹۶، ح ۸۶۵۸.
  68. بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۳۹۰، ح ۲۱۲.
  69. ر.ک: محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامهٔ امام مهدی، ج ۸، ص ۲۹۳–۲۹۹.
  70. باقری‌زاده اشعری، محمد، از امام مهدی بیشتر بدانیم، ص۱۱۸-۱۲۰.
  71. "أَصْحَابُ الْقَائِمِ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلًا أَوْلَادُ الْعَجَمِ بَعْضُهُمْ يُحْمَلُ فِي السَّحَابِ نَهَاراً يُعْرَفُ بِاسْمِهِ وَ اسْمِ أَبِيهِ وَ نَسَبِهِ وَ حِلْيَتِهِ وَ بَعْضُهُمْ نَائِمٌ عَلَى فِرَاشِهِ فَيُوَافِيهِ فِي مَكَّةَ عَلَى غَيْرِ مِيعَادٍ"؛ بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۳۷۰.
  72. "عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ الْبَاقِرِ (ع) أَنَّ الْقَائِمَ يَهْبِطُ مِنْ ثَنِيَّةِ ذِي طُوًى فِي عِدَّةِ أَهْلِ بَدْرٍ ثَلَاثِمِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلًا حَتَّى يُسْنِدَ ظَهْرَهُ إِلَى الْحَجَرِ الْأَسْوَدِ وَ يَهُزُّ الرَّايَةَ الْغَالِبَةَ قَالَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي حَمْزَةَ فَذَكَرْتُ ذَلِكَ لِأَبِي الْحَسَنِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ(ع) فَقَالَ كِتَابٌ مَنْشُور"؛ غیبت نعمانی، ص ۳۱۵.
  73. حیدر کامل، دجال آخرالزمان، ص 260 -261.
  74. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۲۶.
  75. امام مهدى از ولادت تا ظهور، سید محمد کاظم قزوینى، ص ۶۰۱.
  76. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۰۵.
  77. کمال الدین، ج ۲، ص ۶۷۲.
  78. غیبة نعمانی، ص ۳۰۷.
  79. الملاحم و فتن، سید بن طاووس، ص ۶۵.
  80. بحار الانوار، ج ۶۰، ص ۳۱۶.
  81. چشم‌به‌راه مهدی، ص ۳۶۶.
  82. ارشاد مفید، ج ۲، ص ۳۸۳.
  83. بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۷.
  84. مجتبی تونه‌ای، موعودنامه، ص۷۷۹.
  85. و هر کس را قبله‌ای است که روی بدان می‌کند، باری، در کارهای نیک از یکدیگر پیشی گیرید. هرجا که باشید خداوند همگی شما را باز خواهد آورد، خداوند بر هر کاری تواناست؛ سوره بقره، آیه: ۱۸.
  86. الغیبه، ب ۲۰، ح۳.
  87. بحارالانوار، ج ۵۳، ص۹۰.
  88. آفتاب مهر، ج۱، ص ۱۱۰- ۱۱۱.
  89. سوره هود؛ آیه: ۸
  90. قندوزی، ینابیع الموده، ص ۵۰۹
  91. موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۵۸۹
  92. مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۴۱۶.