وظیفه امام: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
خط ۲۶: خط ۲۶:
### [[پاسخگویی شبهات]]
### [[پاسخگویی شبهات]]
## [[دفاع از مؤمنان]]
## [[دفاع از مؤمنان]]
==مقدمه==
*برای [[امام]] [[تکالیف]] و [[وظایف]] متعدّدی به مقتضای [[عقل]] و [[نقل]] وجود دارد؛ از جمله:
====[[اجرای عدالت]]====
*از نظر [[قرآن کریم]] یکی از اهداف مهمّ [[بعثت پیامبر]] [[اقامه قسط]] است. این [[وظیفه]] بر [[جانشینان پیامبر]] ([[امامان]]) نیز [[واجب]] است و یکی از مهم‌ترین [[اهداف]] [[تشکیل حکومت]] نیز همین است. [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} به این [[حقیقت]] چنین اشاره می‌فرمایند: "اگر حضور حاضر (حضور [[مردم]] در صحنه) و [[قیام]] [[حجّت]] به سبب وجود [[یاور]] نبود و اگر نبود که [[خداوند]] از [[علما]] [[تعهّد]] گرفته که بر [[شکم‌بارگی]] [[ظالم]] و [[گرسنگی]] [[مظلوم]] (وجود [[نابرابری]] و [[ظلم و جور]] در [[جامعه]]) آرام و قرار نداشته باشند، من افسار شتر [[خلافت]] را بر پشت آن می‌انداختم<ref>نهج البلاغه، خطبه ۳.</ref>.([[حکومت]] را نمی‌پذیرفتم)". پس علّت [[پذیرش حکومت]] از سوی [[علی]]{{ع}}، [[اقامه قسط]] در [[جامعه]] بود، چنان‌که درباره [[حضرت]] گفته شده است: "در [[محراب]] عبادتش از شدت عدالتش کشته شد". در سخن دیگری می‌فرماید: "امّا از جمله [[حق]] شما بر من [[خیرخواهی]] بر شما و رساندن [[اموال عمومی]] و [[غنایم]] و [[حقوق]] شما به شما است"<ref>نهج البلاغه (فیض الاسلام)، خطبه ۳۴، ص۱۱۴.</ref><ref>[[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امام‌شناسی ۵ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ص:۸۷-۸۸.</ref>.
====[[تعلیم و تربیت]]====
*یکی از [[دلایل]] مهمّ [[ارسال رسل]]، [[تعلیم و تزکیه]] [[مردم]] بود{{متن قرآن|هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ}}<ref> «اوست که در میان نانویسندگان (عرب)، پیامبری از خود آنان برانگیخت که بر ایشان آیاتش را می‌خواند و آنها را پاکیزه می‌گرداند و به آنان کتاب (قرآن) و فرزانگی می‌آموزد و به راستی پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند» سوره جمعه، آیه ۲.</ref>، این [[فلسفه]] در مورد [[امامان]] نیز وجود دارد؛ یعنی یکی از [[وظایف]] مهمّ [[امام]] این است که آموزش‌های لازم [[دینی]] و غیر آن را به [[مردم]] [[تعلیم]] دهد، همچنین در [[تزکیه]] و [[تربیت]] آنان بکوشد. [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} در این باره می‌فرماید: "از جمله [[حقوق]] شما بر من این است که... به شما [[تعلیم]] دهم تا [[نادان]] نمانید و شما را [[ادب]] کنم و [[تربیت]] نمایم تا ([[آداب]] لازم را) فراگیرید"<ref>نهج البلاغه (فیض الاسلام)، خطبه ۳۴، ص۱۱۴.</ref><ref>[[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امام‌شناسی ۵ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ص:۸۸.</ref>.
====[[تفسیر دین]]====
*از آنجا که [[پیامبر]] در [[فرصت]] کوتاه [[نبوّت]] (با توجه به موانع و [[مشکلات]] فراوان) مجال لازم را برای [[تبیین]] و [[تفسیر]] تمام [[معارف الهی]] پیدا نکرد. علاوه بر این در صورت [[اختلاف]] [[مسلمانان]] در مورد مفاهیم [[احکام]] و [[حقیقت]] آن از منظر [[پیامبر]] – چنان‌که این اتفاق افتاد- به چه کسی [[مرجع]] فصل [[اختلاف]] می‌تواند باشد و دیگر اینکه در صورت پیش آمدن مسائل مستحدثه و [[جدید]] - که همواره چنین خواهد بود- این [[امام]] است که می‌تواند راه حل آن را با توجّه به [[قرآن]] و [[سنّت]] برای [[مردم]] بیان کند. ده‌ها هزار [[حدیث]] از ائمّه{{عم}} رسیده است که همگی در جهت شرح و [[تفسیر]] و [[تبیین]] [[آیات]] و [[احکام الهی]] است. بیان کم و کیف [[عبادات]] و [[فروع دین]]، [[اعتقادات]] و [[اصول دین]] و مکارم اخلاف به [[وسیله]] [[امامان]] انجام میگیرد. در [[حدیثی]] از [[امام رضا]]{{ع}} می‌خوانیم: "تمام و کمال [[نماز]]، [[زکات]]، [[روزه]]، [[حج]]، [[جهاد]]، گرفتن و تقسیم [[اموال عمومی]] و غنیمت‌ها و [[صدقات]]، امضای حدود و [[احکام]] نگهداری از مرزها و حدود توسط [[امام]] تحقّق پیدا می‌کند. [[امام]] [[حلال]] [[الهی]] را [[حلال و حرام]] او را [[حرام]] می‌کند، [[حدود الهی]] را بر پا می‌دارد و از [[دین خدا]] [[دفاع]] می‌کند و [[مردم]] را با [[حکمت]] و [[موعظه]] [[نیکو]] و [[برهان]] رسا به پروردگارش فرا می‌خواند"<ref>احتجاج طبرسی، ج۲، ص۲۲۷.</ref><ref>[[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امام‌شناسی ۵ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ص:۸۸-۸۹.</ref>.
====[[دفاع]] از [[دین]]====
*حوزه [[دین]] و [[مردم]] متدیّن همواره مورد [[هجوم]] [[دشمن خدا]] و [[دینداران]] قرار داشته است. این تهاجم گاهی در قالب [[شبهات]] [[علمی]] بوده و جنبه [[فرهنگی]] دارد و گاهی به صورت نظامی و گاهی در قالب‌های دیگر. در طول [[تاریخ]]، [[احزاب]]، گروه‌ها، نحله‌ها و قدرت‌های زیادی وجود داشته‌اند که از طرق گوناگون بر [[دین]] و باورهای مذهبی [[مردم]] تاخته‌اند و در مقابل [[امامان]]{{عم}} به [[دفاع]] از [[دین]] برخاسته و تلاش‌های [[دشمنان دین]] را خنثی کرده‌اند. نمونه‌های [[تاریخی]] این مطلب بسیار فراوان است. حاصل [[احتجاجات]] ائمّه علیه [[مخالفان]] و [[پاسخ‌گویی به شبهات]] آنها کتاب‌ها شده است. این [[وظیفه]] نیز از [[وظایف]] عمده [[امام]] است<ref>[[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امام‌شناسی ۵ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ص:۸۹.</ref>.
====[[ساده‌زیستی]]====
*در نظام‌های غیر [[الهی]] غالباً [[رهبران]] تافته‌های جدا بافته از [[مردم]] محسوب می‌شوند، [[شیوه]] [[زندگی]] آنها با [[مردم]] متفاوت است و آنها خود را ممتاز از [[مردم]] و بر‌تر از آنها میپندارند و اگر هم اتفاقاً [[ساده‌زیستی]] و مردم‌گرایی را پیشه کنند، این امر در واقع نوعی ژست [[سیاسی]] و امر تصنّعی خواهد بود؛ امّا در [[نظام]] [[الهی]]، مردم‌گرایی و [[ساده‌زیستی]] یک [[وظیفه]] و یک [[تکلیف]] است و برای [[امامان]] و [[پیشوایان]] [[مردم]] لازم است در سطح عامّه [[زندگی]] کنند.
*[[امیرالمؤمنین]]{{ع}} می‌فرماید: "[[خداوند]] مرا [[امام]] و پیشوای خلقش قرار داده و بر من [[واجب]] کرده است که در مورد نفس خود و [[خوراک]] و آشامی‌دن و [[پوشاک]] همانند [[مردم]] ضعیف و مستمند بر خود سخت‌گیری کنم تا [[فقیر]] با [[اقتدا]] به [[فقر]] من (از بی‌چیزی خود ناراحت نباشد) و ثروتمند به سبب [[بی‌نیازی]] [[سرکشی]] نکند"<ref>اصول کافی، ج۲، ص۲۷۲.</ref>.
*نمونه‌های [[ساده‌زیستی]] و مردمی بودن در [[زندگی]] [[امیرالمؤمنین]] - که [[حکومت]] تشکیل داد - فراوان است. نه تنها [[حضرت]] در سطح عامّ [[مردم]] میزیست بلکه از این نیز بیشتر بر خود سخت می‌گرفت. در نامه‌ای که [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} به [[والی]] خود در [[بصره]] - [[عثمان بن حنیف]] - نوشتند به گوشه‌ای از این حقایق اشاره شده است<ref>[[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امام‌شناسی ۵ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ص:۸۹-۹۰.</ref>.


==[[امام]]{{ع}} ادامه دهندۀ راه [[پیامبر]]==
==[[امام]]{{ع}} ادامه دهندۀ راه [[پیامبر]]==

نسخهٔ ‏۲۳ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۱۲:۰۳

آیکون خرد

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید.

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث امامت است. "وظیفه امام" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل وظیفه امام (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

وظیفه امام به مجموعه تکالیف الهی خواسته شده از امام اشاره دارد.

تقسیم بندی وظایف امام

  • در قرآن کریم همواره به دوگانه ولی و نصیر اشاره مکرر شده است؛ مثلا آیه کریمه می‌فرماید: ﴿وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُمْ بَعْدَ الَّذِي جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ مَا لَكَ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ﴾[۱]. در آیه دیگری نیز می‌فرماید: ﴿وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ نَصِيرًا﴾[۲]. از سوی دیگر، ولایت به معنای فرمانروایی در جهت جلب منافع و دفع مفاسد است و این مفهوم، رکن مهمی از حقیقت امامت را روشن می‌‌سازد. رکن دیگر حقیقت امامت که در قرآن کریم به آن اشاره مکرر شده است مفهوم هدایت است: ﴿وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا﴾[۳] بر اساس مجموع این دسته از آیات استفاده می‌‌شود که اساس وظایف مترتب بر امامت و ولایت بر دو رکن استوارند:
  1. هدایت:
    1. هدایت عام (هدایت ارائه طریق یا هدایت تعلیمی یا تبیین):
      1. تفسیر قرآن یا به عبارتی: تفسیر دین (شامل: بیان احکام الهی در همه عرصه های اعتقادی، فقهی، اخلاقی و غیره)
      2. رفع اختلافات
    2. هدایت خاص (هدایت ایصال الی المطلوب یا هدایت راهبری):
      1. تشکیل حکومت
      2. اجرای عدالت
      3. تربیت امت صالحان
  2. نصرت:
    1. دفاع از دین:
      1. جلوگیری از وقوع تحریف (جلوگیری از انحراف در دین)
      2. پاسخگویی شبهات
    2. دفاع از مؤمنان

مقدمه

اجرای عدالت

تعلیم و تربیت

تفسیر دین

دفاع از دین

ساده‌زیستی

امام(ع) ادامه دهندۀ راه پیامبر

از منظر امامیه

  1. در امور اجتماعی امام باید مردم را به وحدت و هماهنگی سوق دهد.
  2. برای جلوگیری از اختلال در نظم اجتماعی به امام نیاز است.
  3. یکی از اهداف امامت، اجرای حدود اسلامی است.
  4. یکی از وظایف امام این است که امر قضای اسلامی را رهبری کند.
  5. امام با تشکیل قوای انتظامی و تعیین فرماندهان شایسته، امنیت داخل و مرزهای کشور اسلامی را حفظ ‌می‌کند.
  6. رهبر جامعه اسلامی باید تدبیری بیاندیشد که حقوق مستمندان پرداخت گردد.
  7. باید پیشوایی معصوم، در میان مردم باشد که احکام اسلامی را در وقایع جدید بیان کند.
  8. حفظ شریعت اسلامی، از تحریف و تغییر[۱۶].

از منظر علمای اهل سنت

  1. تأمین عدالت اجتماعی؛
  2. تأمین امنیت عمومی؛
  3. پاسداری از مرزهای جامعه اسلامی؛
  4. توسعه و گسترش اسلام در جهان؛

منابع

جستارهای وابسته

منبع‌شناسی جامع وظیفه امام


پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. ↑ «و اگر تو پس از دانشی که بدان دست یافته‌ای از خواسته‌های آنان پیروی کنی از سوی خداوند هیچ فرمانروا و یاوری نخواهی داشت» سوره بقره، آیه 120.
  2. ↑ «و چرا شما در راه خداوند نبرد نمی‌کنید و (نیز) در راه (رهایی) مستضعفان از مردان و زنان و کودکانی که می‌گویند: پروردگارا! ما را از این شهر که مردمش ستمگرند رهایی بخش و از سوی خود برای ما فرمانروایی بگذار و از سوی خود برای ما یاوری بگمار» سوره نساء، آیه 75.
  3. ↑ «و آنان را پیشوایانی کردیم که به فرمان ما راهبری می‌کردند» سوره انبیاء، آیه 73.
  4. ↑ نهج البلاغه، خطبه ۳.
  5. ↑ نهج البلاغه (فیض الاسلام)، خطبه ۳۴، ص۱۱۴.
  6. ↑ محمدی، رضا، امام‌شناسی، ص:۸۷-۸۸.
  7. ↑ «اوست که در میان نانویسندگان (عرب)، پیامبری از خود آنان برانگیخت که بر ایشان آیاتش را می‌خواند و آنها را پاکیزه می‌گرداند و به آنان کتاب (قرآن) و فرزانگی می‌آموزد و به راستی پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند» سوره جمعه، آیه ۲.
  8. ↑ نهج البلاغه (فیض الاسلام)، خطبه ۳۴، ص۱۱۴.
  9. ↑ محمدی، رضا، امام‌شناسی، ص:۸۸.
  10. ↑ احتجاج طبرسی، ج۲، ص۲۲۷.
  11. ↑ محمدی، رضا، امام‌شناسی، ص:۸۸-۸۹.
  12. ↑ محمدی، رضا، امام‌شناسی، ص:۸۹.
  13. ↑ اصول کافی، ج۲، ص۲۷۲.
  14. ↑ محمدی، رضا، امام‌شناسی، ص:۸۹-۹۰.
  15. ↑ ر.ک. امینی، علی رضا؛ جوادی، محسن، معارف اسلامی، ج۲، ص۱۳۷ - ۱۳۸.
  16. ↑ ر.ک. ربانی گلپایگانی، علی، کلام تطبیقی، ج۲، ص۲۱۳.
  17. ↑ جمعی از نویسندگان، امامت‌پژوهی، ص۶۶.
  18. ↑ ر.ک. ربانی گلپایگانی، علی، کلام تطبیقی، ج۲، ص۲۱۴.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=وظیفه_امام&oldid=329449»