شکرگزاری - امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

شکر عبارت است از شناخت و درک نعمت و شکرگزاری از نعمت‌دهنده. شکرگزاری به سه قسم قلبی، زبانی و عملی تقسیم می‌شود و تاکید فراوانی در آیات و روایات بر آن صورت گرفته است و عبارت: ﴿لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ﴾ بیانگر آن است که سپاسگذاری از اهداف نهایی نعمت‌هایی است که خداوند به بندگان خود عطا فرموده است.

معناشناسی شکر

شکر یعنی شناخت نعمت و ظاهر کردن آن^[۱] و در مقابل آن کفر قرار دارد به‌معنای پوشاندن نعمت^[۲] و در اصطلاح دینی شکر نعمت عبارت از شناخت آن است، شناخت اینکه آنچه در دست اوست نعمت است. امام صادق (ع) در این زمینه شکر نعمت را به شناخت آن معرفی نموده است: "هر که خدا به او نعمتی دهد و او آن را از دل بفهمد، شکرش را ادا کرده است"^[۳].^[۴]

شکر به‌معنای شناخت و درک نعمت و شکرگزاری از نعمت‌دهنده، از فضیلت‌های اخلاقی است^[۵].

شکر الهی

تفکر انسان‌ها درباره خود او را به این نتیجه خواهد رساند که تمام نعمت‌ها و کمالات او از سوی خداوند است و او منعم حقیقی است و همه نعمت‌ها را بدون هیچ استحقاقی به آفریده‌هایش داده است. پذیرش قلبی این حقیقت اولین و مهمترین درجه شکر منعم است که عقل به خوبی آن را درک می‌کند، عقل پس از آن به لزوم تشکر و قدردانی از چنین منعمی حکم می‌کند؛ لذا لزوم شکر منعم، یک حکم عقلی است؛ حتی اگر خداوند به آن فرمان ندهد^[۶].

شکرگزاری از مردم

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

↑ الشُّكْرُ: تصوّر النّعمة و إظهارها... و يضادّه الْكُفْرُ، و هو: نسيان النّعمة و سترها؛ المفردات، ص۴۶۱.
↑ و الكُفْرُ: نقيض الشكر. كَفَرَ النعمةَ، أي: لم يشكرها؛ العین، ج۵، ص۳۵۶.
↑ «مَنْ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِ بِنِعْمَةٍ فَعَرَفَهَا بِقَلْبِهِ فَقَدْ أَدَّى شُكْرَهَا»؛ الکافی، ج۲، ص۹۶؛ تحف العقول، ص۳۶۹.
↑ شکری، آرزو، حقوق اهل بیت، ص۱۳۳- ۱۳۴.
↑ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۱۲۶؛ زکریایی، محمد علی، فرهنگ مطهر، ص ۴۹۶؛ دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 505.
↑ شکری، آرزو، حقوق اهل بیت، ص۱۳۳- ۱۳۴.

ارزش‌ها و ضدارزش‌های اجتماعی

مفاهیم عام

ارزش‌های اجتماعی

عبودیت • صراط مستقیم • شریعت • حق • عدل • قسط • مساوات • احسان • اصلاح • خیر • برّ • شعایر

ضد
ارزش‌های اجتماعی

تبعیت از گام‌های شیطان • صدّ از راه خدا • محاربه با خدا و رسول(ص) • هواپرستی • عصیان • طغیان • فساد • بغی • ظلم و فساد • سیئه • باطل • فجور • فسق • اثم • ذنب (جرم • فحشا • تعدی • قول زور • لهو و لعب • اسراف • تبذیر • توغل در انحراف

مفاهیم خاص

ارزش‌های اجتماعی

بهداشت عمومی • آراستگی • زینت • تحیت (سلام) • صداقت • امانتداری • تواضع • میانه‌روی و اعتدال • سعه صدر • فرو خوردن خشم • عفو و گذشت • ایثار • شکرگزاری از نعمت‌ها‌ • میهمان نوازی • اذن ورود به حریم خصوصی • آداب مجالست • یتیم‌نوازی

ضد
ارزش‌های اجتماعی

دروغ • ریاکاری • سخن‌چینی • رشک • حسد • مکر و فریبکاری • خودستایی • تفاخر • تکبر • تجسس • سوء ظن • عیب‌جویی • غیبت • تهمت • افترا • استخفاف • اذیت و آزار دیگران • نجوا • خیانت در امانت • کینه‌ورزی

حوزه‌های رفتاری

حریم‌های جنسی	عفاف • حجاب • تعصب • همجنس‌گرایی • ازدواج
روابط خانوادگی و خویشاوندی	احسان به والدین • احسان به خویشان • اجتناب از قطع رحم • حقوق و تکالیف متقابل والدین و فرزندان • حقوق همسر • طلاق گرفتن
حوزه دین	اقامه دین • نصرت دین خدا • تبلیغ فرهنگ دینی • حرمت اولیای دین • اجتناب از نقض سوگند • ترجیح مؤمن بر غیر مؤمن • شرک و کفرستیزی • تقیه‌ورزی • اجتناب از اضلال
حوزه تعلیم و تربیت	اسوه‌گزینی • تعلیم • تعلم • تزکیه نفوس • تعقل • سفارش به نیکی‌ها • موعظه • نصیحت • خیرخواهی • مشورت در امور • عبرت‌آموزی • دوری از پیروی منحرفان • دوری از پیروی از رسوم خرافی • پرهیز از جدال باطل
حوزه سیاست	اجتماع‌گرایی • آبادی زمین • همبستگی • امنیت • صلح • همزیستی مسالمت‌آمیز • قانون‌گرایی • رفع تبعیض جنسی • وفا به پیمان • اقتدار‌طلبی • طاغوت‌ستیزی • تبرّی از منحرفان • پرهیز از فتنه‌انگیزی • پرهیز از عداوت و دشمنی • پرهیز از اختلاف و تفرقه • اجتناب از قتال مذموم • هجرت از جامعه نامطلوب
حوزه اقتصاد	پرداخت زکات • پرداخت خمس • ادای صدقات • اطعام نیازمندان • انفاق • قرض الحسنه • اجتناب از بخل‌ورزی • پرهیز از رفاه‌زدگی و تجمل گرایی • اجتناب از ثروت‌اندونزی • سرقت • رشوه‌خواری • رباخواری • قماربازی

فضایل اخلاقی

آراستگی‏ • آرامش • آرزوی کوتاه‏ • آشتی‏ • آمرزش • ابراز دوستی‏ • احترام‏ • احسان‏ • اخبات‏ • اخلاص‏ • ادب • استغفار‏ • استقامت‏ • اشفاق‏ • اصلاح‏ • اصلاح بین مردم • اطمینان‏ • اعانت به مظلوم • اعتدال‏ • اغتنام عمر‏ • امانتداری‏ • امر به معروف و نهی از منکر‏ • امیدواری به خدا • انابه‏ • انصاف‏ • انفاق • انقطاع الی الله‏ • ایمان‏ • بلندهمتی‏ • بی‌نیازی از مردم‏ • پاکیزگی‏ • پندپذیری‏ • تأنی • تحفظ‏ • تحمل‏ • تدبر • تذکر‏ • ترس از خدا • تزکیه • تسلیم‏ • تعاون‏ • تعقل • تفکر‏ • تفویض‏ • تقرب به خداوند • تقوا‏ • تواضع‏ • توبه‏ • توحید • توکل • تهذیب نفس • تیزهوشی‏ • ثبات‏ • جوانمردی‏ • جهاد • حب‏ • حرکت به نفع دیگران • حریت‏ • حکمت‏ • حلم‏ • حیا‏ • خاموشی‏ • خداشناسی • خشوع‏ • خشیت‏ • خضوع‏ • خوش‌خلقی‏ • خوش‌گمانی‏ • خوف‏ • دعای خیر‏ • دوراندیشی‏ • دوستی‏ • دید و بازدید‏ • دیگرخواهی‏ • ذکر‏ • رازداری‏ • راستی‏ • رأفت‏ • رجا • رضا‏ • رفق و مدارا • رهبت‏ • ریاضت‏ • زهد‏ • سخاوت‏ • سرعت فهم‏ • سرور‏ • شجاعت‏ • شرح صدر‏ • شکر‏ • شکرگزاری • شناخت • شناخت دین • شوق • شهامت‏ • صبر‏ • صدق • صفای ذهن‏ • صله رحم‏ • طاعت‏ • طلب حلال‏ • عبادت‏ • عبرت‌پذیری • عبرت‌آموزی‏ • عدالت‏ • عدل • عزت نفس‏ • عفت‏ • عفو‏ • علم‏ • عیادت‏ • عیب‌پوشی‏ • عیب‌زدایی‏ • غیرت‏ • فراست‏ • فطانت‏ • قناعت • قوت نفس‏ • کتمان مصیبت‏ • کرامت • کرامت نفس‏ • کظم غیظ‏ • کم‌خوری‏ • کیاست‏ • مدارا • مرابطه‏ • مراقبه • مسارعت‏ • مساوات‏ • مسئولیت‌پذیری‏ • معرفت‏ • مواسات‏ • موعظه • نشاط‏ • نصیحت‏ • نظم‏ • نقدپذیری‏ • نیکی به همسایگان و دوستان • ورع‏ • وفای به عهد‏ • وقار • یاد مرگ‏ • یقظه‏ • یقین

فضیلت