تعجیل در ظهور امام مهدی

تعجیل در امر ظهور یکی از محورهای اصلی آسیب‌شناسی مهدویت است، چراکه تعجیل در امر ظهور هم آثار منفی معنوی از جمله اعتراض و عدم رضایت به مصلحت الهی و هم آثار منفی عقلی از جمله ایجاد روحیۀ یأس و نومیدی در انسانِ منتظر را به همراه دارد. روایاتی که منتظران را از عجله داشتن نهی نموده و امر به صبر می‌نمایند، مرادشان عجله‌های ضد تسلیم و انقیاد است؛ ولی دعا کردن و درخواست تعجیل فرج از این امور خارج است؛ زیرا دعا کننده با دعایش یقین و ایمان خود را ظاهر می‌سازد که ظهور امام(ع) و تهیه مقدماتش هم در قدرت پروردگار است و دعا کردن و خواستن از خداوند متعال مطلوب و مرجوح است.

تعجیل از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت

چرا تعجیل در امر ظهور را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟

(پرسمان مهدویت)

• تعجیل به معنای عجله کردن و خواستن چیزی، قبل از رسیدن وقت و شرایط آن چیز است و معمولا به وجود آمدن این صفت قبیح به خاطر نداشتن ظرفیت و ضعف نفس آدمی حاصل می‌‌شود. زمانی که صفت قبیحی از جمله عجله کردن در روح انسان ریشه دار شد تبعات جبران ناپذیری را برای شخص به وجود می‌‌آورد و این تبعات در تمام موضوعات از جمله مسئلۀ ظهور انکار ناپذیر است چنانکه امام جواد(ع) در مذمت تعجیل کنندگان ظهور امام عصر(ع) اینچنین فرمودند: «در دوران غیبت، عجله کنندگان در امر ظهور هلاک می‌شوند». همچنین در روایتی امام صادق(ع) فرمودند «محاضیر هلاک شدند. راوی پرسید محاضیر چه کسانی هستند؟ امام فرمود: عجله کنندگان در امر ظهور؛ در ادامه فرمودند کسانی که ظهور را نزدیک می‌‌دانند نجات می‌‌یابند».

پیامدهای منفی تعجیل در ظهور

• پیامدهای منفی نسبت به تعجیل فرج می‌‌تواند در دو بخش معنوی و عقلی قرار بگیرد:

1. پیامدهای ناگوار معنوی نسبت به تعجیل ظهور: اعتراض و عدم رضایت به مصلحت الهی؛ تمایل پیدا کردن به مدعیان دروغین مهدویت و استهزا و تمسخر آیات و روایات نسبت به مسئلۀ ظهور.
2. پیامدهای ناگوار عقلی نسبت به تعجیل ظهور:
   1. عجله سبب ایجاد روحیۀ یأس و نومیدی در انسانِ منتظر می‌شود، چراکه وقتی منتظر عجول به آرزویش یعنی ظهور امام نرسید در نفسش حالت گله مندی و شکایت ایجاد می‌‌شود و این مسئله به قدری حاد می‌‌شود که منتظر نه تنها از صف منتظران خارج می‌‌شود بلکه دیگران را نیز نسبت به امر ظهور سست و بی اراده می‌‌کند و اگر این شتاب زدگی درمان نشود می‌‌تواند به انکار وجود امام هم منجر شود.
   2. عجله یک واکنش افراطی است از نگاه عقل، اگر شخصی نسبت به موضوعی از جمله مسئلۀ ظهور عجله داشته باشد و به این خواسته نرسد واکنش افراطی او یعنی عجله کردن تبدیل به واکنش صد درصد خلاف واکنش اول تبدیل شده و او را نسبت به مسئلۀ ظهور بی تفاوت می‌‌کند در حالی که این بی تفاوتی طبق روایت معصوم انسان را به سمت قساوت قلب سوق می‌‌دهد.

راه‌های مبارزه با تعجیل در ظهور

• راه‌های مبارزه با این صفت منفی تعجیل در ظهور عبارتند از:

1. تسلیم بودن منتظر به اراده و حکمت الهی: تسلیم بودن منتظر نقش بسیار موثری برای درمان این صفت دارد چراکه سبب آرامش فرد شده و اسباب نجاتش را مهیا می‌‌کند. چنانکه در روایتی امام جواد(ع) فرمودند: «شتاب‌زدگان در امر ظهور هلاک می‌شوند و اهل تسلیم نجات می‌یابند». اما حاصل شدن چنین صفتی (تسلیم بودن) هم به وسیلۀ ایمان به غیب حاصل می‌‌شود، همچنانکه در روایتی از امام صادق(ع) ایمان به غیب جزء صفات منتظران آورده شده است: «خوشا به حال صابران در دوره غیبت و استواران در محبت امام غایب! همانانی که خدای تبارک و تعالی در کتابش چنین توصیفشان کرده است این قرآن، هدایت است برای پرهیزگاران، همان کسانی که به غیب ایمان دارند».
2. بررسی آثار منفی عجله و آثار مثبت صبر: فرد منتظر با بررسی کردن تبعات منفی عجله و همچنین بررسی آثار صبر، در موضوع ظهور می‌‌تواند با این وصف یعنی تعجیل ظهور مبارزه کند. عجله موجب پشیمانی می‌‌شود: امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: «پیش از رسیدن این امر، شتاب مکنید که پشیمان می‌شوید». و از تبعات مثبت صبر می‌‌توان به فضیلت صبر اشاره کرد، امام صادق(ع) فرمودند: «کسی که در راه انتظار و در مسیر آن بمیرد، مانند کسی است که در خیمه امام منتظر بوده باشد».
3. روشنگری اندیشمندان مسلمان: روشنگری علمای دینی نسبت به عاقبت صبر کردن منتظران و همچنین ایجاد معرفت و شناخت به امام راه بسیار موثری برای ایجاد صبر در جان منتظران است.

فرق بین انتظار و عجله

• نکتۀ مهمی که باید به آن توجه کرد این است که بین انتظار و عجله در امر ظهور تفاوت وجود دارد. فرق انتظار و عجله در این است که انتظار یک نوع شتاب و دویدن به سمت مطلوب است اما نه شتابی که مورد مذمت قرار گرفته است بلکه انتظار مصداقی از شتاب‌های مطلوب است چنانکه در اذان و اقامه به این نوع از شتاب اشاره شده است «حَیَّ عَلَی الصَّلَاةِ و حَیَّ عَلَی الْفَلَاحِ و حَیَّ عَلَی خَیْرِ الْعَمَلِ». اما اسبابی که باعث می‌‌شود انتظار از مقولۀ عجلۀ مذموم نباشد عبارتند از:

1. فرد منتظر به سبب انتظارش از خداوند نمی‌خواهد امر ظهور را بدون در نظر گرفتن شرایط، زمان و مصلحت آن محقق کند در حالی که انسان عجول به خاطر عجله ای که دارد می‌‌خواهد امر ظهور به هر طریقی محقق شود چه شرایط و زمان برای این امر حاصل شده باشد، چه حاصل نشده باشد.
2. انتظار فرد منتظر، همواره بر اساس انجام تکالیف الهی است که در زمان غیبت بر دوش منتظران نهادینه شده است یعنی فرد منتظر خود را مکلف می‌‌بیند تکالیفی که بر عهده‌اش قرار گرفته است را به خوبی انجام دهد، چنانکه امام صادق(ع) در روایتی فرمودند: «آنانکه از همراهی و یاری قائم خشنود می‌شوند؛ باید انتظار پیشه کند و به پرهیزگاری و حسن خلق روی آورد که در چنین صورتی او منتظِر است و اگر در این حالت بمیرد و قائم پس از او قیام نماید، اجر او مانند کسی است که قائم را درک کرده است؛ پس تلاش کنید و انتظار بکشید که این انتظار گوارایتان باد» در حالی که فرد عجول به خاطر عجله ای که در امر ظهور دارد نمی‌تواند به انجام تکالیف الهی مقید باشد.

منافات نداشتن دعا برای ظهور با نهی از عجله

آیا دعا برای ظهور امام مهدی با نهی از عجله در ظهور منافات دارد؟

(پرسمان مهدویت)

• عجله نکردن و تسلیم بودن از تکالیف عصر غیبت است. عجله به معنای رها کردن تسلیم و زود خواستن چیزی، پیش از رسیدن وقتش است؛ ولی درخواست تعجیل فرج: در عین راضی بودن به خواست پروردگار، اقرار به بندگی و اعتراف به قدرت و ارادۀ الهی است.
• در روایات فراوان به مسألۀ دعا برای تعجیل فرج حضرت مهدی(ع) اشاره شده است و در برخی روایات دیگر از عجله کردن و استعجال نهی شده است، آیا بین این دو دسته روایات منافاتی وجود دارد؟ در جواب باید بگوییم: خیر؛ زیرا:

1. استعجال در ظهور، اصرار زیاد بر فرج حضرت بدون تمهید مقدمات و شرایط و زمینه‌هاست، ولی دعا برای ظهور حضرت، با تمهید مقدمات و شروط است.
2. نفس دعا برای تعجیل فرج در ظهور حضرت تأثیر به سزایی دارد.

• پیامد‌های عجله کردن در ظهور امام مهدی(ع) عبارت‌اند از:

1. از دست دادن صبر و تحمل و پیروی از افراد گمراه و فرصت طلب
2. ایجاد یأس و شک و تردید در ظهور
3. انکار حکمت‌های غیبت و غیره می‌‌باشد.

• گاهی عجله کردن در امر ظهور سبب می‌شود که شخص از افراد گمراه‌کننده‌ای که ادعای ظهور می¬کنند پیروی کند و عجله کردن در امر ظهور موجب مأیوس شدن از وقوع آن می‌گردد که نتیجه چنین عجله‌ای، تکذیب کردن پیامبر و امامان(ع) خواهد بود. در حقیقت عجله و شتاب زدگی برای ظهور، موجب شقاوت و هلاکت می‌شود.

روایات دربارۀ نهی از عجله در ظهور

• در مورد عجلۀ در ظهور است شخصی به امام صادق(ع) گفت: مرا از این امری که منتظرش هستم خبر دهید که چه زمانی خواهد بود؟ حضرت فرمودند: «وقت گذاران دروغ می‌گویند و عجله‌کنندگان هلاک می‌گردند و تسلیم‌شدگان نجات می‌یابند».

1. آسیب‌های اندیشه مهدویت چیستند؟ (پرسش)
   1. آسیب‌های تربیتی مهدویت کدامند؟ (پرسش)
   2. چرا برداشت انحرافی از انتظار را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   3. چرا افراط و تفریط در تبین کشتارهای آغاز قیام را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   4. چرا طرح مباحث غیر ضروری را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   5. چرا عدم پیروی از ولایت فقیه و نواب عام را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   6. چرا مدعیان دروغین مهدویت و نیابت خاصه و عامه را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   7. چرا عاشق‌نمایان دنیاطلب را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   8. چرا آرزوگرایان بی‌عمل را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   9. چرا ملاقات‌گرایی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   10. چرا افراط و تفریط در تبیین مفهوم غیبت را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   11. چرا تطبیق نشانه‌های ظهور با وقایع را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   12. چرا تعیین وقت ظهور را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   13. چرا تعجیل در امر ظهور را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   14. چرا فعالیت‌های غرب و مستشرقان را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   15. چرا خوگرفتن با شرایط موجود را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   16. چرا عافیت‌طلبی را به عنوان یکی از آسیب‌های مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   17. چرا منجی‌گرایی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   18. چرا غلو در محبت را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   19. چرا باطن‌گرایی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
2. آسیب‌های فکری و اعتقادی مهدویت کدامند؟ (پرسش)
   1. چرا عدم درک صحیح از اضطرار به حجت را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   2. چرا برداشت انحرافی از مفهوم غیبت را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   3. اراده الهی و انسانی در مسئله انتظار به چه معناست؟ (پرسش)
   4. چرا آمیختگی نشانه‌های ظهور با شرایط ظهور را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   5. چرا زمینه‌سازی از راه گسترش ظلم و فساد را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   6. آیا برای ظهور امام مهدی باید به افزودن ظلم و ستم کمک کرد؟ (پرسش)
   7. چرا کوتاهی متولیان در ارائه معارف را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
3. آسیب‌های رفتاری مهدویت کدامند؟ (پرسش)
   1. چرا ایجاد هرج و مرج و بروز اختلافات شدید را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   2. چرا تعجیل در امر ظهور را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   3. چرا مدعیان دروغین مهدویت و نیابت خاصه و عامه را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   4. چرا بروز کسالت و سستی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   5. چرا نمادگرایی افراطی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   6. چرا ارتباط موقت و گسسته با امام مهدی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   7. چرا عدم انسجام اجتماعی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   8. چرا کم فروغ شدن عواطف انسانی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   9. چرا شیوع ناهنجاری‌های رفتاری را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   10. چرا انگیزه‌های غیر انسانی در روابط اجتماعی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   11. چرا آسیب‌های سیاسی در عصر انتظار را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   12. چرا ابهام در آثار روانی مهدویت را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   13. چرا انتظار کشیدن بدون تلاش برای تغییر را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
   14. چرا بی‌تفاوتی منتظران در قبال زمینه‌سازی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
4. آسیب‌های فردی انتظار چیست؟ (پرسش)
   1. چرا ترس از امام و آرمان‌ها را از آسیب‌های فردی انتظار شمرده‌اند؟ (پرسش)
   2. چرا گریز از امام و آرمان‌ها را از آسیب‌های فردی انتظار شمرده‌اند؟ (پرسش)
   3. چرا ترک وظایف انتظار را از آسیب‌های فردی انتظار شمرده‌اند؟ (پرسش)
   4. آسیب‌های اجتماعی انتظار چیست؟ (پرسش)
   5. چرا ناامیدی افراد جامعه را از آسیب‌های اجتماعی انتظار شمرده‌اند؟ (پرسش)
   6. چرا عدم پیروی از فقها را از آسیب‌های اجتماعی انتظار شمرده‌اند؟ (پرسش)
5. چرا انتظار بدون تلاش برای تغییر را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
6. چرا ترک وظایف منتظران را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)

منابع

1. میرتبار، سید محمد، آسیب‌شناسی جامعه منتظر
2. جعفری، محمد صابر، اندیشه مهدویت و آسیب‌ها
3. نوروزی، رضا علی؛ نجفی، محمد، هاشمی، فاطمه، موانع و آفات انتظار
4. کریمی، محمد علی، آیا ظهور نزدیک است
5. صالح‌نیا، یحیی؛ تنها بر فراز
6. فاضل همدانی، سید یحیی، نشانه‌های قائم آل محمد
7. مجتبی تونه‌ای، موعودنامه
8. رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات
9. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: