آمادگی فکری و اعتقادی برای ظهور امام مهدی

مقدمه

زیربنای اعمال و رفتار انسان فکر و اندیشه است و باورهای اساسی انسان، زندگی او را حفظ می‌کند^[۱]. هر حرکتی از فکر آغاز می‌شود و با فکر ادامه می‌یابد، هر مقدار که صرف تفکر و اندیشه مثبت و سازنده شود موجب بهره‌وری مناسب‌تر از امکانات و فرصت‌ها خواهد شد^[۲].
بدون شک در عرصه مهدویت و انتظار نیز رتبه اول از آن تفکر است. منتظر بایستی اندیشیدن و مطالعه و تحقیق را درصدر کارهای خود قرار دهد تا گوهر عمل در صدف اندیشه شکل گیرد^[۳] و لذا اصلی‌ترین حکمت تأخیر و مهم‌ترین عامل مؤثر انسانی در رخداد قیام مهدوی، آمادگی فکری و وحدت نگرش همۀ اقوام و ملل انسانی دربارۀ مدیریت جهان به وسیلۀ انسان کامل است. تحقق اهداف قیام امام مهدی(ع)، منوط به آگاهی پیشین مردمان از راهبردهای فرهنگی و سیاسی آن است و این مهم، جز با آمادگی فکری و وجود زمینه‌های معرفتی در مخاطبان دربارۀ این قیام، ممکن نخواهد بود^[۴]. آنچه قیام و انقلاب جهانی آن حضرت را از دیگر انقلاب‌ها متمایز و ممتاز می‌سازد، دگرگونی‌های اعتقادی و باور انسان‌هاست، که در پرتو تلاش‌های او و همه یارانش پدید خواهد آمد^[۵]. علاوه بر اینکه از ویژگی‌های انتظار راستین، حفظ دین و مرزهای عقیدتی و مقاومت در برابر شبهات است. از این رو حفظ و گسترش اعتقاد دینی در روزگار متصل به ظهور، مفیدتر بلکه لازم‌تر است^[۶].

مفهوم آمادگی فکری و معرفتی

آمادگی فکری و فرهنگی؛ یعنی سطح افکار مردم جهان آنچنان بالا رود که بدانند مثلاً مسئلۀ نژاد یا مناطق مختلف جغرافیایی مسئلۀ قابل توجهی در زندگی بشر نیست^[۷]. بی‌تردید، تحقق حکومت جهانی مستلزم پذیرش عمومی انسان‌هاست^[۸]. البته جهانی شدن از دیدگاه اسلامی جنبۀ ارزشی دارد و با مبانی و تعالیم الهی پی‌ریزی می‌شود و حاکم آن پاک‌ترین، شجاع‌ترین، قاطع‌ترین و دل‌سوزترین فرد آن دوران خواهد بود^[۹].

آمادگی در عرصه فرهنگ دینی و اسلام‌شناسی

مقصود از آمادگی در عرصۀ باورها، بیشتر آمادگی در عرصۀ فرهنگ دینی است. آنچه در عرصۀ فرهنگ دینی به آن توجه می‌شود، به طور عمده، زیر عنوان "پیروی خالص از خداوند و ولی او" گرد می‌آید^[۱۰]. به طور کلی دین‌شناسی بخشی از وظایف منتظران است. معرفت به امور دینی باعث پایداری و مقاومت در برابر مشکلات و ناملایمات و سختی‌ها و فشارهای روحی و روانی می‌‌گردد و از سویی سبب پیوند استوار با الگوهای راستین دینی و مذهبی می‌‌شود. امام علی(ع) درباره یاران امام عصر(ع) یا همان منتظران واقعی ظهور فرموده اند: «یاران امام عصر(ع) کسانی هستند که چشمانشان با آیات نازل شده قرآن جلا و روشنایی داده می‌‌شود و در گوش‌هایشان تفسیر قرآن طنین انداز می‌‌گردد و جام حکمت، صبح و شام در کامشان ریخته می‌‌شود»^[۱۱].^[۱۲]
آمادگی در حوزۀ معرفت، تلاش و کوشش در اسلام‌شناسی و شناخت مفاهیم دینی است در عصر غیبت این امور اهمیت و حساسیت بیشتری دارند زیرا به تعبیر امیرالمؤمنین علی(ع)^[۱۳]: «این پرچم را جز افراد هوشمند، پایدار و آگاه از مواضع حق به دوش نمی‌کشند»^[۱۴]. در احادیث از اهمیت ایمان در عصر غیبت چنین یاد شده است: پیامبر اکرم(ص) فرموده‌اند^[۱۵]: «... برادران من مردمی‌اند که در آخرالزمان می‌آیند. آنان به نبوت و دین من ایمان می‌آورند با اینکه مرا ندیده‌اند... هر یک از آنان اعتقاد و دین خویش را با هر سختی نگاه می‌دارند، چنانکه گویی درخت خار مغیلان را در شب تاریک با دست پوست می‌کنند یا آتش پردوام چوب داغ را در دست نگاه می‌دارند. آن مؤمنان، مشعل‌های فروزانند در تاریکی‌ها. خداوند آنان را از آشوب‌های تیره و تار آخرالزمان نجات خواهد داد»^[۱۶].

شناخت امام زمان

بر این اساس شناخت اجرا کنندۀ قوانین اسلامی، یعنی حضرت مهدی(ع) از جمله آمادگی‌های فکری و معرفتی است، کسانی که امام زمان(ع) و عدالت و رحمت او را نمی‌شناسند، چگونه تن به حکومت او خواهند داد و به او اعتماد خواهند کرد؟!.^[۱۷] انسان منتظر در واقع خود را تحت تربیت ولی عصر(ع) قرار داده و این امر در طهارت فکری و عقلی او مؤثر است^[۱۸]. شرط حضور فرد در گروه مؤمنین علاوه بر معرفت خداوند، معرفت و شناخت پیامبر(ص) و امام نیز هست و از این‌رو باید گفت شخص منتظر امام زمان(ع) که خود را مؤمن می‌‌داند زمانی در ایمان ثابت قدم است که از نظر مبانی عقلی و کلامی، شناخت معرفت و معرفت درستی از خداوند و ‌‌پیامبر و امام داشته باشد، پس اگر از چنین معرفت و شناختی برخوردار باشد می‌تواند جزء منتظرین واقعی بوده و در حالت انتظار از آمادگی کافی برخوردار خواهد بود^[۱۹].

تحقق آمادگی فکری و معرفتی

بنابراین امام زمان(ع) وقتی ظهور می‌کند که آمادگی از هر جهت در میان مردم وجود داشته و مردم به معارف و اندیشه‌های قرآن و اسلام آگاه و آمادگی حکومت امام زمان(ع) را داشته باشند^[۲۰]. شناخت خداوند و امام زمان(ع) و باور به آنان، باید در رفتار دیده شود و تبلور حقیقی آن در فرمان‌برداری خالص و فراگیر از آن نورهای پاک آشکار گردد. همسوکردن رفتارها، نیت‌ها و جهت‌گیری‌ها، بر پایۀ خواست رهبر الهی، از زمینه‌های بایسته ظهور است^[۲۱]. باید فروغ ایمان و نور یقین در دل و جان مردم محفوظ باشد و جان و دل انسان در برابر تابش اعتقادات حقه قرار گیرد و ایمان جزء وجود آنان و چون خون سراسر وجودشان را گرم نماید و جوهر حیات آنان باشد. این ایمان و باور، باید در جامعه باشد و تا زمان ظهور بماند؛ زیرا کسی که منتظر غلبه ایمان بر الحاد است خود باید به ایمانی راسخ و استوار مجهز باشد^[۲۲]

پرسش مستقیم

آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی در عرصه فکری و اعتقادی یا علمی و معرفتی چیست؟ و چگونه محقق می‌شود؟ (پرسش)

پرسش‌های وابسته

منابع

پانویس

↑ ر. ک: صمیمی، سیمین، عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث، ص؟؟؟.
↑ ر. ک: کلباسی اشتری، روح‌الامین مجتبی، انتظار کاربردی، ص؟؟؟
↑ ر. ک: روح‌الامین مجتبی کلباسی اشتری|کلباسی اشتری، روح‌الامین مجتبی، انتظار کاربردی (مقاله)|انتظار کاربردی، ص؟؟؟
↑ ر. ک: باقری‌زاده اشعری، محمد، از امام مهدی بیشتر بدانیم، ص۱۲۹، ۱۳۰؛ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص۲۲۳- ۲۲۶.
↑ ر. ک: خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۶۸.
↑ ر. ک: مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۱۱۰-۱۱۸.
↑ ر. ک: سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص۲۲۳- ۲۲۶.
↑ ر. ک: بهروزی لک، غلام رضا، حکومت جهانی حضرت مهدی، ص۳۳۷ ـ ۳۴۳.
↑ ر. ک: الهی‌نژاد، حسین، ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر، ص۲۶۰-۲۶۱.
↑ ر. ک: خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۶۸.
↑ نهج البلاغه، خ ۱۵۰.
↑ ر. ک: کرمی؛ رضا علی، خانواده منتظر امام زمان، ص۸۲ ـ ۸۴.
↑ «"وَ لَا یَحْمِلُ هَذَا الْعَلَمَ إِلَّا أَهْلُ الْبَصَرِ وَ الصَّبْرِ وَ الْعِلْمِ [بِمَوَاقِعِ‏] بِمَوَاضِعِ الْحَقِّ"»؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۷۳.
↑ ر. ک: خانجانی، علی اوسط، رسالت فردی و شخصی انسان منتظر. ص؟؟؟
↑ «"قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص): اللَّهُمَّ لَقِّنِی إِخْوَانِی مَرَّتَیْنِ فَقَالَ مَنْ حَوْلَهُ مِنْ أَصْحَابِهِ أَ مَا نَحْنُ إِخْوَانَکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ لَا إِنَّکُمْ أَصْحَابِی وَ إِخْوَانِی قَوْمٌ فِی آخِرِ الزَّمَانِ آمَنُوا وَ لَمْ یَرَوْنِی لَقَدْ عَرَّفَنِیهِمُ اللَّهُ بِأَسْمَائِهِمْ وَ أَسْمَاءِ آبَائِهِمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ یُخْرِجَهُمْ مِنْ أَصْلَابِ آبَائِهِمْ وَ أَرْحَامِ أُمَّهَاتِهِمْ لَأَحَدُهُمْ أَشَدُّ بَقِیَّةً عَلَی دِینِهِ مِنْ خَرْطِ الْقَتَادِ فِی اللَّیْلَةِ الظَّلْمَاءِ أَوْ کَالْقَابِضِ عَلَی جَمْرِ الْغَضَا أُولَئِکَ مَصَابِیحُ الدُّجَی یُنْجِیهِمُ اللَّهُ مِنْ کُلِّ فِتْنَةٍ غَبْرَاءَ مُظْلِمَةٍ"» بحارالانوار، ج ۵۲، ص۱۲۴.
↑ ر. ک: مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۱۱۰-۱۱۸.
↑ ر. ک: قرائتی، محسن، شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم، ص۹۳ - ۱۰۴.
↑ ر. ک: صمیمی، سیمین، عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث، ص؟؟؟
↑ ر. ک. ملکی‌راد، محمود، رابطه تقویت مبانی کلامی با تقویت روحی منتظران، ص۳۰۳ ـ ۳۰۴.
↑ ر. ک: محسن قرائتی|قرائتی، محسن، شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم (کتاب)|شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم، ص۹۳ ـ ۱۰۴.
↑ ر. ک: سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۶۸.
↑ ر. ک: مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۱۱۰-۱۱۸.

[1] ر. ک: صمیمی، سیمین، عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث، ص؟؟؟.

[2] ر. ک: کلباسی اشتری، روح‌الامین مجتبی، انتظار کاربردی، ص؟؟؟

[3] ر. ک: روح‌الامین مجتبی کلباسی اشتری|کلباسی اشتری، روح‌الامین مجتبی، انتظار کاربردی (مقاله)|انتظار کاربردی، ص؟؟؟

[4] ر. ک: باقری‌زاده اشعری، محمد، از امام مهدی بیشتر بدانیم، ص۱۲۹، ۱۳۰؛ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص۲۲۳- ۲۲۶.

[5] ر. ک: خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۶۸.

[6] ر. ک: مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۱۱۰-۱۱۸.

[7] ر. ک: سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص۲۲۳- ۲۲۶.

[8] ر. ک: بهروزی لک، غلام رضا، حکومت جهانی حضرت مهدی، ص۳۳۷ ـ ۳۴۳.

[9] ر. ک: الهی‌نژاد، حسین، ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر، ص۲۶۰-۲۶۱.

[10] ر. ک: خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۶۸.

[11] نهج البلاغه، خ ۱۵۰.

[12] ر. ک: کرمی؛ رضا علی، خانواده منتظر امام زمان، ص۸۲ ـ ۸۴.

[13] «"وَ لَا یَحْمِلُ هَذَا الْعَلَمَ إِلَّا أَهْلُ الْبَصَرِ وَ الصَّبْرِ وَ الْعِلْمِ [بِمَوَاقِعِ‏] بِمَوَاضِعِ الْحَقِّ"»؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۷۳.

[14] ر. ک: خانجانی، علی اوسط، رسالت فردی و شخصی انسان منتظر. ص؟؟؟

[15] «"قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص): اللَّهُمَّ لَقِّنِی إِخْوَانِی مَرَّتَیْنِ فَقَالَ مَنْ حَوْلَهُ مِنْ أَصْحَابِهِ أَ مَا نَحْنُ إِخْوَانَکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ لَا إِنَّکُمْ أَصْحَابِی وَ إِخْوَانِی قَوْمٌ فِی آخِرِ الزَّمَانِ آمَنُوا وَ لَمْ یَرَوْنِی لَقَدْ عَرَّفَنِیهِمُ اللَّهُ بِأَسْمَائِهِمْ وَ أَسْمَاءِ آبَائِهِمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ یُخْرِجَهُمْ مِنْ أَصْلَابِ آبَائِهِمْ وَ أَرْحَامِ أُمَّهَاتِهِمْ لَأَحَدُهُمْ أَشَدُّ بَقِیَّةً عَلَی دِینِهِ مِنْ خَرْطِ الْقَتَادِ فِی اللَّیْلَةِ الظَّلْمَاءِ أَوْ کَالْقَابِضِ عَلَی جَمْرِ الْغَضَا أُولَئِکَ مَصَابِیحُ الدُّجَی یُنْجِیهِمُ اللَّهُ مِنْ کُلِّ فِتْنَةٍ غَبْرَاءَ مُظْلِمَةٍ"» بحارالانوار، ج ۵۲، ص۱۲۴.

[16] ر. ک: مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۱۱۰-۱۱۸.

[17] ر. ک: قرائتی، محسن، شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم، ص۹۳ - ۱۰۴.

[18] ر. ک: صمیمی، سیمین، عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث، ص؟؟؟

[19] ر. ک. ملکی‌راد، محمود، رابطه تقویت مبانی کلامی با تقویت روحی منتظران، ص۳۰۳ ـ ۳۰۴.

[20] ر. ک: محسن قرائتی|قرائتی، محسن، شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم (کتاب)|شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم، ص۹۳ ـ ۱۰۴.

[21] ر. ک: سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۶۸.

[22] ر. ک: مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۱۱۰-۱۱۸.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]