بحث:ویژگی‌های منتظران راستین امام مهدی چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'وصف' به 'وصف') |
||
| (۳۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
== | ==[[ویژگی های منتظران]]== | ||
# [[معرفت به خدا]] و ولی و [[دین]] {{nowrap|[[Image:128.png|12px]] }} | |||
# [[یقین]] به [[خدا]] و ولی و [[دین]] | |||
# [[بصیرت]] و [[آینده نگری]] {{nowrap|[[Image:128.png|12px]] }} | |||
# [[اطاعت از خدا]] و ولی و [[دین]] {{nowrap|[[Image:128.png|12px]] }} | |||
# [[الگوپذیری از امام]] و [[اقتدای به امام|اقتدای به او]] | |||
# [[خلوص نیت]] | |||
# [[کرامت]] | |||
# [[نیک گفتاری]] | |||
# [[پاک زیستی]] | |||
# [[علو همت]] و [[بلندنظری]] | |||
==نویسنده: آقای واثق== | |||
==پاسخ اجمالی== | |||
===[[منتظر]] و [[علت]] داشتن ویژگی=== | |||
*ایجاد حالت [[انتظار]] مستلزم تحقق مقدماتی است که با فراهم شدن آنها فرد به عنوان [[منتظر حقیقی]] شناخته میشود<ref>ر.ک: [[سکینه طاووسی|طاووسی، سکینه]]، [[انتظار از دیدگاه اهل بیت (کتاب)|انتظار از دیدگاه اهل بیت]]، ص ۲۱-۲۲.</ref>. اگر [[امام مهدی]] {{ع}} و اهداف [[قیام]] و [[انقلاب]] او به درستی شناخته شود، [[ویژگی‌های منتظران]] واقعی هم معلوم خواهد شد. از آنجا که [[امام مهدی]]{{ع}} سفیر [[الهی]] برای [[نجات]] [[جامعۀ بشری]] از [[ظلم]] و [[بی‌عدالتی]] و [[تباهی]] است، ارمغان ظهورش، [[عدالت گستری]] در همۀ [[شؤون]] [[زندگی فردی]] و [[اجتماعی]] و [[هدایت]] [[انسان]] به مسیر خدایی و رها شدن از [[بندگی]] غیر خداست، [[منتظر واقعی]] نیز باید در جهت تحقق اهداف و آرمان‌های او حرکت کند<ref>ر.ک: پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]] ص ۹۸.</ref>. نقش [[یاوران]] در موفقیت‌های [[الهی]] [[انکار]] ناپذیر است از این رو همۀ آحاد [[جامعه]] [[منتظِر]] و بعض افراد به صورت ویژه باید درصدد کسب ویژگی‌ها و آمادگی‌های لازم باشند<ref>ر.ک: [[عسکر دیرباز|دیرباز، عسکر]]، [[روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر (مقاله)|روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر]]، ص ۱۲۱-۱۲۳.</ref>. | |||
===[[ویژگی‌های منتظران راستین]]=== | |||
*بر این اساس برخی از [[ویژگی‌های منتظران]] واقعی به اختصار چنین است: | |||
====ویژگی‌های [[فکری]] و [[اعتقادی]] ([[علمی]] و معرفتی)==== | |||
*[[فکر]]، زیربنای [[اعمال]] و [[رفتار]] [[انسان]] است و [[باورهای اساسی]] حیات [[آدمی]] را در حصار خود حفظ میکند. [[رسالت]] [[انبیاء]] و [[اولیاء]] [[تربیت]] [[انسان]] و رها ساختن او از [[جهل]] و عرضۀ حقایق امور است. در جریان [[انتظار]] [[انسان]] با قرار گرفتن تحت [[تربیت]] [[حضرت ولی عصر]] {{ع}} و [[طهارت]] [[فکری]] و [[عقلی]] رشد میکند<ref>ر.ک: [[سیمین صمیمی|صمیمی، سیمین]]، [[عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث (مقاله)|عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث]].</ref>. آنچه [[قیام]] و [[انقلاب جهانی امام زمان]] را از دیگر [[انقلاب‌ها]] متمایز و ممتاز میسازد، دگرگونی‌های [[اعتقادی]] و [[باور]] انسان‌هاست که در پرتو تلاش‌های او و یارانش پدید خواهد آمد. مقصود از [[آمادگی]] در عرصۀ [[باورها]]، بیشتر [[آمادگی]] در عرصۀ [[فرهنگ دینی]] است<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی (کتاب)|نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی]]، ص۶۸.</ref>. | |||
*برخی از ویژگی‌های [[فکری]] و [[اعتقادی]] عبارتند از: | |||
#'''[[توحید]] و [[خداجویی]]''': [[زمینه‌سازان ظهور]]، [[خداوند]] را آنگونه که [[شایسته]] است می‌شناسند. [[حضرت علی]] {{ع}} فرموده است: «مردانی [[مؤمن]] که [[خدا]] را چنان که [[شایسته]] است شناخته‌اند و آنان، [[یاران مهدی]] {{ع}} در آخرالزمانند»<ref>{{متن حدیث|رِجالٌ مُؤمِنُونَ عَرِفُوا اللهَ حَق مَعرِفَتِهِ وَهُمْ اَنْصارُالمَهْدِی فِی آخِرِ الزمانِ}}؛ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه، ج۲، ص۴۷۸؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۷، ص ۲۲۹، ح۶۶.</ref>.<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۳]] ج۳، ص۵۴-۶۱ و [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref> البته [[ایمان]] آنها به همراه [[انتظار]] است. درجۀ بالایی از [[ایمان]] که به حداقل‌ها اکتفاء نمی‌کند و در اندیشۀ تحقق حداکثری مقاصد [[الهی]] است<ref>ر.ک. [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، [[گفتارهای مهدوی (کتاب)|گفتارهای مهدوی]]، ص۱۵۱-۱۶۰؛ [[عسکر دیرباز|دیرباز، عسکر]]، [[روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر (مقاله)|روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر]]، ص۱۲۱-۱۲۳.</ref>. [[انسان]] [[منتظِر]] همیشه متوجه [[خداوند]] است، زیرا همواره [[چشم به راه]] فرجی است که به [[ارادۀ الهی]] محقق میشود<ref>ر.ک: [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]] ص ۳۵؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳. </ref>. | |||
#'''[[برترین]] [[اعتقاد]]''': [[منتظران واقعی]] در نقطۀ اوج [[اعتقادات]] [[دینی]] و در آن [[ثابت قدم]] هستند، چنانچه [[پیامبر اکرم]]{{صل}} به [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} فرمودند: «[[یا علی]]! بدان باعظمت‌ترین [[انسان‌ها]] به لحاظ [[یقین]] کسانی هستند که در [[آخرالزمان]] می‌آیند که پیامبری ندیده‌اند و [[حجت]] از آنها غایب است. آنان به سیاهی‌های روی سفیدی (نوشته‌های [[قرآن]] و [[حدیث]]) [[ایمان]] می‌آورند»<ref>{{متن حدیث|یَا عَلِیُّ وَ اعْلَمْ أَنَّ أَعْظَمَ النَّاسِ یَقِیناً، قَوْمٌ یَکُونُونَ فِی آخِرِ الزَّمَانِ لَمْ یَلْحَقُوا النَّبِیَّ وَ حُجِبَ عَنْهُمُ الْحُجَّةُ فَآمَنُوا بِسَوَادٍ فِی بَیَاضٍ}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵٢، ص ١٢۵.</ref>. [[یاران]] [[حضرت]] به [[پیامبران]] و [[مکتب]] آنها و [[تجدید عهد]] با آنان توجه دارند، زیرا او یادآور اوصاف و آثار [[پیامبران]] و [[اوصیاء]] است<ref>ر.ک: [[سید علی موسوی|موسوی، سید علی]]، [[فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن (مقاله)|فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن]]، ص۲۳۲؛ [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]] ص۳۵.</ref>. | |||
#'''[[عدالت]] خواه''': [[انتظار ظهور]] یعنی [[انتظار]] [[عدل جهانی]] و [[حضرت مهدی]]{{ع}} تجسم اعلای [[حق]] است و [[جهان]] را پر از [[عدل و داد]] میکند و کسی می‌تواند [[منتظر]] گسترش [[عدل و قسط]] در [[جامعه]] باشد که [[روح]] و [[جان]] او مملو از دادخواهی و عدل‌پروری باشد<ref>ر.ک: [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۳۵۶-۳۵۹؛ [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]] ص ۳۵؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳؛ [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه (مقاله)|ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه]].</ref>. بنابراین حرکت [[منتظران ظهور]] در قلمرو اندیشه‌های نظری، در مدار [[تعلیم]] کتاب و [[حکمت]] است<ref>ر.ک: [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه (مقاله)|ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه]].</ref>. | |||
#'''[[شناخت امام زمان]] و اهداف آن [[حضرت]]''': [[شناخت امام]] در هر زمانی بر [[پیروان]] لازم و ضروری است ولی اهمیت آن در مورد [[امام دوازدهم]] به جهاتی مانند ولادت و زندگانی پنهانی ایشان بیشتر است<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۳]] ج۳، ص۵۴-۶۱ و [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>. [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: «[[امام زمان]] خویش را بشناس، پس وقتی او را شناختی، پیش افتادن و یا تأخیر این امر، آسیبی به تو نمی‌رساند... پس هر آنکس که [[امام]] خویش را بشناسد، مانند کسی است که در [[خیمه]] [[قائم]] {{ع}} باشد»<ref>{{متن حدیث|اِعرِفْ اِمامَکَ فَاِذا عَرَفْتَهُ لَمْ یَضُرکَ؛ تَقَدمَ هَذا الامرُ اَمْ تَأَخرَ... فَمَنْ عَرَفَ اِمامَهُ کانَ کَمَنْ هُوَ فِی فُسْطاطِ القائِمِ}}؛ نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبه، ص ۳۳۱، ح۷.</ref>.<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۳]] ج۳، ص۵۴-۶۱ و [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳.</ref> [[اعتقاد]] به اینکه آن [[رهبر]] پیروز، [[حضرت مهدی]]{{ع}} است، از ضروریات [[مذهب امامیه]] است<ref>ر.ک: [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۳۵۶-۳۵۹؛ [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]] ص ۳۵؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳؛ [[ابراهیم کوثری|کوثری، ابراهیم]]، [[انتظار و وظایف منتظران (مقاله)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۱۱و۱۲.</ref>. اگر شخص [[منتظِر]]، [[امام]] را به درستی بشناسد، جذب هیچ فرد یا گروهی نخواهد شد که هدفی غیر از [[امام عصر]] {{ع}} دارند<ref>ر.ک: پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]] ص ۹۸. </ref>. | |||
#'''[[بصیرت]] و [[آگاهی]]''': [[منتظران]] با [[بصیرت]] از دوری راه، مأیوس نمی‌شوند و در بحران‌ها کمر [[خم]] نمی‌کنند<ref>ر.ک: [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳.</ref>. آنها به دنبال بر هم زدن موازنه معادلات و موازنه‌های مورد توافق قدرت‌های بزرگ مسلط بر [[دنیا]] هستند<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۳]] ج۳، ص۵۴-۶۱ و [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>. | |||
#'''توجه ویژه به [[قرآن]]''': ویژگی دیگر [[اعتقادی]] [[منتظران]] بهره‌گیری و توجه ویژه به [[قرآن]] است زیرا [[حضرت]] مجری و زنده کنندۀ [[احکام]] [[قرآن]] است<ref>ر.ک: [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]] ص ۳۵؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳.</ref>. | |||
#'''[[یقین]] به [[ظهور]] و نزدیک دانستن آن''': هر اندازه [[علم]] و [[یقین]] به [[ظهور]] عمیق‌تر باشد، [[انتظار]] هم شدیدتر و قویتر خواهد بود<ref>ر.ک: [[سکینه طاووسی|طاووسی، سکینه]]، [[انتظار از دیدگاه اهل بیت (کتاب)|انتظار از دیدگاه اهل بیت]]، ص ۲۱-۲۲.</ref>. [[نزدیک دیدن ظهور]] موجب شدیدتر شدن [[انتظار]] میشود، [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: «آنها ([[کافران]] و ناباوران) [[ظهور امام]] را دور می‌بینند ولی ما آن را نزدیک می‌بینیم»<ref>{{متن حدیث|قال الصادق{{ع}}: إِنَّهُمْ یَرَوْنَهُ بَعِیدًا وَنَرَاهُ قَرِیبًا}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۹۹، ب ۷، ص ۱۱۲، ح ۲.</ref>.<ref>ر.ک: [[سکینه طاووسی|طاووسی، سکینه]]، [[انتظار از دیدگاه اهل بیت (کتاب)|انتظار از دیدگاه اهل بیت]]، ص ۲۱-۲۲.</ref> | |||
====ویژگی‌های روحی و روانی ([[معنوی]] و [[عرفانی]])==== | |||
*برای [[درک]] [[زمان ظهور حضرت مهدی]] {{ع}}، اساسی‌ترین ویژگی در بخش [[رفتار]]، ایجاد [[آمادگی روحی]] و روانی در خود است<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>. [[انتظار]]، در تمام ابعاد روحی و روانی فرد [[منتظر]] تأثیرگذار است. انتظارِ صحیح امری سازنده و آرامش‌بخش در [[روح]] و روان فرد است، چنانکه در روایتی [[رسول اکرم]] {{صل}} فرمودند: «شما را [[بشارت]] می‌دهم به [[مهدی]] که ساکنان [[آسمان]] و [[زمین]] از او [[رضایت]] دارند»<ref>{{متن حدیث|أُبَشِّرُکُمْ بِالْمَهْدِیِّ... یَرْضَی عَنْهُ سَاکِنُ السَّمَاءِ وَ سَاکِنُ الْأَرْضِ}}؛ بحار الأنوار، ج ۵۱، ص ۷۴؛ الغیبه شیخ طوسی، ص ۱۷۸.</ref>.<ref>ر.ک: [[سیمین صمیمی|صمیمی، سیمین]]، [[عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث (مقاله)|عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث]].</ref> به عبارتی دیگر [[هدف]] از [[انتظار فرج]]، رها شدن از تنگناهای روحی و روانی و [[امید]] به آینده‌ای بهتر است که بخشی از [[آسایش]] و [[آرامش روحی]] و روانی را نیز تأمین میکند. از این رو، نوعی [[فرج]] و [[گشایش]] شمرده میشود و حتی عنوان "مِن أعظم الفرج (از بزرگترین فَرَج‌ها)" را به دست می‌آورَد<ref>ر.ک: [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری شهری، محمد]]، [[دانشنامه امام مهدی (کتاب)|دانشنامه امام مهدی]]، ج ۵، ص ۳۱۲ ـ ۳۱۴. </ref>. | |||
*از جمله ویژگی‌های روحی و روانی [[منتظران]] می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: | |||
#'''استعداد و [[آمادگی]] تام برای تحقق یافتن و پیاده شدن [[عدالت کامل]]''': به طوری که اگر هم جزء [[دعوت]] کنندگان و [[ایثارگران]] در راه آن [[حضرت]] نیست، ولی حداقل فردی [[شایسته]] برای پذیرش [[دعوت]] آن [[حضرت]] باشد<ref>ر.ک: [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۳۵۶-۳۵۹.</ref>. | |||
#'''[[انتظار]] همیشگی''': [[انتظار]] همیشگی در هر لحظه و [[ساعت]] برای آغاز تحقق [[عدالت کامل]] جهانی<ref>ر.ک: [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۳۵۶-۳۵۹.</ref>. | |||
#'''زیستن با یاد او''': [[منتظر]] باید در [[انتظار]] لحظه‌ای باشد که وقتی امامش را می‌بیند [[صراط مستقیم]] را با تمام اجزایش از او بخواهد و لحظه‌ای نباشد که از یاد امامش غافل باشد<ref>ر.ک: [[علی اصغر احمدی|احمدی، علی اصغر]]، [[شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان (مقاله)|شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان]]، [[گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم (کتاب)|گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم]]، ص ۱۴۹-۱۵۳؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]] ص ۹۸.</ref>. | |||
#'''[[مودت]] و [[دوست داشتن]] [[اهل بیت]]{{ع}} خصوصاً [[مهدی موعود]] و [[ظهور]] آن [[حضرت]]''': علاقه، [[محبت]] و دلبستگی نسبت به [[امام]] بر شدت [[انتظار]] میافزاید<ref>ر.ک: [[سکینه طاووسی|طاووسی، سکینه]]، [[انتظار از دیدگاه اهل بیت (کتاب)|انتظار از دیدگاه اهل بیت]]، ص ۲۱-۲۲؛ [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه (مقاله)|ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه]].</ref>. | |||
#'''ایجاد و تعمیق روابط متقابل بین [[رهبر]] و [[مردم]]''': همواره نوعی [[عشق]] و [[محبت]] و [[احترام]] عمیق از طرف [[جامعه]] نسبت به [[رهبر]] و متقابلاً نوعی صمیمیت، شفقت و [[عنایت]] از طرف [[رهبر]] نسبت به [[جامعه]] ابراز میشود<ref>ر.ک: [[عسکر دیرباز|دیرباز، عسکر]]، [[روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر (مقاله)|روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر]]، ص ۱۲۱-۱۲۳.</ref>. | |||
#'''[[امیدواری]] به [[آینده]] و [[جهانی شدن]]''': [[ایمان]] و [[امید]] به آنچه در [[آینده]] اتفاق خواهد افتاد. [[انتظار]] [[انسان]] را از خانه [[خودمحوری]] بیرون می‌آورد و موجب میشود [[انسان]] جهانی بیاندیشد<ref>ر.ک: [[علی اصغر احمدی|احمدی، علی اصغر]]، [[شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان (مقاله)|شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان]]، [[گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم (کتاب)|گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم]]، ص ۱۴۹-۱۵۳.</ref>. | |||
====[[ویژگی‌های اخلاقی]] و [[تربیتی]]==== | |||
*از ویژگی‌های اصلی [[منتظران]] [[حکومت مهدوی]]، [[تهذیب نفس]] و [[آراستگی]] به [[مکارم اخلاق]] است<ref>ر.ک: [[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر (مقاله)|ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر]]، ص ۲۶۵.</ref>. [[انسان]] با توجه به نیروی [[تفکر]] می‌تواند در مسیر رشد [[فکری]] و اخلاقی گام بردارد و با امدادهای [[الهی]] و وجود [[رهبری الهی]]، جهشی بسیار فراگیر داشته باشد<ref>ر.ک: [[عسکر دیرباز|دیرباز، عسکر]]، [[روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر (مقاله)|روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر]]، ص ۱۱۸.</ref>. [[انتظار]] در بین [[جامعۀ منتظر]]؛ [[فرهنگی]] ممتاز و بی‌بدیل میسازد که می‌تواند [[جامعۀ اسلامی]] را در راه [[پیشرفت]] و [[تکامل]] جلو ببرد<ref>ر.ک: [[میرزا عباس مهدوی‌فرد|مهدوی‌فرد، میرزا عباس]]، [[فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار]]، ص۲۰۰-۲۰۱.</ref> و بزرگترین وجه تمایز [[جامعۀ اسلامی]]، از دیگر جامعه‌ها، همان [[اخلاق]] [[نورانی]] [[اسلام]] است<ref>ر.ک: [[محبوب شفائی|شفائی، محبوب]]، [[موعود حق (کتاب)|موعود حق]]، ص ۸۴-۸۸.</ref>. [[منتظران]] برای هماهنگی با [[امام زمان]] {{ع}} در اهتمام به رعایت [[محاسن اخلاق]]، همۀ تلاش و کوشش خود را به کار می‌گیرند. در [[حدیثی]] از [[امام صادق]] {{ع}} آمده است: «هر کس [[دوست]] دارد از [[یاران حضرت قائم]] {{ع}} باشد، باید [[منتظر]] باشد و در حال [[انتظار]] به [[پرهیزگاری]] و [[اخلاق نیکو]] [[رفتار]] نماید»<ref>{{متن حدیث|مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَکُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْیَنْتَظِرْ وَ لْیَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ}}؛ غیبت نعمانی، ص۲۰۷.</ref>.<ref>ر.ک: نویسندگان، آفتاب مهر، ج۲، ص ۱۳۴ ـ ۱۳۷؛ [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]] ج۲، ص۲۴۲؛ [[علی باقی نصرآبادی|نصرآبادی، علی باقی]]، [[نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب (مقاله)|نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب]]، ص ۱۳۱-۱۳۲؛ [[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر (مقاله)|ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر]]، ص ۲۶۵؛ [[محمد مهدی گرجیان|گرجیان، محمد مهدی]]، [[تحلیل کارآمدی انتظار در حیات طیبه (مقاله)|تحلیل کارآمدی انتظار در حیات طیبه]]، ص ۲۲؛ [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ج ۱، ص ۳۲۴. </ref> | |||
*چند نمونه از [[ویژگی‌های اخلاقی]] و [[تربیتی]] [[منتظران راستین]] عبارتند از: | |||
#'''[[گرایش]] اصولی به [[دینداری]] و دین‌باوری''': [[انسان]] [[منتظر]] در اندیشۀ [[نگهداری دین]] خویش و صحت [[اعمال]] خود است<ref>ر.ک: [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]] ص ۳۵؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳.</ref>. [[پایبندی]] به [[احکام الهی]] و ترجیح [[دستورات]] [[خداوند]] بر علایق فردی که منجر به اراده‌ای [[قوی]] و اخلاصی [[راستین]] خواهد شد<ref>ر.ک: [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۳۵۶-۳۵۹.</ref>. [[منتظر موعود]] علاوه بر [[دینداری]] و [[تقوی]]، باید پارسا باشد<ref>ر.ک: [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳؛ [[لطف‌الله صافی گلپایگانی|صافی گلپایگانی، لطف‌الله]]، [[گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم (کتاب)|گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم]]، ص۱۵؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹-۲۱۲.</ref> و باید در مسیر خود سازی، تزکیۀ [[نفس]] و ایجاد [[آمادگی]] جسمی و روحی در جهت آن تحول بزرگ حرکت کند<ref>ر.ک: [[عبدالرحمن انصاری|انصاری، عبدالرحمن]]، [[در انتظار خورشید ولایت (کتاب)|در انتظار خورشید ولایت]]، ص ۱۲۶؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]] ص ۹۸</ref>. [[منتظران امام زمان]] مرزبان دین‌خدا هستند و در اجرای [[دستورات]] [[حق]]، سخت، پیگیر و استوارند<ref>ر.ک: [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳.</ref>. | |||
#'''[[فرمانبرداری از امام]] زمان''': از مهم‌ترین ویژگی‌های رهروان [[راستین]] همسو کردن رفتارها، نیت‌ها و جهت گیری‌ها، طبق خواست آن [[رهبر الهی]]، است، زیرا نمودهای [[رفتاری]] [[منتظر]] در [[اطاعت]] محض از [[خداوند]] و اولیای او ظاهر میشود<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۳]] ج۳، ص۵۴-۶۱ و [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>. [[منتظر]] [[حضرت]] خود را در محضر آن [[حضرت]] دیده و در تمام [[زندگی]] مواظب است یک لحظه هم از [[فرمان]] آن [[حضرت]] [[سرپیچی]] نکند<ref>ر.ک: [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۳۵۶-۳۵۹.</ref>. [[پیامبر]] در توصیف آنها فرموده‌اند: «تلاش‌گر و کوشا در [[پیروی]] از او هستند»<ref>{{متن حدیث|کَدَّادُونَ مُجِدُّونَ فِی طَاعَتِه}}؛ عیون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۶۳. </ref>. | |||
#'''[[امر به معروف و نهی از منکر]]'''<ref>ر.ک: [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، [[گفتارهای مهدوی (کتاب)|گفتارهای مهدوی]]، ص ۱۵۱-۱۶۰؛ [[عبدالرحمن انصاری|انصاری، عبدالرحمن]]، [[در انتظار خورشید ولایت (کتاب)|در انتظار خورشید ولایت]]، ص ۱۲۶؛ [[میرزا عباس مهدوی‌فرد|مهدوی‌فرد، میرزا عباس]]، [[فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار]]، ص۱۳۷-۱۳۸؛ [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]] ص ۳۵؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]] ص ۹۸.</ref>: این ویژگی موجب تحقق [[احکام الهی]] و رهایی جامعۀ [[دینی]] از [[انحرافات]] زمانه است<ref>ر.ک: [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳.</ref>. | |||
#'''اتصاف به [[فضایل]] [[اسلامی]]''': [[منتظر]] [[مهدی]]{{ع}} متصف به [[اخلاق]] و [[فضایل]] [[اسلامی]] است<ref>ر.ک: [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳؛ [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]] ص ۳۵.</ref>، اموری از قبیل: [[ایثار]] و [[مواسات]]؛ [[زهد]] و [[ساده زیستی]] و [[نظم]] و [[انضباط]]<ref>ر.ک: [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳.</ref>. | |||
====ویژگی‌های [[سیاسی]] [[منتظران راستین]]==== | |||
*[[انسان‌ها]] خواستار [[حکومتی]] [[صالح]]، دور از منکر و [[ریا]] فریبند و حاکمی را می‌طلبند که بتواند ارزش‌های انسانی را در [[جهان]] [[حاکم]] سازد، [[ظلم]]، اختناق، [[استکبار]] و استعباد را نفی کند. [[بشریت]] خواستار سیاستی [[الهی]] و [[حکومتی]] [[واحد]] است که مرز جغرافیایی نشناسد، [[رهبر]] و راهنمایشان [[قانون]] واحدی باشد، ضعیف و [[قوی]]، سیاه و سفید، در آن یکی باشد و سخن از رجزخوانی‌ها و حمله‌های نظامی ابرقدرت‌ها به میان نیاید<ref>ر.ک: [[علی قائمی|قائمی، علی]]، [[نگاهی به مسأله انتظار (کتاب)|نگاهی به مسأله انتظار]]، ص۸۱-۸۶.</ref>. بدون [[شک]] با توجه به جهانی بودن [[حکومت حضرت مهدی]] {{ع}}، [[نیازمند]] بازشناسی و بازنمایی ابعاد [[سیاسی]] [[حکومت جهانی]] آن [[حضرت]] به جهانیان هستیم و [[مشتاقان]] برپایی [[حکومت عدل جهانی]] باید در دو محور زمینه‌های [[سیاسی]] این اتفاق بزرگ را فراهم نمایند: آشنا شدن با روش‌های [[سیاسی]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} و آشنا کردن دیگران با این اندیشۀ بلند [[سیاسی]]<ref>ر.ک: [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[حکومت جهانی حضرت مهدی (کتاب)|حکومت جهانی حضرت مهدی]]{{ع}}، ص۸۴ - ۷۹.</ref>. | |||
*برخی از ویژگی‌های [[سیاسی]] [[منتظران راستین]] عبارت است از: | |||
#'''به دنبال تحقق کامل [[دین]] برای تمام [[بشریت]]''': [[انسان]] [[منتظر]] به [[حاکمیت]] اصل [[دین]] و اجرای یکایک [[تعالیم]] آن چشم دوخته<ref>ر.ک: [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]] ص ۳۵.</ref> و به دنبال تحقق کامل [[دین]]، برای تمام [[بشریت]] است، این [[انتظار]] [[مؤمن]] را به [[تشکیل حکومت اسلامی]] سوق می‌دهد<ref>ر.ک: [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، [[گفتارهای مهدوی (کتاب)|گفتارهای مهدوی]]، ص ۱۵۱-۱۶۰.</ref>. | |||
#'''[[آمادگی]] کارگزاری [[حکومت جهانی]]'''<ref>ر.ک: [[علی اصغر احمدی|احمدی، علی اصغر]]، [[شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان (مقاله)|شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان]]، [[گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم (کتاب)|گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم]]، ص ۱۴۹-۱۵۳؛ [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۳۵۶-۳۵۹.</ref>: [[مأموریت امام زمان]] {{ع}} ایجاد [[حکومت عدل جهانی]] و برچیدن بساط [[ظلم]] و [[بی‌عدالتی]]، در سراسر [[جهان]] است که [[نیاز]] به [[یاری]] و [[نصرت]] [[مؤمنین]] دارد. چنانچه فراهم کردن امکانات مادی و [[معنوی]] مورد [[نیاز]] [[نهضت جهانی ولی عصر]] {{ع}} و نیروها و افراد لازم آن برنامۀ [[عظیم]] و آماده ساختن اذهان عمومی جهانیان برای پذیرش [[نظام حکومت اسلامی]] نیز لازم است<ref>ر.ک: [[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[نگاهی به رسالت و امامت (کتاب)|نگاهی به رسالت و امامت]]، ص۹۴-۹۶.</ref>. | |||
====ویژگی‌های [[اقتصادی]]==== | |||
*حراست از [[فرهنگ دینی]] و زنده نگه داشتن اندیشۀ [[اسلامی]] از [[وظایف منتظران]] است و بدون تردید [[تبلیغ]] این [[فرهنگ]] پویا بدون پشتوانۀ [[مالی]] و [[اقتصادی]] امکان‌پذیر نیست و به همین جهت [[منتظران]] باید با سعی و تلاش در عرصه‌های مختلف این [[آمادگی]] [[مالی]] و [[اقتصادی]] برای [[ظهور]] را فراهم کنند<ref>ر.ک: [[صفر فلاحی|فلاحی، صفر]]، [[امام مهدی ذخیره امامت (کتاب)|امام مهدی ذخیره امامت]]، ص ۱۷ -۱۹.</ref>. اما این [[رفاه]] و [[آسایش]]، با تلاش و کوشش فراوان [[انسان‌ها]] و آباد کردن [[زمین]] به دست میآید. [[منتظران]] [[موعود]] باید هر چه بیشتر برای کسب قله‌های [[دانش]] و [[کشف]] ناشناخته‌های [[جهان]] و بهره‌مندی از [[موهبت‌های الهی]] برای [[خدمت]] به [[بندگان خدا]]، کوشش کنند. همچنین مهم‌ترین و متعالی‌ترین [[هدف]] [[قیام حضرت مهدی]] {{ع}} است که ارتباط مستقیمی با جنبه‌های [[اقتصادی]] [[زندگی]] دارد، [[منتظر]] او به [[اجرای عدالت]] و [[قسط]] در تمام زوایای [[زندگی]] می‌اندیشد و [[مال]] و [[ثروت]] خود را به گونه‌ای که مورد [[رضایت]] [[امام]] است، صرف میکند<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۳]] ج۳، ص۵۴-۶۱ و [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>. | |||
====ویژگی‌های نظامی و انتظامی==== | |||
*[[انسان]] منتظرِ یک [[قیام]] بزرگ و یک درگیری [[عظیم]] جهانی، باید [[آمادگی]] برای آن داشته باشد<ref>ر.ک: [[محبوب شفائی|شفائی، محبوب]]، [[موعود حق (کتاب)|موعود حق]]، ص ۸۴-۸۸.</ref>. [[امام باقر]] {{ع}} ذیل آیۀ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اصْبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ وَاتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! شکیبایی ورزید و یکدیگر را به شکیب فرا خوانید و از مرزها نگهبانی کنید و از خداوند پروا بدارید باشد که رستگار شوید» سوره آل عمران، آیه ۲۰۰.</ref> فرمود: «بر انجام [[واجبات]] [[شکیبایی]] کنید و برابر [[دشمنان]]، یکدیگر را [[یاری]] نمایید و برای [[یاری]] پیشوای [[منتظَر]]، همواره [[آمادگی]] خود را حفظ کنید»<ref>{{متن حدیث|اصْبِرُوا عَلَی أَدَاءِ الْفَرَائِضِ وَ صابِرُوا عَدُوَّکُمْ وَ رابِطُوا إِمَامَکُمُ الْمُنْتَظَرَ}}؛ الغیبه نعمانی، ص۱۹۹.</ref>.<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی (کتاب)|نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی]]، ص۶۸.</ref> [[علت]] اینکه در [[دین]] و [[تعالیم]] ما چنین آمده است که با آئین [[جنگ]] و [[جهاد]] آشنا و به [[سلاح]] مجهز شوید، برای رشد و روحیل رزم‌آوری و [[مرزبانی]] و پاسداری است و این [[تعلیم]] والا [[خشونت‌طلبی]] و [[خونریزی]] نیست، بلکه برای [[دفاع]] از [[حقوق]] انسان‌های [[مظلوم]] است<ref>ر.ک: [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]]، ص ۳۵.</ref>. | |||
*ویژگی‌های نظامی [[منتظران]] به این شرح است: | |||
#'''برخورداری از [[قدرت]] و [[آمادگی]] جسمانی''': یکی از نمودهای [[زمینه‌سازی]] [[توانمند]]، [[کسب قدرت]] و [[آمادگی]] جسمانی برای حضور در [[زمان ظهور]] است<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۳]] ج۳، ص۵۴-۶۱ و [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>. [[جامعۀ منتظر]] زنده، [[قوی]] و قدرتمند است. [[امام صادق]]{{ع}} در این زمینه میفرماید: «مردی از [[اصحاب]] او [[توانایی]] [[چهل]] مرد را دارد و [[قلب]] او از پاره آهن استوارتر است و اگر بر کوه‌های آهن بگذرند، آن را بر کنند و شمشیرهای خود را در نیام نکنند تا آنکه [[خدای تعالی]] [[خشنود]] گردد»<ref>{{متن حدیث|فَإِن الرجُلَ مِنهُم یعطَی قُوهَ أَربَعینَ رَجُلاً وَ إِن قَلبَهُ لَأشَد مِن زُبَرِ الحَدِیدِ وَ لَو مَروا بِجِبَالِ لَقَطَعُوهَا لَا یکُونَ سُیوفَهُم حَتی یرضَی اللهُ عَزوَجَل}}؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص ۶۷۳، ح ۲۶.</ref>.<ref>ر.ک: [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳؛ [[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا]]، ص ۳۶.</ref> | |||
#'''افرادی دارای [[شجاعت]]'''<ref>ر.ک: [[لطف‌الله صافی گلپایگانی|صافی گلپایگانی، لطف‌الله]]، [[گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم (کتاب)|گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم]]، ص ۱۵؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۳]] ج۳، ص۵۴-۶۱ و [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>، محکم و [[استوار]]: [[یاران حضرت مهدی]] {{ع}} دلیر و جنگاوران میدان‌های [[نبرد]] هستند، دلهایی پولادین دارند و از [[دشمن]] نمی‌هراسند<ref>ر.ک: [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳.</ref>. [[منتظران ظهور]] دارای [[صلابت]]، [[نیرومندی]] و [[استواری]] هستند<ref>ر.ک: [[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا]]، ص ۳۶؛ [[عسکر دیرباز|دیرباز، عسکر]]، [[روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر (مقاله)|روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر]]، ص ۱۲۱-۱۲۳.</ref>، اینان در [[روایت]] چنین توصیف شده‌اند: «دل‌های آنان مانند [[پاره‌های آهن]] است که بادهای شدید آنها را نمی‌لرزاند»<ref>{{متن حدیث|قُلُوبَهُمْ کَزُبَرِ الْحَدِیدِ، لَاتُزِلُّهُمُ الرِّیَاحُ الْعَوَاصِفُ}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار ج ۵۷ ص ۲۱۶.</ref>. | |||
#'''دارای روحیۀ رزم‌آوری و [[جهاد]]''': بر اساس [[تعالیم دینی]] [[منتظران]] باید با [[آیین]] [[جنگ]] و [[جهاد]] آشنا شوند و ابزار [[جنگ]] و [[دفاع]] را فراهم کنند<ref>ر.ک: [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]] ص ۳۵؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳.</ref>. آنها برای [[مبارزه]] با عوامل [[فساد]] و [[ظلم]] و [[گناه]] و آلودگی، [[آمادگی]] کامل دارند<ref>ر.ک: [[عبدالرحمن انصاری|انصاری، عبدالرحمن]]، [[در انتظار خورشید ولایت (کتاب)|در انتظار خورشید ولایت]]، ص ۱۲۶</ref>. | |||
#'''[[آمادگی]] برای [[مبارزه]] با [[نظام جهانی]]''': [[آمادگی]] برای [[مبارزه]] با [[نظام جهانی]] و بر هم زدن موازنۀ معادلات و موازنه‌های مورد توافق قدرت‌های بزرگ مسلط بر [[دنیا]] هستند<ref>ر.ک: [[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا]]، ص ۳۶.</ref>. | |||
==پاسخ تفصیلی== | |||
==[[منتظر]] و [[علت]] داشتن ویژگی== | |||
*ایجاد حالت [[انتظار]] در [[انسان]] و [[منتظر]] نامیده شدن او، مستلزم تحقق مقدماتی است که با فراهم شدن آنها [[انتظار]] حاصل شدنی است و فرد به عنوان [[منتظر حقیقی]] شناخته میشود<ref>ر.ک: طاووسی، سکینه، انتظار از دیدگاه اهل بیت، ص ۲۱-۲۲.</ref>. اگر [[امام مهدی]] {{ع}} و اهداف [[قیام]] و [[انقلاب]] او به درستی شناخته شود، [[ویژگی‌های منتظران]] واقعی هم معلوم خواهد شد. [[امام مهدی]] {{ع}} سفیر [[الهی]] برای [[نجات]] [[جامعۀ بشری]] از [[ظلم]] و [[بی‌عدالتی]] و [[تباهی]] است. ارمغان ظهورش، [[عدالت‌گستری]] در همۀ [[شئون]] [[زندگی فردی]] و [[اجتماعی]]، ایجاد حیات [[عقلانی]] و خردمندانه، [[هدایت]] [[انسان]] به مسیر [[فطرت]] [[پاک]] خدایی و رها شدن از زنجیرهای [[بندگی]] غیرخداست. حال، [[منتظر واقعی]] نیز باید در جهت تحقق اهداف و آرمان‌های او حرکت کند و آنچه را برخلاف خواستۀ [[حضرت]] است و ظهورش را به تأخیر می‌اندازد، ترک و با آنها مقابله کند. [[منتظر]] چنین رویدادی، باید در مجموعه‌هایی قرار گیرد که به تحقق [[دولت مهدوی]] [[کمک]] کند و از تشکیلات [[ستمگران]] و [[تبهکاران]] دوری بجوید؛ چرا که [[کمک]] به آنها و همسویی با چنین جریان‌هایی با [[اهداف]] [[امام عصر]] {{ع}} [[سازگاری]] ندارد<ref>ر.ک: پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها ص ۹۸.</ref>. | |||
*برخورداری [[انبیا]] و اولیای الهی از یاورانی کارآمد، [[استوار]]، نستوه و [[جان]] بر کف، حقیقتی انکارناپذیر است. نقش [[یاوران]] در موفقیت‌های [[انبیای الهی]] مانند [[حضرت موسی]]، [[حضرت عیسی]]، [[پیامبر اسلام]]{{صل}} و در مورد [[امامان شیعه]]؛ [[امام حسن]] {{ع}}، [[امام حسین]] {{ع}} و [[امام صادق]] {{ع}} در منابع [[دینی]] یادآوری شده است. چنین سنتی در مورد [[حضرت حجت]] {{ع}} نیز جاری است و [[حضرت]] با یاوران خاصش فعالیت خود را آغاز خواهد کرد<ref>در توقیع شریف ذکر شده است: {{متن حدیث|وَ لَوْ أَنَّ أَشْیَاعَنَا وَفَّقَهُمُ اللَّهُ لِطَاعَتِهِ عَلَی اجْتِمَاعٍ مِنَ الْقُلُوبِ فِی الْوَفَاءِ بِالْعَهْدِ عَلَیْهِمْ لَمَا تَأَخَّرَ عَنْهُمُ الْیُمْنُ بِلِقَائِنَا وَ لَتَعَجَّلَتْ لَهُمُ السَّعَادَةُ بِمُشَاهَدَتِنَا عَلَی حَقِّ الْمَعْرِفَةِ وَ صِدْقِهَا مِنْهُمْ بِنَا}}؛ طبرسی، فضل بن حسن، الاحتجاج، ج۲؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۷۷.</ref>. به [[دلیل]] پدیدۀ [[انتظار]] و [[لزوم]] [[آمادگی]] و پرورش افراد زبده و [[زمینه‌ساز]] و پا به رکاب، به طوری که هر آن، [[حضرت]] [[ظهور]] کند، بتوانند در سریع‌ترین زمان ممکن در [[خدمت]] [[حضرت]] باشند، جامعۀ منتظر عموماً و افراد معینی از آن به طور خاص، درصدد کسب آمادگی‌های لازم هستند؛ آمادگی‌های [[فکری]]، [[اعتقادی]]، [[رفتاری]] و...<ref>ر.ک: دیرباز، عسکر، روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر، ص ۱۲۱-۱۲۳.</ref>. | |||
==[[ویژگی‌های منتظران راستین]]== | |||
*بر این اساس برخی از [[ویژگی‌های منتظران]] واقعی به اختصار چنین است: | |||
===ویژگی‌های [[فکری]] و [[اعتقادی]] ([[علمی]] و معرفتی)=== | |||
*[[فکر]] زیربنای [[اعمال]] و [[رفتار]] [[انسان]] است و [[باورهای اساسی]] حیات [[آدمی]] را در حصار خود حفظ میکند. درواقع [[تربیت]] [[انسان‌ها]] و رها ساختن آنان از [[جهل]] و [[نادانی]] و عرضۀ حقایق [[اسلام]] به روان حق‌جوی [[آدمیان]]، از [[برترین]] رسالت‌های [[انبیاء]] و أولیاء بوده است. چنانکه [[خداوند]] در [[قرآن کریم]] میفرماید: {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الأُمِّيِّينَ رَسُولا مِّنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِن كَانُوا مِن قَبْلُ لَفِي ضَلالٍ مُّبِينٍ}}<ref>«اوست که در میان نانویسندگان (عرب)، پیامبری از خود آنان برانگیخت که بر ایشان آیاتش را می‌خواند و آنها را پاکیزه می‌گرداند و به آنان کتاب (قرآن) و فرزانگی می‌آموزد و به راستی پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند» سوره جمعه، آیه ۲.</ref>. فردی که [[معتقد]] به [[امام زمان]] {{ع}} است، در واقع در جریان [[انتظار]]، تحت [[تربیت ولی]] عصر {{ع}} است و این امر در [[طهارت]] [[فکری]] و [[عقلی]] او رشد چشمگیری دارد. در این خصوص از باب نمونه به روایاتی چند اشاره میشود: | |||
#از [[امام باقر]] {{ع}} [[نقل]] شده است که فرمودند: «چون [[قائم]] ما [[قیام]] کند دستش را بر سر [[بندگان]] گذارد و عقولشان را متمرکز سازد و عقل‌هایشان کامل شود»<ref>{{متن حدیث|إِذَا قَامَ قَائِمُنَا وَضَعَ اللَّهُ یَدَهُ عَلَی رُءُوسِ الْعِبَادِ فَجَمَعَ بِهَا عُقُولَهُمْ وَ کَمَلَتْ بِهِ أَحْلَامُهُمْ}}؛ بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۳۳۶.</ref>. | |||
#در [[روایت]] دیگری فرمودند: «در زمان [[مهدی]] {{ع}} به شما [[حکمت]] بیاموزند»<ref>{{متن حدیث|وَ تُؤْتَوْنَ الْحِکْمَةَ فِی زَمَانِهِ}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۳۵۲.</ref>. | |||
#[[امیرالمؤمنین]] {{ع}} فرمودند: «دست [[خدا]] را بر سر [[بندگان]] می‌گذارد آن وقت [[دل]] [[مؤمن]] از آهن سخت‌تر باشد و [[خدا]] او را [[قوت]] [[چهل]] مرد عطا میفرماید»<ref>{{متن حدیث|وَضَعَ یَدَهُ عَلَی رُءُوسِ الْعِبَادِ فَلَا یَبْقَی مُؤْمِنٌ إِلَّا صَارَ قَلْبُهُ أَشَدَّ مِنْ زُبَرِ الْحَدِیدِ وَ أَعْطَاهُ اللَّهُ تَعَالَی قُوَّةَ أَرْبَعِینَ رَجُلاً}}؛ صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲ ص ۶۵۳</ref>. | |||
*بی‌گمان [[حضرت مهدی]] {{ع}} به پا می‌خیزد تا بیش از آنکه چگونگی [[زندگی مادی]] [[مردم]] را بر پایۀ [[عدالت]] سامان دهد، باورهای آنان را رشد داده، کمال بخشد. اگرچه [[قسط]] و [[عدل]] [[اقتصادی]] در جای خود بسیار بایسته و نقش‌آفرین است، اما آنچه [[قیام]] و [[انقلاب جهانی]] آن [[حضرت]] را از دیگر [[انقلاب‌ها]] متمایز و ممتاز میسازد، دگرگونی‌های [[اعتقادی]] و [[باور]] انسان‌هاست که در پرتو تلاش‌های او و همۀ یارانش پدید خواهد آمد. دگرگونی‌هایی که سبب میشود تا نگاه [[مردم]] در فصل پایانی [[زندگی]] به طور فراگیر و گسترده به [[اهداف]] [[آفرینش انسان]] دوخته شده، راه‌های کمال و [[نیک‌بختی]] را یکی پس از دیگری سپری کنند و این شکل نخواهد گرفت مگر به دگرگونی اساسی در [[فرهنگ]] جامعۀ انسانی که آن نیز شکل نخواهد گرفت مگر با فراهم‌شدن زمینه‌های بایسته. البته مقصود از [[آمادگی]] در عرصۀ [[باورها]]، بیشتر [[آمادگی]] در عرصۀ [[فرهنگ دینی]] است<ref>ر.ک. سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۶۸.</ref>. | |||
*برخی از ویژگی‌های [[فکری]] و [[اعتقادی]] عبارتند از: | |||
#'''[[توحید]] و [[خداجویی]]''': [[زمینه‌سازان ظهور]] و [[یاران امام مهدی]] {{ع}}، [[خداوند]] را آنگونه که [[شایسته]] است می‌شناسند. [[توحید]] و [[خداجویی]]، سر لوحۀ [[عقاید]] و [[ویژگی‌های یاران حضرت مهدی]] {{ع}} است. آنان باید [[خدا]] را به نحو مطلوبی شناخته و نمود [[جمال]] [[حق]] در [[روح]] و روان‌شان، جلوه خاصی داشته باشد و [[ایمان]] آنان [[خالص]] و [[ناب]] باشد و [[بهترین]] ثمرۀ [[معرفت خدا]]، [[ایمان]] و [[عمل صالح]] در آنان است. منتظرانِ در [[انتظار]] [[حضور مهدی]] {{ع}} هستند، [[مهدی]] {{ع}} بندۀ [[خدا]]، خلیفۀ [[خدا]] و ولی خداست، حیات و [[زندگی]] او و همۀ موجودات به دست خداست. بر این اساس [[مهدی]] {{ع}} را باید تحقق‌بخش [[دین خدا]] دانست، لذا [[منتظر]] [[حضرت]] باید بیش از همه و همه چیزش به سوی [[خدا]] باشد و باید او از ([[خدا]]) طالب [[ظهور]] آن [[حضرت]] باشد<ref>ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.</ref>. [[انسان]] [[منتظر]] همیشه متوجه [[خداوند]] و به وجودآورندۀ تمام هستی‌هاست، زیرا همواره [[چشم به راه]] فرجی است که به ارادۀ [[خداوند]] تحقق خواهد یافت و قهرمان و [[کارگزار]] آن [[انسان]] [[الهی]] و بندۀ فرمانبردار [[دستور]] [[حق]] است و خلیفۀ [[خدا]] و [[ولی امر]] او در [[زمین]] و اجتماعات انسانی است. [[انسان]] [[منتظر]] [[چشم به راه]] کسی است که، [[بنده]] و [[خلیفه]] خداست و به امر [[خدا]] برای به [[اجرا]] درآوردن آن خدایی و [[نجات]] [[جامعه بشری]] [[قیام]] خواهد کرد. پس [[فرج]] و رهایی به دست خداست و [[نجات‌بخش]] و فرج‌رسان [[مأمور]] ویژۀ [[الهی]] است. بنابراین، [[منتظر]] در همه حال متوجه [[خداوند متعال]] است و این معیار [[توحیدی]] [[انتظار]] است، که در درون و اندیشۀ [[انسان]] [[منتظر]] به ژرفی نفوذ کرده است<ref>ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راه فریادگر ص ۳۵. </ref>. [[حضرت علی]] {{ع}} [[شناخت]] والای [[خداوند]] را در این افراد، چنین وصف فرموده است: «مردانی [[مؤمن]] که [[خدا]] را چنان که [[شایسته]] است شناخته‌اند و آنان، [[یاران مهدی]] {{ع}} در آخرالزمانند»<ref>{{متن حدیث|رِجالٌ مُؤمِنُونَ عَرِفُوا اللهَ حَق مَعرِفَتِهِ وَهُمْ اَنْصارُالمَهْدِی فِی آخِرِ الزمانِ}}؛ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه، ج۲، ص۴۷۸؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۷، ص ۲۲۹، ح۶۶.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} نیز قلب‌های این گروه را بسان پولاد دانسته، میفرماید<ref>{{متن حدیث|رِجالٌ کَاَن قُلُوبَهُم زُبُرُ الحَدِیدِ لایَشُوبُها شَکٌ فِی ذاتِ اللهِ اَشَد مِنَ الحَجَرِ}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۷، ح۸۲.</ref>: «آنان مردانی‌اند که دل‌هایشان گویا [[پاره‌های آهن]] است، هیچ تردیدی نسبت به [[خداوند]] قلب‌هایشان را نیالاید و قلب‌هایشان از سنگ استوارتر است»<ref>ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱ و پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>. | |||
#'''[[برترین]] [[اعتقاد]]''': از [[ویژگی‌های منتظران]] واقعی ویژگی [[ثبات]] قدم آنان بر [[ولایت]] است. [[منتظران حقیقی]] در [[زمان غیبت]] به لحاظ [[اعتقادی]] و عملی به ویژگی‌های ممتازی در [[روایات]] توصیف شده‌اند، به گونه‌ای که آنان در اوج [[اعتقادات]] [[دینی]] قرار داشته و [[ثبات]] قدم آنها بر [[ولایت]] و [[اهل بیت]] مثال زدنی است. در روایتی، [[پیامبر اکرم]] {{صل}} به [[حضرت علی]] {{ع}} دربارۀ [[اعتقادات]] [[منتظران واقعی]] میفرماید: «[[یا علی]]! بدان باعظمت‌ترین [[انسان‌ها]] به لحاظ [[یقین]] کسانی هستند که در [[آخرالزمان]] می‌آیند که پیامبری ندیده‌اند و [[حجت]] از آنها غایب است. آنان به سیاهی‌های روی سفیدی (نوشته‌های [[قرآن]] وحدیث) [[ایمان]] می‌آورند»<ref>{{متن حدیث|یَا عَلِیُّ وَ اعْلَمْ أَنَّ أَعْظَمَ النَّاسِ یَقِیناً، قَوْمٌ یَکُونُونَ فِی آخِرِ الزَّمَانِ لَمْ یَلْحَقُوا النَّبِیَّ وَ حُجِبَ عَنْهُمُ الْحُجَّةُ فَآمَنُوا بِسَوَادٍ فِی بَیَاضٍ}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵٢، ص ١٢۵.</ref>. در این [[حدیث شریف]]، [[منتظران]] [[زمان غیبت]] در اوج [[یقین]] در مقایسه با همه [[انسان‌ها]] قرار دارند. این در حالی است که [[پیامبر]] را ندیده‌اند و امام‌شان نیز در پس پرده [[غیبت]] به سر می‌برد، و تنها چیزی که در اختیارشان است احادیثی است که از حجج الهی به جا مانده است. در [[حدیثی]] دیگر، [[پیامبر اکرم]] {{صل}} [[منتظران]] [[زمان غیبت]] را [[برادران]] خود نامیده و [[آرزوی دیدار]] آنان را کرده است، عنوانی که بسیار حایز اهمیت است و موجب شد [[اصحاب]] آن حضرت به این عنوان [[غبطه]] بخورند و بگویند: «یا [[رسول الله]]! مگر ما [[برادر]] شما نیستیم» و حضرت بفرماید: «شما [[اصحاب]] من هستید ولی برادرانم کسانی‌اند که در [[آخرالزمان]] در حالی که مرا ندیده‌اند به من [[ایمان]] آورده‌اند»<ref>{{متن حدیث|اللَّهُمَّ لَقِّنِی إِخْوَانِی مَرَّتَیْنِ فَقَالَ مَنْ حَوْلَهُ مِنْ أَصْحَابِهِ أَ مَا نَحْنُ إِخْوَانَکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ لَا إِنَّکُمْ أَصْحَابِی وَ إِخْوَانِی قَوْمٌ فِی آخِرِ الزَّمَانِ آمَنُوا وَ لَمْ یَرَوْنِی}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵٢، ص ١٢۴؛ صفار، بصائرالدرجات، ج ١، ص ٨۴.</ref>.<ref>ر.ک: موسوی، سیدعلی، فلسفه انتظار فرج با تأکید برافضل اعمال بودن‌آن، ص۲۳۲</ref> | |||
#'''[[عدالت]] خواه''': بعد دیگر [[انتظار]] که در [[یاران امام]] عصر نمود دارد، توجه به مسألۀ [[عدل الهی]] است. [[اعتقاد]] داشتن به اینکه [[هدف]] [[خداوند]]، [[اصلاح]] همگی [[بشریت]] است و در [[آینده]] [[عدل مطلق]] سراسر [[زندگی]] [[بشر]] را فرا خواهد گرفت و اینکه وعدۀ [[خداوند]] در [[قرآن مجید]] و آنچه که [[هدف]] خدایی به آن تعلق گرفته، تخلفناپذیر است<ref>ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۳۵۶-۳۵۹.</ref>. مسألۀ [[عدل]] و [[دادگری]] برای [[منتظران]] [[حضرت]]، یک اصل اساسی است. [[انتظار ظهور]] [[مهدی]] {{ع}} یعنی [[انتظار]] عدلی فراگیر، [[عدل جهانی]]، [[عدل]] آفاق و انفس. [[حضرت مهدی]] {{ع}} تجسم اعلای [[حق]] و تحقق والای [[عدل]] است. او جهانِ پر از بی‌داد و [[ظلم]] را از داد و [[عدل]] پر میسازد. [[انتظار]] برای [[منتظران]] یعنی چشم به [[امامی]] داشتن که چون بیاید [[جهان]] را از [[عدل و داد]] مملو میسازد. [[عدالت‌گستری]] و قسط‌آفرینی به عنوان شاخصۀ اصلی [[انقلاب مهدوی]] است. اگر همگان مشتاق [[ظهور]] آن [[حضرت]] هستند، اولین و مهم‌ترین کار آن اجرای تام و تمام [[قسط]] و [[عدل]] است. همۀ تلاش‌ها و زحمات در جهت تحقق یک [[نظام اسلامی]] برای این است که در [[جامعه]] [[عدالت]] برقرار شود و همگان بتوانند از خیرات و نعمات [[اجتماعی]] بهره‌مند شوند و هرگز عده‌ای [[محروم]] و [[مظلوم]] در [[جامعه]] نباشند<ref>ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راه فریادگر ص ۳۵؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.</ref>. نتیجه اصولی و بنیادیِ این [[اندیشه]]، رویکرد جدی به اصول [[عدالت اجتماعی]] است برای [[زمینه‌سازی]] [[عدالت]] مطلقِ [[مهدوی]]<ref>ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راه فریادگر ص ۳۵.</ref>. غرض آنکه کسی می‌تواند [[منتظر]] لبریز شدن مرز و بوم [[زندگی]] [[جامعه]] از [[عدل و قسط]] باشد که [[جان]] وی، مملو از دادخواهی و [[روح]] او مشحون از [[عدل]] پروری باشد. به طوری که نه سلطه‌گر باشد، نه سلطه‌پذیر؛ نهادینه نمودن چنین فرشته‌خویی، مرهون جزم [[علمی]] و [[عزم]] عملی مستمر است<ref>ر.ک: جوادی آملی، عبدالله، ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه.</ref>. | |||
#'''[[شناخت امام زمان]] و اهداف آن [[حضرت]]''': یکی از ویژگی‌های مهم [[زمینه‌سازان ظهور]]، [[شناخت]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} است. البته [[شناخت امام]] در هر زمان بر [[پیروان]]، لازم و ضروری است؛ ولی آنچه [[شناخت]] [[امام دوازدهم]] را از اهمیتی دو چندان برخوردار میسازد، شرایط ویژۀ او (مثل ولادت [[پنهان]]، [[زندگی]] پنهانی، [[امتحانات سخت]] و دشوار و...) است. [[امام]] خویش را به [[بهترین]] وجه می‌شناسند و این [[شناخت]] آگاهانه در تمام وجودشان [[رسوخ]] کرده است. بنابراین [[زمینه‌سازی برای ظهور]] آن [[حضرت]]، بدون [[شناخت]] آن بزرگوار امکان پذیر نخواهد بود. در [[روایات]] آمده است: «هر کس بمیرد و [[امام زمان]] خویش را نشناسد به [[مرگ جاهلی]] خواهد مرد»<ref>{{متن حدیث|مَنْ مَاتَ وَلَمْ یَعرِفْ اِمامَ زَمانِهِ ماتَ مِیتَهً جَاهِلیهً}}؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۴۰۹؛ و نیز نک: محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۷۸، ح۲.</ref>؛ [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: «[[امام زمان]] خویش را بشناس، پس وقتی او را شناختی، پیش افتادن و یا تأخیر این امر ([[ظهور]])، آسیبی به تو نمی‌رساند... پس هر آن کس که [[امام]] خویش را بشناسد، مانند کسی است که در [[خیمه]] [[قائم]] {{ع}} باشد»<ref>{{متن حدیث|اِعرِفْ اِمامَکَ فَاِذا عَرَفْتَهُ لَمْ یَضُرکَ؛ تَقَدمَ هَذا الامرُ اَمْ تَأَخرَ... فَمَنْ عَرَفَ اِمامَهُ کانَ کَمَنْ هُوَ فِی فُسْطاطِ القائِمِ}}؛ نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبه، ص ۳۳۱، ح۷.</ref>. [[حضرت مهدی]] {{ع}} هر چند در پس پردۀ [[غیبت]] است؛ ولی هرگز [[جمال]] وجودش برای انسان‌های [[مهدی]] [[باور]] و [[مهدی]] [[یاور]] [[پنهان]] نبوده است. [[امام صادق]]{{ع}} با تأکید، [[شیعیان]] را به [[شناخت خداوند]]، [[پیامبر]] و [[حجت‌های الهی]] فرا خوانده، از جمله در [[دوران غیبت]] [[خواندن]] دعای زیرا را سفارش فرموده است: {{متن حدیث|اَللهُم عَرفْنی نَفْسَکَ فَاِنکَ اِنْ لَم تُعَرفْنی نَفْسَکَ لَمْ اَعْرِفْ نَبِیکَ، اَللهُم عَرفْنی رَسُولَکَ فَاِنکَ اِنْ لَمْ تُعَرفْنی رَسُولَکَ لَمْ اَعْرِفْ حُجتَکَ، اَللهُم عَرفْنی حُجتَکَ فَاِنکَ اِنْ لَمْ تُعَرفْنی حُجتَکَ ضَلَلْتُ عَنْ دینی}}<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۳۳۷، ح۵؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۳۴۲، ح۲۴.</ref>.<ref>ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱. پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲. </ref> [[منتظران]] باید بدانند [[حضرت مهدی]] {{ع}} قطب‌نمای حرکت در اقیانوس بزرگ هستی، مشعلِ راه حیات و [[تکلیف]] است. [[مهدی]]{{ع}} [[وصی]] [[صدیقین]] و خاتم [[ائمه طاهرین]] است و هر [[امامی]] از او سخن به میان آورده، او [[فرزند]] و یادگار و ادامه دهنده راه [[امامان]] قبل از خودش است. [[لطف]] وجودی [[حضرت ولی عصر]] {{ع}} و [[انتظار ظهور]] او، بزرگترین تأکید بر اصل [[اعتقادی]] [[امامت]] و [[ولایت]] و [[رهبری]] است. در [[حدیث]] است که اگر کسی در [[عصر غیبت]] راه [[امامان]] را بپیماید و از [[تعالیم]] و [[احکام]] آنان [[پیروی]] کند، در خط آنان قرار می‌گیرد و از [[دشمنان]] و [[مخالفان]] آنان کناره‌گیری میکند<ref>ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.</ref>. | |||
#'''[[بصیرت]] و [[آگاهی]]''': از ویژگی‌های همراهان [[حضرت ولی عصر]] {{ع}} داشتن چراغ [[بصیرت]] و [[شناخت]] مقصد است. [[بصیرت]] و [[آگاهی]] راه را برای روندۀ راه [[آشکار]] و آسان میسازد و در وقت گرفتاری در سر دو راهی، راه را به او می‌نمایاند. [[منتظران]] با [[بصیرت]]، از دوری راه، مأیوس و [[ناامید]] نمی‌گردند و در بحران‌ها کمرشان [[خم]] نمی‌گردد. پیچ و خم‌های [[زندگی]] و کژی‌ها، آنان را به [[بیراهه]] نمی‌کشاند. چراغی در مسیر دارند که بردبارانه آنها را به سوی آن راه می‌کشاند. [[منتظر]] با [[بصیرت]] از ورای همۀ موانع، پایان راه را می‌بیند و [[اسلام ناب]] را از [[اسلام]] متحجرانه تشخیص می‌دهد. [[یاران حضرت مهدی]] {{ع}} باید در [[بصیرت]]، [[درایت]] و [[خردمندی]] سرآمد همه باشند. در فتنه‌هایی که خیلی‌ها در آن باز می‌مانند، او هوشیارانه از آن می‌گذرند و راه می‌جویند و [[حق]] را از [[باطل]] می‌شناسند. [[بصیرت]] و [[آگاهی]] عمیق از [[هدف‌ها]] و راه‌ها و [[شناخت]] [[دوستان]] و [[دشمنان اسلام]]، سبب میشود که [[منتظران]] در احیای [[سنت]] و [[مبارزه]] با [[بدعت]] درنگ نکنند و در پی [[رسالت]] به همراه [[امام]] خود اسلحه بر می‌دارند و [[بت‌شکنی]] می‌کنند و پیرایه‌هایی که به اسم [[دین]] در ذهن‌ها جای گرفته و با [[گذشت]] زمان تقدس یافته‌اند نابود سازند و [[اسلام]] را در [[صفا]] و [[خلوص]] ابتدایی خود عرضه می‌دارند. [[امام علی]] {{ع}} میفرماید: «بر [[امامت]] و [[عقیده]] به او [[استوار]] نمی‌ماند، مگر کسی که [[یقین]] او [[قوی]] و معرفتش درست باشد»<ref>{{متن حدیث|لَا یَثْبُتُ عَلَیْهِ إِلَّا مَنْ قَوِیَ یَقِینُهُ وَ صَحَّتْ مَعْرِفَتُهُ}}؛ نهج البلاغه فیض، خطبه ۸۶.</ref>.<ref>ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.</ref> | |||
#'''توجه ویژه به [[قرآن]]''': ویژگی دیگری که [[منتظران]] باید به آن توجه داشته باشند، توجه به [[کتاب خدا]] و [[قرآن کریم]] است. او خواهد آمد تا زنده‌کنندۀ [[احکام]] [[قرآن]]، این کتاب حیات‌بخش باشد. او [[زندگی]] و حیاتش به [[قرآن]] است. [[انسان]] [[منتظر]] باید این نکته را توجه نماید، که [[حضرت ولی عصر]] {{ع}} اجراکنندۀ [[احکام]] [[قرآن]] است و این کتاب برنامه و دستورالعمل [[زندگی]] [[مردم]] می‌گردد. لذا توجه به [[قرآن کریم]] و بهره‌گیری از [[انوار]] تابان [[قرآن کریم]] یک اصل اساسی برای [[منتظران]] خواهد بود<ref>ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راه فریادگر ص ۳۵؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.</ref>. | |||
#'''[[یقین]] به [[ظهور]] و نزدیک دانستن آن''': هر [[قدر]] [[علم]] و [[یقین]] شخص به [[ظهور امام]] {{ع}} عمیق‌تر باشد، انتظارش نسبت به آن وجود [[عزیز]] بیشتر است و با وجود [[شک]] در اصل وقوع و یا [[سست]] بودن [[عقیده]] نسبت به [[ظهور]]، [[انتظار]] هم به صفر نزدیک‌تر میشود؛ زیرا [[یقین]] [[قوی]] و محکم در مورد این مسأله ارتباطی مستقیم با [[اعتقاد]] فرد به [[وعده‌های قرآن]] و [[سنت]] داشته و وجود عقیدۀ [[راسخ]] بر شدت [[انتظار]] میافزاید. [[یقین]] داشتن [[انسان]] به اصل [[ظهور]] کافی نیست؛ بلکه اگر وقوع آن را در آینده‌ای نزدیک ببیند، [[انتظار]] بیشتر شده و تا در [[احادیث اهل بیت]] {{ع}} آمده امر [[ظهور]] را دور نپندارید، تا [[انتظار]] شدیدتر شود. [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: «آنها ([[کافران]] و ناباوران) [[ظهور امام]] را دور می‌بینند ولی ما آن را نزدیک می‌بینیم»<ref>{{متن حدیث|قال الصادق{{ع}}: إِنَّهُمْ یَرَوْنَهُ بَعِیدًا وَنَرَاهُ قَرِیبًا}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۹۹، ب ۷، ص ۱۱۲، ح ۲.</ref>.<ref>ر.ک: طاووسی، سکینه، انتظار از دیدگاه اهل بیت، ص ۲۱-۲۲.</ref> | |||
===ویژگی‌های روحی و روانی ([[معنوی]] و [[عرفانی]])=== | |||
*برای [[درک]] [[زمان ظهور حضرت مهدی]] {{ع}}، اساسی‌ترین ویژگی در بخش [[رفتار]]، ایجاد [[آمادگی روحی]] و روانی در خود است<ref>ر.ک. سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>. [[انتظار]] در تمام ابعاد روحی و روانی فردی که [[منتظر ظهور]] [[حضرت]] است، تأثیرگذار است. [[انتظار صحیح]] امری است سازنده و آرامش‌بخش در [[روح]] و روان فرد چنانکه در روایتی به [[نقل]] از [[رسول اکرم]] {{صل}} آمده که فرمودند: «شما را [[بشارت]] می‌دهم به [[مهدی]] که ساکنان [[آسمان]] و [[زمین]] از او [[رضایت]] دارند»<ref>{{متن حدیث|أُبَشِّرُکُمْ بِالْمَهْدِیِّ... یَرْضَی عَنْهُ سَاکِنُ السَّمَاءِ وَ سَاکِنُ الْأَرْضِ}}؛ بحار الأنوار، ج ۵۱، ص ۷۴؛ الغیبه طوسی، ص ۱۷۸.</ref>. از طریق ارتباط [[معنوی]] که فرد با یک [[انسان کامل]] [[الهی]] برقرار میسازد، حسی در او به وجود میآید که او را در مقابل بسیاری از [[افکار]] رنج‌آور، [[گرفتاری‌ها]] و بیماری‌های روحی رایج در جامعۀ امروزی مقاوم میسازد<ref>ر.ک. صمیمی، سیمین، عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث.</ref>. به عبارتی دیگر [[هدف]] از [[انتظار فرج]]، رها شدن از تنگناهای روحی و روانی و [[امید]] به آینده‌ای بهتر است که بخشی از [[آسایش]] و [[آرامش روحی]] و روانی را نیز تأمین میکند. از این رو، نوعی [[فرج]] و [[گشایش]] شمرده میشود و حتی عنوان "مِن أعظم الفرج (از بزرگترین فَرَج‌ها)" را به دست می‌آورَد<ref>ر.ک. محمدی ری شهری، محمد، دانشنامه امام مهدی، ج ۵، ص ۳۱۲ ـ ۳۱۴. </ref>. | |||
*از جمله ویژگی‌های روحی و روانی [[منتظران]] می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: | |||
#'''استعداد و [[آمادگی]] تام برای تحقق یافتن و پیاده شدن [[عدالت کامل]]''': به طوری که اگر هم جزء [[دعوت]] کنندگان و [[ایثارگران]] در راه آن [[حضرت]] نیست، ولی حداقل فردی [[شایسته]] برای پذیرش [[دعوت]] آن [[حضرت]] باشد<ref>ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۳۵۶-۳۵۹.</ref>. | |||
#'''[[انتظار]] همیشگی در هر لحظه و [[ساعت]]''': [[انتظار]] همیشگی در هر لحظه و [[ساعت]] برای آغاز تحقق [[عدالت کامل]] جهانی؛ [[منتظران راستین]] باید در هر لحظه و ساعتی [[منتظر]] آغاز و شروع تحقق [[عدالت کامل]] جهانی و دمیدن سپیده [[فجر]] [[ظهور]] باشند؛ زیرا [[ظهور]] [[حضرت]] به دست [[خدا]] و تحت [[ارادۀ الهی]] است و هیچ کس نمی‌تواند برای آن وقت و ساعتی تعیین کند و هر لحظه احتمال آن هست که [[خداوند]] ارادۀ [[ظهور]] آن [[حضرت]] را بفرماید، به علاوه روایاتی در این باره آمده است که [[ظهور]] آن [[حضرت]] ناگهانی و بدون مقدمه خواهد بود. این احساس و [[آگاهی]]، ممکن است بر طبق هر یک [[اعتقاد]] به [[فراگیری عدالت]] مطلق در سراسر [[جهان]]، به [[رهبری امام]] زمان، ایجاد شود. این احساس و [[آگاهی]]، برای روان و [[جان]] [[منتظِر]]، موجب [[پاکی]] و [[خوشی]] است؛ زیرا در این صورت، خود را در مقابل خود و [[جامعه]] و [[امت]] [[مسئول]] می‌بیند و به زودی در [[روز رستاخیز]] جهانی [[حضرت]]، از لابلای مشکلات و [[سختی‌ها]] و [[ستم‌ها]] و بیدادها بیرون آمده و جلوهگری میکند<ref>ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۳۵۶-۳۵۹.</ref>. | |||
#'''زیستن با یاد او''': [[منتظر واقعی]] در پرتو یاد زلال او، [[دل]] و [[جان]] را از [[بدی‌ها]] [[پاک]] میکند و به عنصری ارزشی و آماده [[ظهور]] [[خوبی‌ها]] تبدیل میشود<ref>ر.ک: پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها ص ۹۸.</ref>. [[منتظر]] باید این [[آرزو]] را داشته باشد که اگر [[توفیق]] [[زیارت]] ایشان حاصل شد، چگونه زیستن و چگونه مردن را از او بپرسد. [[نسل]] [[منتظر]] باید [[منتظر]] لحظه‌ای باشد که وقتی امامش را می‌بیند، [[صراط مستقیم]] را با تمام اجزای آن از [[امام]] بخواهد؛ منتها این کار احتیاج به [[آمادگی]] دارد<ref>ر.ک: احمدی، علی اصغر، شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان، گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم، ص ۱۴۹-۱۵۳.</ref>. | |||
#'''[[مودت]] و [[دوست داشتن]] [[اهل بیت]]{{ع}} خصوصاً [[مهدی موعود]] و [[ظهور]] آن [[حضرت]]''': فرد [[معتقد]] به [[ظهور امام]]، هر مقدار [[ظهور]] [[موعود]] را [[دوست]] داشته باشد، بر شدت انتظارش افزوده شده و برای [[ظهور]] لحظه شماری میکند؛ زیرا که تصویر روشنی از [[زمان ظهور]] دارد. همچنین با وجود علاقه، [[محبت]] و دلبستگی فراوان درون فرد [[معتقد]] نسبت به [[امام]]، انتظارش نسبت به [[ظهور]] آن [[حضرت]] نیز شدیدتر خواهد بود. این عوامل موجب ایجاد حالت [[انتظار]] در فرد بوده و فقدان و یا کمبود این عوامل در [[ضعف]] [[انتظار]] مؤثر است و فرد [[مقید]] به [[انجام وظیفه]] [[انتظار]]، با تقویت این مقدمات به عنوان یک [[منتظر واقعی]] محسوب میشود<ref>ر.ک: طاووسی، سکینه، انتظار از دیدگاه اهل بیت، ص ۲۱-۲۲.</ref>. | |||
#'''ایجاد و تعمیق روابط متقابل بین [[رهبر]] و [[مردم]]''': همواره نوعی [[عشق]] و [[محبت]] و [[احترام]] عمیق از طرف [[جامعه]] نسبت به [[رهبر]] و متقابلاً نوعی [[صمیمیت]]، شفقت و [[عنایت]] از طرف [[رهبر]] نسبت به [[جامعه]] ابراز میشود<ref>ر.ک: دیرباز، عسکر، روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر، ص ۱۲۱-۱۲۳.</ref>. | |||
#'''[[امیدواری]] به [[آینده]] و جهانی شدن''': یکی دیگر از ویژگی‌های [[نسل]] [[منتظر]]، [[امیدواری]] و نگرش مثبت به آیندۀ [[جهان]] است. اگر [[انسان]] خود را در این شرایط ببیند، تصور کند که [[منتظر]] [[دادگستر]] و عدل‌گستر [[جهان]] است، در راستای این اهداف تلاش خواهد کرد. ادیانی که موعودگرا نیستند، یک نگرش کاملاً منفی و یأس‌آور نسبت به [[جهان]] دارند. اگر [[امید به آینده]] نباشد، [[انسان]] دچار [[افسردگی]] خواهد شد. بر این اساس ویژگی دیگری که برای [[نسل]] [[منتظر]] می‌توان در نظر گرفت، این است که [[انسان]] از خویشتن و از خودش بیرون بیاید و جهانی شود. اصلاً یکی از [[ویژگی‌های انتظار]] این است که [[انسان‌ها]] را از درون خودشان بیرون بیاورد و از اینکه به مسائل جزئی و [[زندگی]] خودشان بپردازند، دروی کنند<ref>ر.ک: احمدی، علی اصغر، شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان، گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم، ص ۱۴۹-۱۵۳.</ref>. | |||
===[[ویژگی‌های اخلاقی]] و [[تربیتی]]=== | |||
*از شاخص‌های اصلی کادر [[حکومت مهدوی]]، [[پارسایی]]، [[تهذیب نفس]] و [[آراستگی]] به [[مکارم اخلاق]] است<ref>ر.ک. الهی‌نژاد، حسین،ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر، ص ۲۶۵.</ref>. [[انسان]] با توجه به نیروی [[تفکر]] و [[توانایی]] نگهداری و انتقال تجربه‌ها همواره می‌تواند در مسیر رشد [[فکری]] و تعالی [[معنوی]] و اخلاقی گام بردارد و گاه این طی طریق، جهشی و باشتاب باشد. با این حال، به [[دلیل]] ظرفیت‌های بسیار فراوان انسانی می‌توان توقع داشت روزگاری بیابد که با توجه به فراهم بودن زمینه، با امدادهای [[الهی]] و وجود [[رهبری الهی]]، این تعالی، جهشی بسیار فراگیر داشته باشد، به طوری که نه تنها معادل رشد تمام دوره‌های [[تاریخ]] [[بشر]] باشد، بلکه آنگونه که در [[احادیث]] آمده، تعالی معنوی و [[عقلی]] بشر در آن روزگار، چندین برابر کل رشد [[بشر]] در دوران حیات خود شود<ref>{{متن حدیث|الْعِلْمُ سَبْعَةٌ وَ عِشْرُونَ حَرْفاً فَجَمِیعُ مَا جَاءَتْ بِهِ الرُّسُلُ حَرْفَانِ فَلَمْ یَعْرِفِ النَّاسُ حَتَّی الْیَوْمِ غَیْرَ الْحَرْفَیْنِ فَإِذَا قَامَ قَائِمُنَا أَخْرَجَ الْخَمْسَةَ وَ الْعِشْرِینَ حَرْفاً فَبَثَّهَا فِی النَّاسِ وَ ضَمَّ إِلَیْهَا الْحَرْفَیْنِ حَتَّی یَبُثَّهَا سَبْعَةً وَ عِشْرِینَ حَرْفاً}}؛ منتخب الانوار، ص۲۰۱؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۳۳۶.</ref>. شاید [[ضرورت]] عینیت یافتن این تعالی همان تجلّی اسماء و [[صفات الهی]] باشد. همان‌گونه که هستی، جلوه‌ای از تجلیات اوست، این جلوه ـ در مورد [[انسان]] ـ قبل از مرحلۀ [[قیامت]] کبری می‌تواند در حد استعداد ممکنات ظهور و بروز تامّی بیابد. در [[انتظار]] این وضعیت به سر بردن، خود عاملی است برای تلاش مضاعف در جهت رسیدن به آن. ارتقای [[عقلانیت]]، [[حکمت]] و [[معرفت]]، بسط و کمال [[علم]]، توسعۀ دیانت، [[معنویت]] و [[اخلاق]] از جمله شاخص‌های جامعۀ [[موعود]] است<ref>ر.ک. دیرباز، عسکر، روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر، ص ۱۱۸.</ref>. | |||
*[[انتظار]]، در بُعد عمل و [[اخلاق]] در بین [[جامعۀ منتظر]]؛ [[فرهنگی]] ممتاز و بی‌بدیل میسازد. در این [[فرهنگ]] همان‌طور که [[ایمان]] به مفهوم واقعی خود عبارت از [[علم]] و عمل، [[عقیده]] و تلاش و اعتراف و کوشش است، [[انتظار]] نیز مفهومی است با اصالت و سازنده و از عالی‌ترین مکتب‌هایی است که می‌تواند [[جامعۀ اسلامی]] را در راه [[پیشرفت]] و [[تکامل]] جلو ببرد و به کلیۀ تلاش‌ها [[ارزش]] و اصالت بخشد. در [[فرهنگ انتظار]]، [[منتظران]] چه فرد باشد و یا [[جامعه]] و یا [[امت]]، در حال [[عبادت]] و [[پرستش]] به سر می‌برند که [[روح]] آن عمل بلکه [[برترین عمل]] است و به بیان [[امام علی]] {{ع}} همانند [[مجاهد]] تلاشگری است که در [[راه خدا]] و احیای سنت‌های [[اسلامی]] در پرتو [[اعتقاد]] [[راسخ]] انتظارش، در [[خون]] خود می‌غلطد<ref>عن امیر المؤمنین{{ع}}:{{متن حدیث|الْمُنْتَظِرُ لِأَمْرِنَا کَالْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ}}، منتخب الاثر، ص ۴۹۶.</ref>. [[جامعۀ منتظر]]، جامعه‌ای [[اسلامی]] است و بزرگترین وجه تمایز [[جامعه اسلامی]]، از دیگر جامعه‌ها، همان [[اخلاق]] [[نورانی]] [[اسلام]] است. [[انسان]] [[منتظر]] باید دارای [[اخلاقی]] [[اسلامی]] باشد و [[جامعۀ منتظر]] باید [[مظهر]] [[اخلاق اسلامی]] باشد<ref>ر.ک. شفائی، محبوب، موعود حق، ص ۸۴-۸۸؛ مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۲۰۰-۲۰۱.</ref>. در [[حدیثی]] از [[امام صادق]] {{ع}} آمده است: «هر کس [[دوست]] دارد از [[یاران حضرت قائم]] {{ع}} باشد، باید [[منتظر]] باشد و در حال [[انتظار]] به [[پرهیزگاری]] و [[اخلاق نیکو]] [[رفتار]] نماید»<ref>{{متن حدیث|مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَکُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْیَنْتَظِرْ وَ لْیَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ}}؛ غیبت نعمانی، ص۲۰۷.</ref>.<ref>ر.ک. نویسندگان، آفتاب مهر، ج۲، ص ۱۳۴ – ۱۳۷؛ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵، ج۲، ص۲۴۲؛ نصرآبادی، علی باقی، نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب، ص ۱۳۱-۱۳۲؛ الهی‌نژاد، حسین،ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر، ص ۲۶۵؛ گرجیان، محمد مهدی، تحلیل کارآمدی انتظار در حیات طیبه، ص ۲۲؛ موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج ۱، ص ۳۲۴.</ref> | |||
*چند نمونه از [[ویژگی‌های اخلاقی]] و [[تربیتی]] [[منتظران راستین]] عبارتند از: | |||
#'''[[گرایش]] اصولی به [[دینداری]] و دین‌باوری''': از ویژگی‌های [[انسان]] [[منتظر]]، [[گرایش]] اصولی به [[دینداری]] و دین‌باوری است. [[انسان]] در [[دوران غیبت]]، در اندیشۀ [[نگهداری دین]] خویش است و با کوششی ژرف در [[اعمال]] و [[رفتار]] خود پاسدار [[دینداری]] و صحت [[اعمال]] خود است و حل همۀ مشکلات را از [[دین]] می‌جوید و راه و روش زیست فردی و [[خانوادگی]] و گروهی را از مرام و [[مکتب]] خود می‌طلبد. از این رو، همواره و با توجه و [[توسل]] به [[امام]] و مقتدای خود، خود را از [[انحراف]] و کج‌روی و [[کج‌اندیشی]] نگاه می‌دارد. یکی از ویژگی‌های برجسته در [[تشیع]] و [[انتظار]] [[شیعه]]، [[مقید]] بودن به [[مکتب]] و خط [[مکتب]] است<ref>ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راه فریادگر ص ۳۵.</ref>. اگر کسی بخواهد نمونۀ یک [[منتظر راستین]] باشد، باید پیوسته خود را پایبند [[احکام الهی]] نموده و [[دستورات]] [[خداوند]] را بر دیگر علاقههای فردی و [[کارها]] و گفتارهای شخصی ترجیح دهد و پیرو [[راستین]] برای [[حق]] و [[هدایت الهی]] باشد. در این صورت دستاورد او اراده‌ای [[قوی]] و نیرومند و اخلاصی [[راستین]] خواهد شد که او را آمادۀ [[تشرف]] به حضور [[حضرت]] و پذیرش پارهای از مسئولیت‌های روز [[موعود]] مینماید. این [[رفتار]] برای هر کسی که [[ایمان]] به آن روز شکوهمند دارد، لازم و ضروری است، به هر اندازه که [[ایمان]] و [[اعتقاد]] داشته باشد و اگر به تمام آن خصوصیات [[معتقد]] باشد، چنین [[رفتاری]] لازمتر است؛ به ویژه برای آن گروه از مسلمانانی که با [[دلیل]] و [[برهان]] برایشان ثابت شده است که [[حضرت مهدی]] نقشۀ [[عدالت جهانی]] و کامل خود را بر اساس [[دستورات]] [[دیانت]] مقدسه [[اسلام]] پایهریزی خواهد کرد<ref>ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۳۵۶-۳۵۹.</ref>. [[یاران مهدی]] {{ع}} مردان [[عبادت]] و [[نیایش]] هستند؛ آنان [[شیران روز]] و زاهدان شبند، [[پیامبر اسلام]]{{صل}} در این باره میفرماید: «آنان در طریق [[عبودیت]] اهل [[جدیت]] و تلاش‌اند»<ref>{{متن حدیث|کَدَّادُونَ مُجِدُّونَ فِی طَاعَتِه}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۱۶.</ref> [[امام صادق]]{{ع}} میفرماید: «هر کس خوش دارد، در شمار [[اصحاب قائم]] باشد، باید [[چشم به راه]] باشد، و [[پارسایی]] پیشه گیرد و [[کردار]] با [[ورع]] داشته باشد»<ref>{{متن حدیث|مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَکُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْیَنْتَظِرْ وَ لْیَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِر}}؛ غیبت نعمانی، ص ۲۰۰.</ref>.<ref>ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳؛ صافی گلپایگانی، لطف‌الله، گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم، ص۱۵؛ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹-۲۱۲.</ref> در [[حقیقت]] [[منتظر واقعی]] برای قرار گرفتن در زمرۀ [[یاران مهدی]] {{ع}} خود را از [[گناهان]] و آلودگی‌ها [[پاک]] نگه می‌دارد و به [[فضیلت‌ها]] و [[ارزش‌ها]] می‌آراید؛ چون [[یاور]] [[مهدی]] {{ع}} باید به آن [[حضرت]] شباهت داشته باشد. و باید در مسیر [[خودسازی]]، تزکیۀ [[نفس]] و ایجاد [[آمادگی]] جسمی و روحی برای [[آمادگی]] مواجهه با آن تحول بزرگ حرکت کند<ref>ر.ک: انصاری؛عبدالرحمن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۶؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها ص ۹۸</ref>. [[دین اسلام]]، [[دین]] مرزهاست و هر چیزی در آن حد و مرز و [[قانون]] دارد. [[واجبات]] و [[محرمات]] مرزهای [[دین]] خدایند. حرکت در این مرزها، حرکت در مسیر [[خدا]] و [[تجاوز]] از آن [[گمراهی]] و [[بیراهه]] است. [[یاران مهدی]] {{ع}} مرزبان [[دین خدا]] و [[حافظان حدود الهی]] هستند. در اجرای فرمان‌های [[حق]]، سخت و پیگیر و استوارند و در انجام دستورها و وظیفه‌ها، دستخوش [[احساسات]] و دوستی‌های بی‌مورد واقع نمی‌شوند<ref>ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.</ref>. | |||
#'''[[فرمانبرداری از امام]] زمان''': نمادهای [[رفتاری]] یک [[منتظر]] [[توانمند]]، به طور عمده تحت عنوان "[[اطاعت]] محض از [[خداوند]] و اولیای او" گرد می‌آیند؛ زیرا [[شناخت خداوند]] و [[امام زمان]] {{ع}} و [[اعتقاد]] به آنان، باید عملی شود و تبلور [[حقیقی]] آن در [[اطاعت]] محض از آن [[انوار]] [[پاک]] ظاهر گردد. همسو کردن رفتارها، نیت‌ها و جهت گیری‌ها، طبق خواست [[رهبر الهی]]، از مهم‌ترین ویژگی‌های رهروان [[راستین]] است و این به خوبی در [[یاران امام مهدی]] {{ع}} وجود دارد. اگر کسی در مرحلۀ [[شناخت]]، در حد ممکن [[معرفت]] کسب کرد، در مرحلۀ [[اطاعت]] دچار تردید نخواهد شد. اگر کسی در آن مرحله دچار تردید و یا نقصان معرفتی باشد، در مرحله [[اطاعت]] هرگز پیرو خوبی نخواهد بود. امروزه که [[حضرت مهدی]] {{ع}} در پس پرده [[غیبت]] است، باید به [[اراده]] و فرمانش گردن نهاد و اگر کسی اکنون از [[دستورات]] آن [[حضرت]] [[اطاعت]] کند، در [[زمان ظهور]] نیز چنین خواهد بود<ref>ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱ و پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>.[[مسلمان]] شیعهای که میداند [[امام]] و پیشوایش همزمان با اوست و [[اعمال]] و رفتارش در معرض دید [[حضرت]] است و هر لحظه ممکن است به او بنگرد و کارهای [[زشت]] او باعث [[ناراحتی]] و [[تأسف]] [[حضرت]] میشود، او علاوه بر آنکه خود را آمادۀ روز [[ظهور]] میکند، خود را در محضر آن [[حضرت]] دیده و در حضور او [[مسئولیت]] دارد و در تمام دوران [[زندگی]] مواظب است یک لحظه هم از [[فرمان]] آن [[حضرت]] [[سرپیچی]] نکند. این احساس خود موجب میشود [[انسان]] زودتر به آن حد و درجۀ مطلوب برسد، که [[پیروزی]] در [[امتحان]] و [[آزمایش الهی]] و [[آمادگی]] برای روز [[موعود]] است<ref>ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۳۵۶-۳۵۹. </ref>. [[یاران مهدی]] {{ع}} به خاطر [[عشق]] و علاقۀ قلبی به [[حضرت مهدی]] {{ع}} فرمانبر او هستند و مثل پروانه، به دور شمع وجودش در گردشند. جاذبۀ سازنده و پر قدرتش آنان را مجذوب کرده است. [[حضرت]] را بیش از [[حد]] [[دوست]] می‌دارند و [[پیروی]] از او را بدون قید و شرط بر خود لازم می‌شمارند<ref>ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.</ref>. | |||
#'''[[امر به معروف و نهی از منکر]]''': بر اساس [[بینش الهی]]، [[منتظران واقعی]] علاوه بر اینکه خود را از نظر [[فکری]]، [[علمی]] و [[اخلاقی]] [[اصلاح]] می‌کنند و [[قلب]] و [[دل]] خود را به [[صفات]] [[پسندیده]] زینت می‌دهند، در برابر [[نابسامانی‌های اجتماعی]] نیز [[ایستادگی]] می‌کنند و به [[امر به معروف و نهی از منکر]] به عنوان یک فریضۀ مهم [[الهی]] که تحقق سایر [[دستورات]] [[خدا]] به آن بستگی دارد می‌نگرند و معتقدند باید در راه [[اصلاح جامعه]] تلاش کرد، چون [[اصلاحات]] [[اجتماعی]] هر چند به صورت جزئی و آرام آرام صورت گیرد، به نوبۀ خود در [[پیروزی]] به نظر نهایی [[حق]] مؤثر است و حرکت [[تاریخ]] را به سود طرفداران [[حق]]، جهت می‌دهد<ref>ر.ک: انصاری؛ عبدالرحمن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۶ </ref>. [[انسان]] [[منتظر]] به [[حاکمیت]] اصل [[دین]] و اجرای یکایک [[تعالیم]] آن نیز چشم دوخته است و با تمامی وجود و از ژرفای [[جان]] [[دوست]] دارد هر چه [[اسلامی]] است تحقق یابد و هر چه غیر [[اسلامی]] است زوال پذیرد و نابود گردد. از این رو، به دو [[مسؤولیت]] بزرگِ [[دینی]] روی می‌آورد و به [[امر به معروف و نهی از منکر]] دست می‌زند. در واقع با این دو عمل است که [[احکام الهی]] تحقق می‌یابد و جامعۀ [[دینی]] از [[انحراف]] رها می‌گردد. بنابراین انسانِ [[منتظر]] نمی‌تواند در این باره بی‌تفاوت باشد و به ولی خود و آن کس که [[منتظر]] ظهورش است [[اقتدا]] نکند، زیرا که او در روزگار [[ظهور]]، بزرگترین امرکننده به همۀ [[معروف‌ها]] و نهی‌کننده از همۀ منکرهاست<ref>ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راه فریادگر ص ۳۵؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها ص ۹۸.</ref>. | |||
#'''اتصاف به [[فضایل]] [[اسلامی]]''': [[منتظر]] [[مهدی]]{{ع}} متصف به [[اخلاق]] و [[فضایل]] [[اسلامی]] است<ref>ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳؛ حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راه فریادگر ص ۳۵.</ref>، اموری از قبیل: [[ایثار]] و [[مواسات]]؛ [[زهد]] و [[ساده زیستی]] و [[نظم]] و [[انضباط]]<ref>ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.</ref>. | |||
===ویژگی‌های [[سیاسی]] [[منتظران راستین]]=== | |||
*[[انسان‌ها]] خواستار [[حکومتی]] [[صالح]]، دور از منکر و [[ریا]] فریبند، حاکمی را می‌طلبند که در طریق [[خدمت به مردم]] و از خود [[مردم]] باشد. بتواند ارزش‌های انسانی را در [[جهان]] [[حاکم]] سازد، [[ظلم]] و اختناق را نفی کند، به طرد [[استکبار]] و استعباد بپردازد. [[انسان‌ها]] خواستار نظامی هستند که در آن ضعیف و [[قوی]] به یک چشم دیده شوند، روابط ملی براساس [[انسانیت]] و [[تقوا]] و [[صلح]] و [[عدالت]] و روابط خارجی براساس [[حسن]] هم‌جواری، رعایت به [[حقوق]] [[انسان‌ها]] باشد. استعمارها و استثمارها از [[جامعه]] ریشه‌کن شوند، ابرقدرت‌ها مطامع خویش را در کشورهای ضعیف جستجو نکنند. [[انسان‌ها]] خواستار سیاستی [[الهی]] و [[حکومتی]] [[واحد]] هستند، سیاستی که حد و مرز جغرافیایی نشناسد و مخصوص تیپ و نژادی خاص نباشد. همه در زیر لوای واحدی گرد هم آیند و [[رهبر]] و راهنمایشان [[قانون]] واحدی باشد<ref>ر.ک. قائمی، علی، نگاهی به مسأله انتظار، ص۸۱-۸۶.</ref>. بدون [[شک]] با توجه به جهانی‌بودن [[حکومت حضرت مهدی]] {{ع}}، و زمینه‌های فراهم شده در عرصۀ بین الملل، امروزه بیش از هر زمان دیگر [[نیازمند]] بازشناسی و بازنمایی ابعاد [[سیاسی]] [[حکومت جهانی]] آن [[حضرت]] به جهانیان هستیم و این خود، مسئولیتی اساسی بر دوش [[دانشمندان]] [[علوم دینی]] است<ref>ر.ک. سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۶۸.</ref>. | |||
*اگر چه به دست آوردن [[آمادگی]] در عرصۀ [[اعتقادی]]، عرصه‌های دیگر را نیز در بر داشته و آنها را نیز به دست می‌دهد، اما به جهت زمینه‌سازی در این عرصه باید گفت: [[مشتاقان]] برپایی [[حکومت عدل جهانی]] می‌بایست زمینه‌های [[سیاسی]] این اتفاق بزرگ را نیز فراهم نمایند؛ که به نظر می‌رسد این [[زمینه‌سازی]] در دو محور تلاش‌های [[علمی]] و عملی صورت پذیرد: نخست آشنا شدن علاقه‌مندان آن [[حضرت]] با روش‌های [[سیاسی]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} در برپایی [[حکومت جهانی]] و به بیان دیگر، [[روش سیاسی]] [[حضرت]] در [[عصر ظهور]] و دیگر آشناکردن دیگران با این اندیشۀ بلند [[سیاسی]] که البته بیرون آوردن این اندیشۀ [[سیاسی]] از بین [[روایات]] در دست، کاری شدنی، اما سخت است که تاکنون آنگونه که [[شایسته]] است، صورت نپذیرفته است<ref>ر.ک. مکارم شیرازی، ناصر، حکومت جهانی حضرت مهدی{{ع}}، ص۸۴ - ۷۹.</ref>. [[منتظر]] [[دولت کریمه]] نمی‌تواند خود را از حضور [[سیاسی]] و [[اجتماعی]] [[محروم]] نماید. در صورت [[غیبت]] او از صحنه‌های [[سیاسی]] و [[اجتماعی]] جا برای اشخاص غیر [[معتقد]] باز میشود و کسانی [[مسند]] امور را به دست خواهند گرفت که موجب [[انحراف]] [[جامعه]] می‌شوند<ref>ر.ک. فلاحی، صفر، امام مهدی ذخیره امامت، ص ۱۷ -۱۹.</ref>. | |||
*برخی از ویژگی‌های [[سیاسی]] [[منتظران راستین]] عبارت است از: | |||
#'''به دنبال تحقق کامل [[دین]] برای تمام [[بشریت]]''': [[انسان]] [[منتظر]] به [[حاکمیت]] اصل [[دین]] و اجرای یکایک [[تعالیم]] آن چشم دوخته<ref>ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راه فریادگر ص ۳۵.</ref> و به دنبال تحقق کامل [[دین]]، برای تمام [[بشریت]] است، این [[انتظار]] [[مؤمن]] را به [[تشکیل حکومت اسلامی]] سوق می‌دهد<ref>ر.ک: فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۵۱-۱۶۰.</ref>. | |||
#'''[[آمادگی]] کارگزاری [[حکومت جهانی]]''': [[انسان]] [[منتظر]] باید [[آمادگی]] کارگزاری [[حکومت جهانی]] داشته باشد. [[امام زمان]] {{ع}} به نیرو و [[آدمی]] [[نیاز]] دارد که بتواند با پدیده‌ها و شرایط مواجه شود. این امر که افراد، در [[دوران غیبت]] قابلیت‌ها و تخصص‌های خودشان را گسترش ندهند، با مفهوم [[انتظار]]، تطابق ندارد<ref>ر.ک: احمدی، علی اصغر، شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان، گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم، ص ۱۴۹-۱۵۳؛ صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۳۵۶-۳۵۹.</ref>. [[مأموریت امام زمان]] {{ع}} ایجاد [[حکومت عدل جهانی]] و برچیدن بساط [[ظلم]] و [[بی‌عدالتی]]، در سراسر [[جهان]] است، این [[مأموریت]]، تنها به وسیلۀ شخص [[امام زمان]] تحقق نمی‌پذیرد، بلکه [[یاری]] و [[نصرت]] [[مؤمنین]] نیز لازم است. کاملترین شکل [[انتظار عملی]] [[امام زمان]] {{ع}} [[تشکیل حکومت اسلامی]] به [[رهبری]] [[فقیه عادل]]، [[آگاه]]، مدیر و [[مدبر]] است؛ زیرا برچیدن بساط [[ظلم]] [[حاکم]] بر [[جهان]] به وسیلۀ [[امام زمان]] {{ع}} و یارانش، به وسیله [[معجزه]] صورت نخواهد گرفت، بلکه طبق روش‌های متعارف و جاری در [[جوامع انسانی]] و با استفاده از امکانات عادی تحقق می‌پذیرد و اگر این نکته مورد توجه قرار بگیرد که به طور طبیعی، نهضتی که هدفش براندازی [[ظلم]] در سراسر [[جهان]] باشد با [[مقاومت]] شدید و یکپارچه قوای [[شرک]] و [[ظلم]] روبرو خواهد شد و کلیۀ قدرتمندان [[ظالم]] و سردمداران جنایت و [[تبعیض]] در [[جامعۀ بشر]]، به طور جمعی به [[مخالفت]] با آن خواهند پرداخت و از کلیل امکانات خود برای نابودی چنین نهضتی ـ و لااقل ایجاد [[مانع]] بر سر راه [[پیشرفت]] آن ـ استفاده خواهند کرد؛ این نتیجه به دست خواهد آمد که بدون [[تشکیل حکومت]] آغاز چنین نهضتی امکان‌پذیر نیست<ref>ر.ک: اراکی، محسن، نگاهی به رسالت و امامت، ص۹۴-۹۶.</ref>. | |||
===ویژگی‌های [[اقتصادی]]=== | |||
*حراست از [[فرهنگ دینی]] و زنده نگه داشتن اندیشۀ [[اسلامی]] از [[وظایف منتظران]] است و بدون تردید [[تبلیغ]] این [[فرهنگ]] پویا بدون پشتوانۀ [[مالی]] و [[اقتصادی]] امکان‌پذیر نیست و به همین جهت [[منتظران]] باید با سعی و تلاش در عرصه‌های مختلف این [[آمادگی]] [[مالی]] و [[اقتصادی]] برای [[ظهور]] را فراهم کنند<ref>ر.ک: فلاحی، صفر، امام مهدی ذخیره امامت، ص ۱۷ -۱۹.</ref>. اما این [[رفاه]] و [[آسایش]]، با تلاش و کوشش فراوان [[انسان‌ها]] و آباد کردن [[زمین]] به دست میآید. [[منتظران]] [[موعود]] باید هر چه بیشتر برای کسب قله‌های [[دانش]] و [[کشف]] ناشناخته‌های [[جهان]] و بهره‌مندی از [[موهبت‌های الهی]] برای [[خدمت]] به [[بندگان خدا]]، کوشش کنند. همچنین مهم‌ترین و متعالی‌ترین [[هدف]] [[قیام حضرت مهدی]] {{ع}} است که ارتباط مستقیمی با جنبه‌های [[اقتصادی]] [[زندگی]] دارد، [[منتظر]] او به [[اجرای عدالت]] و [[قسط]] در تمام زوایای [[زندگی]] می‌اندیشد و [[مال]] و [[ثروت]] خود را به گونه‌ای که مورد [[رضایت]] [[امام]] است، صرف میکند<ref>ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱ و پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>. | |||
===ویژگی‌های نظامی و انتظامی=== | |||
*امر بسیار مهم و مغفول، [[آمادگی نظامی]] در [[عصر انتظار]] است. [[انسان]] منتظرِ یک [[قیام]] بزرگ و یک [[انقلاب]] و یک درگیری [[عظیم]] جهانی، آیا ممکن است هیچ‌گونه [[آمادگی]] برای حضور در این درگیری و [[کمک]] به آن نداشته باشد<ref>ر.ک. شفائی، محبوب، موعود حق، ص ۸۴-۸۸.</ref>؟ لذا از مهم‌ترین [[وظایف]] [[دوران غیبت]] به عنوان [[زمینه‌سازی]]، [[آمادگی]] پیوسته و [[راستین]] از جهت [[توانمندی]] جسمانی است. [[امام باقر]] {{ع}} ذیل آیۀ شریفۀ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اصْبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ وَاتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! شکیبایی ورزید و یکدیگر را به شکیب فرا خوانید و از مرزها نگهبانی کنید و از خداوند پروا بدارید باشد که رستگار شوید» سوره آل عمران، آیه ۲۰۰.</ref> فرمود: «بر انجام [[واجبات]] [[شکیبایی]] کنید و برابر [[دشمنان]]، یکدیگر را [[یاری]] نمایید و برای [[یاری]] پیشوای [[منتظَر]]، همواره [[آمادگی]] خود را حفظ کنید»<ref>{{متن حدیث|اصْبِرُوا عَلَی أَدَاءِ الْفَرَائِضِ وَ صابِرُوا عَدُوَّکُمْ وَ رابِطُوا إِمَامَکُمُ الْمُنْتَظَرَ}}؛ الغیبه نعمانی، ص۱۹۹.</ref>. | |||
*بر خلاف [[پندار]] برخی که "رابطوا" را ممکن است بر ایجاد ارتباط و [[ملاقات]] با [[حضرت]] معنا کنند، این واژه به معنای [[آمادگی]] برای [[مبارزه]] است<ref>ابن منظور، لسان العرب، ج۷، ص۳۰۳؛ فخر الدین طریحی (د/۱۰۸۵ق)، مجمع البحرین، ج۴، ص۲۴۸. </ref>؛ [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: «هر یک از شما برای [[ظهور قائم]] {{ع}} جنگ‌افزاری فراهم کنید؛ اگر چه یک تیر باشد. [[امید]] است همین که کسی این [[نیت]] را داشته باشد، [[حق تعالی]] او را از [[یاران]] و [[یاوران]] او قرار دهد»<ref>{{متن حدیث|لَیُعِدَّنَّ أَحَدُکُمْ لِخُرُوجِ الْقَائِمِ وَ لَوْ سَهْماً فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَی إِذَا عَلِمَ ذَلِکَ مِنْ نِیَّتِهِ رَجَوْتُ لِأَنْ یُنْسِئَ فِی عُمُرِهِ حَتَّی یُدْرِکَهُ فَیَکُونَ مِنْ أَعْوَانِهِ وَ أَنْصَارِهِ}}؛ محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص۳۲۰، ح۱۰.</ref>. به دست‌آوردن [[توان]] و [[قوت]] برای رودررویی با تهدیدهای [[دشمنان]]، همواره مورد پافشاری [[آموزه‌های دینی]] بوده است. [[قرآن کریم]] با همۀ صراحت بر این مهم تأکید کرده، [[پیروان]] خود را به فراهم نمودن همۀ ابزارهای ممکن در این راه سفارش میکند<ref>ر.ک. سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۶۸.</ref>. | |||
*[[مسلمان]] باید همیشه [[آمادگی نظامی]] داشته باشد تا در آن هنگام که نخستین درخشش [[حق]] آغاز شد، به صف [[یاران]] [[حق]] بپیوندد و در رکاب [[مهدی]] {{ع}} قرار گیرد و در آن [[نبرد]] و [[پیکار]] بزرگِ [[حق]] علیه [[باطل]] شرکت کند و برای [[پیروزی]] [[عدل]] و برپا شدن [[حماسه]] آفریند و حضوری جدی و مؤثر داشته باشد<ref>ر.ک. حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر، ص ۳۵.</ref>. | |||
*[[ویژگی‌های منتظران]] در زمینه نظامی به این شرح است: | |||
#'''برخورداری از [[قدرت]] و [[آمادگی]] جسمانی''': [[کسب قدرت]] و [[قوت]] برای مقابله با تهدیدهای [[دشمنان]]، همواره مورد تأکید [[آموزه‌های دینی]] بوده است. [[قرآن کریم]] با صراحت تمام بر این مهم تأکید میکند: {{متن قرآن|وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُمْ وَآخَرِينَ مِن دُونِهِمْ لاَ تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ يَعْلَمُهُمْ}}<ref>«و آنچه در توان دارید از نیرو و اسبان آماده در برابر آنان فراهم سازید که بدان دشمن خداوند و دشمن خود را به هراس می‌افکنید؛ و نیز جز آنها کسانی دیگر را که شما نمی‌شناسید (اما) خداوند آنان را می‌شناسد» سوره انفال، آیه ۶۰.</ref>. این آموزه اگر چه مربوط به همگان و همۀ دوران هاست؛ اما با توجه به حساسیت [[دوران غیبت]] و آستانه [[ظهور]]، این [[آمادگی]] اهمیت فراوانی دارد. [[امام صادق]] {{ع}} دربارۀ [[ویژگی‌های یاران امام مهدی]] {{ع}} میفرماید: «مردی از [[اصحاب]] او [[توانایی]] [[چهل]] مرد را دارد و [[قلب]] او از پاره آهن استوارتر است و اگر بر کوه‌های آهن بگذرند، آن را بر کنند و شمشیرهای خود را در نیام نکنند تا آنکه [[خدای تعالی]] [[خشنود]] گردد»<ref>{{متن حدیث|فَإِن الرجُلَ مِنهُم یعطَی قُوهَ أَربَعینَ رَجُلاً وَ إِن قَلبَهُ لَأشَد مِن زُبَرِ الحَدِیدِ وَ لَو مَروا بِجِبَالِ لَقَطَعُوهَا لَا یکُونَ سُیوفَهُم حَتی یرضَی اللهُ عَزوَجَل}}؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص ۶۷۳، ح ۲۶.</ref>. [[روایت]] بیانگر این مطلب است، افرادی که ادعای [[انتظار]] و [[زمینه‌سازی]] دارند، هرگز نباید دچار [[تن پروری]] و [[سستی]] شوند<ref>ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱ و پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>. | |||
#'''افرادی دارای [[شجاعت]]'''<ref>ر.ک: صافی گلپایگانی، لطف‌الله، گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم، ص ۱۵؛ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱ و پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>، محکم و [[استوار]]: [[یاران حضرت مهدی]] {{ع}} دلیر و جنگاوران میدان‌های [[نبرد]] هستند، دلهایی پولادین دارند و از [[دشمن]] نمی‌هراسند<ref>ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.</ref>. [[منتظران ظهور]] دارای [[صلابت]]، [[نیرومندی]] و [[استواری]] هستند<ref>ر.ک: آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص ۳۶؛ دیرباز، عسکر، روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر، ص ۱۲۱-۱۲۳.</ref>، اینان در [[روایت]] چنین توصیف شده‌اند: «دل‌های آنان مانند [[پاره‌های آهن]] است که بادهای شدید آنها را نمی‌لرزاند»<ref>{{متن حدیث|قُلُوبَهُمْ کَزُبَرِ الْحَدِیدِ، لَاتُزِلُّهُمُ الرِّیَاحُ الْعَوَاصِفُ}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار ج ۵۷ ص ۲۱۶.</ref>. | |||
#'''دارای روحیۀ رزم‌آوری و [[جهاد]]''': [[قدرت جسمانی]] و [[آمادگی نظامی]] نیز از محورهای قابل توجه در بحث [[انتظار]] است. [[مسلمان]] باید همیشه [[آمادگی نظامی]] داشته باشد تا در آن هنگام که نخستین درخشش [[حق]] آغاز شد به صف [[یاران]] [[حق]] بپیوندد و در رکاب [[مهدی]] {{ع}} قرار گیرد و در آن [[نبرد]] و [[پیکار]] بزرگِ [[حق]] علیه [[باطل]] شرکت کند و برای [[پیروزی]] [[عدل]] و برپا شدن [[حماسه]] آفریند و حضوری جدی و مؤثر داشته باشد<ref>ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راه فریادگر ص ۳۵.</ref>. | |||
#'''[[آمادگی]] برای [[مبارزه]] با [[نظام جهانی]]''': [[آمادگی]] برای [[مبارزه]] با [[نظام جهانی]] و بر هم زدن موازنۀ معادلات و موازنه‌های مورد توافق قدرت‌های بزرگ مسلط بر [[دنیا]] هستند<ref>ر.ک: آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص ۳۶.</ref>. | |||
==پانویس== | |||
{{یادآوری پانویس}} | |||
{{پانویس2}} | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۳ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۱۱
ویژگی های منتظران
- معرفت به خدا و ولی و دین
- یقین به خدا و ولی و دین
- بصیرت و آینده نگری
- اطاعت از خدا و ولی و دین
- الگوپذیری از امام و اقتدای به او
- خلوص نیت
- کرامت
- نیک گفتاری
- پاک زیستی
- علو همت و بلندنظری
نویسنده: آقای واثق
پاسخ اجمالی
منتظر و علت داشتن ویژگی
- ایجاد حالت انتظار مستلزم تحقق مقدماتی است که با فراهم شدن آنها فرد به عنوان منتظر حقیقی شناخته میشود[۱]. اگر امام مهدی (ع) و اهداف قیام و انقلاب او به درستی شناخته شود، ویژگی‌های منتظران واقعی هم معلوم خواهد شد. از آنجا که امام مهدی(ع) سفیر الهی برای نجات جامعۀ بشری از ظلم و بی‌عدالتی و تباهی است، ارمغان ظهورش، عدالت گستری در همۀ شؤون زندگی فردی و اجتماعی و هدایت انسان به مسیر خدایی و رها شدن از بندگی غیر خداست، منتظر واقعی نیز باید در جهت تحقق اهداف و آرمان‌های او حرکت کند[۲]. نقش یاوران در موفقیت‌های الهی انکار ناپذیر است از این رو همۀ آحاد جامعه منتظِر و بعض افراد به صورت ویژه باید درصدد کسب ویژگی‌ها و آمادگی‌های لازم باشند[۳].
ویژگی‌های منتظران راستین
- بر این اساس برخی از ویژگی‌های منتظران واقعی به اختصار چنین است:
ویژگی‌های فکری و اعتقادی (علمی و معرفتی)
- فکر، زیربنای اعمال و رفتار انسان است و باورهای اساسی حیات آدمی را در حصار خود حفظ میکند. رسالت انبیاء و اولیاء تربیت انسان و رها ساختن او از جهل و عرضۀ حقایق امور است. در جریان انتظار انسان با قرار گرفتن تحت تربیت حضرت ولی عصر (ع) و طهارت فکری و عقلی رشد میکند[۴]. آنچه قیام و انقلاب جهانی امام زمان را از دیگر انقلاب‌ها متمایز و ممتاز میسازد، دگرگونی‌های اعتقادی و باور انسان‌هاست که در پرتو تلاش‌های او و یارانش پدید خواهد آمد. مقصود از آمادگی در عرصۀ باورها، بیشتر آمادگی در عرصۀ فرهنگ دینی است[۵].
- برخی از ویژگی‌های فکری و اعتقادی عبارتند از:
- توحید و خداجویی: زمینه‌سازان ظهور، خداوند را آنگونه که شایسته است می‌شناسند. حضرت علی (ع) فرموده است: «مردانی مؤمن که خدا را چنان که شایسته است شناخته‌اند و آنان، یاران مهدی (ع) در آخرالزمانند»[۶].[۷] البته ایمان آنها به همراه انتظار است. درجۀ بالایی از ایمان که به حداقل‌ها اکتفاء نمی‌کند و در اندیشۀ تحقق حداکثری مقاصد الهی است[۸]. انسان منتظِر همیشه متوجه خداوند است، زیرا همواره چشم به راه فرجی است که به ارادۀ الهی محقق میشود[۹].
- برترین اعتقاد: منتظران واقعی در نقطۀ اوج اعتقادات دینی و در آن ثابت قدم هستند، چنانچه پیامبر اکرم(ص) به امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: «یا علی! بدان باعظمت‌ترین انسان‌ها به لحاظ یقین کسانی هستند که در آخرالزمان می‌آیند که پیامبری ندیده‌اند و حجت از آنها غایب است. آنان به سیاهی‌های روی سفیدی (نوشته‌های قرآن و حدیث) ایمان می‌آورند»[۱۰]. یاران حضرت به پیامبران و مکتب آنها و تجدید عهد با آنان توجه دارند، زیرا او یادآور اوصاف و آثار پیامبران و اوصیاء است[۱۱].
- عدالت خواه: انتظار ظهور یعنی انتظار عدل جهانی و حضرت مهدی(ع) تجسم اعلای حق است و جهان را پر از عدل و داد میکند و کسی می‌تواند منتظر گسترش عدل و قسط در جامعه باشد که روح و جان او مملو از دادخواهی و عدل‌پروری باشد[۱۲]. بنابراین حرکت منتظران ظهور در قلمرو اندیشه‌های نظری، در مدار تعلیم کتاب و حکمت است[۱۳].
- شناخت امام زمان و اهداف آن حضرت: شناخت امام در هر زمانی بر پیروان لازم و ضروری است ولی اهمیت آن در مورد امام دوازدهم به جهاتی مانند ولادت و زندگانی پنهانی ایشان بیشتر است[۱۴]. امام صادق(ع) فرمودند: «امام زمان خویش را بشناس، پس وقتی او را شناختی، پیش افتادن و یا تأخیر این امر، آسیبی به تو نمی‌رساند... پس هر آنکس که امام خویش را بشناسد، مانند کسی است که در خیمه قائم (ع) باشد»[۱۵].[۱۶] اعتقاد به اینکه آن رهبر پیروز، حضرت مهدی(ع) است، از ضروریات مذهب امامیه است[۱۷]. اگر شخص منتظِر، امام را به درستی بشناسد، جذب هیچ فرد یا گروهی نخواهد شد که هدفی غیر از امام عصر (ع) دارند[۱۸].
- بصیرت و آگاهی: منتظران با بصیرت از دوری راه، مأیوس نمی‌شوند و در بحران‌ها کمر خم نمی‌کنند[۱۹]. آنها به دنبال بر هم زدن موازنه معادلات و موازنه‌های مورد توافق قدرت‌های بزرگ مسلط بر دنیا هستند[۲۰].
- توجه ویژه به قرآن: ویژگی دیگر اعتقادی منتظران بهره‌گیری و توجه ویژه به قرآن است زیرا حضرت مجری و زنده کنندۀ احکام قرآن است[۲۱].
- یقین به ظهور و نزدیک دانستن آن: هر اندازه علم و یقین به ظهور عمیق‌تر باشد، انتظار هم شدیدتر و قویتر خواهد بود[۲۲]. نزدیک دیدن ظهور موجب شدیدتر شدن انتظار میشود، امام صادق(ع) فرمودند: «آنها (کافران و ناباوران) ظهور امام را دور می‌بینند ولی ما آن را نزدیک می‌بینیم»[۲۳].[۲۴]
ویژگی‌های روحی و روانی (معنوی و عرفانی)
- برای درک زمان ظهور حضرت مهدی (ع)، اساسی‌ترین ویژگی در بخش رفتار، ایجاد آمادگی روحی و روانی در خود است[۲۵]. انتظار، در تمام ابعاد روحی و روانی فرد منتظر تأثیرگذار است. انتظارِ صحیح امری سازنده و آرامش‌بخش در روح و روان فرد است، چنانکه در روایتی رسول اکرم (ص) فرمودند: «شما را بشارت می‌دهم به مهدی که ساکنان آسمان و زمین از او رضایت دارند»[۲۶].[۲۷] به عبارتی دیگر هدف از انتظار فرج، رها شدن از تنگناهای روحی و روانی و امید به آینده‌ای بهتر است که بخشی از آسایش و آرامش روحی و روانی را نیز تأمین میکند. از این رو، نوعی فرج و گشایش شمرده میشود و حتی عنوان "مِن أعظم الفرج (از بزرگترین فَرَج‌ها)" را به دست می‌آورَد[۲۸].
- از جمله ویژگی‌های روحی و روانی منتظران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استعداد و آمادگی تام برای تحقق یافتن و پیاده شدن عدالت کامل: به طوری که اگر هم جزء دعوت کنندگان و ایثارگران در راه آن حضرت نیست، ولی حداقل فردی شایسته برای پذیرش دعوت آن حضرت باشد[۲۹].
- انتظار همیشگی: انتظار همیشگی در هر لحظه و ساعت برای آغاز تحقق عدالت کامل جهانی[۳۰].
- زیستن با یاد او: منتظر باید در انتظار لحظه‌ای باشد که وقتی امامش را می‌بیند صراط مستقیم را با تمام اجزایش از او بخواهد و لحظه‌ای نباشد که از یاد امامش غافل باشد[۳۱].
- مودت و دوست داشتن اهل بیت(ع) خصوصاً مهدی موعود و ظهور آن حضرت: علاقه، محبت و دلبستگی نسبت به امام بر شدت انتظار میافزاید[۳۲].
- ایجاد و تعمیق روابط متقابل بین رهبر و مردم: همواره نوعی عشق و محبت و احترام عمیق از طرف جامعه نسبت به رهبر و متقابلاً نوعی صمیمیت، شفقت و عنایت از طرف رهبر نسبت به جامعه ابراز میشود[۳۳].
- امیدواری به آینده و جهانی شدن: ایمان و امید به آنچه در آینده اتفاق خواهد افتاد. انتظار انسان را از خانه خودمحوری بیرون می‌آورد و موجب میشود انسان جهانی بیاندیشد[۳۴].
ویژگی‌های اخلاقی و تربیتی
- از ویژگی‌های اصلی منتظران حکومت مهدوی، تهذیب نفس و آراستگی به مکارم اخلاق است[۳۵]. انسان با توجه به نیروی تفکر می‌تواند در مسیر رشد فکری و اخلاقی گام بردارد و با امدادهای الهی و وجود رهبری الهی، جهشی بسیار فراگیر داشته باشد[۳۶]. انتظار در بین جامعۀ منتظر؛ فرهنگی ممتاز و بی‌بدیل میسازد که می‌تواند جامعۀ اسلامی را در راه پیشرفت و تکامل جلو ببرد[۳۷] و بزرگترین وجه تمایز جامعۀ اسلامی، از دیگر جامعه‌ها، همان اخلاق نورانی اسلام است[۳۸]. منتظران برای هماهنگی با امام زمان (ع) در اهتمام به رعایت محاسن اخلاق، همۀ تلاش و کوشش خود را به کار می‌گیرند. در حدیثی از امام صادق (ع) آمده است: «هر کس دوست دارد از یاران حضرت قائم (ع) باشد، باید منتظر باشد و در حال انتظار به پرهیزگاری و اخلاق نیکو رفتار نماید»[۳۹].[۴۰]
- چند نمونه از ویژگی‌های اخلاقی و تربیتی منتظران راستین عبارتند از:
- گرایش اصولی به دینداری و دین‌باوری: انسان منتظر در اندیشۀ نگهداری دین خویش و صحت اعمال خود است[۴۱]. پایبندی به احکام الهی و ترجیح دستورات خداوند بر علایق فردی که منجر به اراده‌ای قوی و اخلاصی راستین خواهد شد[۴۲]. منتظر موعود علاوه بر دینداری و تقوی، باید پارسا باشد[۴۳] و باید در مسیر خود سازی، تزکیۀ نفس و ایجاد آمادگی جسمی و روحی در جهت آن تحول بزرگ حرکت کند[۴۴]. منتظران امام زمان مرزبان دین‌خدا هستند و در اجرای دستورات حق، سخت، پیگیر و استوارند[۴۵].
- فرمانبرداری از امام زمان: از مهم‌ترین ویژگی‌های رهروان راستین همسو کردن رفتارها، نیت‌ها و جهت گیری‌ها، طبق خواست آن رهبر الهی، است، زیرا نمودهای رفتاری منتظر در اطاعت محض از خداوند و اولیای او ظاهر میشود[۴۶]. منتظر حضرت خود را در محضر آن حضرت دیده و در تمام زندگی مواظب است یک لحظه هم از فرمان آن حضرت سرپیچی نکند[۴۷]. پیامبر در توصیف آنها فرموده‌اند: «تلاش‌گر و کوشا در پیروی از او هستند»[۴۸].
- امر به معروف و نهی از منکر[۴۹]: این ویژگی موجب تحقق احکام الهی و رهایی جامعۀ دینی از انحرافات زمانه است[۵۰].
- اتصاف به فضایل اسلامی: منتظر مهدی(ع) متصف به اخلاق و فضایل اسلامی است[۵۱]، اموری از قبیل: ایثار و مواسات؛ زهد و ساده زیستی و نظم و انضباط[۵۲].
ویژگی‌های سیاسی منتظران راستین
- انسان‌ها خواستار حکومتی صالح، دور از منکر و ریا فریبند و حاکمی را می‌طلبند که بتواند ارزش‌های انسانی را در جهان حاکم سازد، ظلم، اختناق، استکبار و استعباد را نفی کند. بشریت خواستار سیاستی الهی و حکومتی واحد است که مرز جغرافیایی نشناسد، رهبر و راهنمایشان قانون واحدی باشد، ضعیف و قوی، سیاه و سفید، در آن یکی باشد و سخن از رجزخوانی‌ها و حمله‌های نظامی ابرقدرت‌ها به میان نیاید[۵۳]. بدون شک با توجه به جهانی بودن حکومت حضرت مهدی (ع)، نیازمند بازشناسی و بازنمایی ابعاد سیاسی حکومت جهانی آن حضرت به جهانیان هستیم و مشتاقان برپایی حکومت عدل جهانی باید در دو محور زمینه‌های سیاسی این اتفاق بزرگ را فراهم نمایند: آشنا شدن با روش‌های سیاسی حضرت مهدی (ع) و آشنا کردن دیگران با این اندیشۀ بلند سیاسی[۵۴].
- برخی از ویژگی‌های سیاسی منتظران راستین عبارت است از:
- به دنبال تحقق کامل دین برای تمام بشریت: انسان منتظر به حاکمیت اصل دین و اجرای یکایک تعالیم آن چشم دوخته[۵۵] و به دنبال تحقق کامل دین، برای تمام بشریت است، این انتظار مؤمن را به تشکیل حکومت اسلامی سوق می‌دهد[۵۶].
- آمادگی کارگزاری حکومت جهانی[۵۷]: مأموریت امام زمان (ع) ایجاد حکومت عدل جهانی و برچیدن بساط ظلم و بی‌عدالتی، در سراسر جهان است که نیاز به یاری و نصرت مؤمنین دارد. چنانچه فراهم کردن امکانات مادی و معنوی مورد نیاز نهضت جهانی ولی عصر (ع) و نیروها و افراد لازم آن برنامۀ عظیم و آماده ساختن اذهان عمومی جهانیان برای پذیرش نظام حکومت اسلامی نیز لازم است[۵۸].
ویژگی‌های اقتصادی
- حراست از فرهنگ دینی و زنده نگه داشتن اندیشۀ اسلامی از وظایف منتظران است و بدون تردید تبلیغ این فرهنگ پویا بدون پشتوانۀ مالی و اقتصادی امکان‌پذیر نیست و به همین جهت منتظران باید با سعی و تلاش در عرصه‌های مختلف این آمادگی مالی و اقتصادی برای ظهور را فراهم کنند[۵۹]. اما این رفاه و آسایش، با تلاش و کوشش فراوان انسان‌ها و آباد کردن زمین به دست میآید. منتظران موعود باید هر چه بیشتر برای کسب قله‌های دانش و کشف ناشناخته‌های جهان و بهره‌مندی از موهبت‌های الهی برای خدمت به بندگان خدا، کوشش کنند. همچنین مهم‌ترین و متعالی‌ترین هدف قیام حضرت مهدی (ع) است که ارتباط مستقیمی با جنبه‌های اقتصادی زندگی دارد، منتظر او به اجرای عدالت و قسط در تمام زوایای زندگی می‌اندیشد و مال و ثروت خود را به گونه‌ای که مورد رضایت امام است، صرف میکند[۶۰].
ویژگی‌های نظامی و انتظامی
- انسان منتظرِ یک قیام بزرگ و یک درگیری عظیم جهانی، باید آمادگی برای آن داشته باشد[۶۱]. امام باقر (ع) ذیل آیۀ ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اصْبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ وَاتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ﴾[۶۲] فرمود: «بر انجام واجبات شکیبایی کنید و برابر دشمنان، یکدیگر را یاری نمایید و برای یاری پیشوای منتظَر، همواره آمادگی خود را حفظ کنید»[۶۳].[۶۴] علت اینکه در دین و تعالیم ما چنین آمده است که با آئین جنگ و جهاد آشنا و به سلاح مجهز شوید، برای رشد و روحیل رزم‌آوری و مرزبانی و پاسداری است و این تعلیم والا خشونت‌طلبی و خونریزی نیست، بلکه برای دفاع از حقوق انسان‌های مظلوم است[۶۵].
- ویژگی‌های نظامی منتظران به این شرح است:
- برخورداری از قدرت و آمادگی جسمانی: یکی از نمودهای زمینه‌سازی توانمند، کسب قدرت و آمادگی جسمانی برای حضور در زمان ظهور است[۶۶]. جامعۀ منتظر زنده، قوی و قدرتمند است. امام صادق(ع) در این زمینه میفرماید: «مردی از اصحاب او توانایی چهل مرد را دارد و قلب او از پاره آهن استوارتر است و اگر بر کوه‌های آهن بگذرند، آن را بر کنند و شمشیرهای خود را در نیام نکنند تا آنکه خدای تعالی خشنود گردد»[۶۷].[۶۸]
- افرادی دارای شجاعت[۶۹]، محکم و استوار: یاران حضرت مهدی (ع) دلیر و جنگاوران میدان‌های نبرد هستند، دلهایی پولادین دارند و از دشمن نمی‌هراسند[۷۰]. منتظران ظهور دارای صلابت، نیرومندی و استواری هستند[۷۱]، اینان در روایت چنین توصیف شده‌اند: «دل‌های آنان مانند پاره‌های آهن است که بادهای شدید آنها را نمی‌لرزاند»[۷۲].
- دارای روحیۀ رزم‌آوری و جهاد: بر اساس تعالیم دینی منتظران باید با آیین جنگ و جهاد آشنا شوند و ابزار جنگ و دفاع را فراهم کنند[۷۳]. آنها برای مبارزه با عوامل فساد و ظلم و گناه و آلودگی، آمادگی کامل دارند[۷۴].
- آمادگی برای مبارزه با نظام جهانی: آمادگی برای مبارزه با نظام جهانی و بر هم زدن موازنۀ معادلات و موازنه‌های مورد توافق قدرت‌های بزرگ مسلط بر دنیا هستند[۷۵].
پاسخ تفصیلی
منتظر و علت داشتن ویژگی
- ایجاد حالت انتظار در انسان و منتظر نامیده شدن او، مستلزم تحقق مقدماتی است که با فراهم شدن آنها انتظار حاصل شدنی است و فرد به عنوان منتظر حقیقی شناخته میشود[۷۶]. اگر امام مهدی (ع) و اهداف قیام و انقلاب او به درستی شناخته شود، ویژگی‌های منتظران واقعی هم معلوم خواهد شد. امام مهدی (ع) سفیر الهی برای نجات جامعۀ بشری از ظلم و بی‌عدالتی و تباهی است. ارمغان ظهورش، عدالت‌گستری در همۀ شئون زندگی فردی و اجتماعی، ایجاد حیات عقلانی و خردمندانه، هدایت انسان به مسیر فطرت پاک خدایی و رها شدن از زنجیرهای بندگی غیرخداست. حال، منتظر واقعی نیز باید در جهت تحقق اهداف و آرمان‌های او حرکت کند و آنچه را برخلاف خواستۀ حضرت است و ظهورش را به تأخیر می‌اندازد، ترک و با آنها مقابله کند. منتظر چنین رویدادی، باید در مجموعه‌هایی قرار گیرد که به تحقق دولت مهدوی کمک کند و از تشکیلات ستمگران و تبهکاران دوری بجوید؛ چرا که کمک به آنها و همسویی با چنین جریان‌هایی با اهداف امام عصر (ع) سازگاری ندارد[۷۷].
- برخورداری انبیا و اولیای الهی از یاورانی کارآمد، استوار، نستوه و جان بر کف، حقیقتی انکارناپذیر است. نقش یاوران در موفقیت‌های انبیای الهی مانند حضرت موسی، حضرت عیسی، پیامبر اسلام(ص) و در مورد امامان شیعه؛ امام حسن (ع)، امام حسین (ع) و امام صادق (ع) در منابع دینی یادآوری شده است. چنین سنتی در مورد حضرت حجت (ع) نیز جاری است و حضرت با یاوران خاصش فعالیت خود را آغاز خواهد کرد[۷۸]. به دلیل پدیدۀ انتظار و لزوم آمادگی و پرورش افراد زبده و زمینه‌ساز و پا به رکاب، به طوری که هر آن، حضرت ظهور کند، بتوانند در سریع‌ترین زمان ممکن در خدمت حضرت باشند، جامعۀ منتظر عموماً و افراد معینی از آن به طور خاص، درصدد کسب آمادگی‌های لازم هستند؛ آمادگی‌های فکری، اعتقادی، رفتاری و...[۷۹].
ویژگی‌های منتظران راستین
- بر این اساس برخی از ویژگی‌های منتظران واقعی به اختصار چنین است:
ویژگی‌های فکری و اعتقادی (علمی و معرفتی)
- فکر زیربنای اعمال و رفتار انسان است و باورهای اساسی حیات آدمی را در حصار خود حفظ میکند. درواقع تربیت انسان‌ها و رها ساختن آنان از جهل و نادانی و عرضۀ حقایق اسلام به روان حق‌جوی آدمیان، از برترین رسالت‌های انبیاء و أولیاء بوده است. چنانکه خداوند در قرآن کریم میفرماید: ﴿هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الأُمِّيِّينَ رَسُولا مِّنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِن كَانُوا مِن قَبْلُ لَفِي ضَلالٍ مُّبِينٍ﴾[۸۰]. فردی که معتقد به امام زمان (ع) است، در واقع در جریان انتظار، تحت تربیت ولی عصر (ع) است و این امر در طهارت فکری و عقلی او رشد چشمگیری دارد. در این خصوص از باب نمونه به روایاتی چند اشاره میشود:
- از امام باقر (ع) نقل شده است که فرمودند: «چون قائم ما قیام کند دستش را بر سر بندگان گذارد و عقولشان را متمرکز سازد و عقل‌هایشان کامل شود»[۸۱].
- در روایت دیگری فرمودند: «در زمان مهدی (ع) به شما حکمت بیاموزند»[۸۲].
- امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: «دست خدا را بر سر بندگان می‌گذارد آن وقت دل مؤمن از آهن سخت‌تر باشد و خدا او را قوت چهل مرد عطا میفرماید»[۸۳].
- بی‌گمان حضرت مهدی (ع) به پا می‌خیزد تا بیش از آنکه چگونگی زندگی مادی مردم را بر پایۀ عدالت سامان دهد، باورهای آنان را رشد داده، کمال بخشد. اگرچه قسط و عدل اقتصادی در جای خود بسیار بایسته و نقش‌آفرین است، اما آنچه قیام و انقلاب جهانی آن حضرت را از دیگر انقلاب‌ها متمایز و ممتاز میسازد، دگرگونی‌های اعتقادی و باور انسان‌هاست که در پرتو تلاش‌های او و همۀ یارانش پدید خواهد آمد. دگرگونی‌هایی که سبب میشود تا نگاه مردم در فصل پایانی زندگی به طور فراگیر و گسترده به اهداف آفرینش انسان دوخته شده، راه‌های کمال و نیک‌بختی را یکی پس از دیگری سپری کنند و این شکل نخواهد گرفت مگر به دگرگونی اساسی در فرهنگ جامعۀ انسانی که آن نیز شکل نخواهد گرفت مگر با فراهم‌شدن زمینه‌های بایسته. البته مقصود از آمادگی در عرصۀ باورها، بیشتر آمادگی در عرصۀ فرهنگ دینی است[۸۴].
- برخی از ویژگی‌های فکری و اعتقادی عبارتند از:
- توحید و خداجویی: زمینه‌سازان ظهور و یاران امام مهدی (ع)، خداوند را آنگونه که شایسته است می‌شناسند. توحید و خداجویی، سر لوحۀ عقاید و ویژگی‌های یاران حضرت مهدی (ع) است. آنان باید خدا را به نحو مطلوبی شناخته و نمود جمال حق در روح و روان‌شان، جلوه خاصی داشته باشد و ایمان آنان خالص و ناب باشد و بهترین ثمرۀ معرفت خدا، ایمان و عمل صالح در آنان است. منتظرانِ در انتظار حضور مهدی (ع) هستند، مهدی (ع) بندۀ خدا، خلیفۀ خدا و ولی خداست، حیات و زندگی او و همۀ موجودات به دست خداست. بر این اساس مهدی (ع) را باید تحقق‌بخش دین خدا دانست، لذا منتظر حضرت باید بیش از همه و همه چیزش به سوی خدا باشد و باید او از (خدا) طالب ظهور آن حضرت باشد[۸۵]. انسان منتظر همیشه متوجه خداوند و به وجودآورندۀ تمام هستی‌هاست، زیرا همواره چشم به راه فرجی است که به ارادۀ خداوند تحقق خواهد یافت و قهرمان و کارگزار آن انسان الهی و بندۀ فرمانبردار دستور حق است و خلیفۀ خدا و ولی امر او در زمین و اجتماعات انسانی است. انسان منتظر چشم به راه کسی است که، بنده و خلیفه خداست و به امر خدا برای به اجرا درآوردن آن خدایی و نجات جامعه بشری قیام خواهد کرد. پس فرج و رهایی به دست خداست و نجات‌بخش و فرج‌رسان مأمور ویژۀ الهی است. بنابراین، منتظر در همه حال متوجه خداوند متعال است و این معیار توحیدی انتظار است، که در درون و اندیشۀ انسان منتظر به ژرفی نفوذ کرده است[۸۶]. حضرت علی (ع) شناخت والای خداوند را در این افراد، چنین وصف فرموده است: «مردانی مؤمن که خدا را چنان که شایسته است شناخته‌اند و آنان، یاران مهدی (ع) در آخرالزمانند»[۸۷]. امام صادق (ع) نیز قلب‌های این گروه را بسان پولاد دانسته، میفرماید[۸۸]: «آنان مردانی‌اند که دل‌هایشان گویا پاره‌های آهن است، هیچ تردیدی نسبت به خداوند قلب‌هایشان را نیالاید و قلب‌هایشان از سنگ استوارتر است»[۸۹].
- برترین اعتقاد: از ویژگی‌های منتظران واقعی ویژگی ثبات قدم آنان بر ولایت است. منتظران حقیقی در زمان غیبت به لحاظ اعتقادی و عملی به ویژگی‌های ممتازی در روایات توصیف شده‌اند، به گونه‌ای که آنان در اوج اعتقادات دینی قرار داشته و ثبات قدم آنها بر ولایت و اهل بیت مثال زدنی است. در روایتی، پیامبر اکرم (ص) به حضرت علی (ع) دربارۀ اعتقادات منتظران واقعی میفرماید: «یا علی! بدان باعظمت‌ترین انسان‌ها به لحاظ یقین کسانی هستند که در آخرالزمان می‌آیند که پیامبری ندیده‌اند و حجت از آنها غایب است. آنان به سیاهی‌های روی سفیدی (نوشته‌های قرآن وحدیث) ایمان می‌آورند»[۹۰]. در این حدیث شریف، منتظران زمان غیبت در اوج یقین در مقایسه با همه انسان‌ها قرار دارند. این در حالی است که پیامبر را ندیده‌اند و امام‌شان نیز در پس پرده غیبت به سر می‌برد، و تنها چیزی که در اختیارشان است احادیثی است که از حجج الهی به جا مانده است. در حدیثی دیگر، پیامبر اکرم (ص) منتظران زمان غیبت را برادران خود نامیده و آرزوی دیدار آنان را کرده است، عنوانی که بسیار حایز اهمیت است و موجب شد اصحاب آن حضرت به این عنوان غبطه بخورند و بگویند: «یا رسول الله! مگر ما برادر شما نیستیم» و حضرت بفرماید: «شما اصحاب من هستید ولی برادرانم کسانی‌اند که در آخرالزمان در حالی که مرا ندیده‌اند به من ایمان آورده‌اند»[۹۱].[۹۲]
- عدالت خواه: بعد دیگر انتظار که در یاران امام عصر نمود دارد، توجه به مسألۀ عدل الهی است. اعتقاد داشتن به اینکه هدف خداوند، اصلاح همگی بشریت است و در آینده عدل مطلق سراسر زندگی بشر را فرا خواهد گرفت و اینکه وعدۀ خداوند در قرآن مجید و آنچه که هدف خدایی به آن تعلق گرفته، تخلفناپذیر است[۹۳]. مسألۀ عدل و دادگری برای منتظران حضرت، یک اصل اساسی است. انتظار ظهور مهدی (ع) یعنی انتظار عدلی فراگیر، عدل جهانی، عدل آفاق و انفس. حضرت مهدی (ع) تجسم اعلای حق و تحقق والای عدل است. او جهانِ پر از بی‌داد و ظلم را از داد و عدل پر میسازد. انتظار برای منتظران یعنی چشم به امامی داشتن که چون بیاید جهان را از عدل و داد مملو میسازد. عدالت‌گستری و قسط‌آفرینی به عنوان شاخصۀ اصلی انقلاب مهدوی است. اگر همگان مشتاق ظهور آن حضرت هستند، اولین و مهم‌ترین کار آن اجرای تام و تمام قسط و عدل است. همۀ تلاش‌ها و زحمات در جهت تحقق یک نظام اسلامی برای این است که در جامعه عدالت برقرار شود و همگان بتوانند از خیرات و نعمات اجتماعی بهره‌مند شوند و هرگز عده‌ای محروم و مظلوم در جامعه نباشند[۹۴]. نتیجه اصولی و بنیادیِ این اندیشه، رویکرد جدی به اصول عدالت اجتماعی است برای زمینه‌سازی عدالت مطلقِ مهدوی[۹۵]. غرض آنکه کسی می‌تواند منتظر لبریز شدن مرز و بوم زندگی جامعه از عدل و قسط باشد که جان وی، مملو از دادخواهی و روح او مشحون از عدل پروری باشد. به طوری که نه سلطه‌گر باشد، نه سلطه‌پذیر؛ نهادینه نمودن چنین فرشته‌خویی، مرهون جزم علمی و عزم عملی مستمر است[۹۶].
- شناخت امام زمان و اهداف آن حضرت: یکی از ویژگی‌های مهم زمینه‌سازان ظهور، شناخت حضرت مهدی (ع) است. البته شناخت امام در هر زمان بر پیروان، لازم و ضروری است؛ ولی آنچه شناخت امام دوازدهم را از اهمیتی دو چندان برخوردار میسازد، شرایط ویژۀ او (مثل ولادت پنهان، زندگی پنهانی، امتحانات سخت و دشوار و...) است. امام خویش را به بهترین وجه می‌شناسند و این شناخت آگاهانه در تمام وجودشان رسوخ کرده است. بنابراین زمینه‌سازی برای ظهور آن حضرت، بدون شناخت آن بزرگوار امکان پذیر نخواهد بود. در روایات آمده است: «هر کس بمیرد و امام زمان خویش را نشناسد به مرگ جاهلی خواهد مرد»[۹۷]؛ امام صادق (ع) فرمود: «امام زمان خویش را بشناس، پس وقتی او را شناختی، پیش افتادن و یا تأخیر این امر (ظهور)، آسیبی به تو نمی‌رساند... پس هر آن کس که امام خویش را بشناسد، مانند کسی است که در خیمه قائم (ع) باشد»[۹۸]. حضرت مهدی (ع) هر چند در پس پردۀ غیبت است؛ ولی هرگز جمال وجودش برای انسان‌های مهدی باور و مهدی یاور پنهان نبوده است. امام صادق(ع) با تأکید، شیعیان را به شناخت خداوند، پیامبر و حجت‌های الهی فرا خوانده، از جمله در دوران غیبت خواندن دعای زیرا را سفارش فرموده است: «اَللهُم عَرفْنی نَفْسَکَ فَاِنکَ اِنْ لَم تُعَرفْنی نَفْسَکَ لَمْ اَعْرِفْ نَبِیکَ، اَللهُم عَرفْنی رَسُولَکَ فَاِنکَ اِنْ لَمْ تُعَرفْنی رَسُولَکَ لَمْ اَعْرِفْ حُجتَکَ، اَللهُم عَرفْنی حُجتَکَ فَاِنکَ اِنْ لَمْ تُعَرفْنی حُجتَکَ ضَلَلْتُ عَنْ دینی»[۹۹].[۱۰۰] منتظران باید بدانند حضرت مهدی (ع) قطب‌نمای حرکت در اقیانوس بزرگ هستی، مشعلِ راه حیات و تکلیف است. مهدی(ع) وصی صدیقین و خاتم ائمه طاهرین است و هر امامی از او سخن به میان آورده، او فرزند و یادگار و ادامه دهنده راه امامان قبل از خودش است. لطف وجودی حضرت ولی عصر (ع) و انتظار ظهور او، بزرگترین تأکید بر اصل اعتقادی امامت و ولایت و رهبری است. در حدیث است که اگر کسی در عصر غیبت راه امامان را بپیماید و از تعالیم و احکام آنان پیروی کند، در خط آنان قرار می‌گیرد و از دشمنان و مخالفان آنان کناره‌گیری میکند[۱۰۱].
- بصیرت و آگاهی: از ویژگی‌های همراهان حضرت ولی عصر (ع) داشتن چراغ بصیرت و شناخت مقصد است. بصیرت و آگاهی راه را برای روندۀ راه آشکار و آسان میسازد و در وقت گرفتاری در سر دو راهی، راه را به او می‌نمایاند. منتظران با بصیرت، از دوری راه، مأیوس و ناامید نمی‌گردند و در بحران‌ها کمرشان خم نمی‌گردد. پیچ و خم‌های زندگی و کژی‌ها، آنان را به بیراهه نمی‌کشاند. چراغی در مسیر دارند که بردبارانه آنها را به سوی آن راه می‌کشاند. منتظر با بصیرت از ورای همۀ موانع، پایان راه را می‌بیند و اسلام ناب را از اسلام متحجرانه تشخیص می‌دهد. یاران حضرت مهدی (ع) باید در بصیرت، درایت و خردمندی سرآمد همه باشند. در فتنه‌هایی که خیلی‌ها در آن باز می‌مانند، او هوشیارانه از آن می‌گذرند و راه می‌جویند و حق را از باطل می‌شناسند. بصیرت و آگاهی عمیق از هدف‌ها و راه‌ها و شناخت دوستان و دشمنان اسلام، سبب میشود که منتظران در احیای سنت و مبارزه با بدعت درنگ نکنند و در پی رسالت به همراه امام خود اسلحه بر می‌دارند و بت‌شکنی می‌کنند و پیرایه‌هایی که به اسم دین در ذهن‌ها جای گرفته و با گذشت زمان تقدس یافته‌اند نابود سازند و اسلام را در صفا و خلوص ابتدایی خود عرضه می‌دارند. امام علی (ع) میفرماید: «بر امامت و عقیده به او استوار نمی‌ماند، مگر کسی که یقین او قوی و معرفتش درست باشد»[۱۰۲].[۱۰۳]
- توجه ویژه به قرآن: ویژگی دیگری که منتظران باید به آن توجه داشته باشند، توجه به کتاب خدا و قرآن کریم است. او خواهد آمد تا زنده‌کنندۀ احکام قرآن، این کتاب حیات‌بخش باشد. او زندگی و حیاتش به قرآن است. انسان منتظر باید این نکته را توجه نماید، که حضرت ولی عصر (ع) اجراکنندۀ احکام قرآن است و این کتاب برنامه و دستورالعمل زندگی مردم می‌گردد. لذا توجه به قرآن کریم و بهره‌گیری از انوار تابان قرآن کریم یک اصل اساسی برای منتظران خواهد بود[۱۰۴].
- یقین به ظهور و نزدیک دانستن آن: هر قدر علم و یقین شخص به ظهور امام (ع) عمیق‌تر باشد، انتظارش نسبت به آن وجود عزیز بیشتر است و با وجود شک در اصل وقوع و یا سست بودن عقیده نسبت به ظهور، انتظار هم به صفر نزدیک‌تر میشود؛ زیرا یقین قوی و محکم در مورد این مسأله ارتباطی مستقیم با اعتقاد فرد به وعده‌های قرآن و سنت داشته و وجود عقیدۀ راسخ بر شدت انتظار میافزاید. یقین داشتن انسان به اصل ظهور کافی نیست؛ بلکه اگر وقوع آن را در آینده‌ای نزدیک ببیند، انتظار بیشتر شده و تا در احادیث اهل بیت (ع) آمده امر ظهور را دور نپندارید، تا انتظار شدیدتر شود. امام صادق(ع) فرمودند: «آنها (کافران و ناباوران) ظهور امام را دور می‌بینند ولی ما آن را نزدیک می‌بینیم»[۱۰۵].[۱۰۶]
ویژگی‌های روحی و روانی (معنوی و عرفانی)
- برای درک زمان ظهور حضرت مهدی (ع)، اساسی‌ترین ویژگی در بخش رفتار، ایجاد آمادگی روحی و روانی در خود است[۱۰۷]. انتظار در تمام ابعاد روحی و روانی فردی که منتظر ظهور حضرت است، تأثیرگذار است. انتظار صحیح امری است سازنده و آرامش‌بخش در روح و روان فرد چنانکه در روایتی به نقل از رسول اکرم (ص) آمده که فرمودند: «شما را بشارت می‌دهم به مهدی که ساکنان آسمان و زمین از او رضایت دارند»[۱۰۸]. از طریق ارتباط معنوی که فرد با یک انسان کامل الهی برقرار میسازد، حسی در او به وجود میآید که او را در مقابل بسیاری از افکار رنج‌آور، گرفتاری‌ها و بیماری‌های روحی رایج در جامعۀ امروزی مقاوم میسازد[۱۰۹]. به عبارتی دیگر هدف از انتظار فرج، رها شدن از تنگناهای روحی و روانی و امید به آینده‌ای بهتر است که بخشی از آسایش و آرامش روحی و روانی را نیز تأمین میکند. از این رو، نوعی فرج و گشایش شمرده میشود و حتی عنوان "مِن أعظم الفرج (از بزرگترین فَرَج‌ها)" را به دست می‌آورَد[۱۱۰].
- از جمله ویژگی‌های روحی و روانی منتظران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استعداد و آمادگی تام برای تحقق یافتن و پیاده شدن عدالت کامل: به طوری که اگر هم جزء دعوت کنندگان و ایثارگران در راه آن حضرت نیست، ولی حداقل فردی شایسته برای پذیرش دعوت آن حضرت باشد[۱۱۱].
- انتظار همیشگی در هر لحظه و ساعت: انتظار همیشگی در هر لحظه و ساعت برای آغاز تحقق عدالت کامل جهانی؛ منتظران راستین باید در هر لحظه و ساعتی منتظر آغاز و شروع تحقق عدالت کامل جهانی و دمیدن سپیده فجر ظهور باشند؛ زیرا ظهور حضرت به دست خدا و تحت ارادۀ الهی است و هیچ کس نمی‌تواند برای آن وقت و ساعتی تعیین کند و هر لحظه احتمال آن هست که خداوند ارادۀ ظهور آن حضرت را بفرماید، به علاوه روایاتی در این باره آمده است که ظهور آن حضرت ناگهانی و بدون مقدمه خواهد بود. این احساس و آگاهی، ممکن است بر طبق هر یک اعتقاد به فراگیری عدالت مطلق در سراسر جهان، به رهبری امام زمان، ایجاد شود. این احساس و آگاهی، برای روان و جان منتظِر، موجب پاکی و خوشی است؛ زیرا در این صورت، خود را در مقابل خود و جامعه و امت مسئول می‌بیند و به زودی در روز رستاخیز جهانی حضرت، از لابلای مشکلات و سختی‌ها و ستم‌ها و بیدادها بیرون آمده و جلوهگری میکند[۱۱۲].
- زیستن با یاد او: منتظر واقعی در پرتو یاد زلال او، دل و جان را از بدی‌ها پاک میکند و به عنصری ارزشی و آماده ظهور خوبی‌ها تبدیل میشود[۱۱۳]. منتظر باید این آرزو را داشته باشد که اگر توفیق زیارت ایشان حاصل شد، چگونه زیستن و چگونه مردن را از او بپرسد. نسل منتظر باید منتظر لحظه‌ای باشد که وقتی امامش را می‌بیند، صراط مستقیم را با تمام اجزای آن از امام بخواهد؛ منتها این کار احتیاج به آمادگی دارد[۱۱۴].
- مودت و دوست داشتن اهل بیت(ع) خصوصاً مهدی موعود و ظهور آن حضرت: فرد معتقد به ظهور امام، هر مقدار ظهور موعود را دوست داشته باشد، بر شدت انتظارش افزوده شده و برای ظهور لحظه شماری میکند؛ زیرا که تصویر روشنی از زمان ظهور دارد. همچنین با وجود علاقه، محبت و دلبستگی فراوان درون فرد معتقد نسبت به امام، انتظارش نسبت به ظهور آن حضرت نیز شدیدتر خواهد بود. این عوامل موجب ایجاد حالت انتظار در فرد بوده و فقدان و یا کمبود این عوامل در ضعف انتظار مؤثر است و فرد مقید به انجام وظیفه انتظار، با تقویت این مقدمات به عنوان یک منتظر واقعی محسوب میشود[۱۱۵].
- ایجاد و تعمیق روابط متقابل بین رهبر و مردم: همواره نوعی عشق و محبت و احترام عمیق از طرف جامعه نسبت به رهبر و متقابلاً نوعی صمیمیت، شفقت و عنایت از طرف رهبر نسبت به جامعه ابراز میشود[۱۱۶].
- امیدواری به آینده و جهانی شدن: یکی دیگر از ویژگی‌های نسل منتظر، امیدواری و نگرش مثبت به آیندۀ جهان است. اگر انسان خود را در این شرایط ببیند، تصور کند که منتظر دادگستر و عدل‌گستر جهان است، در راستای این اهداف تلاش خواهد کرد. ادیانی که موعودگرا نیستند، یک نگرش کاملاً منفی و یأس‌آور نسبت به جهان دارند. اگر امید به آینده نباشد، انسان دچار افسردگی خواهد شد. بر این اساس ویژگی دیگری که برای نسل منتظر می‌توان در نظر گرفت، این است که انسان از خویشتن و از خودش بیرون بیاید و جهانی شود. اصلاً یکی از ویژگی‌های انتظار این است که انسان‌ها را از درون خودشان بیرون بیاورد و از اینکه به مسائل جزئی و زندگی خودشان بپردازند، دروی کنند[۱۱۷].
ویژگی‌های اخلاقی و تربیتی
- از شاخص‌های اصلی کادر حکومت مهدوی، پارسایی، تهذیب نفس و آراستگی به مکارم اخلاق است[۱۱۸]. انسان با توجه به نیروی تفکر و توانایی نگهداری و انتقال تجربه‌ها همواره می‌تواند در مسیر رشد فکری و تعالی معنوی و اخلاقی گام بردارد و گاه این طی طریق، جهشی و باشتاب باشد. با این حال، به دلیل ظرفیت‌های بسیار فراوان انسانی می‌توان توقع داشت روزگاری بیابد که با توجه به فراهم بودن زمینه، با امدادهای الهی و وجود رهبری الهی، این تعالی، جهشی بسیار فراگیر داشته باشد، به طوری که نه تنها معادل رشد تمام دوره‌های تاریخ بشر باشد، بلکه آنگونه که در احادیث آمده، تعالی معنوی و عقلی بشر در آن روزگار، چندین برابر کل رشد بشر در دوران حیات خود شود[۱۱۹]. شاید ضرورت عینیت یافتن این تعالی همان تجلّی اسماء و صفات الهی باشد. همان‌گونه که هستی، جلوه‌ای از تجلیات اوست، این جلوه ـ در مورد انسان ـ قبل از مرحلۀ قیامت کبری می‌تواند در حد استعداد ممکنات ظهور و بروز تامّی بیابد. در انتظار این وضعیت به سر بردن، خود عاملی است برای تلاش مضاعف در جهت رسیدن به آن. ارتقای عقلانیت، حکمت و معرفت، بسط و کمال علم، توسعۀ دیانت، معنویت و اخلاق از جمله شاخص‌های جامعۀ موعود است[۱۲۰].
- انتظار، در بُعد عمل و اخلاق در بین جامعۀ منتظر؛ فرهنگی ممتاز و بی‌بدیل میسازد. در این فرهنگ همان‌طور که ایمان به مفهوم واقعی خود عبارت از علم و عمل، عقیده و تلاش و اعتراف و کوشش است، انتظار نیز مفهومی است با اصالت و سازنده و از عالی‌ترین مکتب‌هایی است که می‌تواند جامعۀ اسلامی را در راه پیشرفت و تکامل جلو ببرد و به کلیۀ تلاش‌ها ارزش و اصالت بخشد. در فرهنگ انتظار، منتظران چه فرد باشد و یا جامعه و یا امت، در حال عبادت و پرستش به سر می‌برند که روح آن عمل بلکه برترین عمل است و به بیان امام علی (ع) همانند مجاهد تلاشگری است که در راه خدا و احیای سنت‌های اسلامی در پرتو اعتقاد راسخ انتظارش، در خون خود می‌غلطد[۱۲۱]. جامعۀ منتظر، جامعه‌ای اسلامی است و بزرگترین وجه تمایز جامعه اسلامی، از دیگر جامعه‌ها، همان اخلاق نورانی اسلام است. انسان منتظر باید دارای اخلاقی اسلامی باشد و جامعۀ منتظر باید مظهر اخلاق اسلامی باشد[۱۲۲]. در حدیثی از امام صادق (ع) آمده است: «هر کس دوست دارد از یاران حضرت قائم (ع) باشد، باید منتظر باشد و در حال انتظار به پرهیزگاری و اخلاق نیکو رفتار نماید»[۱۲۳].[۱۲۴]
- چند نمونه از ویژگی‌های اخلاقی و تربیتی منتظران راستین عبارتند از:
- گرایش اصولی به دینداری و دین‌باوری: از ویژگی‌های انسان منتظر، گرایش اصولی به دینداری و دین‌باوری است. انسان در دوران غیبت، در اندیشۀ نگهداری دین خویش است و با کوششی ژرف در اعمال و رفتار خود پاسدار دینداری و صحت اعمال خود است و حل همۀ مشکلات را از دین می‌جوید و راه و روش زیست فردی و خانوادگی و گروهی را از مرام و مکتب خود می‌طلبد. از این رو، همواره و با توجه و توسل به امام و مقتدای خود، خود را از انحراف و کج‌روی و کج‌اندیشی نگاه می‌دارد. یکی از ویژگی‌های برجسته در تشیع و انتظار شیعه، مقید بودن به مکتب و خط مکتب است[۱۲۵]. اگر کسی بخواهد نمونۀ یک منتظر راستین باشد، باید پیوسته خود را پایبند احکام الهی نموده و دستورات خداوند را بر دیگر علاقههای فردی و کارها و گفتارهای شخصی ترجیح دهد و پیرو راستین برای حق و هدایت الهی باشد. در این صورت دستاورد او اراده‌ای قوی و نیرومند و اخلاصی راستین خواهد شد که او را آمادۀ تشرف به حضور حضرت و پذیرش پارهای از مسئولیت‌های روز موعود مینماید. این رفتار برای هر کسی که ایمان به آن روز شکوهمند دارد، لازم و ضروری است، به هر اندازه که ایمان و اعتقاد داشته باشد و اگر به تمام آن خصوصیات معتقد باشد، چنین رفتاری لازمتر است؛ به ویژه برای آن گروه از مسلمانانی که با دلیل و برهان برایشان ثابت شده است که حضرت مهدی نقشۀ عدالت جهانی و کامل خود را بر اساس دستورات دیانت مقدسه اسلام پایهریزی خواهد کرد[۱۲۶]. یاران مهدی (ع) مردان عبادت و نیایش هستند؛ آنان شیران روز و زاهدان شبند، پیامبر اسلام(ص) در این باره میفرماید: «آنان در طریق عبودیت اهل جدیت و تلاش‌اند»[۱۲۷] امام صادق(ع) میفرماید: «هر کس خوش دارد، در شمار اصحاب قائم باشد، باید چشم به راه باشد، و پارسایی پیشه گیرد و کردار با ورع داشته باشد»[۱۲۸].[۱۲۹] در حقیقت منتظر واقعی برای قرار گرفتن در زمرۀ یاران مهدی (ع) خود را از گناهان و آلودگی‌ها پاک نگه می‌دارد و به فضیلت‌ها و ارزش‌ها می‌آراید؛ چون یاور مهدی (ع) باید به آن حضرت شباهت داشته باشد. و باید در مسیر خودسازی، تزکیۀ نفس و ایجاد آمادگی جسمی و روحی برای آمادگی مواجهه با آن تحول بزرگ حرکت کند[۱۳۰]. دین اسلام، دین مرزهاست و هر چیزی در آن حد و مرز و قانون دارد. واجبات و محرمات مرزهای دین خدایند. حرکت در این مرزها، حرکت در مسیر خدا و تجاوز از آن گمراهی و بیراهه است. یاران مهدی (ع) مرزبان دین خدا و حافظان حدود الهی هستند. در اجرای فرمان‌های حق، سخت و پیگیر و استوارند و در انجام دستورها و وظیفه‌ها، دستخوش احساسات و دوستی‌های بی‌مورد واقع نمی‌شوند[۱۳۱].
- فرمانبرداری از امام زمان: نمادهای رفتاری یک منتظر توانمند، به طور عمده تحت عنوان "اطاعت محض از خداوند و اولیای او" گرد می‌آیند؛ زیرا شناخت خداوند و امام زمان (ع) و اعتقاد به آنان، باید عملی شود و تبلور حقیقی آن در اطاعت محض از آن انوار پاک ظاهر گردد. همسو کردن رفتارها، نیت‌ها و جهت گیری‌ها، طبق خواست رهبر الهی، از مهم‌ترین ویژگی‌های رهروان راستین است و این به خوبی در یاران امام مهدی (ع) وجود دارد. اگر کسی در مرحلۀ شناخت، در حد ممکن معرفت کسب کرد، در مرحلۀ اطاعت دچار تردید نخواهد شد. اگر کسی در آن مرحله دچار تردید و یا نقصان معرفتی باشد، در مرحله اطاعت هرگز پیرو خوبی نخواهد بود. امروزه که حضرت مهدی (ع) در پس پرده غیبت است، باید به اراده و فرمانش گردن نهاد و اگر کسی اکنون از دستورات آن حضرت اطاعت کند، در زمان ظهور نیز چنین خواهد بود[۱۳۲].مسلمان شیعهای که میداند امام و پیشوایش همزمان با اوست و اعمال و رفتارش در معرض دید حضرت است و هر لحظه ممکن است به او بنگرد و کارهای زشت او باعث ناراحتی و تأسف حضرت میشود، او علاوه بر آنکه خود را آمادۀ روز ظهور میکند، خود را در محضر آن حضرت دیده و در حضور او مسئولیت دارد و در تمام دوران زندگی مواظب است یک لحظه هم از فرمان آن حضرت سرپیچی نکند. این احساس خود موجب میشود انسان زودتر به آن حد و درجۀ مطلوب برسد، که پیروزی در امتحان و آزمایش الهی و آمادگی برای روز موعود است[۱۳۳]. یاران مهدی (ع) به خاطر عشق و علاقۀ قلبی به حضرت مهدی (ع) فرمانبر او هستند و مثل پروانه، به دور شمع وجودش در گردشند. جاذبۀ سازنده و پر قدرتش آنان را مجذوب کرده است. حضرت را بیش از حد دوست می‌دارند و پیروی از او را بدون قید و شرط بر خود لازم می‌شمارند[۱۳۴].
- امر به معروف و نهی از منکر: بر اساس بینش الهی، منتظران واقعی علاوه بر اینکه خود را از نظر فکری، علمی و اخلاقی اصلاح می‌کنند و قلب و دل خود را به صفات پسندیده زینت می‌دهند، در برابر نابسامانی‌های اجتماعی نیز ایستادگی می‌کنند و به امر به معروف و نهی از منکر به عنوان یک فریضۀ مهم الهی که تحقق سایر دستورات خدا به آن بستگی دارد می‌نگرند و معتقدند باید در راه اصلاح جامعه تلاش کرد، چون اصلاحات اجتماعی هر چند به صورت جزئی و آرام آرام صورت گیرد، به نوبۀ خود در پیروزی به نظر نهایی حق مؤثر است و حرکت تاریخ را به سود طرفداران حق، جهت می‌دهد[۱۳۵]. انسان منتظر به حاکمیت اصل دین و اجرای یکایک تعالیم آن نیز چشم دوخته است و با تمامی وجود و از ژرفای جان دوست دارد هر چه اسلامی است تحقق یابد و هر چه غیر اسلامی است زوال پذیرد و نابود گردد. از این رو، به دو مسؤولیت بزرگِ دینی روی می‌آورد و به امر به معروف و نهی از منکر دست می‌زند. در واقع با این دو عمل است که احکام الهی تحقق می‌یابد و جامعۀ دینی از انحراف رها می‌گردد. بنابراین انسانِ منتظر نمی‌تواند در این باره بی‌تفاوت باشد و به ولی خود و آن کس که منتظر ظهورش است اقتدا نکند، زیرا که او در روزگار ظهور، بزرگترین امرکننده به همۀ معروف‌ها و نهی‌کننده از همۀ منکرهاست[۱۳۶].
- اتصاف به فضایل اسلامی: منتظر مهدی(ع) متصف به اخلاق و فضایل اسلامی است[۱۳۷]، اموری از قبیل: ایثار و مواسات؛ زهد و ساده زیستی و نظم و انضباط[۱۳۸].
ویژگی‌های سیاسی منتظران راستین
- انسان‌ها خواستار حکومتی صالح، دور از منکر و ریا فریبند، حاکمی را می‌طلبند که در طریق خدمت به مردم و از خود مردم باشد. بتواند ارزش‌های انسانی را در جهان حاکم سازد، ظلم و اختناق را نفی کند، به طرد استکبار و استعباد بپردازد. انسان‌ها خواستار نظامی هستند که در آن ضعیف و قوی به یک چشم دیده شوند، روابط ملی براساس انسانیت و تقوا و صلح و عدالت و روابط خارجی براساس حسن هم‌جواری، رعایت به حقوق انسان‌ها باشد. استعمارها و استثمارها از جامعه ریشه‌کن شوند، ابرقدرت‌ها مطامع خویش را در کشورهای ضعیف جستجو نکنند. انسان‌ها خواستار سیاستی الهی و حکومتی واحد هستند، سیاستی که حد و مرز جغرافیایی نشناسد و مخصوص تیپ و نژادی خاص نباشد. همه در زیر لوای واحدی گرد هم آیند و رهبر و راهنمایشان قانون واحدی باشد[۱۳۹]. بدون شک با توجه به جهانی‌بودن حکومت حضرت مهدی (ع)، و زمینه‌های فراهم شده در عرصۀ بین الملل، امروزه بیش از هر زمان دیگر نیازمند بازشناسی و بازنمایی ابعاد سیاسی حکومت جهانی آن حضرت به جهانیان هستیم و این خود، مسئولیتی اساسی بر دوش دانشمندان علوم دینی است[۱۴۰].
- اگر چه به دست آوردن آمادگی در عرصۀ اعتقادی، عرصه‌های دیگر را نیز در بر داشته و آنها را نیز به دست می‌دهد، اما به جهت زمینه‌سازی در این عرصه باید گفت: مشتاقان برپایی حکومت عدل جهانی می‌بایست زمینه‌های سیاسی این اتفاق بزرگ را نیز فراهم نمایند؛ که به نظر می‌رسد این زمینه‌سازی در دو محور تلاش‌های علمی و عملی صورت پذیرد: نخست آشنا شدن علاقه‌مندان آن حضرت با روش‌های سیاسی حضرت مهدی (ع) در برپایی حکومت جهانی و به بیان دیگر، روش سیاسی حضرت در عصر ظهور و دیگر آشناکردن دیگران با این اندیشۀ بلند سیاسی که البته بیرون آوردن این اندیشۀ سیاسی از بین روایات در دست، کاری شدنی، اما سخت است که تاکنون آنگونه که شایسته است، صورت نپذیرفته است[۱۴۱]. منتظر دولت کریمه نمی‌تواند خود را از حضور سیاسی و اجتماعی محروم نماید. در صورت غیبت او از صحنه‌های سیاسی و اجتماعی جا برای اشخاص غیر معتقد باز میشود و کسانی مسند امور را به دست خواهند گرفت که موجب انحراف جامعه می‌شوند[۱۴۲].
- برخی از ویژگی‌های سیاسی منتظران راستین عبارت است از:
- به دنبال تحقق کامل دین برای تمام بشریت: انسان منتظر به حاکمیت اصل دین و اجرای یکایک تعالیم آن چشم دوخته[۱۴۳] و به دنبال تحقق کامل دین، برای تمام بشریت است، این انتظار مؤمن را به تشکیل حکومت اسلامی سوق می‌دهد[۱۴۴].
- آمادگی کارگزاری حکومت جهانی: انسان منتظر باید آمادگی کارگزاری حکومت جهانی داشته باشد. امام زمان (ع) به نیرو و آدمی نیاز دارد که بتواند با پدیده‌ها و شرایط مواجه شود. این امر که افراد، در دوران غیبت قابلیت‌ها و تخصص‌های خودشان را گسترش ندهند، با مفهوم انتظار، تطابق ندارد[۱۴۵]. مأموریت امام زمان (ع) ایجاد حکومت عدل جهانی و برچیدن بساط ظلم و بی‌عدالتی، در سراسر جهان است، این مأموریت، تنها به وسیلۀ شخص امام زمان تحقق نمی‌پذیرد، بلکه یاری و نصرت مؤمنین نیز لازم است. کاملترین شکل انتظار عملی امام زمان (ع) تشکیل حکومت اسلامی به رهبری فقیه عادل، آگاه، مدیر و مدبر است؛ زیرا برچیدن بساط ظلم حاکم بر جهان به وسیلۀ امام زمان (ع) و یارانش، به وسیله معجزه صورت نخواهد گرفت، بلکه طبق روش‌های متعارف و جاری در جوامع انسانی و با استفاده از امکانات عادی تحقق می‌پذیرد و اگر این نکته مورد توجه قرار بگیرد که به طور طبیعی، نهضتی که هدفش براندازی ظلم در سراسر جهان باشد با مقاومت شدید و یکپارچه قوای شرک و ظلم روبرو خواهد شد و کلیۀ قدرتمندان ظالم و سردمداران جنایت و تبعیض در جامعۀ بشر، به طور جمعی به مخالفت با آن خواهند پرداخت و از کلیل امکانات خود برای نابودی چنین نهضتی ـ و لااقل ایجاد مانع بر سر راه پیشرفت آن ـ استفاده خواهند کرد؛ این نتیجه به دست خواهد آمد که بدون تشکیل حکومت آغاز چنین نهضتی امکان‌پذیر نیست[۱۴۶].
ویژگی‌های اقتصادی
- حراست از فرهنگ دینی و زنده نگه داشتن اندیشۀ اسلامی از وظایف منتظران است و بدون تردید تبلیغ این فرهنگ پویا بدون پشتوانۀ مالی و اقتصادی امکان‌پذیر نیست و به همین جهت منتظران باید با سعی و تلاش در عرصه‌های مختلف این آمادگی مالی و اقتصادی برای ظهور را فراهم کنند[۱۴۷]. اما این رفاه و آسایش، با تلاش و کوشش فراوان انسان‌ها و آباد کردن زمین به دست میآید. منتظران موعود باید هر چه بیشتر برای کسب قله‌های دانش و کشف ناشناخته‌های جهان و بهره‌مندی از موهبت‌های الهی برای خدمت به بندگان خدا، کوشش کنند. همچنین مهم‌ترین و متعالی‌ترین هدف قیام حضرت مهدی (ع) است که ارتباط مستقیمی با جنبه‌های اقتصادی زندگی دارد، منتظر او به اجرای عدالت و قسط در تمام زوایای زندگی می‌اندیشد و مال و ثروت خود را به گونه‌ای که مورد رضایت امام است، صرف میکند[۱۴۸].
ویژگی‌های نظامی و انتظامی
- امر بسیار مهم و مغفول، آمادگی نظامی در عصر انتظار است. انسان منتظرِ یک قیام بزرگ و یک انقلاب و یک درگیری عظیم جهانی، آیا ممکن است هیچ‌گونه آمادگی برای حضور در این درگیری و کمک به آن نداشته باشد[۱۴۹]؟ لذا از مهم‌ترین وظایف دوران غیبت به عنوان زمینه‌سازی، آمادگی پیوسته و راستین از جهت توانمندی جسمانی است. امام باقر (ع) ذیل آیۀ شریفۀ ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اصْبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ وَاتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ﴾[۱۵۰] فرمود: «بر انجام واجبات شکیبایی کنید و برابر دشمنان، یکدیگر را یاری نمایید و برای یاری پیشوای منتظَر، همواره آمادگی خود را حفظ کنید»[۱۵۱].
- بر خلاف پندار برخی که "رابطوا" را ممکن است بر ایجاد ارتباط و ملاقات با حضرت معنا کنند، این واژه به معنای آمادگی برای مبارزه است[۱۵۲]؛ امام صادق (ع) فرمود: «هر یک از شما برای ظهور قائم (ع) جنگ‌افزاری فراهم کنید؛ اگر چه یک تیر باشد. امید است همین که کسی این نیت را داشته باشد، حق تعالی او را از یاران و یاوران او قرار دهد»[۱۵۳]. به دست‌آوردن توان و قوت برای رودررویی با تهدیدهای دشمنان، همواره مورد پافشاری آموزه‌های دینی بوده است. قرآن کریم با همۀ صراحت بر این مهم تأکید کرده، پیروان خود را به فراهم نمودن همۀ ابزارهای ممکن در این راه سفارش میکند[۱۵۴].
- مسلمان باید همیشه آمادگی نظامی داشته باشد تا در آن هنگام که نخستین درخشش حق آغاز شد، به صف یاران حق بپیوندد و در رکاب مهدی (ع) قرار گیرد و در آن نبرد و پیکار بزرگِ حق علیه باطل شرکت کند و برای پیروزی عدل و برپا شدن حماسه آفریند و حضوری جدی و مؤثر داشته باشد[۱۵۵].
- ویژگی‌های منتظران در زمینه نظامی به این شرح است:
- برخورداری از قدرت و آمادگی جسمانی: کسب قدرت و قوت برای مقابله با تهدیدهای دشمنان، همواره مورد تأکید آموزه‌های دینی بوده است. قرآن کریم با صراحت تمام بر این مهم تأکید میکند: ﴿وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُمْ وَآخَرِينَ مِن دُونِهِمْ لاَ تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ يَعْلَمُهُمْ﴾[۱۵۶]. این آموزه اگر چه مربوط به همگان و همۀ دوران هاست؛ اما با توجه به حساسیت دوران غیبت و آستانه ظهور، این آمادگی اهمیت فراوانی دارد. امام صادق (ع) دربارۀ ویژگی‌های یاران امام مهدی (ع) میفرماید: «مردی از اصحاب او توانایی چهل مرد را دارد و قلب او از پاره آهن استوارتر است و اگر بر کوه‌های آهن بگذرند، آن را بر کنند و شمشیرهای خود را در نیام نکنند تا آنکه خدای تعالی خشنود گردد»[۱۵۷]. روایت بیانگر این مطلب است، افرادی که ادعای انتظار و زمینه‌سازی دارند، هرگز نباید دچار تن پروری و سستی شوند[۱۵۸].
- افرادی دارای شجاعت[۱۵۹]، محکم و استوار: یاران حضرت مهدی (ع) دلیر و جنگاوران میدان‌های نبرد هستند، دلهایی پولادین دارند و از دشمن نمی‌هراسند[۱۶۰]. منتظران ظهور دارای صلابت، نیرومندی و استواری هستند[۱۶۱]، اینان در روایت چنین توصیف شده‌اند: «دل‌های آنان مانند پاره‌های آهن است که بادهای شدید آنها را نمی‌لرزاند»[۱۶۲].
- دارای روحیۀ رزم‌آوری و جهاد: قدرت جسمانی و آمادگی نظامی نیز از محورهای قابل توجه در بحث انتظار است. مسلمان باید همیشه آمادگی نظامی داشته باشد تا در آن هنگام که نخستین درخشش حق آغاز شد به صف یاران حق بپیوندد و در رکاب مهدی (ع) قرار گیرد و در آن نبرد و پیکار بزرگِ حق علیه باطل شرکت کند و برای پیروزی عدل و برپا شدن حماسه آفریند و حضوری جدی و مؤثر داشته باشد[۱۶۳].
- آمادگی برای مبارزه با نظام جهانی: آمادگی برای مبارزه با نظام جهانی و بر هم زدن موازنۀ معادلات و موازنه‌های مورد توافق قدرت‌های بزرگ مسلط بر دنیا هستند[۱۶۴].
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ ر.ک: طاووسی، سکینه، انتظار از دیدگاه اهل بیت، ص ۲۱-۲۲.
- ↑ ر.ک: پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها ص ۹۸.
- ↑ ر.ک: دیرباز، عسکر، روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر، ص ۱۲۱-۱۲۳.
- ↑ ر.ک: صمیمی، سیمین، عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۶۸.
- ↑ «رِجالٌ مُؤمِنُونَ عَرِفُوا اللهَ حَق مَعرِفَتِهِ وَهُمْ اَنْصارُالمَهْدِی فِی آخِرِ الزمانِ»؛ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه، ج۲، ص۴۷۸؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۷، ص ۲۲۹، ح۶۶.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳ ج۳، ص۵۴-۶۱ و پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.
- ↑ ر.ک. فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص۱۵۱-۱۶۰؛ دیرباز، عسکر، روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر، ص۱۲۱-۱۲۳.
- ↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر ص ۳۵؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
- ↑ «یَا عَلِیُّ وَ اعْلَمْ أَنَّ أَعْظَمَ النَّاسِ یَقِیناً، قَوْمٌ یَکُونُونَ فِی آخِرِ الزَّمَانِ لَمْ یَلْحَقُوا النَّبِیَّ وَ حُجِبَ عَنْهُمُ الْحُجَّةُ فَآمَنُوا بِسَوَادٍ فِی بَیَاضٍ»؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵٢، ص ١٢۵.
- ↑ ر.ک: موسوی، سید علی، فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن، ص۲۳۲؛ حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر ص۳۵.
- ↑ ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۳۵۶-۳۵۹؛ حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر ص ۳۵؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳؛ جوادی آملی، عبدالله، ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه.
- ↑ ر.ک: جوادی آملی، عبدالله، ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳ ج۳، ص۵۴-۶۱ و پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.
- ↑ «اِعرِفْ اِمامَکَ فَاِذا عَرَفْتَهُ لَمْ یَضُرکَ؛ تَقَدمَ هَذا الامرُ اَمْ تَأَخرَ... فَمَنْ عَرَفَ اِمامَهُ کانَ کَمَنْ هُوَ فِی فُسْطاطِ القائِمِ»؛ نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبه، ص ۳۳۱، ح۷.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳ ج۳، ص۵۴-۶۱ و پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
- ↑ ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۳۵۶-۳۵۹؛ حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر ص ۳۵؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳؛ کوثری، ابراهیم، انتظار و وظایف منتظران، ص ۱۱و۱۲.
- ↑ ر.ک: پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها ص ۹۸.
- ↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳ ج۳، ص۵۴-۶۱ و پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.
- ↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر ص ۳۵؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
- ↑ ر.ک: طاووسی، سکینه، انتظار از دیدگاه اهل بیت، ص ۲۱-۲۲.
- ↑ «قال الصادق(ع): إِنَّهُمْ یَرَوْنَهُ بَعِیدًا وَنَرَاهُ قَرِیبًا»؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۹۹، ب ۷، ص ۱۱۲، ح ۲.
- ↑ ر.ک: طاووسی، سکینه، انتظار از دیدگاه اهل بیت، ص ۲۱-۲۲.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.
- ↑ «أُبَشِّرُکُمْ بِالْمَهْدِیِّ... یَرْضَی عَنْهُ سَاکِنُ السَّمَاءِ وَ سَاکِنُ الْأَرْضِ»؛ بحار الأنوار، ج ۵۱، ص ۷۴؛ الغیبه شیخ طوسی، ص ۱۷۸.
- ↑ ر.ک: صمیمی، سیمین، عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث.
- ↑ ر.ک: محمدی ری شهری، محمد، دانشنامه امام مهدی، ج ۵، ص ۳۱۲ ـ ۳۱۴.
- ↑ ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۳۵۶-۳۵۹.
- ↑ ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۳۵۶-۳۵۹.
- ↑ ر.ک: احمدی، علی اصغر، شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان، گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم، ص ۱۴۹-۱۵۳؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها ص ۹۸.
- ↑ ر.ک: طاووسی، سکینه، انتظار از دیدگاه اهل بیت، ص ۲۱-۲۲؛ جوادی آملی، عبدالله، ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه.
- ↑ ر.ک: دیرباز، عسکر، روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر، ص ۱۲۱-۱۲۳.
- ↑ ر.ک: احمدی، علی اصغر، شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان، گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم، ص ۱۴۹-۱۵۳.
- ↑ ر.ک: الهی‌نژاد، حسین، ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر، ص ۲۶۵.
- ↑ ر.ک: دیرباز، عسکر، روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر، ص ۱۱۸.
- ↑ ر.ک: مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۲۰۰-۲۰۱.
- ↑ ر.ک: شفائی، محبوب، موعود حق، ص ۸۴-۸۸.
- ↑ «مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَکُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْیَنْتَظِرْ وَ لْیَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ»؛ غیبت نعمانی، ص۲۰۷.
- ↑ ر.ک: نویسندگان، آفتاب مهر، ج۲، ص ۱۳۴ ـ ۱۳۷؛ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۲، ص۲۴۲؛ نصرآبادی، علی باقی، نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب، ص ۱۳۱-۱۳۲؛ الهی‌نژاد، حسین، ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر، ص ۲۶۵؛ گرجیان، محمد مهدی، تحلیل کارآمدی انتظار در حیات طیبه، ص ۲۲؛ موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج ۱، ص ۳۲۴.
- ↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر ص ۳۵؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
- ↑ ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۳۵۶-۳۵۹.
- ↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳؛ صافی گلپایگانی، لطف‌الله، گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم، ص۱۵؛ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹-۲۱۲.
- ↑ ر.ک: انصاری، عبدالرحمن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۶؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها ص ۹۸
- ↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳ ج۳، ص۵۴-۶۱ و پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.
- ↑ ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۳۵۶-۳۵۹.
- ↑ «کَدَّادُونَ مُجِدُّونَ فِی طَاعَتِه»؛ عیون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۶۳.
- ↑ ر.ک: فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۵۱-۱۶۰؛ انصاری، عبدالرحمن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۶؛ مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۱۳۷-۱۳۸؛ حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر ص ۳۵؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها ص ۹۸.
- ↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
- ↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳؛ حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر ص ۳۵.
- ↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
- ↑ ر.ک: قائمی، علی، نگاهی به مسأله انتظار، ص۸۱-۸۶.
- ↑ ر.ک: مکارم شیرازی، ناصر، حکومت جهانی حضرت مهدی(ع)، ص۸۴ - ۷۹.
- ↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر ص ۳۵.
- ↑ ر.ک: فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۵۱-۱۶۰.
- ↑ ر.ک: احمدی، علی اصغر، شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان، گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم، ص ۱۴۹-۱۵۳؛ صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۳۵۶-۳۵۹.
- ↑ ر.ک: اراکی، محسن، نگاهی به رسالت و امامت، ص۹۴-۹۶.
- ↑ ر.ک: فلاحی، صفر، امام مهدی ذخیره امامت، ص ۱۷ -۱۹.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳ ج۳، ص۵۴-۶۱ و پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.
- ↑ ر.ک: شفائی، محبوب، موعود حق، ص ۸۴-۸۸.
- ↑ «ای مؤمنان! شکیبایی ورزید و یکدیگر را به شکیب فرا خوانید و از مرزها نگهبانی کنید و از خداوند پروا بدارید باشد که رستگار شوید» سوره آل عمران، آیه ۲۰۰.
- ↑ «اصْبِرُوا عَلَی أَدَاءِ الْفَرَائِضِ وَ صابِرُوا عَدُوَّکُمْ وَ رابِطُوا إِمَامَکُمُ الْمُنْتَظَرَ»؛ الغیبه نعمانی، ص۱۹۹.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۶۸.
- ↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر، ص ۳۵.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳ ج۳، ص۵۴-۶۱ و پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.
- ↑ «فَإِن الرجُلَ مِنهُم یعطَی قُوهَ أَربَعینَ رَجُلاً وَ إِن قَلبَهُ لَأشَد مِن زُبَرِ الحَدِیدِ وَ لَو مَروا بِجِبَالِ لَقَطَعُوهَا لَا یکُونَ سُیوفَهُم حَتی یرضَی اللهُ عَزوَجَل»؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص ۶۷۳، ح ۲۶.
- ↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳؛ آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص ۳۶.
- ↑ ر.ک: صافی گلپایگانی، لطف‌الله، گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم، ص ۱۵؛ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳ ج۳، ص۵۴-۶۱ و پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.
- ↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
- ↑ ر.ک: آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص ۳۶؛ دیرباز، عسکر، روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر، ص ۱۲۱-۱۲۳.
- ↑ «قُلُوبَهُمْ کَزُبَرِ الْحَدِیدِ، لَاتُزِلُّهُمُ الرِّیَاحُ الْعَوَاصِفُ»؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار ج ۵۷ ص ۲۱۶.
- ↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر ص ۳۵؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
- ↑ ر.ک: انصاری، عبدالرحمن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۶
- ↑ ر.ک: آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص ۳۶.
- ↑ ر.ک: طاووسی، سکینه، انتظار از دیدگاه اهل بیت، ص ۲۱-۲۲.
- ↑ ر.ک: پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها ص ۹۸.
- ↑ در توقیع شریف ذکر شده است: «وَ لَوْ أَنَّ أَشْیَاعَنَا وَفَّقَهُمُ اللَّهُ لِطَاعَتِهِ عَلَی اجْتِمَاعٍ مِنَ الْقُلُوبِ فِی الْوَفَاءِ بِالْعَهْدِ عَلَیْهِمْ لَمَا تَأَخَّرَ عَنْهُمُ الْیُمْنُ بِلِقَائِنَا وَ لَتَعَجَّلَتْ لَهُمُ السَّعَادَةُ بِمُشَاهَدَتِنَا عَلَی حَقِّ الْمَعْرِفَةِ وَ صِدْقِهَا مِنْهُمْ بِنَا»؛ طبرسی، فضل بن حسن، الاحتجاج، ج۲؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۷۷.
- ↑ ر.ک: دیرباز، عسکر، روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر، ص ۱۲۱-۱۲۳.
- ↑ «اوست که در میان نانویسندگان (عرب)، پیامبری از خود آنان برانگیخت که بر ایشان آیاتش را می‌خواند و آنها را پاکیزه می‌گرداند و به آنان کتاب (قرآن) و فرزانگی می‌آموزد و به راستی پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند» سوره جمعه، آیه ۲.
- ↑ «إِذَا قَامَ قَائِمُنَا وَضَعَ اللَّهُ یَدَهُ عَلَی رُءُوسِ الْعِبَادِ فَجَمَعَ بِهَا عُقُولَهُمْ وَ کَمَلَتْ بِهِ أَحْلَامُهُمْ»؛ بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۳۳۶.
- ↑ «وَ تُؤْتَوْنَ الْحِکْمَةَ فِی زَمَانِهِ»؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۳۵۲.
- ↑ «وَضَعَ یَدَهُ عَلَی رُءُوسِ الْعِبَادِ فَلَا یَبْقَی مُؤْمِنٌ إِلَّا صَارَ قَلْبُهُ أَشَدَّ مِنْ زُبَرِ الْحَدِیدِ وَ أَعْطَاهُ اللَّهُ تَعَالَی قُوَّةَ أَرْبَعِینَ رَجُلاً»؛ صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲ ص ۶۵۳
- ↑ ر.ک. سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۶۸.
- ↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
- ↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راه فریادگر ص ۳۵.
- ↑ «رِجالٌ مُؤمِنُونَ عَرِفُوا اللهَ حَق مَعرِفَتِهِ وَهُمْ اَنْصارُالمَهْدِی فِی آخِرِ الزمانِ»؛ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه، ج۲، ص۴۷۸؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۷، ص ۲۲۹، ح۶۶.
- ↑ «رِجالٌ کَاَن قُلُوبَهُم زُبُرُ الحَدِیدِ لایَشُوبُها شَکٌ فِی ذاتِ اللهِ اَشَد مِنَ الحَجَرِ»؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۷، ح۸۲.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱ و پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.
- ↑ «یَا عَلِیُّ وَ اعْلَمْ أَنَّ أَعْظَمَ النَّاسِ یَقِیناً، قَوْمٌ یَکُونُونَ فِی آخِرِ الزَّمَانِ لَمْ یَلْحَقُوا النَّبِیَّ وَ حُجِبَ عَنْهُمُ الْحُجَّةُ فَآمَنُوا بِسَوَادٍ فِی بَیَاضٍ»؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵٢، ص ١٢۵.
- ↑ «اللَّهُمَّ لَقِّنِی إِخْوَانِی مَرَّتَیْنِ فَقَالَ مَنْ حَوْلَهُ مِنْ أَصْحَابِهِ أَ مَا نَحْنُ إِخْوَانَکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ لَا إِنَّکُمْ أَصْحَابِی وَ إِخْوَانِی قَوْمٌ فِی آخِرِ الزَّمَانِ آمَنُوا وَ لَمْ یَرَوْنِی»؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵٢، ص ١٢۴؛ صفار، بصائرالدرجات، ج ١، ص ٨۴.
- ↑ ر.ک: موسوی، سیدعلی، فلسفه انتظار فرج با تأکید برافضل اعمال بودن‌آن، ص۲۳۲
- ↑ ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۳۵۶-۳۵۹.
- ↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راه فریادگر ص ۳۵؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
- ↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راه فریادگر ص ۳۵.
- ↑ ر.ک: جوادی آملی، عبدالله، ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه.
- ↑ «مَنْ مَاتَ وَلَمْ یَعرِفْ اِمامَ زَمانِهِ ماتَ مِیتَهً جَاهِلیهً»؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۴۰۹؛ و نیز نک: محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۷۸، ح۲.
- ↑ «اِعرِفْ اِمامَکَ فَاِذا عَرَفْتَهُ لَمْ یَضُرکَ؛ تَقَدمَ هَذا الامرُ اَمْ تَأَخرَ... فَمَنْ عَرَفَ اِمامَهُ کانَ کَمَنْ هُوَ فِی فُسْطاطِ القائِمِ»؛ نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبه، ص ۳۳۱، ح۷.
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۳۳۷، ح۵؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۳۴۲، ح۲۴.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱. پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.
- ↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
- ↑ «لَا یَثْبُتُ عَلَیْهِ إِلَّا مَنْ قَوِیَ یَقِینُهُ وَ صَحَّتْ مَعْرِفَتُهُ»؛ نهج البلاغه فیض، خطبه ۸۶.
- ↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
- ↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راه فریادگر ص ۳۵؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
- ↑ «قال الصادق(ع): إِنَّهُمْ یَرَوْنَهُ بَعِیدًا وَنَرَاهُ قَرِیبًا»؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۹۹، ب ۷، ص ۱۱۲، ح ۲.
- ↑ ر.ک: طاووسی، سکینه، انتظار از دیدگاه اهل بیت، ص ۲۱-۲۲.
- ↑ ر.ک. سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.
- ↑ «أُبَشِّرُکُمْ بِالْمَهْدِیِّ... یَرْضَی عَنْهُ سَاکِنُ السَّمَاءِ وَ سَاکِنُ الْأَرْضِ»؛ بحار الأنوار، ج ۵۱، ص ۷۴؛ الغیبه طوسی، ص ۱۷۸.
- ↑ ر.ک. صمیمی، سیمین، عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث.
- ↑ ر.ک. محمدی ری شهری، محمد، دانشنامه امام مهدی، ج ۵، ص ۳۱۲ ـ ۳۱۴.
- ↑ ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۳۵۶-۳۵۹.
- ↑ ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۳۵۶-۳۵۹.
- ↑ ر.ک: پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها ص ۹۸.
- ↑ ر.ک: احمدی، علی اصغر، شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان، گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم، ص ۱۴۹-۱۵۳.
- ↑ ر.ک: طاووسی، سکینه، انتظار از دیدگاه اهل بیت، ص ۲۱-۲۲.
- ↑ ر.ک: دیرباز، عسکر، روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر، ص ۱۲۱-۱۲۳.
- ↑ ر.ک: احمدی، علی اصغر، شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان، گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم، ص ۱۴۹-۱۵۳.
- ↑ ر.ک. الهی‌نژاد، حسین،ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر، ص ۲۶۵.
- ↑ «الْعِلْمُ سَبْعَةٌ وَ عِشْرُونَ حَرْفاً فَجَمِیعُ مَا جَاءَتْ بِهِ الرُّسُلُ حَرْفَانِ فَلَمْ یَعْرِفِ النَّاسُ حَتَّی الْیَوْمِ غَیْرَ الْحَرْفَیْنِ فَإِذَا قَامَ قَائِمُنَا أَخْرَجَ الْخَمْسَةَ وَ الْعِشْرِینَ حَرْفاً فَبَثَّهَا فِی النَّاسِ وَ ضَمَّ إِلَیْهَا الْحَرْفَیْنِ حَتَّی یَبُثَّهَا سَبْعَةً وَ عِشْرِینَ حَرْفاً»؛ منتخب الانوار، ص۲۰۱؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۳۳۶.
- ↑ ر.ک. دیرباز، عسکر، روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر، ص ۱۱۸.
- ↑ عن امیر المؤمنین(ع):«الْمُنْتَظِرُ لِأَمْرِنَا کَالْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ»، منتخب الاثر، ص ۴۹۶.
- ↑ ر.ک. شفائی، محبوب، موعود حق، ص ۸۴-۸۸؛ مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۲۰۰-۲۰۱.
- ↑ «مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَکُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْیَنْتَظِرْ وَ لْیَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ»؛ غیبت نعمانی، ص۲۰۷.
- ↑ ر.ک. نویسندگان، آفتاب مهر، ج۲، ص ۱۳۴ – ۱۳۷؛ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵، ج۲، ص۲۴۲؛ نصرآبادی، علی باقی، نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب، ص ۱۳۱-۱۳۲؛ الهی‌نژاد، حسین،ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر، ص ۲۶۵؛ گرجیان، محمد مهدی، تحلیل کارآمدی انتظار در حیات طیبه، ص ۲۲؛ موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج ۱، ص ۳۲۴.
- ↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راه فریادگر ص ۳۵.
- ↑ ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۳۵۶-۳۵۹.
- ↑ «کَدَّادُونَ مُجِدُّونَ فِی طَاعَتِه»؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۱۶.
- ↑ «مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَکُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْیَنْتَظِرْ وَ لْیَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِر»؛ غیبت نعمانی، ص ۲۰۰.
- ↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳؛ صافی گلپایگانی، لطف‌الله، گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم، ص۱۵؛ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹-۲۱۲.
- ↑ ر.ک: انصاری؛عبدالرحمن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۶؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها ص ۹۸
- ↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱ و پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.
- ↑ ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۳۵۶-۳۵۹.
- ↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
- ↑ ر.ک: انصاری؛ عبدالرحمن، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۶
- ↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راه فریادگر ص ۳۵؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها ص ۹۸.
- ↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳؛ حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راه فریادگر ص ۳۵.
- ↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
- ↑ ر.ک. قائمی، علی، نگاهی به مسأله انتظار، ص۸۱-۸۶.
- ↑ ر.ک. سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۶۸.
- ↑ ر.ک. مکارم شیرازی، ناصر، حکومت جهانی حضرت مهدی(ع)، ص۸۴ - ۷۹.
- ↑ ر.ک. فلاحی، صفر، امام مهدی ذخیره امامت، ص ۱۷ -۱۹.
- ↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راه فریادگر ص ۳۵.
- ↑ ر.ک: فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۵۱-۱۶۰.
- ↑ ر.ک: احمدی، علی اصغر، شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان، گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم، ص ۱۴۹-۱۵۳؛ صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۳۵۶-۳۵۹.
- ↑ ر.ک: اراکی، محسن، نگاهی به رسالت و امامت، ص۹۴-۹۶.
- ↑ ر.ک: فلاحی، صفر، امام مهدی ذخیره امامت، ص ۱۷ -۱۹.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱ و پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.
- ↑ ر.ک. شفائی، محبوب، موعود حق، ص ۸۴-۸۸.
- ↑ «ای مؤمنان! شکیبایی ورزید و یکدیگر را به شکیب فرا خوانید و از مرزها نگهبانی کنید و از خداوند پروا بدارید باشد که رستگار شوید» سوره آل عمران، آیه ۲۰۰.
- ↑ «اصْبِرُوا عَلَی أَدَاءِ الْفَرَائِضِ وَ صابِرُوا عَدُوَّکُمْ وَ رابِطُوا إِمَامَکُمُ الْمُنْتَظَرَ»؛ الغیبه نعمانی، ص۱۹۹.
- ↑ ابن منظور، لسان العرب، ج۷، ص۳۰۳؛ فخر الدین طریحی (د/۱۰۸۵ق)، مجمع البحرین، ج۴، ص۲۴۸.
- ↑ «لَیُعِدَّنَّ أَحَدُکُمْ لِخُرُوجِ الْقَائِمِ وَ لَوْ سَهْماً فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَی إِذَا عَلِمَ ذَلِکَ مِنْ نِیَّتِهِ رَجَوْتُ لِأَنْ یُنْسِئَ فِی عُمُرِهِ حَتَّی یُدْرِکَهُ فَیَکُونَ مِنْ أَعْوَانِهِ وَ أَنْصَارِهِ»؛ محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص۳۲۰، ح۱۰.
- ↑ ر.ک. سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۶۸.
- ↑ ر.ک. حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر، ص ۳۵.
- ↑ «و آنچه در توان دارید از نیرو و اسبان آماده در برابر آنان فراهم سازید که بدان دشمن خداوند و دشمن خود را به هراس می‌افکنید؛ و نیز جز آنها کسانی دیگر را که شما نمی‌شناسید (اما) خداوند آنان را می‌شناسد» سوره انفال، آیه ۶۰.
- ↑ «فَإِن الرجُلَ مِنهُم یعطَی قُوهَ أَربَعینَ رَجُلاً وَ إِن قَلبَهُ لَأشَد مِن زُبَرِ الحَدِیدِ وَ لَو مَروا بِجِبَالِ لَقَطَعُوهَا لَا یکُونَ سُیوفَهُم حَتی یرضَی اللهُ عَزوَجَل»؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص ۶۷۳، ح ۲۶.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱ و پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.
- ↑ ر.ک: صافی گلپایگانی، لطف‌الله، گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم، ص ۱۵؛ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱ و پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.
- ↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
- ↑ ر.ک: آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص ۳۶؛ دیرباز، عسکر، روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر، ص ۱۲۱-۱۲۳.
- ↑ «قُلُوبَهُمْ کَزُبَرِ الْحَدِیدِ، لَاتُزِلُّهُمُ الرِّیَاحُ الْعَوَاصِفُ»؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار ج ۵۷ ص ۲۱۶.
- ↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راه فریادگر ص ۳۵.
- ↑ ر.ک: آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص ۳۶.