رشد روحیه صبر و استقامت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-{{پایان جمع شدن}} +}})) |
جز (جایگزینی متن - '\ه\s=\s(.*)\]\]\]\] \:\:\:\:\:\:' به 'ه = $1 | پاسخ = ') |
||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱. حجت الاسلام و المسلمین سبحانی‌نیا؛ | | عنوان پاسخ‌دهنده = ۱. حجت الاسلام و المسلمین سبحانی‌نیا؛ | ||
| تصویر = 11386.jpg | | تصویر = 11386.jpg | ||
| پاسخ‌دهنده = محمد سبحانی‌نیا | | پاسخ‌دهنده = محمد سبحانی‌نیا | ||
| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[محمد سبحانی‌نیا]]'''، در کتاب ''«[[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]»'' در این‌باره گفته است: | |||
::::::«یکی از [[ارکان انتظار]] [[فرج]]، [[صبر]] و [[پایداری]] است و [[انسان]] [[منتظر]] در واقع کسی است که همه [[سختی‌ها]] و ناملایمات را به [[امید]] رسیدن به [[آرمان]] بلند خویش، [[تحمل]] میکند و از فشار و تهدید [[زورگویان]] و طعنه و [[تکذیب]] نابخردان، [[هراس]] به [[دل]] راه نمی‌دهد؛ از همین‌رو در [[روایات]]، [[صبر]] و [[انتظار]] همواره قرین یکدیگر بوده و [[فضیلت]] بسیاری برای صبرپیشگان در [[زمان غیبت]] برشمرده شده است. [[حضرت]] [[سیدالشهدا]]{{ع}} که خود والاترین [[مظهر]] [[صبر]] و [[مقاومت]] در راه ادای [[تکلیف الهی]] است، در بیان [[مقام]] منتظرانی که [[صبر]] و [[شکیبایی]] پیشه ساخته و بر [[آرمان]] خویش [[پایداری]] می‌‌ورزند، میفرماید: "در میان ما [[اهل بیت]]، [[دوازده مهدی]] وجود دارد که اولین آنها [[امیرمؤمنان]] [[علی بن ابی طالب]]{{ع}} و آخرینشان نهمین [[فرزند من]] است. اوست [[قیام]] کننده به [[حق]]. [[خداوند]] با او، [[زمین]] را پس از آنکه مرده است، زنده میکند و [[دین حق]] را به دست او برهمه [[ادیان]] [[غلبه]] میدهد؛ اگرچه [[مشرکان]] نپسندند. برای او غیبتی است که گروهی در آن از [[دین خدا]] برمی‌گردند و گروهی دیگر بر [[دین]] خود ثابت می‌‌مانند که این گروه را اذیت کرده و به آنها میگویند: پس این [[وعده]] چه شد، اگر راست میگویید؟ [[آگاه]] باشید آنکه در [[زمان غیبت]] او بر اذیت و [[تکذیب]] [[صبر]] کند، همانند کسی است که در مقابل [[رسول خدا]]{{صل}} با [[شمشیر]] به [[جهاد]] برخاسته است"<ref>{{متن حدیث| مِنَّا اثْنَا عَشَرَ مَهْدِيّاً أَوَّلُهُمْ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ وَ آخِرُهُمُ التَّاسِعُ مِنْ وُلْدِي وَ هُوَ الْإِمَامُ الْقَائِمُ بِالْحَقِّ يُحْيِي اللَّهُ بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ يُظْهِرُ بِهِ دِيْنَ الْحَقِ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ لَهُ غَيْبَةٌ يَرْتَدُّ فِيهَا أَقْوَامٌ وَ يَثْبُتُ فِيهَا عَلَى الدِّينِ آخَرُونَ فَيُؤْذَوْنَ وَ يُقَالُ لَهُمْ مَتى هذَا الْوَعْدُ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ أَمَا إِنَ الصَّابِرَ فِي غَيْبَتِهِ عَلَى الْأَذَى وَ التَّكْذِيبِ بِمَنْزِلَةِ الْمُجَاهِدِ بِالسَّيْفِ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ}}؛ شیخ صدوق، کمال الدین، ج۱، ص۳۱۷.</ref>. | ::::::«یکی از [[ارکان انتظار]] [[فرج]]، [[صبر]] و [[پایداری]] است و [[انسان]] [[منتظر]] در واقع کسی است که همه [[سختی‌ها]] و ناملایمات را به [[امید]] رسیدن به [[آرمان]] بلند خویش، [[تحمل]] میکند و از فشار و تهدید [[زورگویان]] و طعنه و [[تکذیب]] نابخردان، [[هراس]] به [[دل]] راه نمی‌دهد؛ از همین‌رو در [[روایات]]، [[صبر]] و [[انتظار]] همواره قرین یکدیگر بوده و [[فضیلت]] بسیاری برای صبرپیشگان در [[زمان غیبت]] برشمرده شده است. [[حضرت]] [[سیدالشهدا]]{{ع}} که خود والاترین [[مظهر]] [[صبر]] و [[مقاومت]] در راه ادای [[تکلیف الهی]] است، در بیان [[مقام]] منتظرانی که [[صبر]] و [[شکیبایی]] پیشه ساخته و بر [[آرمان]] خویش [[پایداری]] می‌‌ورزند، میفرماید: "در میان ما [[اهل بیت]]، [[دوازده مهدی]] وجود دارد که اولین آنها [[امیرمؤمنان]] [[علی بن ابی طالب]]{{ع}} و آخرینشان نهمین [[فرزند من]] است. اوست [[قیام]] کننده به [[حق]]. [[خداوند]] با او، [[زمین]] را پس از آنکه مرده است، زنده میکند و [[دین حق]] را به دست او برهمه [[ادیان]] [[غلبه]] میدهد؛ اگرچه [[مشرکان]] نپسندند. برای او غیبتی است که گروهی در آن از [[دین خدا]] برمی‌گردند و گروهی دیگر بر [[دین]] خود ثابت می‌‌مانند که این گروه را اذیت کرده و به آنها میگویند: پس این [[وعده]] چه شد، اگر راست میگویید؟ [[آگاه]] باشید آنکه در [[زمان غیبت]] او بر اذیت و [[تکذیب]] [[صبر]] کند، همانند کسی است که در مقابل [[رسول خدا]]{{صل}} با [[شمشیر]] به [[جهاد]] برخاسته است"<ref>{{متن حدیث| مِنَّا اثْنَا عَشَرَ مَهْدِيّاً أَوَّلُهُمْ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ وَ آخِرُهُمُ التَّاسِعُ مِنْ وُلْدِي وَ هُوَ الْإِمَامُ الْقَائِمُ بِالْحَقِّ يُحْيِي اللَّهُ بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ يُظْهِرُ بِهِ دِيْنَ الْحَقِ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ لَهُ غَيْبَةٌ يَرْتَدُّ فِيهَا أَقْوَامٌ وَ يَثْبُتُ فِيهَا عَلَى الدِّينِ آخَرُونَ فَيُؤْذَوْنَ وَ يُقَالُ لَهُمْ مَتى هذَا الْوَعْدُ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ أَمَا إِنَ الصَّابِرَ فِي غَيْبَتِهِ عَلَى الْأَذَى وَ التَّكْذِيبِ بِمَنْزِلَةِ الْمُجَاهِدِ بِالسَّيْفِ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ}}؛ شیخ صدوق، کمال الدین، ج۱، ص۳۱۷.</ref>. | ||
::::::شاید بتوان گفت: فضیلت‌های بی‌شماری در [[روایات]] ما که برای [[منتظران فرج]] برشمرده‌اند، به اعتبار همین [[صبر]] و [[تحمل]] مشکلاتی است که [[منتظران واقعی]] [[فرج]]، برخود هموار می‌‌کنند. در [[احادیث]]، از [[انتظار]] در پرتو [[صبر]] و [[انتظار فرج]] با [[صبر]]، سخن گفته‌اند. [[امام رضا]] {{ع}} درباره ملازمت [[صبر]] و [[انتظار فرج]]، فرموده‌اند: "بر شما [[باد]] [[صبر]]، همانا [[فرج]] بعد از [[یأس]] میآید"<ref>{{متن حدیث|فَعَلَيْكُمْ بِالصَّبْرِ فَإِنَّهُ إِنَّمَا يَجِيءُ الْفَرَجُ عَلَى الْيَأْسِ}}؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۲۹.</ref>. از این سخن معلوم میشود، [[انتظار]] بدون عنصر [[پایداری]] و [[شکیبایی]] در برابر مشکلات، پوسته‌ای است بدون مغز و قالبی است بی‌محتوا که در [[حقیقت انتظار]] نیست! آن [[حضرت]] در جایی دیگر، در همین‌باره فرموده‌اند: "چه‌قدر نیکوست [[صبر]] و [[انتظار فرج]]"<ref>{{متن حدیث|مَا أَحْسَنَ الصَّبْرَ وَ انْتِظَارَ الْفَرَجِ}}؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۱۰.</ref>؛ . نتیجه [[صبر]] در [[انتظار]]، [[پیروزی]] است. [[امام کاظم]]{{ع}} در این زمینه می‌‌فرمایند: "هرکس صبرکند و [[انتظار]] بکشد، به [[فرج]] و [[پیروزی]] می‌رسد و [[انتظار فرج]]، بخشی از [[فرج]] است"<ref>موسوی اصفهانی، مکیال المکارم، ج۲، ص۴۱۱.</ref><ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۳۸-۳۹.</ref>. | ::::::شاید بتوان گفت: فضیلت‌های بی‌شماری در [[روایات]] ما که برای [[منتظران فرج]] برشمرده‌اند، به اعتبار همین [[صبر]] و [[تحمل]] مشکلاتی است که [[منتظران واقعی]] [[فرج]]، برخود هموار می‌‌کنند. در [[احادیث]]، از [[انتظار]] در پرتو [[صبر]] و [[انتظار فرج]] با [[صبر]]، سخن گفته‌اند. [[امام رضا]] {{ع}} درباره ملازمت [[صبر]] و [[انتظار فرج]]، فرموده‌اند: "بر شما [[باد]] [[صبر]]، همانا [[فرج]] بعد از [[یأس]] میآید"<ref>{{متن حدیث|فَعَلَيْكُمْ بِالصَّبْرِ فَإِنَّهُ إِنَّمَا يَجِيءُ الْفَرَجُ عَلَى الْيَأْسِ}}؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۲۹.</ref>. از این سخن معلوم میشود، [[انتظار]] بدون عنصر [[پایداری]] و [[شکیبایی]] در برابر مشکلات، پوسته‌ای است بدون مغز و قالبی است بی‌محتوا که در [[حقیقت انتظار]] نیست! آن [[حضرت]] در جایی دیگر، در همین‌باره فرموده‌اند: "چه‌قدر نیکوست [[صبر]] و [[انتظار فرج]]"<ref>{{متن حدیث|مَا أَحْسَنَ الصَّبْرَ وَ انْتِظَارَ الْفَرَجِ}}؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۱۰.</ref>؛ . نتیجه [[صبر]] در [[انتظار]]، [[پیروزی]] است. [[امام کاظم]]{{ع}} در این زمینه می‌‌فرمایند: "هرکس صبرکند و [[انتظار]] بکشد، به [[فرج]] و [[پیروزی]] می‌رسد و [[انتظار فرج]]، بخشی از [[فرج]] است"<ref>موسوی اصفهانی، مکیال المکارم، ج۲، ص۴۱۱.</ref><ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۳۸-۳۹.</ref>. | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۲. حجت الاسلام و المسلمین انصاری؛ | | عنوان پاسخ‌دهنده = ۲. حجت الاسلام و المسلمین انصاری؛ | ||
| تصویر = 13681267.jpg | | تصویر = 13681267.jpg | ||
| پاسخ‌دهنده = رضا انصاری | | پاسخ‌دهنده = رضا انصاری | ||
| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[رضا انصاری]]'''، در مقاله ''«[[پیش‌درآمدی بر آثار روان‌شناسی انتظار (مقاله)|پیش درآمدی بر آثار روان‌شناسی انتظار]]»'' در این‌باره گفته است: | |||
::::::«[[صبر]] شاه‌راه [[سعادت دنیا]] و [[آخرت]] [[انسان‌ها]] می‌باشد و انسان‌هایی می‌توانند به موفقیت و [[ظفر]] برسند که در همه امور اعم از فردی و [[اجتماعی]] [[صابر]] باشند. [[صبر]] در فرامین [[دینی]] از [[جایگاه]] بسیار مهم و بالایی برخوردار می‌باشد در روایتی که پیرامون [[صبر]] آمده است می‌خوانیم: {{متن حدیث|رَأْسُ طَاعَةِ اللَّهِ الصَّبْرُ وَ الرِّضَا عَنِ اللَّهِ فِيمَا أَحَبَّ الْعَبْدُ أَوْ كَرِهَ}}. یعنی [[صبر]] سرلوحه [[اطاعت خداوند]] در محبوبات و مکروهات می‌باشد. در برخی [[روایات]] پیرامون [[صبر]] آمده است: {{متن حدیث|لَا إِيمَانَ لِمَنْ لَا صَبْرَ لَهُ}} یا اینکه [[صبر]] برای [[ایمان]] همچون سر برای [[بدن]] می‌باشد و همان‌طور که [[بدن]] بدون سر نمی‌تواند باشد [[ایمان]] هم بدون [[صبر]] نمی‌تواند باشد»<ref>[[رضا انصاری|انصاری، رضا]]، [[پیش‌درآمدی بر آثار روان‌شناسی انتظار (مقاله)|پیش درآمدی بر آثار روان‌شناسی انتظار]]، ص ؟؟</ref>. | ::::::«[[صبر]] شاه‌راه [[سعادت دنیا]] و [[آخرت]] [[انسان‌ها]] می‌باشد و انسان‌هایی می‌توانند به موفقیت و [[ظفر]] برسند که در همه امور اعم از فردی و [[اجتماعی]] [[صابر]] باشند. [[صبر]] در فرامین [[دینی]] از [[جایگاه]] بسیار مهم و بالایی برخوردار می‌باشد در روایتی که پیرامون [[صبر]] آمده است می‌خوانیم: {{متن حدیث|رَأْسُ طَاعَةِ اللَّهِ الصَّبْرُ وَ الرِّضَا عَنِ اللَّهِ فِيمَا أَحَبَّ الْعَبْدُ أَوْ كَرِهَ}}. یعنی [[صبر]] سرلوحه [[اطاعت خداوند]] در محبوبات و مکروهات می‌باشد. در برخی [[روایات]] پیرامون [[صبر]] آمده است: {{متن حدیث|لَا إِيمَانَ لِمَنْ لَا صَبْرَ لَهُ}} یا اینکه [[صبر]] برای [[ایمان]] همچون سر برای [[بدن]] می‌باشد و همان‌طور که [[بدن]] بدون سر نمی‌تواند باشد [[ایمان]] هم بدون [[صبر]] نمی‌تواند باشد»<ref>[[رضا انصاری|انصاری، رضا]]، [[پیش‌درآمدی بر آثار روان‌شناسی انتظار (مقاله)|پیش درآمدی بر آثار روان‌شناسی انتظار]]، ص ؟؟</ref>. | ||
}} | }} | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۳. حجت الاسلام و المسلمین باقی‌زاده؛ | | عنوان پاسخ‌دهنده = ۳. حجت الاسلام و المسلمین باقی‌زاده؛ | ||
| تصویر = 110039.jpg | | تصویر = 110039.jpg | ||
| پاسخ‌دهنده = رضا باقی‌زاده | | پاسخ‌دهنده = رضا باقی‌زاده | ||
| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[رضا باقی‌زاده]]'''، در مقاله ''«[[بررسی دستاوردهای روان‌شناختی سبک زندگی انتظار (مقاله)|بررسی دستاوردهای روان‌شناختی سبک زندگی انتظار]]»'' در این‌باره گفته است: | |||
::::::«[[انسان]] [[منتظر]] برای ادای [[رسالت]] سنگین خود، باید در برابر حوادث و [[سختی‌ها]] بایستد. استحکام و پختگی او نیز از [[معرفت]] و [[آگاهی]] و توانایی‌اش سرچشمه می‌گیرد. از این‌رو مهم‌ترین [[دعا]] و خواسته او از [[خداوند]]، فزونی [[شناخت]] نسبت به [[حجت]] حاضر و [[استقامت]] در این مسیر است: خدایا! خودت را به من بشناسان... مرا در راه دینت [[استوار]] گردان و به من [[صبر]] عطا کن!... مرا بر [[اطاعت]] او [[قدرت]] ده و بر [[پیروی]] از او [[پایداری]] عطا کن! مرا در گروه و از [[یاران]] و [[یاوران]] او و آنان که راضی به کارهای اویند قرار ده و این [[عقیده]] را در زندگی‌ام و نه در هنگام مردن از من مگیر تا آن هنگام که ما را بر این [[عقیده]] بمیرانی؛ نه شکّ داشته باشیم و نه پیمان‌شکن و نه تکذیب‌کننده باشیم. خدایا! در ظهورش شتاب کن و به [[یاری]] خود تأییدش نما و یاورش را [[یاری]] کن<ref>نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص۱۷۰.</ref>. | ::::::«[[انسان]] [[منتظر]] برای ادای [[رسالت]] سنگین خود، باید در برابر حوادث و [[سختی‌ها]] بایستد. استحکام و پختگی او نیز از [[معرفت]] و [[آگاهی]] و توانایی‌اش سرچشمه می‌گیرد. از این‌رو مهم‌ترین [[دعا]] و خواسته او از [[خداوند]]، فزونی [[شناخت]] نسبت به [[حجت]] حاضر و [[استقامت]] در این مسیر است: خدایا! خودت را به من بشناسان... مرا در راه دینت [[استوار]] گردان و به من [[صبر]] عطا کن!... مرا بر [[اطاعت]] او [[قدرت]] ده و بر [[پیروی]] از او [[پایداری]] عطا کن! مرا در گروه و از [[یاران]] و [[یاوران]] او و آنان که راضی به کارهای اویند قرار ده و این [[عقیده]] را در زندگی‌ام و نه در هنگام مردن از من مگیر تا آن هنگام که ما را بر این [[عقیده]] بمیرانی؛ نه شکّ داشته باشیم و نه پیمان‌شکن و نه تکذیب‌کننده باشیم. خدایا! در ظهورش شتاب کن و به [[یاری]] خود تأییدش نما و یاورش را [[یاری]] کن<ref>نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص۱۷۰.</ref>. | ||
::::::[[مردم]] در [[زمان غیبت]] به سخت‌ترین امتحان‌ها دچار می‌گردند و زیر و رو می‌شوند و [[انسان]] [[منتظر]] در کنار خوشی‌ها، [[رنج‌ها]] و [[سختی‌ها]] را نیز باید [[تحمل]] کند. [[امام صادق]]{{ع}} میفرماید: این امر تحقق نخواهد یافت، مگر پس از [[یأس]] و [[ناامیدی]] از دیگران. به خدا [[سوگند]]، امر [[ظهور]] به وقوع نخواهند پیوست تا زمانی که در اثر ابتلائات شدید، ماهیت افراد آشکار نشود و صف‌بندی‌ها مشخص نگردد<ref>مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۱۱.</ref>. | ::::::[[مردم]] در [[زمان غیبت]] به سخت‌ترین امتحان‌ها دچار می‌گردند و زیر و رو می‌شوند و [[انسان]] [[منتظر]] در کنار خوشی‌ها، [[رنج‌ها]] و [[سختی‌ها]] را نیز باید [[تحمل]] کند. [[امام صادق]]{{ع}} میفرماید: این امر تحقق نخواهد یافت، مگر پس از [[یأس]] و [[ناامیدی]] از دیگران. به خدا [[سوگند]]، امر [[ظهور]] به وقوع نخواهند پیوست تا زمانی که در اثر ابتلائات شدید، ماهیت افراد آشکار نشود و صف‌بندی‌ها مشخص نگردد<ref>مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۱۱.</ref>. | ||
| خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۵. حجت الاسلام و المسلمین ابراهیم‌زاده آملی؛ | | عنوان پاسخ‌دهنده = ۵. حجت الاسلام و المسلمین ابراهیم‌زاده آملی؛ | ||
| تصویر = 1379117.jpg | | تصویر = 1379117.jpg | ||
| پاسخ‌دهنده = عبدالله ابراهیم‌زاده آملی | | پاسخ‌دهنده = عبدالله ابراهیم‌زاده آملی | ||
| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[عبدالله ابراهیم‌زاده آملی]]''' در مقاله ''«[[ فلسفه انتظار (مقاله)|فلسفه انتظار]]»'' در این‌باره گفته است: | |||
::::::«یکی دیگر از [[فلسفه انتظار]] این است که [[انتظار راستین]]، یکی از بزرگ‌ترین عوامل برابر ظلم‌ها، [[فسادها]]، زورگویی‌ها و انواع [[بلاها]] و سختی ها، ثابت و پابرجا نگه می‌‌دارد و به آنان [[دل]] و جرئت میدهد تا در بروز تهدیدها، تطمیع‌ها وسختگیریهای [[دشمنان اسلام]] خود را نبازند و از هیچ چیز و هیچ کس نترسیده و نهراسند و [[مقاومت]] و [[ایستادگی]] خود را از دست ندهند و در [[عقیده]] خودهمچنان محکم و مستحکم، [[استوار]] و [[ثابت قدم]] بمانند، [[سرمایه]] روحی بزرگی برای [[مؤمنان]] و [[منتظران]] و [[مستضعفان]] است. [[انتظار]] از دیدگاه [[اسلام]] و به‌ویژه [[مکتب]] حرکتبخش و تلاش آفرین تشیّع، مشوّق [[مردم]] به [[استقامت]]، [[مقاومت]] و [[پایداری]] و [[جهاد]] و [[مبارزه]] است؛ و از آنجا که چشمداشتی به [[ظهور]] یک [[قیام]] [[الهی]] - انسانی در همه ابعاد آن در سطح [[جهان]] است، به [[منتظران]] دید وسیعی می‌‌بخشد و به آنها دلگرمی میدهد و صفوف حق‌طلبان را در برابر ناحق فشرده‌تر میکند و به ادامه راه [[حق]] و [[عدل]] در برابر [[فسادها]] و بی‌عدالتی‌ها مقاوم میگرداند و سرانجام از آنها انسان‌هایی پولادین وآبدیده می سازد. | ::::::«یکی دیگر از [[فلسفه انتظار]] این است که [[انتظار راستین]]، یکی از بزرگ‌ترین عوامل برابر ظلم‌ها، [[فسادها]]، زورگویی‌ها و انواع [[بلاها]] و سختی ها، ثابت و پابرجا نگه می‌‌دارد و به آنان [[دل]] و جرئت میدهد تا در بروز تهدیدها، تطمیع‌ها وسختگیریهای [[دشمنان اسلام]] خود را نبازند و از هیچ چیز و هیچ کس نترسیده و نهراسند و [[مقاومت]] و [[ایستادگی]] خود را از دست ندهند و در [[عقیده]] خودهمچنان محکم و مستحکم، [[استوار]] و [[ثابت قدم]] بمانند، [[سرمایه]] روحی بزرگی برای [[مؤمنان]] و [[منتظران]] و [[مستضعفان]] است. [[انتظار]] از دیدگاه [[اسلام]] و به‌ویژه [[مکتب]] حرکتبخش و تلاش آفرین تشیّع، مشوّق [[مردم]] به [[استقامت]]، [[مقاومت]] و [[پایداری]] و [[جهاد]] و [[مبارزه]] است؛ و از آنجا که چشمداشتی به [[ظهور]] یک [[قیام]] [[الهی]] - انسانی در همه ابعاد آن در سطح [[جهان]] است، به [[منتظران]] دید وسیعی می‌‌بخشد و به آنها دلگرمی میدهد و صفوف حق‌طلبان را در برابر ناحق فشرده‌تر میکند و به ادامه راه [[حق]] و [[عدل]] در برابر [[فسادها]] و بی‌عدالتی‌ها مقاوم میگرداند و سرانجام از آنها انسان‌هایی پولادین وآبدیده می سازد. | ||
::::::[[رسول]] گرامی [[اسلام]]{{صل}} در [[حدیثی]] که درباره [[ایمان]] و [[اعتقاد]] شیعیان [[آخرالزمان]]، با [[امیرمؤمنان]]{{ع}} سخن گفته است، در حالی که آن [[حضرت]] را موردخطاب قرار داده و [[ایمان]] [[استوار]] این گروه مقاوم را مورد [[ستایش]] قرار داده است، میفرماید: {{متن حدیث|ياعَلي! وَاعْلَمْ اَنَّ اَعْجَبَ النّاس ايماناً وَ اَعْظَمَهُمْ يَقيناً قَوْمٌ يَکُونُونَ فيآخِرَالزَّمانِ لَمْ يَلْحَقُوا النَّبِيَّ وَ حَجَبَ عَنْهُمُ الْحُجَّة فَآمَنُوا بِسَوادٍ في بَياضٍ}}<ref>بحارالانوار، ج 52، ص 125</ref>؛ «یاعلی! شگفت انگیزترین [[مردمان]] از نظر [[ایمان]] و والاترین آنان از نظر [[یقین]]، کسانیاند که در [[آخرالزمان]] می‌‌باشند؛ [[پیامبر]] را [[درک]] نکردهاند و [[حجّت]] [[خدا]] از آنها پنهان گردیده و آنان به مرکّب سیاه روی کاغذ سفید (نوشتههای روی کاغذ) [[ایمان]] آوردهاند». | ::::::[[رسول]] گرامی [[اسلام]]{{صل}} در [[حدیثی]] که درباره [[ایمان]] و [[اعتقاد]] شیعیان [[آخرالزمان]]، با [[امیرمؤمنان]]{{ع}} سخن گفته است، در حالی که آن [[حضرت]] را موردخطاب قرار داده و [[ایمان]] [[استوار]] این گروه مقاوم را مورد [[ستایش]] قرار داده است، میفرماید: {{متن حدیث|ياعَلي! وَاعْلَمْ اَنَّ اَعْجَبَ النّاس ايماناً وَ اَعْظَمَهُمْ يَقيناً قَوْمٌ يَکُونُونَ فيآخِرَالزَّمانِ لَمْ يَلْحَقُوا النَّبِيَّ وَ حَجَبَ عَنْهُمُ الْحُجَّة فَآمَنُوا بِسَوادٍ في بَياضٍ}}<ref>بحارالانوار، ج 52، ص 125</ref>؛ «یاعلی! شگفت انگیزترین [[مردمان]] از نظر [[ایمان]] و والاترین آنان از نظر [[یقین]]، کسانیاند که در [[آخرالزمان]] می‌‌باشند؛ [[پیامبر]] را [[درک]] نکردهاند و [[حجّت]] [[خدا]] از آنها پنهان گردیده و آنان به مرکّب سیاه روی کاغذ سفید (نوشتههای روی کاغذ) [[ایمان]] آوردهاند». | ||
| خط ۹۱: | خط ۹۱: | ||
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۶. آقای موحدی (کارشناس ارشد علوم تربیتی)؛ | | عنوان پاسخ‌دهنده = ۶. آقای موحدی (کارشناس ارشد علوم تربیتی)؛ | ||
| تصویر = 13681269.jpeg | | تصویر = 13681269.jpeg | ||
| پاسخ‌دهنده = محسن موحدی | | پاسخ‌دهنده = محسن موحدی | ||
| پاسخ = آقای '''[[محسن موحدی]]'''، نویسنده مقاله ''«[[آثار روان‌شناختی آموزه‌های مهدویت (مقاله)|آثار روان‌شناختی آموزه‌های مهدویت]]»'' در این‌باره گفته است: | |||
::::::«[[صبر]] و [[استقامت]] یک ویژگی روانی و [[ثبات]] درونی است که نتیجة آن [[مدیریت]] [[احساسات]] و هیجانات، [[توان]] [[تحمل]] [[سختی‌ها]] و سخت کوشی در کارهاست. [[صبر]] و [[استقامت]] در [[زندگی]] [[انسان]] کارکردهای گوناگونی دارد؛ از جمله: [[انسان]] را در مقابله با تنیدگی‌ها [[یاری]] میدهد، موفقیت در تحصیل، شغل و [[روابط اجتماعی]] را تسهیل میکند، در برخورد با هیجانات و [[احساسات]] درونی توانمندتر میسازد و در زمینه [[دین‌داری]] [[انسان]] را [[یاری]] میدهد. با توجه به تحلیل برخی از [[آیات قرآن]] و نیز [[روایات]]، هفت نوع سازه روان‌شناختی به عنوان پایه‌های روان‌شناختی [[صبر]] و [[استقامت]] میتوان به دست آورد. مشخص بودن [[هدف]]، ارزشمند بودن [[هدف]]، [[اشتیاق]] رسیدن به [[هدف]]، [[ترس]] از [[شکست]]، بی رغبتی به امور منافی [[هدف]]، [[ضرورت]] پیمودن این مسیر برای رسیدن به [[هدف]] و احتمال رسیدن به [[هدف]] به عنوان پایه های [[صبر]] و [[استقامت]] می‌‌باشند<ref> [[نجیب‌الله نوری|نوری، نجیب‌الله]] [[بررسی پایه‌های روان‌شناختی و نشانگان صبر از منظر قرآن (مقاله)|بررسی پایه‌های روان‌شناختی و نشانگان صبر از منظر قرآن]]، [[روان‌شناسی و دین (نشریه)|فصلنامه روان‌شناسی و دین]]، شماره ۴.</ref> که همگی از آموزه ی [[انتظار]] [[منجی موعود]] قابل برداشت هستند»<ref>مکاتبه اختصاصی [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]]</ref>. | ::::::«[[صبر]] و [[استقامت]] یک ویژگی روانی و [[ثبات]] درونی است که نتیجة آن [[مدیریت]] [[احساسات]] و هیجانات، [[توان]] [[تحمل]] [[سختی‌ها]] و سخت کوشی در کارهاست. [[صبر]] و [[استقامت]] در [[زندگی]] [[انسان]] کارکردهای گوناگونی دارد؛ از جمله: [[انسان]] را در مقابله با تنیدگی‌ها [[یاری]] میدهد، موفقیت در تحصیل، شغل و [[روابط اجتماعی]] را تسهیل میکند، در برخورد با هیجانات و [[احساسات]] درونی توانمندتر میسازد و در زمینه [[دین‌داری]] [[انسان]] را [[یاری]] میدهد. با توجه به تحلیل برخی از [[آیات قرآن]] و نیز [[روایات]]، هفت نوع سازه روان‌شناختی به عنوان پایه‌های روان‌شناختی [[صبر]] و [[استقامت]] میتوان به دست آورد. مشخص بودن [[هدف]]، ارزشمند بودن [[هدف]]، [[اشتیاق]] رسیدن به [[هدف]]، [[ترس]] از [[شکست]]، بی رغبتی به امور منافی [[هدف]]، [[ضرورت]] پیمودن این مسیر برای رسیدن به [[هدف]] و احتمال رسیدن به [[هدف]] به عنوان پایه های [[صبر]] و [[استقامت]] می‌‌باشند<ref> [[نجیب‌الله نوری|نوری، نجیب‌الله]] [[بررسی پایه‌های روان‌شناختی و نشانگان صبر از منظر قرآن (مقاله)|بررسی پایه‌های روان‌شناختی و نشانگان صبر از منظر قرآن]]، [[روان‌شناسی و دین (نشریه)|فصلنامه روان‌شناسی و دین]]، شماره ۴.</ref> که همگی از آموزه ی [[انتظار]] [[منجی موعود]] قابل برداشت هستند»<ref>مکاتبه اختصاصی [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]]</ref>. | ||
}} | }} | ||
| خط ۹۹: | خط ۹۹: | ||
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۷. سرکار خانم پورسیدآقایی؛ | | عنوان پاسخ‌دهنده = ۷. سرکار خانم پورسیدآقایی؛ | ||
| تصویر = مشرق موعود.jpg | | تصویر = مشرق موعود.jpg | ||
| پاسخ‌دهنده = زهرا سادات پورسیدآقایی | | پاسخ‌دهنده = زهرا سادات پورسیدآقایی | ||
| پاسخ = سرکار خانم '''[[زهرا سادات پورسیدآقایی]]'''، در مقاله ''«[[بررسی تطبیقی شخصیت انسان منتظر با شخصیت سالم از دیدگاه روان‌شناسی کمال (مقاله)|بررسی تطبیقی شخصیت انسان منتظر با شخصیت سالم از دیدگاه روان‌شناسی کمال]]»'' در این‌باره گفته است: | |||
::::::«بنابر [[روایت]] «[[منتظران واقعی]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} در راه تحقق آرمان‌های جهانی [[امام]]، مشکلات و [[مصائب]] فراوانی را به [[جان]] می‌‌خرند، ولی از سر [[اخلاص]] و [[تواضع]] عمل خود را هیچ می‌‌پندارند و به جهت [[هجوم]] [[سختی‌ها]] و [[تحمل]] مشقت‌ها، بر [[خداوند]] منت نمی‌گزارند»<ref>ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن محمد، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۱۲۹-۱۳۰.</ref>. از [[رسول اکرم]] {{صل}} نیز [[روایت]] شده است که به [[اصحاب]] خود فرمود: گروهی بعد از شما می‌‌آیند که هر یک نفر از آنها ثوابش معادل [[ثواب]] پنجاه نفر از شماست؛ چرا که شما به مشقت‌های آنها [[مبتلا]] نشدید و به اندازه آنها [[صبر]] ننمودید<ref>بنی‌هاشمی، محمد، سلوک منتظران، ص۲۹۹.</ref>. | ::::::«بنابر [[روایت]] «[[منتظران واقعی]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} در راه تحقق آرمان‌های جهانی [[امام]]، مشکلات و [[مصائب]] فراوانی را به [[جان]] می‌‌خرند، ولی از سر [[اخلاص]] و [[تواضع]] عمل خود را هیچ می‌‌پندارند و به جهت [[هجوم]] [[سختی‌ها]] و [[تحمل]] مشقت‌ها، بر [[خداوند]] منت نمی‌گزارند»<ref>ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن محمد، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۱۲۹-۱۳۰.</ref>. از [[رسول اکرم]] {{صل}} نیز [[روایت]] شده است که به [[اصحاب]] خود فرمود: گروهی بعد از شما می‌‌آیند که هر یک نفر از آنها ثوابش معادل [[ثواب]] پنجاه نفر از شماست؛ چرا که شما به مشقت‌های آنها [[مبتلا]] نشدید و به اندازه آنها [[صبر]] ننمودید<ref>بنی‌هاشمی، محمد، سلوک منتظران، ص۲۹۹.</ref>. | ||
::::::کتاب مکیال المکارم [[دوازده]] نشانه برای درجه کامل [[انتظار]] بیان فرموده است. برای نمونه آورده است: [[منتظر]] در [[انتظار]] [[محبوب]] خود [[صبر]] بر شدّت‌ها و [[سختی‌ها]] نماید و آنها را در جنب این امر بزرگ سهل و سبک شمارد<ref>بنی‌هاشمی، محمد، سلوک منتظران، ص۲۹۸.</ref>. [[روایات]] نشان می‌‌دهند که [[استقامت]] در برابر مشکلات [[دوران غیبت]]، شرط [[آمادگی]] برای [[انتظار]] تا [[ظهور]] است و فرد [[منتظر]] با [[ناراحتی]] و افزایش تنش روبه‌روست»<ref>[[زهرا سادات پورسیدآقایی|سادات پورسید آقایی، زهرا]]، [[بررسی تطبیقی شخصیت انسان منتظر با شخصیت سالم از دیدگاه روان‌شناسی کمال (مقاله)|بررسی تطبیقی شخصیت انسان منتظر با شخصیت سالم از دیدگاه روان‌شناسی کمال]]، ص ۱۱۸</ref>. | ::::::کتاب مکیال المکارم [[دوازده]] نشانه برای درجه کامل [[انتظار]] بیان فرموده است. برای نمونه آورده است: [[منتظر]] در [[انتظار]] [[محبوب]] خود [[صبر]] بر شدّت‌ها و [[سختی‌ها]] نماید و آنها را در جنب این امر بزرگ سهل و سبک شمارد<ref>بنی‌هاشمی، محمد، سلوک منتظران، ص۲۹۸.</ref>. [[روایات]] نشان می‌‌دهند که [[استقامت]] در برابر مشکلات [[دوران غیبت]]، شرط [[آمادگی]] برای [[انتظار]] تا [[ظهور]] است و فرد [[منتظر]] با [[ناراحتی]] و افزایش تنش روبه‌روست»<ref>[[زهرا سادات پورسیدآقایی|سادات پورسید آقایی، زهرا]]، [[بررسی تطبیقی شخصیت انسان منتظر با شخصیت سالم از دیدگاه روان‌شناسی کمال (مقاله)|بررسی تطبیقی شخصیت انسان منتظر با شخصیت سالم از دیدگاه روان‌شناسی کمال]]، ص ۱۱۸</ref>. | ||
| خط ۱۰۷: | خط ۱۰۷: | ||
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۸. سرکار خانم فقیهی مقدس؛ | | عنوان پاسخ‌دهنده = ۸. سرکار خانم فقیهی مقدس؛ | ||
| تصویر = 5245240.jpg | | تصویر = 5245240.jpg | ||
| پاسخ‌دهنده = نفیسه فقیهی مقدس | | پاسخ‌دهنده = نفیسه فقیهی مقدس | ||
| پاسخ = سرکار خانم '''[[نفیسه فقیهی مقدس]]'''، در مقاله ''«[[بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی (مقاله)|بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی]]»'' در این‌باره گفته است: | |||
::::::«یکی از مؤلفه‌های مهم و موفقیت‌آمیز در [[زندگی]] [[انسان]]، وجود عامل [[صبر]] و [[شکیبایی]] در [[زندگی فردی]] و [[اجتماعی]] به خصوص در روابط [[خانوادگی]] است. [[قرآن کریم]] [[مؤمنان]] را به [[صبر]] و [[پایداری]] [[دعوت]] میکند و صبرپیشگی را زمینه دریافت [[معارف الهی]] دانسته است<ref>{{متن قرآن|وَقَالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَيْلَكُمْ ثَوَابُ اللَّهِ خَيْرٌ لِمَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا وَلَا يُلَقَّاهَا إِلَّا الصَّابِرُونَ}} «و دانشوران گفتند: وای بر شما! پاداش خداوند برای آن کس که ایمان آورد و کرداری شایسته دارد بهتر است و آن را جز به شکیبایان فرا نیاموزند» سوره قصص، آیه ۸۰.</ref>؛ چراکه در [[صبر]] فواید بی شماری برای [[تربیت نفس]]، تقویت شخصیت و افزایش [[توانایی]] [[انسان]] در برابر سختی‌ها و [[مصائب]] نهفته است، [[صبر]] به [[انسان]] می‌آموزد که در بذل جهد و تلاش برای تحقق اهداف [[علمی]] و عملی مداومت ورزد و تا رسیدن به نتیجه مطلوب بردبار باشد. شرایط بسیار دشوار [[عصر غیبت]] که دوران دوری از [[حجت الهی]]، هجمه [[دشمنان دین]] برای خاموش ساختن [[نور الهی]] و کمی [[یاران]] و [[یاوران]] [[دین]] معرفی شده<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ج۲، ص۵۱۴.</ref> مستلزم آن است که [[منتظران راستین]]، با [[استقامت]] در برابر مشکلات و گرفتاریها بایستند واز موجودیت و [[هویت]] [[شیعی]] خود [[دفاع]] و از تعجیل و شتاب که نقطه مقابل [[صبر]] است پرهیز نمایند<ref>استرآبادی، علی، تأویل الآیات الظاهرة، ص٢۵۶.</ref>. | ::::::«یکی از مؤلفه‌های مهم و موفقیت‌آمیز در [[زندگی]] [[انسان]]، وجود عامل [[صبر]] و [[شکیبایی]] در [[زندگی فردی]] و [[اجتماعی]] به خصوص در روابط [[خانوادگی]] است. [[قرآن کریم]] [[مؤمنان]] را به [[صبر]] و [[پایداری]] [[دعوت]] میکند و صبرپیشگی را زمینه دریافت [[معارف الهی]] دانسته است<ref>{{متن قرآن|وَقَالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَيْلَكُمْ ثَوَابُ اللَّهِ خَيْرٌ لِمَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا وَلَا يُلَقَّاهَا إِلَّا الصَّابِرُونَ}} «و دانشوران گفتند: وای بر شما! پاداش خداوند برای آن کس که ایمان آورد و کرداری شایسته دارد بهتر است و آن را جز به شکیبایان فرا نیاموزند» سوره قصص، آیه ۸۰.</ref>؛ چراکه در [[صبر]] فواید بی شماری برای [[تربیت نفس]]، تقویت شخصیت و افزایش [[توانایی]] [[انسان]] در برابر سختی‌ها و [[مصائب]] نهفته است، [[صبر]] به [[انسان]] می‌آموزد که در بذل جهد و تلاش برای تحقق اهداف [[علمی]] و عملی مداومت ورزد و تا رسیدن به نتیجه مطلوب بردبار باشد. شرایط بسیار دشوار [[عصر غیبت]] که دوران دوری از [[حجت الهی]]، هجمه [[دشمنان دین]] برای خاموش ساختن [[نور الهی]] و کمی [[یاران]] و [[یاوران]] [[دین]] معرفی شده<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ج۲، ص۵۱۴.</ref> مستلزم آن است که [[منتظران راستین]]، با [[استقامت]] در برابر مشکلات و گرفتاریها بایستند واز موجودیت و [[هویت]] [[شیعی]] خود [[دفاع]] و از تعجیل و شتاب که نقطه مقابل [[صبر]] است پرهیز نمایند<ref>استرآبادی، علی، تأویل الآیات الظاهرة، ص٢۵۶.</ref>. | ||
::::::چنان‌چه در [[روایت]] [[امام رضا]]{{ع}} [[صبر]] و [[انتظار فرج]] به عنوان دو قرین تحسین شده معرفی شده<ref>عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، ج۲، ص۲۰؛ فیض کاشانی، تفسیر صافی، ج۲، ص۴۷۰.</ref> و [[مؤمنان راستین]] به [[صبر]] پیشگی و [[استقامت]] در برابر [[یأس]] و [[ناامیدی]] [[دعوت]]<ref>حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، ج۲، ص۲۹۰.</ref> و [[منتظران]] [[ظهور حضرت حجت]]{{ع}} به سبب [[صبر]] از [[یاران]] [[رسول]] خاتم{{صل}} و [[اصحاب بدر]] [[برتر]] شمرده شده‌اند<ref>نیلی نجفی، علی بن عبدالکریم، منتخب الأنوار المضیئه، ص٢۵.</ref>. انتظارِ حرکت آفرین و پویا، از خاستگاه‌های اصلی [[پایبندی]] به [[تکلیف]] شمرده شده و این [[توان]] را در [[منتظِر]] ایجاد میکند که صبرش مغلوب حوادث نگردد. [[منتظِر]] واقعیِ ظهورِ [[حضرت مهدی]]{{ع}}، به [[پیشوایان]] [[راستین]] و [[اسوه]] های [[صبر]] و [[ایستادگی]] [[تأسی]] میکند<ref>مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۲۲.</ref> و در برابر عوامل درونی و بیرونی انحراف، پابرجا و [[استوار]] است و با کلید [[صبر]] و [[استقامت]]، [[باب]] [[گشایش]] و [[فرج]] را می‌گشاید. | ::::::چنان‌چه در [[روایت]] [[امام رضا]]{{ع}} [[صبر]] و [[انتظار فرج]] به عنوان دو قرین تحسین شده معرفی شده<ref>عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، ج۲، ص۲۰؛ فیض کاشانی، تفسیر صافی، ج۲، ص۴۷۰.</ref> و [[مؤمنان راستین]] به [[صبر]] پیشگی و [[استقامت]] در برابر [[یأس]] و [[ناامیدی]] [[دعوت]]<ref>حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، ج۲، ص۲۹۰.</ref> و [[منتظران]] [[ظهور حضرت حجت]]{{ع}} به سبب [[صبر]] از [[یاران]] [[رسول]] خاتم{{صل}} و [[اصحاب بدر]] [[برتر]] شمرده شده‌اند<ref>نیلی نجفی، علی بن عبدالکریم، منتخب الأنوار المضیئه، ص٢۵.</ref>. انتظارِ حرکت آفرین و پویا، از خاستگاه‌های اصلی [[پایبندی]] به [[تکلیف]] شمرده شده و این [[توان]] را در [[منتظِر]] ایجاد میکند که صبرش مغلوب حوادث نگردد. [[منتظِر]] واقعیِ ظهورِ [[حضرت مهدی]]{{ع}}، به [[پیشوایان]] [[راستین]] و [[اسوه]] های [[صبر]] و [[ایستادگی]] [[تأسی]] میکند<ref>مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۲۲.</ref> و در برابر عوامل درونی و بیرونی انحراف، پابرجا و [[استوار]] است و با کلید [[صبر]] و [[استقامت]]، [[باب]] [[گشایش]] و [[فرج]] را می‌گشاید. | ||
نسخهٔ ۲۳ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۲۰:۰۱
| رشد روحیه صبر و استقامت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / غیبت امام مهدی / وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت / انتظار فرج |
| مدخل اصلی | رشد روحیه صبر و استقامت |
رشد روحیه صبر و استقامت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که میتوان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
پاسخ جامع اجمالی
* پاسخ جامع به این پرسش، برگرفته از تمامی پاسخ‌ها ودیدگاه‌های متفرقه اندیشمندان و نویسندگانی است که تصویر و متن سخنان آنان در ذیل دیده میشود:
 |
 |
 |
 |
 |
 |
|
| سبحانی‌نیا | انصاری | باقی‌زاده | نظری شاری | موحدی | پورسیدآقایی | فقیهی مقدس |
اهمیت صبر در زندگی فردی و اجتماعی در دوران غیبت
- یکی از مؤلفه‌های مهم و موفقیت‌آمیز در زندگی انسان، وجود صبر و شکیبایی در زندگی فردی و اجتماعی است. قرآن کریم مؤمنان را به صبر و پایداری دعوت میکند و صبرپیشگی را زمینۀ دریافت معارف الهی دانسته است، چراکه در صبر فواید بی شماری برای تربیت نفس، تقویت شخصیت و افزایش توانایی انسان در برابر سختی‌ها و مصائب نهفته است. اما این عامل در زمان غیبت امام بیشتر از زمان‌های دیگر مورد احتیاج منتظران است، چراکه شرایطِ بسیار دشوار عصر غیبت که دوران دوری از حجت الهی است، سبب میشود، هجمۀ دشمنان دین برای خاموش ساختن نور الهی بیشتر شود و همین امر موجب میشود منتظران در عصر غیبت به استقامت بیشتری برای گذر از این دوران نیاز داشته باشند[۱]. به عبارت دیگر صبر و استقامت یک ویژگی روانی و ثبات درونی است که نتیجۀ آن مدیریت احساسات و هیجانات، توان تحمل سختی‌ها و سخت کوشی در کارهاست. با توجه به تحلیل برخی از آیات قرآن و نیز روایات، هفت نوع سازۀ روان‌شناختی به عنوان پایه‌های روان‌شناختی صبر و استقامت میتوان به دست آورد. مشخص بودن هدف، ارزشمند بودن هدف، اشتیاق رسیدن به هدف، ترس از شکست، بی رغبتی به امور منافی هدف، ضرورت پیمودن این مسیر برای رسیدن به هدف و احتمال رسیدن به هدف به عنوان پایه های صبر و استقامت هستند که همگی از آموزه ی انتظار منجی موعود قابل برداشت هستند[۲]. بنابراین انسان منتظر کسی است که همۀ سختی‌ها و ناملایمات را به امید رسیدن به آرمان‌های بلندش، تحمل کند[۳].
ارتباط بین صبر و رشد روانی منتظر
- در معنی صبر و استقامت در بعد روحی و شخصیتی میتوان گفت صبر و استقامت پیوند تنگاتنگی با روح و روان منتظر دارد به طوری که حاصل شدن چنین صبری، مستلزم آمادگی و رشد روحی و شخصیتی منتظر است، زیرا در دوران غیبت، فشار زیادی بر منتظران مخلص و صدیق حضرت مهدی(ع) وارد میشود و این امر مستلزم این است که منتظر از لحاظ روحی و شخصیتی در بالاترین حد آمادگی باشد تا بتواند به بالاترین درجات صبر دسترسی پیدا کند؛ صبری که رأس الایمان است[۴]. این آمادگی روحی و شخصیتی را میتوان در کلام پیامبر(ص) خطاب به اصحابش جست‌وجو کرد: «پس از شما کسانی می‌‌آیند که به هر یک از آنان، اجر پنجاه نفر از شما را خواهند داد اصحاب گفتند: ای پیامبر خدا، ما در جنگ‌های بدر، احد و حنین با شما بودیم و آیاتی از قرآن دربارۀ ما نازل شده است. حضرت پاسخ دادند: اگر آنچه آنان تحمل می‌‌کنند بر شما وارد می‌‌شد، مانند صبر آنان، صبر نمی‌کردید»[۵]. در این کلام، پیامبر(ص) رشد و آمادگی روحی و شخصیتی منتظران عصر غیبت را بیشتر از زمان‌های دیگر می‌‌داند؛ چراکه ایشان قائلند این حد از صبر و شکیبایی فقط در زمان غیبت امام عصر و برای منتظرانش جلوه میکند[۶].
عوامل رشد روحی
- اما این رشد روحی و شخصیتی برای صبر کردن در زمان غیبت، چگونه حاصل میشود؟ چندین عامل برای این امر بیان شده است:
- رشد روحی و شخصیتی از معرفت به خدا و حجتش در روی زمین و استغاثۀ به خداوند برای توانایی اطاعت از حجتش حاصل میشود، چنانکه یکی از دعاهایی منتظرین در زمان غیبت اینگونه است" «خدایا! خودت را به من بشناسان... مرا در راه دینت استوار گردان و به من صبر عطا کن!... مرا بر اطاعت او قدرت ده و بر پیروی از امام پایداری عطا کن»[۷].[۸]
- همچنین معرفت به مسئلۀ انتظار می‌‌تواند عامل دیگری برای ایجاد آمادگی روحی و روانی فرد منتظر در خصوص صبر کردن باشد، حال این معرفت به انتظار زمانی درخشنده میشود که ما بفهمیم مقولۀ انتظار فقط مربوط به مردمان منتظر نیست؛ بلکه طبق روایتی از امام رضا(ع) نه تنها انسان‌های منتظر و صبورند، بلکه خداوند نیز در انتظار تحقّق فرجام نیکویی آفرینش است: «چه نیکوست صبر و انتظار فرج، آیا سخن خدای تعالی را نشنیده‌اید که فرمود: "چشم به راه باشید که من نیز با شما چشم به راهم"، و فرمود: "منتظر باشید که من نیز با شما از منتظرانم"، "پس بر شما باد که صبر کنید»[۹].[۱۰]
- عامل دیگری که میتوان اهرمی برای رشد روحیۀ صبر در بعد روحی و روانی منتظر در زمان انتظار باشد تحمل هدفمند مشکلات است. این مهم براساس مداومت برای به دست آوردن مؤلفه‌های اساسی انتظار حاصل میشود، به طوری که فرد کنترلش حفظ می‌‌ماند و از لحاظ روحی می‌‌تواند در برابر سختی‌ها و ناملایمات صبور باشد[۱۱].
مصادیق رشد روحی و شخصیتی
- از لحاظ مصداقی، رشد روحی و شخصیتی منتظر صابر را میتوان در این آیه از قرآن جستجو کرد: ﴿وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِّنَ الْخَوْفْ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِّنَ الأَمْوَالِ وَالأنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ﴾[۱۲] آمادگی روحی نسبت به امتحانات سخت مثل ترس، گرسنگی و مرگ عزیزان، می‌‌تواند از جمله شروط آمادگی برای انتظار ظهور باشد[۱۳]. به عبارتی میتوان گفت رشد روحی و روانی برای حاصل شدن صبر در زمان غیبت بدون امتحانات و ابتلائات میسر نمی‌شود، چنانکه در روایتی امام صادق(ع) فرمودند: «ظهور محقق نمی‌شود، مگر پس از یأس و ناامیدی از دیگران. به خدا سوگند، امر ظهور به وقوع نخواهند پیوست تا زمانی که در اثر ابتلائات شدید، ماهیت افراد آشکار شود و صف‌بندی‌ها مشخص گردد»[۱۴].[۱۵]
- البته این نوع آمادگی روحی و روانی زمانی اثرگذار است که همراه مؤلفه ای به نام رضایت باشد، یعنی منتظر به حد اعلای از صبر نمی‌رسد مگر اینکه آمادگی روحی و روانی او در صبر، همراه با رضایت و طیب نفس باشد چنانکه در روایتی، معصوم(ع) یاران حقیقی امام عصر(ع) را کسانی معرفی میکند که در زمان غیبت امام، «صبری بدون شکوه و همراه با رضایت قلبی دارند»[۱۶].[۱۷]
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| ۱. حجت الاسلام و المسلمین سبحانی‌نیا؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد سبحانی‌نیا، در کتاب «مهدویت و آرامش روان» در این‌باره گفته است:
|
| ۲. حجت الاسلام و المسلمین انصاری؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین رضا انصاری، در مقاله «پیش درآمدی بر آثار روان‌شناسی انتظار» در این‌باره گفته است:
|
| ۳. حجت الاسلام و المسلمین باقی‌زاده؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین دکتر رضا باقی‌زاده، در مقاله «بررسی دستاوردهای روان‌شناختی سبک زندگی انتظار» در این‌باره گفته است:
|
| ۴. حجت الاسلام و المسلمین نظری شاری؛ |
|---|
 حجت الاسلام و المسلمین عبدالله نظری شاری، در مقاله «نقش انتظار در بهداشت روانی» در این‌باره گفته است:
|
| ۵. حجت الاسلام و المسلمین ابراهیم‌زاده آملی؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین عبدالله ابراهیم‌زاده آملی در مقاله «فلسفه انتظار» در این‌باره گفته است:
|
| ۶. آقای موحدی (کارشناس ارشد علوم تربیتی)؛ |
|---|
|
آقای محسن موحدی، نویسنده مقاله «آثار روان‌شناختی آموزه‌های مهدویت» در این‌باره گفته است:
|
| ۷. سرکار خانم پورسیدآقایی؛ |
|---|
|
سرکار خانم زهرا سادات پورسیدآقایی، در مقاله «بررسی تطبیقی شخصیت انسان منتظر با شخصیت سالم از دیدگاه روان‌شناسی کمال» در این‌باره گفته است:
|
| ۸. سرکار خانم فقیهی مقدس؛ |
|---|
|
سرکار خانم نفیسه فقیهی مقدس، در مقاله «بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی» در این‌باره گفته است:
|
| ۹. سرکار خانم رجایی؛ |
|---|
 سرکار خانم محبوبه رجایی، در مقاله «مؤلفه‌های انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت» در این‌باره گفته است:
|
- مثبت‌اندیشی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- معنا‌بخشی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- ثبات شخصیت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- وحدت شخصیت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- هویت‌بخشی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- احساس نشاط به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- آرامش‌بخشی و احساس آرامش به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- احساس رضایت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- احساس امنیت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- احساس امید به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- احساس عزت نفس به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- احساس خودباوری و اعتماد به نفس به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- احساس رضایت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- احساس امنیت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- رشد شخصیت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی ظهور به چه معناست؟ (پرسش)
- رشد روحیه خودمهارگری و مدیریت عواطف به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- رشد روحیه هدف‌مندی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- رشد روحیه صبر و استقامت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- رشد روحیه و میل به فضائل اخلاقی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- رشد روحیه محبت و عشق‌ورزی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- رشد روحیه انسجام و همگرایی با جامعه به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- رشد روحیه اخلاق‌مداری به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- رشد روحیه مسئولیت‌پذیری به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- اصلاح سبک زندگی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- اشتیاق به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد عاطفی به چه معناست؟ (پرسش)
- محبت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد عاطفی به چه معناست؟ (پرسش)
- فواید و آثار انتظار چیست؟ (پرسش)
- آثار فردی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار اجتماعی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار تربیتی انتظار چیست؟ (پرسش)
- آثار فکری و اعتقادی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار روان‌شناختی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار سیاسی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار اقتصادی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار نظامی و انتظامی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- چرا انتظار فرج امام مهدی موجب گشایش میشود؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج منشأ فرج‌های مادی برای منتظر خواهد بود؟ (پرسش)
- آیا انتظار طولانی فرج خسته کننده و ملالتآور است؟ (پرسش)
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
- ↑ ر.ک: فقیهی مقدس، نفیسه، بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی، ص؟؟
- ↑ ر.ک. موحدی، محسن، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت.
- ↑ ر.ک: سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۷۵-۷۶.
- ↑ ر.ک: انصاری، رضا، پیش درآمدی بر آثار روان‌شناسی انتظار، ص؟؟
- ↑ «سَیَأْتِی قَوْمٌ مِنْ بَعْدِکُمْ الرَّجُلُ الْوَاحِدُ مِنْهُمْ لَهُ أَجْرُ خَمْسِینَ مِنْکُمْ قَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ نَحْنُ کُنَّا مَعَکَ بِبَدْرٍ وَ أُحُدٍ وَ حُنَیْنٍ وَ نَزَلَ فِینَا الْقُرْآنُ فَقَالَ إِنَّکُمْ لَوْ تَحَمَّلُوا لِمَا حُمِّلُوا لَمْ تَصْبِرُوا صَبْرَهُمْ»؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۳۰.
- ↑ ر.ک: سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۱۱۸.
- ↑ «اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی نَفْسَکَ...»، نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص۱۶۶.
- ↑ ر.ک: باقی‌زاده، رضا، بررسی دستاوردهای روان‌شناختی سبک زندگی انتظار، ص ۶۲.
- ↑ «مَا أَحْسَنَ الصَّبْرَ وَ انْتِظَارَ الْفَرَجِ! أَمَا سَمِعْتَ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَارْتَقِبُوا إِنِّی مَعَکُمْ رَقِیبٌ؛ فَانْتَظِرُوا إِنِّی مَعَکُمْ مِنَ الْمُنْتَظِرِینَ، فَعَلَیْکُمْ بِالصَّبْرِ»؛ ابن بابویه، محمد بن علی، کمال‌الدین، ج۲، ص۶۴۵، ح۵.
- ↑ ر.ک: نظری شاری، عبدالله، نقش انتظار در بهداشت روانی، ص ۱۱۵.
- ↑ ر.ک: فقیهی مقدس، نفیسه، بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی، ص؟؟
- ↑ «و بی‌گمان شما را با چیزی از بیم و گرسنگی و کاستی دارایی‌ها و کسان و فرآورده‌ها می‌آزماییم، و شکیبایان را نوید بخش!» سوره بقره، آیه ۱۵۵.
- ↑ ر.ک: نظری شاری، عبدالله، نقش انتظار در بهداشت روانی، ص ۱۱۵.
- ↑ «یَا مَنْصُورُ إِنَّ هَذَا الْأَمْرَ لَا یَأْتِیکُمْ إِلَّا بَعْدَ إِیَاسٍ لَا وَ اللَّهِ حَتَّی تُمَیَّزُوا لَا وَ اللَّهِ حَتَّی تُمَحَّصُوا لَا وَ اللَّهِ حَتَّی یَشْقَی مَنْ یَشْقَی وَ یَسْعَدَ مَنْ یَسْعَدُ"» مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۱۱.
- ↑ ر.ک: باقی‌زاده، رضا، بررسی دستاوردهای روان‌شناختی سبک زندگی انتظار، ص ۶۲.
- ↑ «غَیْرُ شَاکِّینَ صَابِرُونَ مُسْلِمُون»؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵٢، ص۱۴۴.
- ↑ ر.ک: فقیهی مقدس، نفیسه، بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی، ص؟؟
- ↑ « مِنَّا اثْنَا عَشَرَ مَهْدِيّاً أَوَّلُهُمْ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ وَ آخِرُهُمُ التَّاسِعُ مِنْ وُلْدِي وَ هُوَ الْإِمَامُ الْقَائِمُ بِالْحَقِّ يُحْيِي اللَّهُ بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ يُظْهِرُ بِهِ دِيْنَ الْحَقِ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ لَهُ غَيْبَةٌ يَرْتَدُّ فِيهَا أَقْوَامٌ وَ يَثْبُتُ فِيهَا عَلَى الدِّينِ آخَرُونَ فَيُؤْذَوْنَ وَ يُقَالُ لَهُمْ مَتى هذَا الْوَعْدُ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ أَمَا إِنَ الصَّابِرَ فِي غَيْبَتِهِ عَلَى الْأَذَى وَ التَّكْذِيبِ بِمَنْزِلَةِ الْمُجَاهِدِ بِالسَّيْفِ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ»؛ شیخ صدوق، کمال الدین، ج۱، ص۳۱۷.
- ↑ «فَعَلَيْكُمْ بِالصَّبْرِ فَإِنَّهُ إِنَّمَا يَجِيءُ الْفَرَجُ عَلَى الْيَأْسِ»؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۲۹.
- ↑ «مَا أَحْسَنَ الصَّبْرَ وَ انْتِظَارَ الْفَرَجِ»؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۱۰.
- ↑ موسوی اصفهانی، مکیال المکارم، ج۲، ص۴۱۱.
- ↑ سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۳۸-۳۹.
- ↑ « سَيَأْتِي قَوْمٌ مِنْ بَعْدِكُمْ الرَّجُلُ الْوَاحِدُ مِنْهُمْ لَهُ أَجْرُ خَمْسِينَ مِنْكُمْ»
- ↑ «يَا رَسُولَ اللَّهِ! نَحْنُ كُنَّا مَعَكَ بِبَدْرٍ وَ أُحُدٍ وَ حُنَيْنٍ وَ نَزَلَ فِينَا الْقُرْآنُ»
- ↑ «إِنَّكُمْ لَوْ تَحْمِلُونَ لِمَا حُمِّلُوا لَمْ تَصْبِرُوا صَبْرَهُمْ»؛بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۳۰.
- ↑ بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۱۱.
- ↑ «انْتِظَارُ الْفَرَجِ بِالصَّبْرِ عِبَادَةٌ»؛ بحارالانوار، ج۲، ص۱۴۵.
- ↑ سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۷۵-۷۶.
- ↑ انصاری، رضا، پیش درآمدی بر آثار روان‌شناسی انتظار، ص ؟؟
- ↑ نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص۱۷۰.
- ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۱۱.
- ↑ نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص۱۹۳.
- ↑ باقی‌زاده، رضا، بررسی دستاوردهای روان‌شناختی سبک زندگی انتظار، ص ۶۲
- ↑ «و بی‌گمان شما را با چیزی از بیم و گرسنگی و کاستی دارایی‌ها و کسان و فرآورده‌ها می‌آزماییم، و شکیبایان را نوید بخش!» سوره بقره، آیه ۱۵۵.
- ↑ «قَالَ الْإِمَامُ الصَّادِقُ(ع): إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِغَيْبَةً فَلْيَتَّقِ اللَّهَ عَبْدٌ وَ لْيَتَمَسَّكْ بِدِينِهِ» (ابن بابویه، محمد بن علی، کمال‌الدین، ج۲، ص۳۴۶، ح۵).
- ↑ آذربایجانی، مسعود، رابطه انتظار و بهداشت روان، ماهنامه موعود، خرداد ۸۶، شماره ۷۶.
- ↑ «و شما چشم به راه باشید من نیز با شما چشم به راه خواهم بود» سوره هود، آیه ۹۳.
- ↑ «پس چشم به راه (عذاب خداوند) بدارید که من نیز با شما از چشم به راه داشتگانم» سوره اعراف، آیه ۷۱.
- ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، کمال‌الدین، ج۲، ص۶۴۵، ح۵.
- ↑ نقش انتظار در بهداشت روانی ص ۱۱۵.
- ↑ بحارالانوار، ج 52، ص 125
- ↑ همان، ص 124، ح 8. در فراز آغازین این روایت، آنها را برادران خود خوانده است
- ↑ همان، ص 143.17.
- ↑ ابراهیم‌زاده آملی، عبدالله، فلسفه انتظار، فصلنامه پیام تابستان، ص۶۱.
- ↑ نوری، نجیب‌الله بررسی پایه‌های روان‌شناختی و نشانگان صبر از منظر قرآن، فصلنامه روان‌شناسی و دین، شماره ۴.
- ↑ مکاتبه اختصاصی دانشنامه مجازی امامت و ولایت
- ↑ ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن محمد، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۱۲۹-۱۳۰.
- ↑ بنی‌هاشمی، محمد، سلوک منتظران، ص۲۹۹.
- ↑ بنی‌هاشمی، محمد، سلوک منتظران، ص۲۹۸.
- ↑ سادات پورسید آقایی، زهرا، بررسی تطبیقی شخصیت انسان منتظر با شخصیت سالم از دیدگاه روان‌شناسی کمال، ص ۱۱۸
- ↑ ﴿وَقَالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَيْلَكُمْ ثَوَابُ اللَّهِ خَيْرٌ لِمَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا وَلَا يُلَقَّاهَا إِلَّا الصَّابِرُونَ﴾ «و دانشوران گفتند: وای بر شما! پاداش خداوند برای آن کس که ایمان آورد و کرداری شایسته دارد بهتر است و آن را جز به شکیبایان فرا نیاموزند» سوره قصص، آیه ۸۰.
- ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ج۲، ص۵۱۴.
- ↑ استرآبادی، علی، تأویل الآیات الظاهرة، ص٢۵۶.
- ↑ عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، ج۲، ص۲۰؛ فیض کاشانی، تفسیر صافی، ج۲، ص۴۷۰.
- ↑ حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، ج۲، ص۲۹۰.
- ↑ نیلی نجفی، علی بن عبدالکریم، منتخب الأنوار المضیئه، ص٢۵.
- ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۲۲.
- ↑ طبرسی، فضل بن حسن، إعلام الوری، ص۴٠۶-۴٠٧.
- ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵٢، ص۱۴۴.
- ↑ فقیهی مقدس، نفیسه، بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی، ص ؟؟
- ↑ رجایی، محبوبه، مؤلفه‌های انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت.