بحث:دانشنامه علمی کلمات امام حسین (کتاب)

موضوعات کلی دانشنامه

در این دانشنامه موضوعاتی مورد توجه قرار گرفته که ذیل هر کدام از آنها موضوعات جزئی از احادیث حضرت سید الشهداء(ع) با چینش منطقی آمده و تلاش می‌شود حتی الامکان هر کدام از موضوعات کلی در یک کتاب مستقل به چاپ رسد و در صورت کم بودن مباحث هر کدام از موضوعات تلاش می‌شود موضوعاتی که با یکدیگر تناسب دارند در یکدیگر تداخل پیدا کرده و ادغام شوند که نمونه آن فقه و اصول، خدا یابی و خداشناسی و... است. اینک به موضوعات کلی این دانشنامه با برخی موضوعات جزئی آنها اشاره می‌کنیم؛ گرچه ممکن تغییراتی در برخی از موضوعات ایجاد شود:

مدخل

در مدخل سعی شده به مباحثی مقدماتی درباره امام حسین(ع) اشاره شود که به نوعی با این دانشنامه در ارتباط است از قبیل:

• گزارشی تفصیلی از دانشنامه
• امامت امام حسین(ع)

1. آیه «اولی الأمر».
2. احادیث دوازده امام و خلیفه.

• مرجعیت دینی و علمی امام حسین(ع)

1. آیه «تطهیر».
2. آیه «اهل الذکر».
3. آیه «علم الکتاب».
4. آیه «اعتصام».
5. آیه «مس الکتاب».
6. آیه «اوتوا العلم».
7. آیه «اصطفاء».
8. حدیث ثقلین.
9. حدیث سفینه.
10. حدیث امان.
11. سنت امام حسین(ع) راهی به سنت نبوی.
12. ضرورت حفظ سنت توسط معصوم.
13. احتیاج اسلام به عصر تطبیق.
14. بررسی ابعاد تاریخی.
15. ضرورت بقاء بعد تبیین.

• فضائل امام حسین(ع)

1. آیه «مودت».
2. آیه «مباهله».
3. آیه «اطعام».
4. آیه پذیرش توبه حضرت آدم(ع).
5. ولایت تکوینی امام حسین(ع).
6. فضایل مشترک با دیگر امامان.
7. فضایل مشترک با اصحاب کساء.
8. فضایل مشترک بین امام حسن و امام حسین(ع).
9. فضایل اختصاصی.

• منابع علوم امام حسین(ع)
• ضرورت عمل به روایات امام حسین(ع)
• حجیت تفسیر امام حسین(ع).
• ادعیه امام حسین(ع).
• تحقیقی درباره ذیل دعای عرفه امام حسین(ع).
• بررسی داستان ارینب.
• طرق اثبات اعتبار خبر واحد.

معرفت‌شناسی

معرفت‌شناسی علمی است که در آن از حقیقت معرفت انسان و ارزش و عوامل و اسباب و درجات و انواع و آثار و موانع معرفت بحث می‌شود و این علم از علومی است که غربی‌ها در سده‌های اخیر درباره آن بحث کرده و به آن رنگ و چهره علم مستقل داده‌اند. با مراجعه به روایات اسلامی علی الخصوص روایات اهل بیت(ع) و از آن جمله امام حسین(ع) پی می‌بریم که به موضوعات این علم به طور گسترده پرداخته شده است و لذا ما نیز در این کتاب به آنها می‌پردازیم و موضوعات آن عبارت است از:

• معرفت.
• معرفت و معارف الهی.
• منابع و ابزار معرفت:

1. وحی.
2. الهام.
3. عقل.
4. حکمت.
5. تجربه.
6. تاریخ.
7. فطرت.
8. کشف.
9. طبیعت.
10. حس.
11. هدایت.
12. فکر.
13. بصیرت.
14. تزکیه نفس.

• درجات معرفت:

1. علم.
2. یقین.

• زمینه‌های معرفت:

1. تقوا.
2. ایمان.

• انواع معرفت.
• آثار معرفت.
• راه معرفت.
• موانع عملی معرفت:

1. هواپرستی.
2. جهل.
3. شک و شبهه.
4. گناه.
5. خیال‌پردازی.
6. سفاهت.
7. گمراهی.
8. غفلت.
9. حب دنیا.

• موانع نظری معرفت:

1. امکان شناخت حق.
2. هرمنوتیک.
3. پلورالیسم دینی (دین).
4. پلورالیسم مذهبی (مذاهب).

ایمان و کفر

یکی از مباحث مطرح در احادیث حضرت سید الشهداء(ع) مباحث مربوط به ایمان و اسلام و کفر و نفاق و لوازم آنهاست لذا این گونه مباحث نیز از روایات آن حضرت استخراج شده و به صورت مستقل تحت عناوینی آمده است از قبیل:

• اسلام:

1. موارد لزوم گواهی.
2. اقسام گواهی.
3. شریعت اسلام.
4. انواع اسلام.
5. آثار اسلام.
6. اولین زن مسلمان.
7. وظایف مسلمانان.
8. امت اسلام.
9. از عوامل نابودی اسلام.
10. از حقوق مسلمانان.
11. امیر مؤمنان(ع)، از شخصیت‌های مؤثر در ظهور اسلام.
12. حکم مسلمان.
13. فرق بین مؤمن و مسلم.
14. ویژگی‌های اسلام.
15. مسلمانان کافرنما.

• ایمان:

1. حقیقت ایمان.
2. مراتب داشتن ایمان.
3. موارد ایمان.
4. لزوم هماهنگی بین ایمان و اسلام.
5. آثار ایمان.
6. آثار ایمان یقینی.
7. وظایف مؤمنان.
8. نسبت عمل به ایمان.
9. ارزش سبقت در ایمان.
10. اسباب ایمان.
11. از خصوصیات مؤمن.
12. ارزش ایمان.
13. اهل بیت(ع) نشانه‌های ایمان.
14. مؤمنان واقعی.
15. نحوه مسابقه مؤمنان.
16. از وظایف ما نسبت به مؤمنان.
17. از وظایف ما نسبت به ایمان کودکان.
18. فرق بین ایمان و یقین.
19. اطلاقات عنوان مؤمن.
20. از شروط نافع بودن ایمان.

• کفر:

1. آثار کفر.
2. عوامل کفر.
3. امکان نجات از کفر.
4. مرز بین ایمان و کفر.
5. انواع کفر.
6. مفاسد کفر.
7. گروه کافران.
8. امکان کفر بعد از ایمان.
9. از عقاید کفرآمیز.
10. صفات کفر.
11. انواع کافر.
12. احکام کافر.
13. ویژگی‌های کافران.

• تکفیر.
• نفاق:

1. نفاق و منافق.
2. از نشانه‌های نفاق.
3. از وظایف ما نسبت به منافقان.
4. از انواع نفاق.

• خشونت‌طلبی.

اثبات وجود خدا

در مباحث اعتقادی اولین موضوعی که مطرح می‌شود بحث از اثبات وجود خداوند متعال است که در روایات منسوب به حضرت سید الشهداء(ع) به ادله متعددی بر این موضوع اشاره شده است، از قبیل:

• راه کشف و شهود وجدانی.
• راه فطرت و روان.
• براهین عقلی (علمی و شبه فلسفی):

1. برهان وجوب و امکان.
2. برهان حدوث.
3. ٣. برهان حرکت.
4. برهان تکامل.
5. برهان نظم.
6. برهان هدایت.
7. برهان امکان فقری.
8. برهان صدیقین.
9. برهان علیت (انی).
10. برهان فسخ و عزم.
11. برهان محدودیت.
12. برهان اضطرار و تسخیر.
13. برهان معجزه.

توحید

مبحث توحید در آیات و روایات از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. از آنجا که در احادیث منسوب به حضرت سیدالشهداء(ع) به بحث توحید نیز اشاره شده لذا جا دارد این موضوع را به طور جداگانه بحث نماییم.

• اهمیت توحید.
• انواع توحید.
• آثار کلمه توحید.
• توحید ذاتی
• توحید عملی:
• توحید در عبادت
• توحید افعالی:

1. توحید در حاکمیت.
2. توحید در برکت.
3. توحید در ربوبیت.
4. توحید در خالقیت.

• وظیفه ما نسبت به توحید.
• گروه موحدان.

شرک

مبحث شرک در آیات و روایات از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است به حدی که شرک به خداوند متعال بزرگ‌ترین گناه کبیره به حساب آمده و بدون توبه از آن و رجوع به توحید هرگز این گناه بخشوده نخواهد شد؛ و از طرفی مشاهده می‌شود وهابیان مخالفان خود را به شرک و کفر نسبت داده و حکم به قتل آنان می‌نمایند. از آنجا که در احادیث منسوب به حضرت سید الشهداء(ع) به بحث شرک نیز اشاره شده لذا جا دارد این موضوع را به طور جداگانه بحث نماییم.

• خدای بی‌شریک.
• انواع شرک.
• آثار شرک.
• سزای شرک.
• محال بودن تحقق شرک.
• وظایف انسان نسبت به شرک.
• برخی از مشرکان.
• از موارد اختلاف در شرک: (نظام واسطه).
• از موارد اختلاف در شرک: (توسل):

1. جواز توسل.
2. انواع توسل در کلام امام حسین(ع).
3. شرایط توسل در کلام امام حسین(ع).

• از موارد اختلاف در شرک: (استغاثه و استعانت از غیر).
• از موارد اختلاف در شرک: (درخواست شفاعت از ارواح اولیا).
• از موارد اختلاف در شرک: (صدا زدن ارواح اولیا).

صفات ثبوتی خداوند سبحان

در این بخش به برخی از موضوعات مربوط به بحث و صفات ثبوتی ذاتی خداوند متعال خواهیم پرداخت و در هر قسمت به احادیث و سخنان و ادعیه حضرت سید الشهداء(ع) استشهاد خواهیم کرد. این موضوعات و صفات عبارت‌اند از:

1. خداشناسی.
2. علم الهی.
3. قدرت.
4. حیات.
5. سمح.
6. بصر.
7. خبرؤیت.
8. ادراک.
9. ازلیت و ابدیت.
10. غناء.
11. لطافت.
12. قیام.
13. الوهیت.
14. بقاء.
15. هیبت.
16. بهاء.
17. جبروت.
18. تعالی.
19. صمدیت.
20. عزت.
21. دوام.
22. کبریایی.
23. مالکیت.
24. عظمت.
25. جلالت.
26. ظهور.
27. حمیدیت.
28. قدوس.
29. حق.
30. سبوح.
31. رفعت.
32. مجد.
33. قدم.
34. حضور.
35. قهر.
36. عرفان.
37. حول و قوه.
38. سیادت.

صفات سلبی خداوند سبحان

در این بخش به موضوعات مربوطه و صفات سلبی خداوند متعال خواهیم پرداخت و در هر قسمت به احادیث و سخنان و ادعیه حضرت سید الشهداء(ع) استشهاد خواهیم نمود، این موضوعات و صفات سلبی عبارت‌اند از:

1. صفات سلبی.
2. مفاسد صفات سلبی
3. تنزیه الهی.
4. مجرد بودن خدا.
5. نظیر.
6. شبیه.
7. فرزند.
8. سرپرست.
9. ذلت.
10. ضد.
11. یاور.
12. ولادت.
13. رؤیت.
14. نیاز.
15. ادراک.
16. حد.
17. ثناگویی.
18. خفاء.
19. غیبت.
20. مغلوب شدن.
21. حجاب.
22. غفلت.
23. عجز.
24. خلف وعده.
25. خوف.
26. شادی.
27. خواب.
28. چرت.
29. جسم.
30. کفو.
31. همنام.
32. مثال.
33. گرفتاری.
34. تغییر.
35. محل حوادث بودن.
36. توصیف.
37. عدل.
38. حدوث.
39. جهت.
40. حلول.
41. مشاور.
42. علت.
43. خورد و خوراک.
44. نقص.
45. استکمال ذاتی.
46. فراموشی.
47. محکومیت.
48. وارث.
49. نقص.
50. نسیان.
51. خواطر.
52. هم و غم.
53. حزن.
54. خوشحالی.
55. گریه.
56. امید.
57. رغبت.
58. خستگی.
59. گرسنگی.
60. سیری.
61. ترکیب.

صفات خبری

مقصود از صفات خبری صفاتی است که در آیات و روایات به آنها اشاره شده و برای خدای سبحانثابت گشته است و از آنجا که دیدگاه‌های مختلفی درباره نحوه برخورد با آنها وجود دارد. در روایات امام حسین(ع) نیز آمده لذا ما نیز به طور مستقل به آنها می‌پردازیم و موضوعاتی که در احادیث حضرت آمده عبارت‌اند از:

• تأویل از دیدگاه امام حسین(ع).
• مواردی از تأویلات امام حسین(ع):

1. قرب الهی.
2. بعد الهی.
3. علو الهی.
4. آمدن خدا.
5. چشم الهی.
6. وجود خدا در اشیاء.
7. جدایی خدا از اشیاء.

• صفات خبری در کلام امام حسین(ع):

1. وجه الهی.
2. نور وجه خدا.
3. نور الهی.
4. عرش الهی.
5. استیلای خدا بر عرش.
6. کرسی الهی.
7. ذات الهی.
8. کنز الهی.
9. خزائن الهی.
10. رکن الهی.
11. کنف الهی.
12. درگاه الهی.
13. ایام الهی.
14. رضای الهی.
15. خشم الهی.
16. محبت الهی.
17. سلام الهی.
18. خانه الهی.
19. کلمات الهی.
20. کتابت الهی.
21. حجاب الهی.
22. سمح الهی.
23. بصر الهی.
24. رؤیت الهی.
25. اضلال الهی.
26. مکر الهی.
27. خدعه الهی.
28. خذلان الهی.
29. حضور الهی.
30. استقراض الهی.
31. مراقب الهی.
32. امساک الهی.
33. رأفت الهی.
34. حلم الهی.
35. خلق الهی.
36. سعادت و شقاوت الهی.
37. قضای الهی.
38. اراده و مشیت الهی.

اسماء و افعال الهی

در دعاهای حضرت سید الشهداء(ع) در بسیاری از مواقع خداوند متعال با اسماء یا صفت فعل مورد ندا و خطاب قرار گرفته است ما در این بخش آنها را جمع کرده و شرح و توضیح داده‌ایم.

• مباحث کلی اسماء الهی در کلام امام حسین(ع):

1. ضمائر اسماء الهی.
2. منزه بودن اسماء الهی.
3. از ویژگی‌های اسماء الهی.
4. حسن درخواست از خدا با اسمای الهی.
5. انجام افعال الهی با اسماء او.
6. ترفیع آسمان از سوی خدا با اسماء او.
7. گسترش زمین از سوی خدا با اسماء او.
8. استوار شدن کوه‌ها از سوی خدا با اسماء او.
9. جریان آب‌ها از سوی خدا با اسماء او.
10. تسخیر ابرها از سوی خدا با اسماء او.
11. تسخیر نجوم از سوی خدا با اسماء او.
12. تسخیرشب و روز از سوی خدا با اسماء او.
13. خلقت عموم موجودات از سوی خدا با اسماء او.
14. اسم اعظم الهی.
15. ارتباط حروف مقطعه قرآن با اسم اعظم الهی.

• مباحث کلی افعال الهی در کلام امام حسین(ع):

1. تناسب هر کدام از افعال الهی با یکدیگر.
2. تأثیر فعل خدا در امور جزئی.
3. گاهی که سبب اقوای از مباشر است.
4. بدیع بودن افعال الهی.
5. حسن صدا زدن خدا به افعالش.
6. دخالت خدا در اسباب.
7. خداوند متعال مرجع حاجات.
8. نظام اسباب و مسببات در عالم.
9. وظیفه توجه کنندگان به اسباب.
10. تأثیر صفات ذاتی الهی در افعال او.
11. هدفمند بودن افعال الهی.
12. از اهداف خلقت عالم.
13. هدف از خلقت انسان.
14. تجلی فعل الهی با مخلوقات.
15. انجام افعال الهی با صفات فعلی.
16. جواز انتساب هم زمان یک فعل به سبب و مباشر.
17. اموری که بر خدا سزاوار است.
18. از ویژگی افعال الهی درباره انسان.

• افعال الهی در کلام امام حسین(ع):

1. عطای الهی.
2. صنع الهی.
3. جود الهی.
4. خلق الهی.
5. عدل الهی.
6. هدایت الهی.
7. امداد الهی.
8. نعمت الهی.
9. رحمت الهی.
10. ربوبیت الهی.
11. لطف الهی.
12. رأفت الهی.
13. احسان الهی.
14. ارزاق الهی.
15. منت الهی.
16. رضایت الهی.
17. توفیق الهی.
18. شکر الهی.
19. ولایت الهی.
20. سلام الهی.
21. عافیت الهی.
22. اطعام الهی.
23. اغنای الهی.
24. ارضای الهی.
25. کفایت الهی.
26. خلافت الهی.
27. وکالت الهی.
28. برکت الهی.
29. غضب الهی.
30. امان الهی.
31. فضل الهی.
32. کرم الهی.
33. قهر الهی.
34. عنایت الهی.
35. مشیت الهی.
36. مغفرت الهی.
37. عفو الهی.
38. حلم الهی.
39. ثواب الهی.
40. عطوفت الهی.
41. موهبت الهی.
42. مکر الهی.
43. کفالت الهی.
44. نصرت الهی.
45. اشراق الهی.
46. عزت الهی.
47. عقوبت الهی.
48. وعده الهی.
49. کلام الهی.
50. انتقام الهی.
51. تطهیر الهی.
52. حفاظت الهی.
53. تسدید الهی.
54. خذلان الهی.
55. حرز الهی.
56. حول و قوه الهی.
57. مراقبت الهی.
58. ابتلای الهی.
59. کفایت الهی.
60. حکمیت الهی.
61. کرامت الهی.
62. حسنات الهی.
63. حراست الهی.
64. اهانت الهی.
65. امان الهی.
66. شأن الهی.
67. اضلال الهی.
68. امر الهی.
69. جباریت الهی.
70. نظم الهی.
71. سرعت حساب الهی.
72. ذاکریت الهی.
73. بدیع بودن خلقت الهی.
74. قرب الهی.
75. شدت عقوبت الهی.
76. صدق وعده الهی.
77. عظمت و اکرام الهی.
78. احاطه الهی.
79. غفران الهی.
80. انشاء الهی.
81. توبه پذیری الهی.
82. اعاده الهی.
83. ابداء الهی.
84. انشاء الهی.
85. محافظت الهی.
86. پوشش الهی.
87. حراست الهی.
88. وقایت الهی.
89. قاضی الحاجات بودن الهی.
90. یاری الهی.
91. نجات الهی.
92. انس الهی.
93. پناه الهی.
94. انتقام الهی.
95. ستاریت الهی.
96. شفای الهی.
97. اعزاز الهی.
98. نصرت الهی.
99. زینت الهی.
100. فزون بخشی الهی.
101. اکمال الهی.
102. مصونیت الهی.
103. اکرام الهی.
104. اعلای الهی.
105. اجابت الهی.
106. نجات الهی.
107. بخشش الهی.
108. جزای الهی.
109. آزادی بخشی الهی.
110. دفع بلای الهی.
111. خیرات الهی.
112. مقلب القلوب بودن الهی.
113. نیکی الهی.
114. خودنمایی الهی.
115. فرماندهی الهی.
116. استیلای الهی.
117. احیای الهی.
118. اماته الهی.
119. رفیع الدرجات بودن الهی.
120. غلبه الهی.
121. شدت برخورد الهی.
122. نفع الهی.
123. تزکیه الهی.
124. رعایت الهی.
125. کنف الهی.
126. اراده الهی.
127. امتحان الهی.
128. تسهیل الهی.
129. ابداع الهی.
130. انشاء الهی.
131. قضاوت الهی.
132. سلطه الهی.
133. حکم الهی.
134. امساک الهی.
135. توبه پذیری الهی.
136. محول الحول بودن الهی.
137. استقراض الهی.
138. امحای الهی.
139. ابقای الهی.
140. مسبب الاسباب بودن الهی.
141. برطرف کننده ضرر بودن الهی.
142. امکان ایجاد و اعدام الهی.
143. تکریم الهی.
144. سنت‌های الهی.
145. همراهی الهی.
146. اذن الهی.
147. بعثت الهی.
148. اقدار الهی.